Beleidsplan diversiteit

Transcriptie

1 Beleidsplan diversiteit

2

3 Voorwoord Beste lezer, Voor u ligt het beleidsplan diversiteit van de KU Leuven. Dit plan bouwt voort op het engagement van vele personeelsleden en studenten en legt accenten voor het diversiteitsbeleid van de KU Leuven voor de beleidsperiode KU Leuven schuift in dit beleidsplan enkele weldoordachte prioriteiten naar voor. Naast het genderactieplan wil KU Leuven inzetten op een vernieuwde aandacht voor financiële en culturele drempels, de hertekening van het aanmoedigingsfonds, inclusieprojecten vanuit de principes van universal design of learning en een proactieve benadering van fysieke en digitale toegankelijkheid. In haar onderwijsbeleid zal KU Leuven zoals blijkt uit het onderwijs - beleidsplan- diversiteit als centrale pijler opnemen. In het kader van het inmiddels goed gekeurde kader voor onderzoeksbeleid zal gezocht worden naar maatregelen en financierings kanalen die diversiteitsonderzoek kunnen stimuleren. Ten slotte zal het beleidskader diversiteit de historisch opgebouwde diversiteitswerking op de campussen voldoende in rekening moeten brengen. De versterking van de huidige structuur, nl. de Diversiteitsraad en de Diversiteitsteams, blijft nood zakelijk om de dynamiek en het engagement voor diversiteit binnen de universiteit door te zetten. De KU Leuven wil de betrokkenheid van de universi taire gemeenschap vergroten door kern cijfers te verspreiden en brede sensibiliserings initiatieven op te zetten. Het beleid zal verfijnd worden op basis van cijfermatige analyses van diversiteitskenmerken bij studenten en personeel. Dit beleidsplan diversiteit werd vanuit vele hoeken gevoed: de onverdroten inzet van de Diversiteits raad en de Diversi - teits teams, de reflecties van de decanen in de schoot van het Metaforum over de benadering van diversiteit vanuit de identiteit van de KU Leuven en de ervaring en inzet van de dienst diversiteitsbeleid. Dank voor deze fijne samen werking! Tot slot wensen wij het volledige universiteitsbestuur te bedanken voor de opbouwende kritische reflecties en het engage ment om diversiteits beleid daadwerkelijk tot een gedragen beleidsprioriteit te maken. Prof. dr. Katlijn Malfliet Vicerector Diversiteit Juni 2014 KU Leuven Rob Stevens 1

4 2

5 Visie Het diversiteitsbeleid van de KU Leuven vertrekt vanuit de wenselijkheid én het engagement om met diversiteit als bestaande realiteit vanuit een christelijk geïnspireerde openheid om te gaan. Diversiteit tekent de samenleving én de KU Leuven als een waaier van variaties aan persoonlijke posities, inzichten, waarden en wereldvisies. Die variaties vinden hun oorsprong in de invloed en wisselwerking van tal van factoren zoals thuistaal, culturele achtergrond, gender, leeftijd, religie, geografische regio, seksuele geaardheid, functiebeperking en socio-economische situatie. Deze variaties worden nog versterkt in een steeds meer internationaal kleurende universiteit. De KU Leuven kiest, op grond van haar opdrachtverklaring, voor een inclusief beleid, dat mensen met diverse achtergronden in de universiteit een evenwaardige plaats geeft. Zij wil in haar diversiteitsbeleid een voorbeeld en een inspiratiebron zijn voor de bredere samenleving. Dat veronderstelt een geïnspireerde en weloverwogen strategie en een aantal basisregels als de pijlers van het te voeren beleid. 1 Omgaan met diversiteit als ethisch principe Diversiteit vraagt om een open houding van de hele universitaire gemeenschap waarbij de mens als persoon centraal staat. De keuze voor dit type van diversiteitsbeleid knoopt op diepgaande wijze aan bij wat de universiteit zelf wil zijn, met name een instelling die op grond van haar eigen, particulier mens- en wereldbeeld een actieve aandacht wil geven aan elke menselijke persoon. Er zijn grenzen aan de mogelijkheid om met diversiteit waarderend om te gaan. De identiteit van de KU Leuven kwalificeert de openheid voor diversiteit vanuit de waarden van recht - vaardigheid, gelijke kansen, respect en dialoog. De KU Leuven wenst vanuit deze waarden een inhoudelijk onderbouwd diversiteitsbeleid te voeren dat onder meer streeft naar een verdere democratisering van het hoger onderwijs, naar interculturele ontmoeting, gender - diversiteit in onderwijs en onderzoek en een omgang met functiebeperking die collectief verrijkend is. Tevens beschouwt de KU Leuven vanuit haar aandacht voor de menselijke persoon ook als haar taak om haar studenten en personeel maximaal te sensibiliseren voor een open houding ten aanzien van diversiteit in de samenleving. Zij beoogt een actieve deelname aan het maatschappelijke en culturele debat hierover. 3

6 2 Elk talent stimuleren en ontplooien Talent is in alle geledingen van de samenleving aanwezig. Daarom neemt de KU Leuven initiatieven om een omgeving te creëren waarin alle talenten maximaal tot ontplooiing kunnen komen, ongeacht eventuele belemmerende diversiteitsfactoren. Vanuit deze benadering kadert haar diversiteitsbeleid in het algemene kwaliteitsbeleid dat naar uitmuntendheid streeft die op een brede democratische basis is gestoeld. Door haar diversiteitsbeleid wil de KU Leuven de creativiteit, flexibiliteit en innovatie in onder zoek, onderwijs en maatschappelijke dienstverlening stimuleren. Studenten en personeelsleden, elk met hun eigen achtergrond en specifieke ervaringen, samenbrengen zorgt voor een verscheidenheid aan ideeën en zienswijzen. Evidenties worden daardoor in vraag gesteld. Om een innoverende omgeving te kunnen zijn, heeft de KU Leuven divers samengestelde teams nodig. Een diversiteitsbeleid dat op het ontplooien van talent is gericht, spoort naad - loos met de ambitie om kwaliteitsvol academisch onderwijs aan te bieden en in de Europese onderzoeksruimte een toppositie te blijven bekleden. 3 Een inclusief beleid gecombineerd met een dynamische benadering KU Leuven kiest voor een inclusief beleid dat maatregelen bevat die een zo breed mogelijk publiek bereiken. Via de benadering van design for all streeft de KU Leuven naar een drempelvrije universitaire context voor alle studenten en personeelsleden. KU Leuven streeft ernaar om bestaande en nieuwe vormen van stigmatisering te doorbreken. Een inclusief beleid veronderstelt eveneens een dynamische diversiteitsbenadering: faciliteiten voor bepaalde personen of doelgroepen kunnen niet zondermeer veralgemeend worden naar alle studenten of personeelsleden. Daarom zal de KU Leuven een aandachtig beleid voor bepaalde doelgroepen blijven voeren. 4

7 Beleidsplan Het diversiteitsbeleid zal inhoudelijk grotendeels verder werken op het in 2011 goed gekeurde beleidsplan diversiteit dat de bakens voor het diversiteitsbeleid tot 2020 heeft uitgezet. De uitge - tekende structuur blijft behouden en wordt waar mogelijk versterkt, ook in de op 1 oktober 2013 geïntegreerde opleidingen. Voor de periode wordt een nieuw actieplan opgesteld, dat jaarlijks wordt bijgestuurd. Dit actieplan bundelt alle initiatieven en dient als opvolgings - instrument voor de dienst diversiteitsbeleid. De KU Leuven werkt met een netwerk van actoren in faculteiten en centrale diensten (diversiteits teams) die instaan voor de uitwerking en implementatie van het diversiteits - beleid. De faculteiten en diensten staan zelf in voor de verankering van de diversiteitsthema s in de eigen faculteit of dienst. De Diversiteitsraad, het interne adviesorgaan voor diversiteits - thema s, blijft in het besluitvormingsproces als spil fungeren. De continuering van deze structuur is cruciaal om de dynamiek van engagement voor diversiteit in de universiteit aan te houden. De communicatielijnen binnen deze diversiteits - structuur, met uitbreiding van actoren in de kullocs, zullen worden versterkt. Om een doelmatig diversiteitsbeleid te verwezenlijken doet het diversiteitsbeleid niet louter een beroep op diversiteitsteams en andere aangewezen actoren, maar op de hele universitaire gemeenschap. De KU Leuven wil de betrokkenheid vergroten door kerncijfers publiek te maken, maar meer nog door brede sensibiliseringsinitiatieven te nemen. Acties van onderuit worden maximaal gefaciliteerd. Daarnaast wil het diversiteitsbeleid in een laagdrempelig aanspreek - punt voorzien voor meldingen van studenten en personeel. 5

8 Hierna wordt een overzicht gegeven van de beleidsprioriteiten en wordt ingegaan op het diversiteitsbeleid met betrekking tot personeel, studenten, onderwijs, onderzoek en maatschap - pe lijke dienstverlening. 1 Beleidsprioriteiten De KU Leuven wil de nadruk leggen op tien aandachtspunten: De dienst diversiteitsbeleid heeft de afgelopen jaren een kader en standaardaanbod uitgebouwd met betrekking tot cijfergegevens over studentendiversiteit. De dienst wil dit kader verder optimaliseren. De nu reeds jaarlijks aan de facultaire diversiteitsteams aange - leverde in- en doorstroomsitueringen zullen verder verfijnd worden met analyses van de onderlinge interactie tussen diversiteitskenmerken en door het identificeren van kern - indicatoren. Cijfers zullen rekening houdend met privacybeleid en finaliteit intern ruim verspreid worden met het oog op verdere sensibilisering. De registratie van studenten - kenmerken via de inschrijvingstoepassing zal verder geoptimaliseerd worden met de benodigde diversiteitskenmerken aan de KU Leuven en de Associatie KU Leuven. Aandachtspunten daarbij zijn de taalachtergrond van de student en de vergelijkbaarheid met beschikbare gegevens uit het secundair en lager onderwijs. Inzake personeels - diversiteit voorziet de dienst diversiteitsbeleid in een gedetailleerde analyse van V/Mverhoudingen als V/M-verschillen inzake doorstroom naar en in ZAP, ATP en BAP. Daarnaast is er in het personeelsbeleid ook aandacht voor andere diversiteits kenmerken. De universiteit zal een standpunt innemen met betrekking tot de registratie van personeels - gegevens over herkomst en functiebeperking, zowel met het oog op de monitoring van het beleid en als op de privacy. Een concreet genderbeleid maakt onderdeel uit van een HR-strategie met betrekking tot diversiteit. Aan de hand van het genderactieplan zullen specifieke initiatieven worden ontwikkeld en gemonitord met het oog op concrete en meetbare resultaten (cf. samen - stelling beoordelingscommissies, aanduiding genderspitsen, 50% vrouwen bij nieuwe aanwervingen ZAP ). Het aanmoedigingsfonds wordt in 2014 hertekend op basis van de nieuwe beheers - overeenkomst met de Vlaamse overheid. Deze hertekening brengt met zich mee dat er gewerkt zal worden met resultaatsindicatoren en nulmetingen, wat naast kwalitatieve evaluaties een nuttig instrument kan zijn om de vooruitgang inzake diversiteitsbeleid te meten. Reguliere initiatieven zullen, mits er voldoende financiële slagkracht is, worden ingebed in de bestaande diensten en faculteiten om ruimte te maken voor bijkomende innovatieve projecten en initiatieven. Er zullen initiatieven worden genomen om het diversiteits - beleid financieel meer slagkracht te geven voor innoverende initiatieven door fondsenwerving via het mecenaat en andere financieringskanalen. 1 Informatie over deze werkgroepen vindt u via: en 6

9 De KU Leuven wil inclusie in de praktijk omzetten en zal zich daartoe engageren in het vernieuwde Steunpunt Inclusief Hoger Onderwijs (SIHO). Ze zal ook in nauwe samen werking met de faculteiten, Studentenbeleid en Onderwijsbeleid werk maken van de implementatie van de principes van Universal Design for Learning (UDL). Door de samen werking met SIHO, onderzoek te stimuleren naar effecten van inclusie en de toepassing van UDL wil de KU Leuven initiatieven ontwikkelen die de hele universitaire gemeenschap ten goede komen en waarbij stigmatisering van studenten met een functiebeperking wordt tegengegaan. Het diversiteitsbeleid wil toegankelijkheid proactief benaderen. De werkzaamheden van de werkgroepen digitale en fysieke toegankelijkheid worden voortgezet met eigen actie - plannen. 1 De werkgroep digitale toegankelijkheid heeft hoofdzakelijk een operationele taakstelling met betrekking tot de toegankelijkheid van de digitale leeromgeving en informatieprocessen aan de KU Leuven en de inzet van ICT als facilitator in het onderwijsen leerproces van studenten met een functiebeperking. De werkgroep heeft de voorgaande jaren veel werk geleverd rond voorleessoftware, digitaal cursusmateriaal, toegankelijke websites, toegankelijke documenten en weblectures. De werkgroep volgt de technologische ontwikkelingen binnen deze domeinen op en speelt in op nieuwe noden en evoluties, zo wordt bijvoorbeeld het gebruik van Windows 8 To Go-sticks onderzocht. De KU Leuven wil een doelmatig toegankelijkheidsbeleid voeren door mensen zo min mogelijk te confronteren met hun beperking en de stap om een specifieke vraag te stellen zo klein mogelijk te maken. In samenwerking met de werkgroep fysieke toegankelijkheid zal de KU Leuven de fysieke toegankelijkheid van al haar gebouwen in kaart brengen. Deze informatie zal door de opmaak van een plattegrond digitaal ontsloten worden, samen met informatie over de geschiedenis van de gebouwen. Het bevorderen van de democratisering is na de tweede democratiseringsgolf van de jaren 80 op de achtergrond geraakt. De universiteit wil bewaken dat ze geen instelling wordt waar begoede studenten uit hooggeschoolde milieus de norm zetten. Het aantal generatiestudenten dat een beurs aanvraagt, ligt jaarlijks tussen 30 en 32%. Uiteindelijk heeft zo n 17% van de generatiestudenten tussen en een studie - beurs ontvangen. In en lag dit met 15% iets lager. De universiteit wil opnieuw aandacht geven aan financiële, culturele en sociale drempels en evidenties bevragen vanuit het oogpunt van minder begoede studenten en van studenten die de eerste in hun gezin verder studeren. Hiertoe zal ze in samenwerking met Studenten - voorzieningen een behoefteanalyse opmaken en gerichte acties ondernemen. Ook gastvrijheid is een kernwaarde van de universiteit. Met bijna 8000 zijn er ook in het academiejaar 2014 weer heel wat internationale studenten aan de KU Leuven verbonden, waarvan net niet de helft in een bachelor-, master-, manama-, schakel- of voorbereidings - programma s is ingeschreven. De aanwezigheid van internationale studenten en onder - zoekers is een troef voor een diversiteitsbeleid dat studenten en personeel stimuleert vanuit een open houding ten aanzien van diversiteit met elkaar in dialoog te gaan. 7

10 In samenwerking met de vicerector onderwijsbeleid wil de KU Leuven diversiteit als centrale pijler in haar onderwijsvisie opnemen. Een onderwijsbenadering waarin de lerende gemeen - schap centraal staat, biedt hiertoe een unieke kans. Door de nadruk te verleggen van het individu naar de lerende gemeenschap kunnen concrete initiatieven zoals de diversiteits - stage als verplicht opleidingsonderdeel in de lerarenopleiding, Studium Generale, onderwijsmethoden in verband met werken met heterogene groepen en Universal Design of Learning een centrale plaats krijgen in het onderwijsbeleid van de universiteit. Als basis voor een onderbouwd diversiteitsbeleid moet zowel beleidsgericht als fundamenteel onderzoek m.b.t. diversiteit aan onze universiteit gestimuleerd worden. In dit verband zal in samenwerking met de vicerector onderzoeksbeleid gezocht worden naar maatregelen en financieringskanalen die diversiteitsonderzoek kunnen stimuleren. Tot slot heeft ook het feit dat de KU Leuven voor haar academische opleidingen regionaal verspreide campussen heeft, voor haar diversiteitsbeleid belangrijke gevolgen. De concrete realiteit van het diversiteitsbeleid is hierdoor fundamenteel veranderd. Onder meer de campussen in Antwerpen en Brussel situeren zich soms op plaatsen waar etnisch culturele minderheden (nog net niet) de meerderheid uitmaken van de bevolking. Het beleid rond de integratie vertrekt uit de principes van de Associatienota Diversiteitsbeleid na integratie: adviesnota voor de Associatiewerkgroep Diversiteitsbeleid. Zodra de structuren tot samen - werking tussen het centrale beleid, de faculteiten en de campussen vastgelegd zijn, zullen de campussen betrokken worden bij de concretisering van het beleidskader. Er zal voldoende zorg worden gedragen voor de afstemming van het kader en van de actie - plannen op de historisch opgebouwde diversiteitswerking op de campussen. 2 Diversiteit: focus personeel De KU Leuven engageert zich om te werken aan een gendergelijke bedrijfscultuur. Daarvoor zijn maatregelen nodig die de arbeidsomstandigheden en de cultuur van de werkplek zo ontwikkelen dat zowel vrouwelijke als mannelijke werknemers zich welkom voelen, arbeids - vreugde ervaren en de universiteit beschouwen als een fijne en correcte werkgever. De ondervertegenwoordiging van vrouwen in de academische carrière en in administratieve (top-) beleidsfuncties aan de KU Leuven is niet te ontkennen. De participatie van vrouwen daalt naarmate men hoger op de carrièreladder klimt. De KU Leuven wil haar genderbeleid verbeteren en dit beleidsdomein als prioriteit stellen. Op vraag van minister Lieten is een interuniversitair VLIR-Actieplan Gender uitgewerkt, specifiek om de in- en doorstroom van vrouwen in het ZAP-kader te bevorderen en tot een beter genderevenwicht in universitaire advies- en bestuursorganen te komen. Elke instelling kreeg vervolgens de opdracht om een instellingseigen genderactieplan op de twee vermelde domeinen uit te werken. 8

11 Het genderactieplan van de KU Leuven vormt als beleidskader een belangrijke leidraad voor verdere besluitvorming en implementatie. Het genderactieplan voor het academisch personeel zal aangevuld worden met een plan voor het ATP en voor de studenten. Tegen 2016 wil de KU Leuven zichtbare resultaten voorleggen in de vorm van een genderrapport. In de lopende beleidsperiode zal het genderactieplan systematisch worden uitgevoerd. De KU Leuven wil niet alleen op de bedrijfscultuur inwerken, maar ook met duidelijke streefcijfers werken. Maximum 2/3 van de leden in advies- en bestuursorganen mogen van hetzelfde geslacht zijn. De KU Leuven streeft ernaar dat 50% van de nieuwe aanwervingen in het ZAP vrouwen zijn. Dat veronderstelt echter ook, zoals aangegeven, een verandering in de bedrijfscultuur : een kwantitatief geformuleerde doelstelling heeft geen zin als niet meteen aan een verandering van de mentaliteit wordt gesleuteld. Doordat de KU Leuven een aantrekkingspool wil zijn voor alle talent in de samenleving streeft ze naar evenredige en evenwaardige participatie van alle ondervertegenwoordigde groepen. Het genderbeleid aan de KU Leuven kent al een lange traditie van diversiteits - beleid op dit vlak. Daardoor is er een goed overzicht van de knelpunten bij het personeel en van de te nemen maatregelen. Voor andere diversiteitsthema s zoals functiebeperking en interculturaliteit moet het beleid nog volledig worden ontwikkeld. De nieuw op te richten werkgroep personeelsdiversiteit zal een advies voorbereiden en aanbevelingen formuleren om tot een diversiteitsgevoelig HR-beleid te komen. Dit beleid staat in het teken van de doelstelling dat de deelname van deze groepen moet stroken met hun relatieve aandeel in de samenleving. Dit veronderstelt een afbakening van groepen op basis van objectieve kenmerken, een effectieve registratie van instroom, doorstroom en uitstroom, een analyse van de drempels en een duidelijk actieplan met realistische streefcijfers. Aan de hand van deze drempels en op grond van het relatieve aandeel in de samenleving als vergelijkings - punt kunnen gerichte maatregelen worden genomen die rekening houden met de eigen - heden van het academisch en administratief technisch personeel. Ook hier is het, net als voor genderbeleid, cruciaal om tegelijkertijd aan de bedrijfscultuur te werken. De KU Leuven wil dat al haar leden diversiteitsbewust omgaan met studenten en personeel vanuit het oogpunt van gelijke behandeling van alle personeelscategorieën Een eerste stap hierbij is de bewustmaking over de impliciete biases waarmee we mensen uit bepaalde groepen percipiëren, evalueren en hoe we met mensen uit die groepen omgaan. De KU Leuven voorziet in een aanbod om de diversiteitscompetenties van haar personeel aan te scherpen en het bewust te maken van impliciete biases. Een divers personeelsbestand is een extra aantrekkingspool en stimulans voor studenten uit minderheidsgroepen om door te groeien, zowel naar het AP als naar het ATP. Rolmodellen zijn hierbij zeer inspirerend. Het diversiteitsbeleid zal het effect van rolmodellen versterken en uitbreiden door hun zichtbaarheid te verhogen en door netwerken te stimuleren. 9

12 3 Diversiteit: focus studenten Het beleid met betrekking tot studentendiversiteit moet verder verfijnd worden om tot betere resultaten te leiden. Het diversiteitsbeleid zal nagaan welke initiatieven het grootste effect hebben op ondersteunend en facultair niveau en hoe de expertise op alle niveaus beter gedeeld kan worden. Initiatieven die een blijvende aandacht vragen en die aan de basis liggen van het diversiteitsbeleid ten aanzien van studenten, moeten prioritair verankerd worden. Functiebeperking De KU Leuven heeft in het verleden een pioniersrol opgenomen in het beleid ten aanzien van studenten met een functiebeperking. Dat beleid wil zij zeker voortzetten. De Cel Studeren met een Functiebeperking zal samen met de dienst diversiteitsbeleid praktisch-organisatorische knelpunten aanpakken met het oog op redelijk geachte aanpassingen. Verder zal de Cel waar nodig in duidelijke richtlijnen voorzien of extra verduidelijkingen aanbrengen bij de formulering van deze redelijke aanpassingen. De toename van het aantal studenten die redelijke aanpassingen nodig hebben, vraagt om een beleid dat het onderwijs- en examenproces in zijn geheel waar mogelijk aanpast aan de noden van deze studenten. Ondanks het feit dat inclusief beleid steeds moet samengaan met een aandachtig beleid voor bepaalde doelgroepen (het is een én-én -verhaal), zal KU Leuven de grenzen tussen inclusief beleid en doelgroepenbeleid verder aftasten. KU Leuven zal samen met enkele faculteiten stapsgewijs inclusieve maatregelen uitwerken en integreren in onder meer het toetsbeleid. De KU Leuven zal onderzoek stimuleren met betrekking tot 1) de effecten van diagnostiek en assesment op mogelijke stigmatisering van studenten met een functiebeperking en 2) de effecten van redelijke aanpassingen en inclusieve maatregelen op de leerkansen van studenten. 10

13 De grafiek op pagina 10 toont de evolutie van de absolute aantallen studenten met een functie beperking die zich bij de Cel Studeren met een Functiebeperking hebben geregistreerd, per type functiebeperking en voor de periode t.e.m. het vorige academiejaar. De gegevens betreffen studenten van KU In het totaal hadden 1253 studenten in academiejaar het statuut van student met een functiebeperking. Dit is een toename van 14% in vergelijking met het voorgaande academiejaar. De KU Leuven engageert zich voor de doelstellingen van het vernieuwde Steunpunt Inclusief Hoger Onderwijs (SIHO). Het begeleiden en ondersteunen van de uitvoering van het VN-verdrag van 13 december 2006 over de rechten van personen met een handicap in het Vlaamse hoger onderwijs is de kerntaak van SIHO. De universiteit zal aan het SIHO als netwerkorganisatie deelnemen die de deskundigheid bevordert van iedereen die aan studenten met functie - beperkingen praktische ondersteuning of begeleiding biedt of deze ondersteuning en begeleiding in instellingen voor hoger onderwijs of associaties beleidsmatig ontwikkelt en structureert. Interculturaliteit Het aantal studenten met een migratie-achtergrond aan KU Leuven is de afgelopen tien jaar sterk toegenomen. Afhankelijk van de operationalisering van dit herkomstkenmerk (met of zonder inbegrip van West-Europa) is het aandeel studenten met een migratie achtergrond in de populatie generatiestudenten van 3,3% in het academiejaar toegenomen tot 5,8% in het academiejaar ; dan wel van 5,9% in het academiejaar tot 8,7% in het academiejaar De onderstaande tabel toont deze evolutie. Deze gegevens hebben betrekking op KU Leuven@leuven en KULAK en zijn gebaseerd op de VLOR-definitie voor allochtone studenten. *Voor het academiejaar betreft het voorlopige gegevens. 11

14 Mede door de gewijzigde situatie na de integratie moet het debat over benaming en benadering van studenten met een migratieachtergrond in de universitaire gemeenschap (opnieuw) gevoerd worden. Door de lancering van een Fonds voor studenten met een migratieachtergrond wil de KU Leuven specifieke ondersteuning van deze studenten realiseren door individuele begeleiding door tutoren of door coaching. Verenigingen die integratie ondersteunen, zullen als intermediair worden ondersteund bij hun taak om studenten te helpen zich thuis te voelen aan de universiteit en om contacten tussen studenten onderling te stimuleren. Voor het bestaande coachingtraject voor bachelorstudenten in de eerste fase zal Studenten - voorzieningen onderzoeken of binnen de budgettair vastgelegde grenzen een overdracht naar de faculteiten mogelijk is, met kwaliteitsbehoud van het project. Ook een vlotte aansluiting op de arbeidsmarkt van afgestudeerden is een prioritaire doel - stelling van de KU Leuven. Daartoe worden samenwerkingen opgezet met bedrijven en organisaties die stageplaatsen willen aanbieden voor getalenteerde studenten. Door in te zetten op zichtbare functies, zoals in de journalistiek, wil de KU Leuven rolmodellen stimuleren. Initiatieven met betrekking tot interculturaliteit worden voorbereid door het overleg inter - culturaliteit. Het contactpunt allochtone studenten en de instroomadviseur allochtone studenten behoren intussen tot de reguliere basiswerking van de universiteit. Gender In de helft van de bacheloropleidingen is de instroom van studenten onevenwichtig op het vlak van gender. Dat leidt tot onevenwichtig samengestelde beroepenvelden. De oneven - wichten in de opleidingen nemen de afgelopen jaren eerder toe dan af. De tabel hieronder is afkomstig uit de nota gender en studenten die in juni 2013 door de Academische Raad 2 werd bekrachtigd. Ze toont de evolutie in het aandeel vrouwelijke generatiestudenten voor een selectie van opleidingen met de grootste onevenwichten, per periode van vijf jaar en voor het academiejaar De tabel hieronder toont de evolutie in de verhouding van het aantal vrouwelijke generatiestudenten in bacheloropleidingen met een v/m-oneven - wicht ten opzichte van het totale aantal generatiestudenten in die opleidingen. Het universiteitsbestuur besliste dat het de taak is van de universiteit om expliciet aandacht te hebben voor dit onevenwicht, evenwel zonder sturend op te treden bij de studiekeuze van de studenten. De KU Leuven engageert zich om in de lopende beleidsperiode in te zetten op implementatie van de beleidsaanbevelingen zoals een grondige doorlichting, meer oog voor samenwerkingsverbanden, gerichtere communicatie en expliciete aandacht in de opleiding van docenten en leerkrachten. 2 Bron: 12

15 Deze tabel werd retrospectief aangemaakt. Studenten van voor de BaMa-hervorming werden in de mate van het mogelijke toegewezen aan de corresponderende bacheloropleidingen. De gegevens bevatten de in geïntegreerde opleidingen. Deze gegevens werden retrospectief aangemaakt. Studenten in opleidingen voor de BaMa-hervorming werden in de mate van het mogelijke toegewezen aan de corresponderende bacheloropleidingen. Door gebrek aan gegevens voorafgaand aan het academiejaar werden de geïntegreerde opleidingen niet mee opgenomen in deze tabel. 13

16 Werkstudenten Werkstudenten hebben nood aan faciliteiten die hen helpen hun werk te combineren met hun studie. Al geruime tijd ontplooit de KU Leuven initiatieven voor werkstudenten, veelal op initiatief van de faculteiten. Naast de structurele werktrajecten worden ook individuelere faciliteiten (examenspreiding, geïndividualiseerd traject) verleend aan werkstudenten. Ondanks de vele initiatieven is het beleid met betrekking tot werkstudenten aan de KU Leuven nog niet volledig ontwikkeld. Daarom heeft Onderwijsbeleid een beleidsvisie op werkstudenten uitgewerkt, samen met een aantal praktische werkinstrumenten voor het onderwijsveld. Om overlap met permanente vorming en het aanbod in de Associatie te vermijden, focust de KU Leuven op een aanbod in schakel-, voorbereidings- en masterprogramma s. De KU Leuven zet in op communicatie in samenwerking met de dienst Studieadvies, ondersteunde facultaire aanspreekpunten en werkte een statuut voor werkstudenten uit. Daarnaast worden faculteiten gestimuleerd om het onderwijsaanbod qua organisatie en werkvormen aan te passen waardoor opleidingen toegankelijker worden voor werkstudenten. Het uitgangspunt hierbij is dat deze aanpassingen in een evenwichtige verhouding moeten staan tot de draagkracht van faculteiten. Levensbeschouwelijke diversiteit Levensbeschouwelijke diversiteit is een gegeven aan de KU Leuven, en openheid ervoor een kernwaarde. Deze openheid betekent dat de KU Leuven vanuit haar identiteit speciale aandacht heeft voor de persoonlijke waardigheid van de mens, voor gerechtigheid en voor menselijke en religieuze ontplooiing. Deze speciale aandacht betekent concreet dat er via dialoog wordt gezocht naar haalbare oplossingen voor vragen met betrekking tot levens - beschouwelijke diversiteit. De interreligieuze en interlevensbeschouwelijke dialoog legt de nadruk op respect en openheid voor wederzijdse identiteiten. Echte dialoog wordt gedragen door een oprechte interesse voor elkaar. Het regulerend beginsel van de dialoog omvat zowel het fundamentele recht om een eigen identiteit te hebben als ook de erkenning en waardering voor het feit dat de andere ook een eigen, onvervreemdbare, niet-reduceerbare identiteit heeft. Dialoog gaat het gesprek of de confrontatie niet uit de weg, maar zoekt wel naar zoveel mogelijk eenheid in verscheidenheid. Het huidige beleid m.b.t. levensbeschouwelijke diversiteit aan de KU Leuven wordt verder geïmplementeerd en uitgebreid naar de campussen. Hierbij wordt rekening gehouden met de eigenheid van de campussen. Het betreft onder meer afspraken i.v.m. aangepaste voeding in studentenrestaurants, stille ruimtes op elke campus en de vraag aan de stageplaatsen om studenten die religieuze symbolen dragen, met respect te behandelen. Betaalbaar studeren De kinderarmoede in Vlaanderen neemt toe. De KU Leuven wil hier proactief op inspelen door blijvend in te zetten op democratisering. Democratisering gaat verder dan financiële tegemoetkomingen voor beursstudenten. De universiteit zal in samenwerking met Studenten - voorzieningen een behoefteanalyse opmaken en gerichte acties ondernemen. 14

17 Pionierstudenten Studenten die als eerste in hun gezin verder studeren, zijn een doelgroep die internationaal geëxpliciteerd wordt, maar waarover in Vlaanderen amper onderzoek en beleidspraktijk bestaan. Uit internationale ervaring en uit eigen cijfers blijkt dat deze groep vaker uitvalt dan de gemiddelde student. Aan de KU Leuven heeft jaarlijks zo n 16-17% van de generatie studenten geen ouder met een diploma hoger onderwijs. Met 27,9% t.o.v. 17,6% blijkt dat deze studenten na twee academiejaren significant vaker hun studies onsuccesvol beëindigen dan studenten van wie wel minstens een van de ouders een diploma hoger onderwijs heeft. Om uitval te voorkomen van studenten die wel op de juiste plaats zitten, maar zich niet thuis voelen, zal de KU Leuven@Leuven een aangepaste versie van de Summercourse van de VU Amsterdam aanbieden. Faculteiten bieden deze cursus waar mogelijk in samenwerking met de Dienst Studieadvies vanuit een inclusieve benadering aan alle beginnende studenten aan en zien er op toe dat de doelgroep zich voldoende aangesproken voelt door dit initiatief, zonder stigmatiserend te werken. Voor dit project wordt afstemming gezocht met bestaande onthaalinitiatieven en zomercursussen. Onderwijsbeleid kan deze inclusieve benadering ook sterk curriculair uitwerken. Engagement en participatie Studenten spelen een cruciale rol in het diversiteitsbeleid van de KU Leuven. Door sensibilisering en door de inzet van peers kunnen de studenten elkaar netwerken aanbieden, waardoor ze zich thuis voelen aan de universiteit en maximaal kunnen inzetten op het leren. Om deze doelstelling te bereiken werkt de dienst Diversiteitsbeleid samen met de studentenraden (STURA en LOKO). De KU Leuven zal een beleidsvisie ontwikkelen over engagement en vrijwilligerswerk. De kernvragen daarbij zijn: welk engagement verwacht de KU Leuven van haar studenten? Hoe kan de KU Leuven het engagement buiten de universiteit oplichten dat duizenden studenten in hun vrije tijd opnemen en dat engagement vertalen naar de universitaire gemeenschap? Het diversiteitsbeleid wil zich bij dit alles maximaal laten inspireren door de studenten zelf. Door hen structureel op te nemen in diversiteitsteams, de Diversiteitsraad en werkgroepen wil de KU Leuven de participatie van studenten aan het beleid stimuleren. 15

18 4 Onderwijs over diversiteit - diversiteit in het onderwijs De voorbije jaren heeft de KU Leuven sterk geïnvesteerd in studentendiversiteit en recent ook in personeelsdiversiteit. De universiteit wil in de periode daarnaast, wat diversiteit betreft, ook meer inzetten op haar kernopdrachten van onderwijs en onderzoek. Studenten moeten in staat zijn om genuanceerd om te gaan met de toenemende diversiteit in de samenleving. Daarom moeten zij in de periode van hun academische vorming optimaal kennis maken met de diversiteit in de samenleving. De KU Leuven wil dan ook dat studenten in hun opleiding een diversiteitservaring aangereikt krijgen en dat ze na hun vorming in staat zijn hun maatschappelijke verantwoordelijkheid op te nemen. De diversiteit in de studentenpopulatie is een instrument om intercultureel leren te bevorderen. Vanuit de module omgaan met heterogene groepen in de docententraining ontwikkelt de KU Leuven de diversiteitscompetenties van docenten. Daarnaast zal ze docenten en onder - zoekers ook een training over implicit bias aanbieden. Deze training heeft tot doel hen bewust te maken van de mechanismen die de impliciete vooroordelen sturen die we bij het categoriseren van mensen hanteren. Bewust omgaan met deze mechanismen is een cruciale schakel tot kwaliteitsvol onderwijs en onderzoek. De KU Leuven wil dat elke academische opleiding kritisch reflecteert over de mens- en wereld - beelden die zij in haar opleidingsonderdelen hanteert en dat zij de studenten stimuleert om onderzoeksvaardigheden te ontwikkelen die rekening houden met diversiteit. Het is essentieel om opleidingen effectief te ondersteunen bij het integreren van diversiteit, zonder daarbij de planlast voor docenten te verhogen. De besteding van onderwijs middelen (de O-middelen voor de faculteiten) biedt kansen om facultaire diversiteitsmedewerkers en studietrajectbegeleiders te stimuleren om inclusief met diversiteit te werken. Daarbij wil de KU Leuven zich in de eerste plaats laten inspireren door enkele eigen goede praktijk - voorbeelden. Het Studium Generale, dat diversiteit als aspect van een brede ethische, culturele en sociale vorming opneemt, kan hier een mooi voorbeeld zijn. Daarnaast zal de KU Leuven internationale samenwerking stimuleren, onder meer via de Higher Education Academy die in samenwerking met de Britse universiteiten praktijkvoorbeelden en een instrumentarium heeft geïnventariseerd. 3 De KU Leuven wil ook specifieke opleidingen m.b.t. diversiteit stimuleren en ze een prominentere plaats te geven. De aandacht voor diversiteit in de lerarenopleiding kan daarbij een goed voorbeeld zijn. 3 The Higher Education Academy is een onafhankelijke organisatie die het Britse hoger onderwijs ondersteunt bij het bevorderen van kwaliteit van onderwijs. Dit doet ze door excellent onderwijs te erkennen en te waarderen, good practices uit te wisselen en beleidsbeïnvloeding. Zie ook 16

19 De visietekst van de universitaire lerarenopleiding onderstreept hoe belangrijk het is dat leraren adequaat met diversiteit kunnen omgaan. De lerarenopleiding heeft als doel zorgzame en relatievaardige leraren te vormen die aandacht hebben voor de noden en leerbehoeften van alle leerlingen, in het bijzonder de meest kwetsbaren onder hen. Ze hebben oog voor verschillende vormen van diversiteit en weten verschillen tussen leerlingen positief en creatief aan te wenden in hun onderwijspraktijk. (Visietekst specifieke lerarenopleiding, januari 2013). Uit de visietekst blijkt dat aandacht voor diversiteit gepaard gaat met aandacht voor identiteit. In het praktijkdeel van de lerarenopleiding aan KU Leuven wordt in een keuzegedeelte van vier studiepunten voorzien, waar elke student kan kiezen uit een aanbod van praktijk - gerichte of stage-activiteiten met een focus op diversiteit. Elk SLO-traject dient hierin in het universiteitsbrede aanbod aan tutoringstages te voorzien (Buddy-, ASSistentproject, TKO). 4 De implementatie van de verplichte tutoringstage in de lerarenopleidingen van alle faculteiten van KU Leuven is gepland vanaf academiejaar Onderzoek over diversiteit - diversiteit in het onderzoek De KU Leuven vindt het belangrijk diversiteit in het onderzoek binnen te brengen en haar diversiteitsbeleid te stoelen op onderzoeksgebaseerde expertise, met een heldere analyse en interpretatie van gegevens, die tot correcte informatie moeten leiden. De KU Leuven wil de visie op diversiteit en onderzoek nog verder uitwerken met betrekking tot drie aspecten: Diversiteit in onderzoek integreren: Nagegaan zal worden hoe diversiteitsaspecten in wetenschappelijk onderzoek ingebracht kunnen worden. Hoe kan er in onderzoeksprojecten bewust omgegaan worden met de gevaren van implicit bias? Hierbij is het belangrijk om bij de formulering van onderzoeks - vragen aandacht te besteden aan mogelijk significante verschillen tussen diverse groepen. Bovendien is het belangrijk dat onderzoekers voorzichtig zijn bij het interpreteren van resultaten wanneer verschillende populaties worden onderzocht. Stimuleren van onderzoek m.b.t. diversiteit: Niet alleen in wetenschappelijke onderzoeksprojecten is aandacht voor diversiteits aspecten essentieel; ook als basis voor een onderbouwd diversiteitsbeleid moet specifiek onder zoek m.b.t. diversiteit aan onze universiteit worden gestimuleerd. In dit verband wordt nagedacht over de oprichting van een werkgroep in de schoot van Metaforum. Een inter disciplinair netwerk van diversiteitsonderzoekers kan de uitbouw van diversiteits onderzoek ondersteunen. Ook hier worden mogelijkheden onderzocht om een dergelijk netwerk uit te bouwen en onderzoekers van de KU Leuven bij het diversiteitsbeleid te betrekken. Daarvoor zal met ondersteuning van de Dienst Onderzoekscoördinatie naar financiering gezocht worden. 4 zie 17

20 Onderzoek en beleid: Als derde aspect wil de KU Leuven een duidelijke visie uitwerken over de link tussen diversiteitsonderzoek en -beleid. In de dienst diversiteitsbeleid is een stafmedewerker beleidsinformatie aangesteld om beleidsvoorbereidende en ondersteunende analyses te verrichten. Er zal een duidelijke visie worden ontwikkeld op het ter beschikking stellen van (universiteitsbrede en meer specifieke) data binnen en buiten de universiteit, rekening houdend met de bescherming van de privacy. Deze onderzoeksgebaseerde visie op (diversiteits-)beleid komt ook tot uiting in de participatie van de diversiteitsmedewerkers van KU Leuven in internationale onderzoeks- en beleids - netwerken. Binnen de LERU Working Group on Gender worden internationale data m.b.t. gender verzameld en vergeleken, wat benchmarking mogelijk maakt. Deze werkgroep heeft ook een op onderzoek gebaseerde beleidsgerichte paper geschreven over genderbeleid in de verschillende LERU-universiteiten. Ook zijn er goede contacten met de VU Amsterdam, waarmee al een aantal keren expertise-uitwisseling heeft plaatsgevonden. De KU Leuven wenst deze uitwisseling voort te zetten. Voorts blijft de UCLA een inspiratiebron voor de verdere ontwikkeling van het diversiteitsbeleid aan de KU Leuven. De KU Leuven plant een genderrapport in 2016, waarin een stand van zaken zal worden opgemaakt van de vorderingen m.b.t. de man-vrouwverhoudingen in de diverse geledingen van de universiteit. De mogelijkheden voor andere publicaties worden onderzocht, afhankelijk van de prioriteiten in de lopende beleidsperiode en van de resultaten van de uitgevoerde analyses. 6 Diversiteitsbeleid ten dienste van de maatschappij Naast onderzoek en onderwijs is dienstverlening de derde kerntaak van de universiteit. Als diversiteits gevoelige organisatie staat de KU Leuven ten dienste van de samenleving waar zij zelf ook deel van uitmaakt. De KU Leuven vindt het belangrijk dat haar studenten en medewerkers over de competenties beschikken om in een steeds diverser wordende maatschappij te functioneren. Daarom wil de KU Leuven dat elke medewerker en student over de mogelijkheid beschikt om deze competenties te verwerven en de verrijking van diversiteit te ervaren tijdens haar of zijn verblijf aan de KU Leuven. Daartoe wenst de KU Leuven ook het bestaande extra-curriculaire aanbod met betrekking tot diversiteit waar mogelijk in de opleidingen in te bedden. Een voorbeeld hiervan is de Buddy-werking (in samenwerking met de stad Leuven), waar studenten-vrijwilligers leerlingen met een schoolachterstand in secundaire scholen begeleiden en zo in contact komen met leerlingen van zeer diverse achtergrond. De Buddy-werking is ook opgenomen in het stage-aanbod (binnen het curriculum) van de lerarenopleidingen (zie eerder). Ook de petermeter-werking en de participatie aan omkaderd wonen zijn mogelijkheden om diversiteit aan de KU Leuven in de diepte te ervaren. 18

21 In de huidige maatschappij is diversiteit een feit, zoals eerder opgemerkt. Ook in de KU Leuven zien we een steeds diversere populatie studenten en medewerkers. Omdat de KU Leuven wenst dat al het potentiële talent zich kan ontwikkelen, moeten studenten en medewerkers zich hier thuis kunnen voelen, ongeacht hun achtergrond. Rolmodellen voor verschillende groepen in de universitaire gemeenschap zijn daartoe een uitstekend instrument. Een diversiteit aan zichtbare rolmodellen leidt ertoe dat een brede groep zich kan identificeren met studeren en werken aan de KU Leuven. Ook de uitbreiding van mentoring aan personeels - leden kan hiertoe bijdragen. De KU Leuven kijkt in haar diversiteitsbeleid verder dan de eigen grenzen en vindt het belangrijk om ook in een ruimere onderwijscontext haar rol te spelen. Daarom voorziet zij in een aanbod aan het basis- en secundair onderwijs, dat op studiekeuze en doorstroom is gericht, zoals de kinderuniversiteit, de wetenschapsweek, het buddy-project, wereld aan je voeten e.a. KU Leuven probeert daarbij rekening te houden met diversiteitsaspecten en stimuleert de participatie van kansengroepen aan deze activiteiten. Rechtstreekse contacten met externe stakeholders onderbouwen en ondersteunen beleids - keuzes van de universiteit. Deze formele en informele contacten dragen bij tot een verdere expertise-opbouw en tot de uitbouw van een netwerk. Tot slot wenst de KU Leuven het intellectuele debat m.b.t. diversiteitsthema s te stimuleren. Daartoe wordt een samenwerking uitgebouwd met Metaforum, wordt expertise gedeeld via het Leuvens Overleg Diversiteit en worden debatten en lezingen georganiseerd. 19

22 20

23

24 RECTORALE DIENST DIVERSITEITSBELEID Naamsestraat 22 bus LEUVEN tel beleid@diversiteit.kuleuven.be