Hoofdstuk 4 Toeritten

Transcriptie

1 Hoofdstuk 4 Toeritten

2 Het project Hoogwater? Vrije weg! van de innovatieprogramma s Wegen naar de Toekomst en waterinnovatie Rijkswaterstaat van Rijkswaterstaat beoogt de uitdagingen die zeespiegelstijging, bodemdaling en toenemende afvoer via de rivieren de Nederlandse samenleving op legt aan te gaan. Het doel van het deelproject Hoogwater? Vrije weg! Lopiker en Krimpenerwaard is: Onderzoek naar de mogelijkheden van het versnellen van een evacuatie doormiddel van een wel overwogen inzet van mensen en middelen aan de hand van een concreet onderzoeksgebied. Bij het project Hoogwater? Vrije weg! Lopiker en Krimpenerwaard zijn betrokken: Deltares Korps Landelijke Politiediensten, dienst Verkeerspolitie Politie Hollands Midden, bureau CCB Politie Hollands Midden, verkeerspolitie Politie Rotterdam Rijnmond, Executieve Ondersteuning Politie Utrecht, bureau CCB Politie Utrecht, Verkeerspolitie Rijkswaterstaat, Corporate Dienst Rijkswaterstaat, Data ICT Dienst Rijkswaterstaat, Dienst Infrastructuur Rijkswaterstaat, Dienst Verkeer en Scheepvaart Rijkswaterstaat, Verkeerscentrum Nederland (VCNL) Rijkswaterstaat, Verkeerscentrum regio Utrecht Rijkswaterstaat, Waterinnovatie Rijkswaterstaat Rijkswaterstaat, Wegen naar de Toekomst Universiteit Groningen, Verkeerspsychologie Universiteit Twente, vakgroep Verkeer, Vervoer en Ruimte Veiligheidsregio Utrecht De projectcoördinatie is uitgevoerd door: Wil René Jansen (wil.rene.jansen@rws.nl), Rijkswaterstaat, Wegen naar de Toekomst Kees van Ruiten (kees.vanruiten@deltares.nl), Rijkswaterstaat, Waterinnovatie Rijkswaterstaat Elsbeth Beeke van der Graaf (e.beeke@vru.nl), Veiligheidsregio Utrecht Stéphan Jongmans (stephan.jongmans@klpd.politie.nl), Korps Landelijke Politiediensten Kasper van Zuilekom (k.m.vanzuilekom@utwente.nl), Universiteit Twente Karel Brookhuis (k.a.brookhuis@rug.nl), Rijksuniversiteit Groningen Het project is gefinancierd door Wegen naar de Toekomst en Waterinnovatie Rijkswaterstaat met een bijdrage van de Taskforce Management Overstromingen. Zie de website voor meer informatie. 2 4 Toeritten

3 Inhoudsopgave INLEIDING... 5 PROBLEEMBESCHRIJVING... 5 VERKENNING... 7 TOEPASSING... 7 AANPASSEN VAN BESTAANDE INFRASTRUCTUUR... 7 AANLEGGEN VAN NIEUWE INFRASTRUCTUUR... 8 AANPASSEN CAPACITEIT RICHTING DE TOERIT CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN CONCLUSIES AANBEVELINGEN Toeritten 3

4 [lege pagina] 4 4 Toeritten

5 Inleiding Bij een grootschalige evacuatie heeft het autosnelwegennetwerk een belangrijke rol. De het aantal mensen dat opgevangen moet worden is al snel zo groot dat de mogelijkheden in de directe omgeving van de dijkring snel vol zijn. Opvang op vele tientallen kilometers, wellicht zelfs meer dan honderd kilometer, is dan niet uit te sluiten. Voor dergelijke verplaatsingsafstanden speelt het autosnelwegennet al snel een dominante rol. Dit betekent dat beheersing van verkeersstromen naar en op de autosnelwegen van groot belang is. Beheersing heeft niet alleen invloed op maximaliseren van capaciteit maak ook in het scheiden van evacuatie verkeer en niet evacuatieverkeer zodanig dat prioriteit aan het de evacuerende bevolking gegeven kan worden. De toerit vormt een belangrijke rol de beheersing van de overgang van het onderliggende wegennet naar het autosnelwegennet. De omstandig waaronder de toerit haar taak vervuld kunnen zeer uiteenlopend zijn. Idealiter is er volop ruimte op de autosnelweg voor het evacuatieverkeer en is er uitsluitend evacuatieverkeer op de toerit, maar zijn er ook geen belemmeringen in de verkeersstroom naar de toerit. De toerit zal dan al snel de bottleneck vormen voor deze atypische verkeerssituatie. Een situatie waar de vormgeving niet op is afgestemd en waar het ontbreken van reguliere verkeersbewegingen wellicht mogelijkheden bieden voor tijdelijke aanpassing van de vormgeving. De werkgroep Toeritten heeft zich in het project Hoogwater? Vrije weg! tot doel gesteld na te gaan wat de mogelijkheden zijn voor het (tijdelijk) aanpassen van toeritten aan de afwijkende verkeersvraag gedurende een evacuatie. De werkgroep heeft na een oriëntatie fase is geïnventariseerd welke mogelijkheden er in principe zijn in het aangepast benutten van toeritten vervolgens zijn toeritten in het onderzoeksgebied nader onderzocht op mogelijkheden voor aanpassing. In de werkgroep hadden zitting vertegenwoordigers van Politie Utrecht, Korps Landelijke Politiediensten, RWS VC Midden Nederland en Universiteit Twente. In dit hoofdstuk wordt na de probleembeschrijving de mogelijkheden voor aanpassing verkend. Een en ander wordt geïllustreerd aan de hand van uitgewerkte cases. Deze rapportage bepaalt zich tot de hoofdlijnen van de cases. De details van deze cases zijn in een afzonderlijke rapportage opgenomen. Probleembeschrijving De verkeerssituatie op de toerit en in de directe omgeving van de toerit zal gedurende een grootschalige evacuatie duidelijk anders zijn dan gebruikelijk. In het algemeen zal het zo zijn dat het evacuatieverkeer zoveel mogelijk prioriteit wordt gegeven om een ongehinderde toegang tot de autosnelweg (ASW) te geven. Niet evacuatie verkeer zal zoveel mogelijk weggehouden worden van de evacuatieroute. Eventueel is er een verkeersstroom van hulpverleners richting de dijkring. Ook op de autosnelweg kan de samenstelling van het verkeer duidelijk afwijken van 4 Toeritten 5

6 gebruikelijke situatie. Mogelijk is er veel evacuatie verkeer (vanuit andere dijkringen) op de ASW. Hoewel het evacuatieverkeer de absolute prioriteit heeft, kunnen er omstandigheden zijn waarin een balans gevonden moet worden tussen de hoofdstroom op de ASW en de toerit om het afwikkelingsniveau hoog te houden. Dat kan betekenen dat niet alleen in de planontwikkeling en voorbereiding een afweging van prioriteiten nodig is, maar ook lopende de het evacuatieproces de afweging van prioriteiten een rol speelt. Een en ander maakt dat hoge eisten gesteld moeten worden aan de plooibaarheid van de toerit. Het doel van het onderdeel toerit van het project Hoogwater? Vrije weg! is daarom: Onderzoek de mogelijkheden voor het (tijdelijk) aanpassen van toeritten aan de afwijkende verkeersvraag gedurende een evacuatie.. Figuur 1 Overzicht dijkring 15 met toeritten 6 4 Toeritten

7 Verkenning De situatie gedurende een evacuatie is in veel opzicht afwijkend van de normale verkeerssituatie. Eén of meer routes zullen domineren. Andere verkeersbewegingen zullen geheel of gedeeltelijk wegvallen. De vervoersvraag is daarmee heel specifiek. Daarbij zijn de belangen en urgentie een andere dimensie dan in de dagelijkse situatie. Gegeven die belangen en urgentie is inzet van mensen en middelen mogelijk en noodzakelijk die verder gaat dan gebruikelijk. Het betekent dat er sprake is van een groot probleem waar ruimte is voor onconventionele oplossingen. Oplossingen die belemmeringen in de afwikkeling van het evacuatieverkeer reduceren binnen de mogelijkheden van de infrastructuur, de toerit, en de beschikbare mensen en middelen. In een eerste verkenning en een globale analyse van de toeritten in het onderzoeksgebied de volgende mogelijkheden vastgesteld voor het vermijden van verstoringen en creëren van extra rijstroken: Opheffen of aanpassen van verkeersregelinstallaties. Benutten van vluchtstroken bij wijze van extra rijstrook. Opheffen van belemmeringen in bochten. Opheffing van de belemmering door rotonden. Gebruik van de afrit als toerit. Toepassing van grasbeton voor bochtverruimingen en tijdelijke rijstroken. Benutten van rijstroken die vrijkomen door de afwezigheid van niet evacuatieverkeer. Creëren van openingen in middenbermen. Overrijdbaar maken van verhoogde verkeersgeleiders. Toepassing De mogelijkheden om de capaciteit van een toerit te vergroten zijn onderzocht voor een aantal toeritten die onderdeel uitmaken van de evacuatieroutes van de Lopiker en Krimpenerwaard naar het autosnelwegennet. Bij de uitwerking van deze toeritten is ervaren dat de individuele toeritten veel verschillende mogelijkheden kennen om aangepast te worden aan het evacuatieverkeer. In dit hoofdstuk illustreren we enkele mogelijkheden aan de hand van drie thema s: (1) aanpassen van bestaande infrastructuur, (2) aanleggen van nieuwe infrastructuur en (3) aanpassen capaciteit richting de toerit. Voor een gedetailleerd beeld van de mogelijkheden wordt verwezen naar de deelrapporten. Dit betekent niet dat er geen andere toepassingen mogelijk zijn bij een toerit, maar dit moet per toerit individueel onderzocht worden. Aanpassen van bestaande infrastructuur Het is niet altijd nodig of noodzakelijk om nieuwe infrastructuur aan te leggen. Door kleine aanpassingen aan de huidige infrastructuur kan de capaciteit van een toerit verhoogd worden. Dit kan door middel van het aanpassen van het visuele beeld in bochten. Daarbij kan gedacht worden aan het lichter maken van wanden in of het verlagen van geleideheuvels. De toerit Nieuwegein op de A2 is een voorbeeld waar geen ruimte is voor nieuwe infrastructuur en alleen relatief kleine aanpassingen beschikbaar zijn om de capaciteit te vergroten en een aangepaste circulatie mogelijk te maken. 4 Toeritten 7

8 Figuur 2 A2 toerit 9, Nieuwegein Aanleggen van nieuwe infrastructuur Door nieuwe infrastructuur aan te leggen, kan de capaciteit van een toerit verhoogd worden. Hierbij kan gedacht worden aan het verlengen van de vluchtstrook en het aanleggen van 8 4 Toeritten

9 calamiteitenstroken over rotondes. Tevens kunnen maatregelen zoals verbindingen tussen afritten en hoofdrijbanen aangelegd worden die tijdens een evacuatie gebruikt kunnen worden als toerit, maar ook een functie heeft in het sturen van spookrijders naar de goede rijbaan. De toerit Nieuwegein aan de A27 is een voorbeeld van een toerit waar dergelijke mogelijkheden toepasbaar zijn. Figuur 3 A27 toerit 28 Nieuwegein 4 Toeritten 9

10 10 4 Toeritten

11 Aanpassen capaciteit richting de toerit Het is mogelijk dat de toerit voldoende capaciteit heeft maar de toestroom vanuit het onderliggende wegennet beperkt is. In deze gevallen heeft capaciteit vergroting van het onderliggende wegennet prioriteit. Dit kan bijvoorbeeld door toepassing van tegenverkeer (zie ook hoofdstuk 5, Tegenverkeer). Toerit de Meern op de A12 heeft ruime mogelijkheden voor de verwerking van het evacuatieverkeer over twee rijstroken. Aanpassing van de route naar de toerit is noodzakelijk om dit potentieel te benutten. Figuur 4 A12 toerit 15, de Meern, met aanpassingen aan de aanvoerwegen (groen: evacuatieverkeer; rood: tegenverkeer) 4 Toeritten 11

12 Conclusies en aanbevelingen Conclusies De werkgroep heeft aan de hand van een eerste verkenning en een globale analyse van de toeritten in het onderzoeksgebied de volgende mogelijkheden vastgesteld voor het vermijden van verstoringen en creëren van extra rijstroken: Opheffen of aanpassen van verkeersregelinstallaties. Benutten van vluchtstroken bij wijze van extra rijstrook. Opheffen van belemmeringen in bochten. Opheffing van de belemmering door rotonden. Gebruik van de afrit als toerit. Toepassing van grasbeton voor bochtverruimingen en tijdelijke rijstroken. Benutten van rijstroken die vrijkomen door de afwezigheid van niet evacuatieverkeer. Creëren van openingen in middenbermen. Overrijdbaar maken van verhoogde verkeersgeleiders. Toepassing van deze principes op toeritten laten zien dat er in het algemeen veel mogelijkheden zijn om toeritten aan te passen aan de specifieke omstandigheid bij een evacuatie. Toepassing van deze ingrepen vereisen voorbereiding en soms investeringen voordat een en ander operationeel kan zijn. De investeringen zijn relatief bescheiden van omvang. Ze hebben betrekking in het bijzonder betrekking op het creëren van rijstroken en bochtverbredingen voor tijdelijk gebruik. In sommige situaties hebben deze investeringen ook een functie bij bijzondere omstandigheden als spookrijden en ongevallen. Aanbevelingen De werkgroep doet de volgende aanbevelingen: Een analyse van toeritten in situaties van bijzondere situaties zoals evacuatie, ongevallen en spookrijden geeft inzicht in de mogelijkheden van tijdelijke aangepast gebruik. Met bescheiden investeringen kunnen de mogelijkheden soms aanzienlijk verruimd worden. Gerichte aanpassing kan dan zinvol zijn. Bij het ontwerpen van nieuwe infrastructuur is het zinvol om ook het functioneren bij bijzondere situaties in ogenschouw te nemen. Met een marginale hoger investeringsniveau kan handelingsvrijheid gecreëerd worden bij incidenten Toeritten