Doetu mee? SocialeRaad. Informatiepakket

Transcriptie

1 Doetu mee? SocialeRaad Informatiepakket

2

3 Informatiedossier over de Centrale Vraag Sociale Raad 3 Datum: 06 maart 2017

4

5 Met dit informatiedossier bieden wij u graag wat context voor de gesprekken tijdens de bijeenkomst van de Sociale Raad op zaterdag 8 april De centrale vraag waar u zich als deelnemer over buigt is: Hoe creëren we meer flexibiliteit in het woonaanbod in Peel en Maas? Tijdens deze derde Sociale Raad gaat u met de andere deelnemers in gesprek over deze centrale vraag. Samen bespreekt u uw eigen ideeën en de ideeën van de andere deelnemers over deze centrale vraag. Met dit informatiedossier willen wij u dan ook niet op specifieke gedachten brengen, maar alleen wat achtergrondinformatie bieden om hier op 8 april een waardevol gesprek met elkaar over te kunnen voeren. Woningbehoefteonderzoek Noord-Limburg d.d. 14 november Leefstijlonderzoek provincie Limburg d.d. juni Lokale woonmonitor Waar staat je gemeente. E til 1 cijfers Dit informatiedossier is puur bedoeld om u een beetje thuis te maken in het onderwerp, zodat u geïnformeerd met elkaar in gesprek kunt gaan. Vindt u dat we iets vergeten zijn en vindt u het belangrijk dat deelnemers van de Sociale Raad dit meewegen tijdens hun beraadslaging? Dan kunt u altijd informatie naar het secretariaat sturen. U kunt daarvoor een naar ons sturen, dan zorgen wij ervoor dat de informatie op de dag van de Sociale Raad beschikbaar is of we proberen, waar mogelijk, de deelnemers in een nieuwsbrief hierover vooraf te informeren. Het adres van de Sociale Raad is: info@socialeraad.nl. Daar kunt u ook terecht met overige vragen die u wellicht heeft over de Sociale Raad. 1 Regionaal onderzoeksbureau over leven, wonen en werken in Limburg i

6

7 INLEIDING... I WAAROM DIT INFORMATIEDOSSIER?... I VERANTWOORDING VAN DE BRONNEN DIE GEBRUIKT ZIJN VOOR DIT INFORMATIEDOSSIER... I MIST U IETS IN DIT INFORMATIEDOSSIER?... I INTRODUCTIE VAN DE CENTRALE VRAAG... 1 TOELICHTING OP DE CENTRALE VRAAG... 1 WAT KUNNEN OORZAKEN ZIJN VAN VERANDERENDE WOONBEHOEFTEN?... 3 HOE ZIET DE GEMEENTE PEEL EN MAAS ER VANDAAG DE DAG UIT?... 5 WAT VINDEN MENSEN VAN HET WONEN IN PEEL EN MAAS?... 7 HOE HEBBEN DE BEVOLKING EN HET WOONAANBOD IN PEEL EN MAAS ZICH DE AFGELOPEN 15 JAAR ONTWIKKELD?... 9 HOE ZIEN DE ONTWIKKELINGEN IN DE GEMEENTE PEEL EN MAAS ER DE KOMENDE 15 JAAR UIT? HET GESPREK TIJDENS DE GELOTE BURGERRAAD OP 8 APRIL WAT GEBEURT ER MET UW OORDEEL NA 8 APRIL? CONTACT MET DE SOCIALE RAAD... 13

8

9 De centrale vraag luidt: Hoe creëren we meer flexibiliteit in het woonaanbod in Peel en Maas? Deze vraag veronderstelt dat flexibiliteit in het woonaanbod nodig is. Daarom lichten we eerst graag toe wat we precies verstaan onder woonaanbod en flexibiliteit. Definities - Woonaanbod: beschikbare (geschikte) woningen/wooneenheden in zowel de koop- als de huursector; - Flexibiliteit woonaanbod: het makkelijk aan kunnen passen van het (soort) woonaanbod aan veranderende omstandigheden. De centrale vraag gaat dus eigenlijk over de vraag: Hoe kunnen we ons woonaanbod sneller en makkelijker aanpassen aan veranderende omstandigheden? Woningbouw wordt traditioneel gezien als een lange termijn vraagstuk: woningen worden gebouwd voor een termijn van zo n 50 jaar en meestal nog langer. Maar onze samenleving is aan steeds meer veranderingen onderhevig en die veranderingen volgen elkaar steeds sneller op. Bouwbeslissingen gaan daardoor steeds vaker gepaard met de zorg dat we bouwen voor toekomstige leegstand want: zijn de woningen die we nu bouwen nog wel nodig of geschikt over 10 of 15 jaar? Tegelijkertijd worden we geconfronteerd met schrijnende situaties als we geen passende oplossingen kunnen bieden aan mensen die dringend behoefte hebben aan een woning, zoals voor arbeidsmigranten en statushouders die soms tijdelijke en soms langdurige opvang nodig hebben. Ook hebben we te maken met nieuwe ontwikkelingen in de zorg. Ouderen blijven steeds langer zelfstandig wonen, maar hebben wel behoefte aan zorg. Daarnaast worden de regels met betrekking tot het verkrijgen van een hypotheek steeds verder beperkt, waardoor het kopen van een woning moeilijker wordt. Dat kan weer gevolgen hebben voor de verhouding tussen koop- en huurwoningen. Kortom: maatschappelijke veranderingen beïnvloeden de behoefte aan (bepaalde soorten) woningen. Die veranderingen lijken steeds sneller te gaan. Wat zijn passende oplossingen voor de steeds sneller veranderende woonbehoeften? Om die vraag te beantwoorden kijken we wat verder naar wat de oorzaken kunnen zijn van veranderende woonbehoeften. 1

10 2

11 Door de jaren heen kan een samenleving flink veranderen. De samenleving kan verjongen of vergrijzen, de gezinssamenstelling, de samenlevingsvormen en de soort woonwensen kunnen met de tijd veranderen. Sommige ontwikkelingen zijn goed te voorspellen. Zo zal in de toekomst het aantal ouderen in de gemeente Peel en Maas fors toenemen. Zij hebben heel andere woonwensen dan jongeren. Ouderen hebben behoefte aan gelijkvloerse woningen en woningen in combinatie met uitgebreide zorgvoorzieningen, bijvoorbeeld de zogenaamde levensloopbestendige woningen. Jongeren hebben juist meer behoefte aan goedkope eengezinswoningen. De kansen van jongeren op de woningmarkt worden echter steeds verder bemoeilijkt door de aanscherping van hypotheekregels door de centrale overheid. Deze en andere ontwikkelingen zijn steeds lastiger goed in te schatten, zoals het aantal woningzoekenden van buiten Peel en Maas die zich in de gemeente willen vestigen of de stijging van het aantal eenoudergezinnen: allemaal veranderingen die grote gevolgen hebben voor het aansluiten van woonbehoefte en woonaanbod. Door de snelheid van die veranderingen komen lange termijn plannen onder druk te staan: je wilt immers dat iedereen goed kan wonen, maar je wilt ook weer niet bouwen voor toekomstige leegstand. De vraag is dan ook: wat staat er de komende jaren te gebeuren waardoor meer flexibiliteit in het woonaanbod nodig is? Voor het antwoord op die vraag zoomen we eerst in op het Peel en Maas van nu: Hoe ziet de gemeente Peel en Maas er vandaag de dag uit? 3

12 Tabel 1. Aantal inwoners Peel en Maas per kern van 2012 t/m 2016 en de schatting in 2030 Kern Schatting 2030 Verschil tussen 2030 en 2016 Baarlo Beringe Egchel Grashoek Helden Kessel Kessel-Eik Koningslust Maasbree Meijel Panningen Tabel 2. Leeftijdsopbouw inwoners Peel en Maas Leeftijd Schatting Verschil Percentage 0 tot 20 jaar % 20 tot 45 jaar % 45 tot 65 jaar % 65 tot 80 jaar % 80 en ouder % Tabel 3. Samenstelling bestaande woningvoorraad Peel en Maas Woningtype en prijsklasse Aantal Percentage Totaal HUUR eengezins tot % HUUR eengezins % HUUR meergezins tot % HUUR meergezins % 26% KOOP eengezins tot % KOOP eengezins % KOOP eengezins % KOOP meergezins tot % KOOP meergezins % KOOP meergezins % 74% Totaal % 100% Tabel 4. Bewoning van de woningvoorraad Levensfase Aantal Percentage Alleenstaande < 35 jr % Alleenstaande jr % Alleenstaande 55+ jr % Gezin met kinderen jongste < 5 jr % Gezin met kinderen jongste 6-12 jr % Gezin met kinderen jongste 13+ jr % Gezin zonder kinderen < 35 jr % Gezin zonder kinderen jr % Gezin zonder kinderen 55+ jr % Totaal % 4

13 De huidige ontwikkelingen kenmerken zich door een afname van het aantal inwoners per kern, zie tabel 1. Er zijn twee uitzonderingen, te weten Egchel en Helden-Dorp, waar het aantal inwoners naar verwachting nog zal toenemen omdat zich daar recentelijk jonge gezinnen hebben gehuisvest. Als we kijken naar de leeftijdsopbouw van nu en de verwachting in de toekomst, dan wordt duidelijk dat inwoners steeds ouder worden en het aantal inwoners tot 65 jaar sterk afneemt, zie tabel 2. Kortom, de toekomst van Peel en Maas wordt gekenmerkt door een combinatie van: - daling aantal inwoners: rond 2050 zal het aantal inwoners van Peel en Maas met zo n inwoners gedaald zijn; - vergrijzing: het aantal inwoners onder de 65 jaar daalt zo n 25% of meer per leeftijdscategorie. Deze ontwikkelingen hebben gevolgen voor de woonbehoefte. Er zullen minder nieuwe woningen nodig zijn en bestaande woningen kunnen leeg komen te staan. Wat betekent dit voor het huidige woonaanbod? Daarvoor kijken we eerst naar de eigenschappen van het huidige woonaanbod. Dan zien we dat: - 74% van het aantal woningen koopwoningen zijn en 26% van het aantal woningen huurwoningen zijn, zie tabel 3; - Ca. 32% van het huidige woonaanbod wordt bewoond door huishoudens van 55+ zonder kinderen, zie tabel 4. Het is daarom te verwachten dat een groot deel van de huidige woningen in de toekomst niet meer zal voldoen aan woonwensen en -behoeften van inwoners van Peel en Maas. Het grootste deel van die bewoners zijn op dit moment eigenaar van een eigen huis (74%). Zij zullen in de toekomst steeds meer zorgvoorzieningen in hun directe omgeving nodig hebben. Wat betekent dat voor hun huidige woning? Naast veranderingen in leeftijdsopbouw en verwachte daling in aantal inwoners krijgt wonen zelf ook een andere waarde. Letterlijk. Want door de crisis van de afgelopen jaren is het niet meer vanzelfsprekend dat woningen alleen maar in waarde zullen stijgen. Met andere woorden: je kunt niet meer automatisch uitgaan van een verdienmodel bij het aankopen van een woning. Dat is iets waar nieuwkomers op de woningmarkt (zoals jongeren) steeds meer rekening mee zullen houden. Zullen zij nog wel een woning willen kopen? Ondanks bovenstaande ontwikkelingen blijft de vraag naar de huidige soort koopwoningen hoog, waardoor er nog steeds dezelfde soorten woningen bij komen. Is dit wenselijk? Deze vraag gaat gepaard met een andere vraag: voor wie en hoe wil de gemeente Peel en Maas een aantrekkelijke gemeente zijn? Voor deze vraag kunt u zich laten inspireren door de mening van huidige inwoners en van mensen van buiten Peel en Maas. Wat vinden zij van de gemeente Peel en Maas? 5

14 Afbeelding 1. Uitslag leefstijlonderzoek Afbeelding 2. Imago van Peel en Maas volgens bewoners 6

15 In 2015 is in opdracht van de provincie Limburg een leefstijlonderzoek uitgevoerd 2, zie Afbeelding 1 en Afbeelding 2. Uit dit onderzoek blijkt dat inwoners van Peel en Maas tevreden zijn over het wonen in Peel en Maas (waarderingscijfer: 7,9). De inwoners associëren Peel en Maas met de rust, gezelligheid en de natuur. 84% van de inwoners is positief over Peel en Maas, 9% is negatief en 7% heeft geen mening. De inwoners zijn minder positief over de ontwikkeling van hun buurt in de afgelopen jaren. De ontwikkeling van de buurt scoort slechts een 6,3. Uit de woordwolk blijkt dat de inwoners Peel en Maas associëren met rust, gezellig, dorps, natuur, landelijk, ruimte, sociaal en veilig. Negatieve geluiden hebben betrekking op te weinig winkels (kleine kernen) verkeer, druk, weinig groen, weinig te doen, leegstand of saai. Niet-inwoners associëren Peel en Maas met een landelijk karakter met veel natuur en een dorps karakter. 12% van de inwoners geeft aan plannen te hebben om te verhuizen. Belangrijke vraag is dan natuurlijk: zijn de woningen beschikbaar waarnaar men wenst te verhuizen? 2 Inwoners van de provincie zijn per brief gevraagd om op internet een vragenlijst in te vullen. Ook bestond de mogelijkheid om een schriftelijke vragenlijst op te vragen, deze in te vullen en vervolgens op te sturen. Ook is er via de media uitvoerig aandacht besteed aan het onderzoek en zijn bepaalde doelgroepen nog apart benaderd om de benodigde respons te krijgen. 7

16 Grafiek 1. Bevolkingsontwikkeling Peel en Maas Grafiek 2. Gemiddeld aantal personen per huishouden

17 De afgelopen 15 jaar is de natuurlijke aanwas (het aantal kinderen dat geboren wordt) in Peel en Maas afgenomen, zie Grafiek 1. Verder wonen er in Peel en Maas meer mensen bij elkaar in één woning dan in de rest van Limburg, zie Grafiek 2. Daardoor kunnen we in de toekomst een zogenaamde huishoudensverdunning tegemoet zien: jongeren zullen het huis verlaten waardoor er meer woningen nodig zijn voor kleinere gezinssamenstellingen. De behoefte aan een woning voor jongeren zou daarom in de toekomst juist nog kunnen stijgen. Tegelijkertijd hebben jongeren te maken met verscherpte (hypotheek-)regels waardoor het voor hen steeds moeilijker om een huis (over) te kopen. Het is daarom de vraag of de huidige soort woningen (waarvan 74% koopwoningen) wel past bij de woonbehoeften van jongeren en van mensen die nieuw in de gemeente neerstrijken. Deze ontwikkelingen bij elkaar genomen maakt de kans op toekomstige leegstand van huidige (koop-)woningen groot, terwijl er wel behoefte zal zijn aan woningen. Wat zijn de overige verwachtingen over de toekomst van de gemeente Peel en Maas? 9

18 Astitel Grafiek 3. Bevolking Peel en Maas van Peel en Maas Woningbehoef Behoeftenivea Niveau x-as: jaren y-as: inwoneraantallen Woningbehoefte Behoefteniveau 2018 Niveau

19 In de toekomst zal het aantal inwoners van Peel en Maas dalen, zie Grafiek 3. Het aantal verhuizingen van elders uit Nederland naar Peel en Maas neemt af, maar het aantal verhuizingen van buiten Nederland naar Peel en Maas neemt juist toe, bijvoorbeeld van statushouders en arbeidsmigranten die hier hun bestaan op willen bouwen. Aangezien het aantal werkzame mensen in Peel en Maas afneemt, kan het voor de gemeenschap belangrijk worden om aantrekkelijk te zijn voor mensen van buitenaf. Als we kijken naar de ontwikkelingen in de samenstelling van de bevolking van Peel en Maas dan is het de vraag of er genoeg werkzame mensen zullen zijn voor al het werk dat te doen zal zijn. Met dat in het vooruitzicht rijst de vraag of we de gemeente aantrekkelijker kunnen en willen maken voor mensen die van buiten de gemeente in Peel en Maas een nieuw bestaan komen opbouwen? Het woonaanbod speelt hier een belangrijke rol in. 11

20 12

21 Uit de voorgaande informatie heeft u kunnen opmaken hoe het woonaanbod zich in Peel en Maas de afgelopen jaren ontwikkeld heeft, hoe de gemeente Peel en Maas ervoor staat en wat de verwachtingen voor de komende 10 tot 15 jaar en daarna zijn. Op 8 april gaat u niet alleen in gesprek over de vraag of er, wat u betreft, meer flexibiliteit in het woonaanbod zou moeten komen. U gaat ook met elkaar in gesprek over hoe het woonaanbod in de praktijk flexibeler zou kunnen worden. Tijdens de inleiding op 8 april zullen er een paar voorbeelden worden gegeven van hoe andere gemeenten met de flexibiliteit van het woonaanbod omgaan. Bijvoorbeeld door meer te halen uit de bestaande woonvoorraad door bestaande woningen makkelijker aanpasbaar te maken ofte vervangen. Of door het bouwen van meer flexibele (makkelijk aanpasbare) woningen. U kunt zich door die voorbeelden laten inspireren en door de gesprekken met alle andere deelnemers. Samen vormt u een oordeel over de Centrale Vraag: Hoe creëren we meer flexibiliteit in het woonaanbod in Peel en Maas? De deelnemers komen tijdens de bijeenkomst van de Sociale Raad tot een gemeenschappelijk oordeel. Dit oordeel draagt de Sociale Raad over aan de gemeenteraad. Die neemt dit oordeel nog in dezelfde raadsperiode (binnen vijf weken) mee in de besluitvorming. In aanloop naar 8 april houdt het secretariaat van de Sociale Raad de deelnemers via een nieuwsbrief op de hoogte van de voorbereidingen van de Sociale Raad. Heeft u na het lezen van dit document vragen of opmerkingen die u met ons wilt delen? Neem dan vooral contact met ons op. Wij nemen uw vragen of opmerkingen graag mee in de nieuwsbrieven, zodat ook andere deelnemers hiervan op de hoogte kunnen raken. Ook als u andere vragen heeft, kunt u gerust contact met ons opnemen. U kunt dit doen door te bellen met het Klant Contact Centrum van de gemeente, telefoonnummer , of door ons een te sturen: info@socialeraad.nl. Wij hopen u in ieder geval op 8 april te mogen verwelkomen als deelnemer van de derde Sociale Raad. Hartelijke groet, Namens het secretariaat van de Sociale Raad, Nicole Estejé 13