Antwoord. van Gedeputeerde Staten op vragen van P.A.W. Lamers (CDA) en M.W. Heemskerk (CDA) (d.d. 23 december 2008) Nummer 2226

Transcriptie

1 van Gedeputeerde Staten op vragen van P.A.W. Lamers (CDA) en M.W. Heemskerk (CDA) (d.d. 23 december 2008) Nummer 2226 Onderwerp Provinciaal crisisbeleid Aan de leden van Provinciale Staten De provinciale SER van Noord-Brabant heeft een rapportage opgesteld over de gevolgen van de kredietcrisis voor ondernemend Brabant. Ervan uitgaande dat het college van GS bekend is met dit rapport, heeft de CDA-statenfractie de volgende vragen. 1a. Wat zijn de gevolgen van de kredietcrisis voor ondernemend Zuid-Holland? Is voor de provincie Zuid-Holland inmiddels ook zo'n onderzoek gestart? Voor wat de gevolgen van de kredietcrisis voor Nederland zijn, kan in eerste instantie verwezen worden naar de CPB-prognoses voor de komende jaren en enkele recente cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Hierbij een kort overzicht: - De Nederlandse economie krimpt volgend jaar met 0,75%. Het is voor het eerst sinds 1982 dat de Nederlandse economie op jaarbasis krimpt. Het CPB verwacht het eerste lichte herstel in 2010, dan zal de economie weer groeien met 1%. - De werkloosheid stijgt de komende twee jaar hard, naar 6,5% in Dat zijn in werklozen meer dan nu. - Het huidige begrotingsoverschot van 1,3% dit jaar slaat om naar een tekort van 1,2% van het bruto binnenlands product (bbp) in 2009 en 2,4% in Volgens het CPB neemt het volume van de voor Nederland relevante wereldhandel volgend jaar af met 2,75%. Sinds 1975 is de relevante wereldhandel niet meer gedaald. - Het CBS meldt verder dat het vertrouwen van ondernemers in de industrie en de stemming onder zakelijke dienstverleners, twee sectoren die sterk vertegenwoordigd zijn in Zuid-Holland, door de kredietcrisis zeer sterk is gedaald. - Het CBS meldt dat de omzet en de productie van de Nederlandse industrie in november 2008 zijn ingestort. De omzet liet een 'uitzonderlijk grote terugval' zien van bijna 14% ten opzichte van november Het is volgens het CBS de grootste daling sinds het begin van de metingen in de vroege jaren '90. De productie daalde met 6% op jaarbasis, eveneens de scherpste daling ooit. Alle branches van de industrie haalden in november 2008 minder omzet dan een jaar Fz/Alg

2 Pagina 2/5 eerder. De afname was het grootst in de textiel-, kleding- en lederindustrie en in de aan aardolie gerelateerde sectoren. Het CPB houdt echter wel een grote slag om de arm. Het bureau houdt terdege rekening dat de financiële crisis nog heftiger wordt dan het zich nu laat aanzien. In dat scenario krimpt de Nederlandse economie volgend jaar met 2% en in 2010 met 0,25%. De vraag is of er sectoren en regio's zijn in Zuid-Holland die extra zwaar door de kredietcrisis getroffen zullen worden. In zijn algemeenheid mogen we verwachten dat niet de overheidssector en de verzorgende economie de grootste regio's lopen. De meeste aandacht gaat uit naar de exporterende en stuwende sectoren van onze economie. Het blijkt vooralsnog moeilijk te zijn exact te duiden wat de impact van de recessie is op onze regionale economie en in het bijzonder de exporterende en stuwende sectoren. Echter, aan de hand van enkele indicatoren is het mogelijk om een aanzet te formuleren op de beantwoording van de gestelde vraag. Voorbeelden van die indicatoren zijn: - het aantal werkzoekenden en vacatures; - de uitgifte van bouwvergunningen; - de overslag in de haven en - de omzet Greenports. Deze indicatoren verschaffen een actueel beeld van ontwikkelingen van onze regionale economie en hebben een voorspellende waarde. Werkzoekenden en vacatures Het aantal werkzoekenden in Zuid-Holland neemt steeds verder af. De daling loopt in de pas met Nederland. Het aantal vacatures in Zuid-Holland is in 2008 met 10% afgenomen, terwijl deze landelijk per saldo constant is gebleven. Zuid-Holland behoort echter (vooralsnog) niet tot de provincies waar de werkloosheid, zoals in de noordelijke en de zuidelijke provincies, al is toegenomen. Maar de vooruitzichten zijn wel ronduit somber. Doordat de werkgelegenheid doorgaans met een vertraging van ongeveer een jaar op de ontwikkeling van de productie reageert, zal de werkloosheid in 2010 naar verwachting fors stijgen. Uitgifte bouwvergunningen De cijfers over de uitgifte van bouwvergunningen voor de eerste acht maanden van dit jaar vertonen, zowel in Nederland als in Zuid-Holland nog geen spoor van een komende recessie. Er zijn nog geen aanwijzingen die doen vermoeden dat Zuid- Holland meer of minder getroffen wordt door de malaise in de bouw. Het Economisch Instituut voor de Bouwnijverheid (EIB) verwacht echter wel dat de bouwproductie in de komende twee jaar sterk zal teruglopen. De bouwproductie zal naar verwachting in deze periode met bijna 10% dalen, wat overeenkomt met een productieverlies van 5 miljard euro. De werkgelegenheid zal daarbij met 5% afnemen, wat neerkomt op een verlies van banen in de bouw in de komende twee jaar. Havenoverslag De vooruitzichten voor de haven zijn duidelijk ongunstig. De overslag in de haven van Rotterdam zal na zeven jaar ononderbroken groei in 2009 weer sterk afnemen. De kleine winst in 2008 van 2,7% (tot 420 miljoen ton) slaat volgend jaar om in een verlies van 5 tot 8%, voorspelt president-directeur Hans Smits van het Havenbedrijf Rotterdam (HbR). Vooral de overslag van grondstoffen voor de metaalsector en de chemie loopt terug en de groei in containers en roll on/roll off, neemt af. Dit heeft zich

3 Pagina 3/5 nog niet in een stijging van de werkloosheid in Rijnmond vertaald. Maar het aantal vacatures loopt wel duidelijk terug. Gewezen kan worden naar het recente faillissement van de Havenpool SHB, het uitzendbureau voor havenwerkers, dat als gevolg van een sterke terugval in de vraag naar flexibele havenarbeiders de deuren moest sluiten. Volgens Smits van het Havenbedrijf blijven de investeringen van zowel het Havenbedrijf als het havenbedrijfsleven echter wel op peil. 'Daarin treedt nog vrijwel geen uitval op.' Omzet Greenports Voor de Greenports valt op dat de omzet van de veilingen voor de glastuinbouw met 5% is gedaald in het derde kwartaal door lagere prijzen. Het Landbouw Economisch Instituut (LEI) verwacht dat de glastuinbouw zijn productie zal kunnen blijven afzetten, maar wel tegen lagere prijzen door de recessie. Dit betekent dat na de winsterosie door de sterke stijging van de energieprijzen, de winst verder onder druk blijft staan door de lagere prijzen. Nu al zijn veel inkomens in de glastuinbouw negatief. De verwachting is verder dat investeringen afnemen wat vooral voor de toeleveranciers, zoals kassenbouwers, ongunstig is. Al met al wordt verwacht dat de prijsschommelingen op de energiemarkt méér invloed zullen hebben op het functioneren van de bedrijven binnen Greenports dan de kredietcrisis zelf. Voorts wordt verwacht dat als gevolg van de kredietcrisis supermarktketens steeds vaker voor grote leveranciers zullen kiezen, omdat deze meer leveringszekerheid bieden - zo heeft de crisis een schaalvergrotingseffect, aangezien dit leidt tot het verloren gaan van kleinere leveranciers. Conclusie De voorzichtige conclusie is dat Zuid-Holland vooralsnog in de pas loopt met Nederland wat de reactie op de kredietcrisis betreft. Zorgwekkend is wel de sterke afname van de overslag in de Rotterdamse haven. Ook de glastuinbouw maakt een moeilijke periode door met lage rendementen, eerst door hoge energieprijzen en vervolgens door lage verkoopprijzen. 1b. Is voor de provincie Zuid-Holland inmiddels ook zo'n onderzoek gestart? Zuid-Holland heeft niet zoals de provinciale SER van Noord-Brabant een onderzoek uitgevoerd naar de exacte gevolgen van de kredietcrisis voor ondernemend Zuid- Holland. De provincie heeft in haar economisch beleid een keuze gemaakt voor een aantal (sterke) economische clusters. 2. Wat zijn de consequenties van de huidige crisis voor de bedrijven in deze clusters? Heeft dit gevolgen voor het provinciale beleid rond de clusters haven-industrieel complex, greenport, watertechnologie, medisch en bestuurlijk-juridische cluster?

4 Pagina 4/5 Deze vraag is thans niet te beantwoorden. Vanwege de grote economische relevantie van het onderwerp zijn wij voornemens, via de portefeuillehouder Economische Zaken, om een quick scan uit te laten voeren naar de consequenties van de huidige crisis voor de bedrijven in de regionale clusters. In deze kredietcrises, waar banken hogere eisen stellen aan het verlenen van kredieten, kan de overheid naast investeringsmaatregelen ook een voorbeeldfunctie vervullen waar het gaat om betaalgedrag. 3. Wat is de gemiddelde betaaltermijn van de provincie aan het bedrijfsleven en in hoeveel van de gevallen gaat dit de afgesproken betaaltermijn te boven? Indien de betalingstermijnen overschreden worden, hoe willen GS deze betalingen versnellen? In 2008 zijn meer dan facturen door de provincie betaald. Hiervan is meer dan de helft (54%) binnen de norm van 30 dagen voldaan. Het aantal facturen dat tussen de 30 en 60 dagen en tussen de 60 en 90 dagen wordt betaald, is met respectievelijk 33% en 13% nog te groot. Vooral het aantal facturen in de categorie dagen kan worden teruggebracht naar de norm van 30 dagen. Gemiddeld over het totale aantal facturen heeft de provincie Zuid-Holland in 2008 na 40,2 dagen betaald. Landelijk wordt 67% van de facturen voor de vervaldatum betaald, maar is de gemiddelde betaaltermijn 54 dagen. De provincie Zuid-Holland betaalt dus minder facturen dan gemiddeld voor de vervaldatum, maar heeft gemiddeld wel een kortere betaaltermijn. Het percentage facturen dat pas na 90 dagen wordt betaald, ligt in lijn met het landelijk gemiddeld. Per 1 oktober 2008 is de nieuwe organisatie van start gegaan. Als onderdeel hiervan is de financiële functie gecentraliseerd bij de afdeling Financiële en Juridische Zaken. Het voornaamste doel van de centralisatie is dat processen efficiënter kunnen worden uitgevoerd. Het betalen van facturen binnen de wettelijke termijn van 30 dagen is één van deze processen. Bij de afdeling Financiële en Juridische Zaken worden de werkzaamheden zo ingericht, dat de efficiency van het betaalproces wordt verbeterd, waardoor de betaaltermijn van facturen in de loop van 2009 verder versnelt. 4. Welke investeringen of uitgaven kunnen GS naar voren halen om een impuls te geven aan Zuid-Hollandse bedrijven? Tussen het Rijk en provincies is het initiatief genomen om op 2 februari 2009 in breed verband stimuleringsmogelijkheden voor het bedrijfsleven nader te verkennen. De provincie Zuid-Holland is hierin vertegenwoordigd. Los van de kredietcrisis zijn, in het kader van de uitvoering van de infrastructurele projecten, al eerder mogelijkheden onderzocht om investeringen naar voren te halen.

5 Pagina 5/5 Dit heeft onder andere geleid tot afspraken tussen ons college en Provinciale Staten inzake de overprogrammering van projecten in het MPI. In 2007 heeft overprogrammering geleid tot het kunnen realiseren van extra onderhoudswerkzaamheden bij wegen. Het is niet de verwachting dat andere mogelijkheden bestaan om investeringen van de provincie zelf naar voren te halen. Wel gaan wij na of bijvoorbeeld in de integrale ruimtelijke projecten met de (publieke en private) partners beoogde ontwikkelingen naar voren gehaald kunnen worden. Naast de uitgavenkant, is de kredietcrisis ook een zorg voor de provincie Zuid-Holland aan de inkomstenkant. Het is niet uitgesloten dat vanwege de systematiek van 'samen trap op, samen trap af' en mogelijk lagere rijksuitgaven, de uitkering van het Provinciefonds in de toekomst lager uitvalt dan in de meerjarenbegroting is opgenomen. Ook ten aanzien van de opcenten motorrijtuigenbelasting is niet uitgesloten dat vanwege de kredietcrisis en het effect hiervan op het aandeel van de zware gewichtsklassen van auto's, de inkomsten in de toekomst lager zullen uitvallen. Den Haag, 20 januari 2009 Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland, secretaris, voorzitter, M.H.J. van Wieringen-Wagenaar J. Franssen