Gids voor kennis en inzicht in financieel gedrag
|
|
- Jan Sanders
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Gids voor kennis en inzicht in financieel gedrag
2
3 De IncomeIQ-test: financieel gedrag PROJECTION begrijpen OVER-OPTIMISM BIAS De IncomeIQ-test is ontwikkeld op basis van theorieën uit de cognitieve psychologie en de gedragswetenschappen, toegepast op financiële onderwerpen. De test helpt beleggers te ontdekken welke gedragsneigingen ( biases in het Engels) hun financiële beslissingen en houding ten opzichte van risico beïnvloeden. Stimuleer uw klanten deze test te doen op schroders.nl/incomeiq om daarna de resultaten samen te analyseren. ANXIETY BIAS Doe de test: herkent u iemand van uw klanten in deze negen OF MONEY gedragspatronen? IRRATIONAL PERCEPTION HERD INFLUENCE OVERCONFIDENCE PRESENT BIAS INVESTOR LITERACY LOSS AVERSION Angst beïnvloedt de emotionele betrokkenheid op de korte termijn, en de mate waarin beleggers toelaten dat reacties op de ups en downs in de markt hun financiële doelstellingen voor de lange termijn ondermijnen. Vinden marktfluctuaties stressverwekkend en verontrustend Laten stemming beïnvloeden door tijdelijke marktbewegingen Geneigd tot overreactie op onvoorziene gebeurtenissen Angst Vasthouden aan het plan: Stimuleer klanten op te schrijven waarom ze bepaalde essentiële financiële beslissingen nemen. Dit kan hen helpen zich aan het plan te houden en hen weerhouden van paniekverkopen, waardoor tijdelijke koersdalingen resulteren in absoluut vermogensverlies. Niet kijken: Als klanten overdreven angstig zijn, is het beter de toegang tot kortetermijninformatie over hun beleggingsresultaten te beperken. Dit kan hen helpen de (potentieel verontrustende) kortetermijnvooruitzichten te negeren en zich te blijven richten op de lange termijn. Zich laten adviseren: Vertel klanten dat u als emotionele schokdemper kunt dienen en wijs hen op de noodzaak op basis van feiten in plaats van emoties te handelen. 3
4 Doe de incomeiq-test op PROJECTION ANXIETY BIAS Een belegger met verliesaversie is geneigd heftiger te reageren op een verlies dan op een winst van hetzelfde bedrag. Daardoor kan het volgen van de ups en downs van risicovolle beleggingen aanvoelen als een emotionele achtbaan. IRRATIONAL PERCEPTION OF MONEY Geneigd verliesgevende aandelen te lang aan te houden uit vrees verlies te incasseren Geneigd winstgevende aandelen te snel te verkopen uit vrees de winst weer te moeten inleveren HERD INFLUENCE Geneigd volatiele aandelen met een hoog langetermijnrendement te mijden uit vrees voor verliezen op korte termijn Beperkt vermogen om financiële resultaten rationeel te beoordelen OVER-OPTIMISM BIAS Verliesaversie OVERCONFIDENCE Verder kijken dan de huidige opbrengst: Als klanten overwegen een product te verkopen, wijs er dan op dat een goede of slechte performance niet alles zegt; er is meer informatie nodig. Beslissingen moeten PRESENT worden BIAS gebaseerd op een analyse van de echte voor- en nadelen van het product, en op wat alternatieve beleggingsopties te bieden hebben. Weersta de neiging om verlies koste wat het kost te vermijden: INVESTOR Uit vrees LITERACY om verlies te incasseren zijn klanten geneigd verlieslijdende aandelen langer te houden dan verstandig is. Stimuleer hen tot een meer rationele, effectievere kijk. Stel een afkoelingsperiode voor: Leg uit dat het goed is een afkoelingsperiode tussen het nemen van een LOSS grote AVERSION beleggingsbeslissing en de uitvoering ervan in te lassen, omdat zo n adempauze ruimte voor reflectie schept. Projectie Projectie is de neiging om actuele gevoelens te projecteren op een toekomstige gebeurtenis. Als mensen proberen hun toekomstige emotionele toestand te voorspellen, vergissen ze zich vaak; ze vergeten dat ze zich te zijner tijd waarschijnlijk anders zullen voelen. Kunnen niet beslissen hoeveel inkomen ze in de toekomst nodig hebben, omdat ze uitgaan van hun huidige behoeften (en toekomstige kosten voor gezondheidszorg en financiële verplichtingen vergeten) Moeite zich voor te stellen hoe hun toekomstige situatie zal afwijken van de huidige Nemen aan dat markten in dezelfde richting, omhoog of omlaag, zullen blijven bewegen Niet in staat te bedenken wat hun toekomstige wensen en behoeften kunnen zijn Verschillende scenario's onderzoeken: Stimuleer klanten om zich verschillende toekomstscenario's voor te stellen, en hoe deze van invloed kunnen zijn op hun beleggingsresultaten. Hoe zullen de beleggingsinkomsten in elk scenario veranderen? Deze oefening kan klanten helpen objectiever te werk te gaan bij het bepalen van prioriteiten. Behoudend zijn: Beleggingen en bijdragen van nu baseren op een worst case scenario, om klanten te helpen een juist beeld van hun toekomstige inkomensbehoeften te krijgen. De emoties erbuiten houden: Het is geen goed idee om boodschappen te gaan doen als je hongerig bent. Analoog hieraan is het niet verstandig om belangrijke beleggingsbeslissingen te nemen wanneer je in een zeer emotionele toestand verkeert. 4
5 IRRATIONAL PERCEPTION OF MONEY PRESENT BIAS Irrationele perceptie van geld De meeste mensen hebben geen rationeel beeld van hun vermogen en inkomen, omdat ze er meer in nominale dan in reële INVESTOR termen over LITERACY denken. Dit is een gevaarlijke neiging omdat het hen belemmert het effect van inflatie en samengestelde rente goed te beoordelen. Begrijpen niet goed het LOSS verschil AVERSION tussen nominaal en reëel inkomen en vermogen Beseffen waarschijnlijk niet echt wat de kracht van samengestelde rente en het effect van inflatie op het reële rendement is Houden mogelijk te lang te veel vermogen in contanten aan HERD INFLUENCE Doe de incomeiq-test op OVERCONFIDENCE Kijken naar de reële waarde: Help klanten de reële waarde van hun spaargeld te zien (niet gewoon wat er nu op hun bankrekening staat). Gebruik de (grove) regel van 72: Als het getal 72 wordt gedeeld door het jaarlijkse inflatiepercentage (bv. 2%), dan is de reële waarde van hun geld in ongeveer 72/2 = 36 jaar gehalveerd. Rente op rente optimaal benutten: Demonstreer het effect van rente op rente. Laat ook zien hoe een samengestelde inflatie van 3% in 20 jaar hun spaargeld kan uithollen zonder dat ze nominaal een cent verliezen. Kuddegedrag Mensen zijn snel geneigd mee te lopen met de kudde - de collectieve opvattingen en gedragingen van de mensen om ons heen. Kuddegedrag bij beleggers uit zich in de neiging om de beslissingen van anderen blindelings te volgen omdat ze denken dat ze iets hebben gemist, of dat de anderen iets weten wat zij niet weten. Vertonen conformistisch gedrag in alles wat ze doen Kijken, alvorens een belegging te kiezen, wat anderen doen Volgen blindelings de beslissingen van anderen; denk aan de dotcom-zeepbel Kopen en verkopen omdat anderen dat doen, in plaats van onafhankelijke beslissingen te nemen op basis van sterke overtuigingen en eigen behoeften Eigen keuzes maken: Druk klanten op het hart alleen hun eigen, vooraf bepaalde criteria te gebruiken om beleggingsbeslissingen te nemen, zodat ze kiezen wat het beste bij hun beleggingsstijl past en niet gewoon anderen nadoen. Zich informeren: Help klanten andere ideeën te onderzoeken. Dat iedereen op een bepaalde rijdende trein springt, wil niet zeggen dat die strategie juist is. Vraag de klanten te bedenken wat de anderen misschien gemist hebben door andere ideeën aan te dragen. Niet toegeven: Wijs klanten erop dat als zij geneigd zijn de trend te volgen, de meerderheid van de beleggers dat ook zal doen waardoor de koers van de belegging wordt opgeblazen. 5
6 OF MONEY HERD INFLUENCE Doe de incomeiq-test OVERCONFIDENCE op Zelfoverschatting 6 Present bias: INVESTOR LITERACY alleen aan het nu denken In het algemeen zijn mensen meer gericht op het heden dan op de toekomst. Bij de keuze uit twee gelijke beloningen geven ze de voorkeur aan de beloning die ze het eerst LOSS ontvangen. AVERSIONDeze zogeheten present bias verklaart waarom zo veel beleggers het moeilijk vinden om voldoende te sparen voor de toekomst, terwijl ze dat wel zouden moeten doen. Geven voorkeur aan acties die onmiddellijke beloning opleveren Geneigd een lagere beloning nu te verkiezen boven een hogere beloning straks Moeten worden aangespoord onmiddellijke wensen opzij te zetten ten gunste van latere beloning Vinden het moeilijk hun uitgavenpatroon aan te passen om genoeg te kunnen sparen voor de toekomst PRESENT BIAS Zelfbeheersing: Laat klanten zichzelf beschouwen als twee personen: een vooruitziende planner en een impulsieve verkwister. De eerste streeft naar inkomen voor zijn hele leven; de tweede wil nu geld uitgeven. Om financiële doelstellingen te bereiken, moet de planner de verkwister beperkingen opleggen door regels die kortzichtig gedrag afremmen. Automatisch sparen: Onderzoek op welke manier bepaalde vormen van zelfbinding kunnen helpen, zoals pensioenregelingen en andere methoden om automatisch geld weg te zetten. Leren van fouten: De neiging om impulsief te handelen, wordt vaak herhaald. Vraag klanten terug te denken aan de gevolgen van de vorige keer dat ze een impulsieve beslissing namen in plaats van een toekomstgerichte. Zelfoverschatting is de neiging om in jezelf te geloven zonder voldoende rekening te houden met toeval, externe factoren of alternatieve opties. Het is een gevaarlijke neiging omdat deze kan leiden tot beslissingen op basis van meningen in plaats van feiten. Vinden zichzelf beter dan gemiddeld in het selecteren van de juiste beleggingen Geneigd het mogelijke effect van toeval en gebeurtenissen waarover ze geen controle hebben, te negeren Geneigd zich op eigen successen te beroemen en mislukkingen aan anderen te wijten Geneigd meer risico te nemen dan nodig is en de portefeuille uitzonderlijk vaak aan te passen, in plaats van een plan voor de (middel)lange termijn te volgen Onderscheid maken tussen toeval en talent: Als er sprake is van toeval, moeten eerdere uitkomsten weinig invloed hebben op beslissingen. Veel mensen schrijven hun beleggingssuccessen toe aan talent, niet aan toeval. Vertrouwen op deskundigen: Herinner klanten eraan dat u een deskundige bent, die namens hen kan handelen op gebieden waarop zij geen expertise hebben. Niet naar verhalen luisteren: De boeiendste verhalen gaan maar al te vaak over beleggingen die het in het recente verleden goed gedaan hebben, zodat beleggers duur kopen en achter in het verleden behaalde resultaten aanjagen.
7 OVERCONFIDENCE PRESENT BIAS Overoptimisme Overoptimisme is de neiging om de kans op succes te overschatten en de risico's te onderschatten. Overoptimisme kan leiden tot slechte beslissingen en een te hoge blootstelling aan risico. Geneigd onrealistisch te denken over de toekomst Geneigd om irrationele beleggingsbeslissingen te nemen omdat toekomstige marktrisico's niet realistisch worden ingeschat Door een onvermogen om vooruit te denken vaak geneigd dingen op hun beloop te laten in plaats van de noodzakelijke voorzorgsmaatregelen te treffen INVESTOR LITERACY Doe de incomeiq-test op LOSS AVERSION Niet uitstellen: Overoptimisme over de toekomst kan tot gevolg hebben dat klanten de noodzaak om vooruit te denken en onmiddellijk actie te ondernemen, onderschatten. Huiswerk: Laat klanten onderzoeken lezen over het onderwerp of de beleggingscategorie die ze overwegen, zodat ze een realistisch beeld van de rendementen krijgen. Een klankbord gebruiken: Stimuleer de klant met zichzelf advocaat van de duivel te spelen waarbij u als klankbord dient. Financiële kennis Hoeveel kennis iemand over beleggen heeft, zal een belangrijke invloed hebben op zijn/haar financiële resultaten. Het is niet zo dat degenen met kennis het altijd beter doen. Maar degenen die minder onderlegd zijn, zouden zich moeten beperken tot eenvoudigere, gemakkelijk te begrijpen financiële producten en meer waarde aan advies moeten hechten. Geneigd zich meer te laten leiden door emotie of instinct dan door feiten Geen interesse om hun financiële kennis uit te breiden door kranten te lezen of gespecialiseerde informatie op het internet op te zoeken Hebben een inconsistente of onevenwichtige portefeuille Hebben geen duidelijke beleggingsdoelen en raken gemakkelijk in de war Emoties uitschakelen: Mensen met weinig financiële kennis laten zich bij hun beleggingsbeslissingen vaak meer door hun emoties leiden dan door de feiten. Lezen, lezen, lezen: Bied klanten handleidingen, nieuws en links naar websites aan, bijvoorbeeld naar de incomeiq-website, die hen kunnen helpen zich in het onderwerp te verdiepen. Inzicht krijgen in prijsvorming: Trek meer tijd uit om uitleg over de portefeuille te geven, en aan te wijzen waar risico's, vermijdbare verliezen en extra kansen op beleggingsrendement zitten. Gespreksonderwerpen In deze test gaat het er niet om hoe slim je bent: Het is belangrijk de klanten erop te wijzen dat alle mensen deze neigingen hebben, hoe intelligent of financieel onderlegd ze ook zijn. Het zijn psychologische valkuilen die in alle aspecten van het leven voorkomen. Het goede nieuws is dat beleggers, als ze zich bewust zijn van hun potentiële valkuilen, rationeler kunnen nadenken over hun beleggingskeuzes. En u bent er om hen daarbij de weg te wijzen. 7
8 Trusted Heritage Advanced thinking Schroders houdt zich uitsluitend bezig met vermogensbeheer en onze doelstelling sluit exact aan bij die van onze cliënten: het genereren van waarde op lange termijn. Wij hebben EUR 437,4 miljard onder beheer ten behoeve van institutionele en particuliere beleggers, financiële instellingen en vermogende cliënten wereldwijd, belegd in een grote variatie aan beleggingscategorieën in de sectoren aandelen, obligaties, multi-asset en alternatieve beleggingen. Wij hebben meer dan 3600 getalenteerde mensen in dienst, die werken vanuit 37 vestigingen in 27 landen verspreid over Europa, Noord- en Zuid-Amerika, Azië en het Midden-Oosten, dicht bij onze klanten en de markten waarin we beleggen. Schroders profiteert al meer dan 200 jaar van een stabiele eigendomsstructuur, en langetermijndenken vormt het uitgangspunt voor de wijze waarop wij beleggen, de relaties met onze klanten opbouwen en onze activiteiten uitbreiden. Bron: Schroders, alle cijfers per 30 juni Belangrijke informatie: Uitsluitend voor professionele beleggers en adviseurs. Dit document is uitsluitend bedoeld ter informatie en is niet bedoeld als promotiemateriaal. Het is geen aanbod of verzoek om een financieel instrument te kopen of te verkopen. Het materiaal is niet bedoeld als en mag niet worden gebruikt als basis voor boekhoudkundig, juridisch of fiscaal advies of beleggingsadvies. De opvattingen en informatie in dit document zijn niet bedoeld als basis voor afzonderlijke beleggings- en/of strategische beslissingen. In het verleden behaalde resultaten zijn geen betrouwbare leidraad voor de toekomstige resultaten. De koersen van aandelen en de daaruit gegenereerde inkomsten kunnen zowel dalen als stijgen, en het is mogelijk dat beleggers het oorspronkelijk geïnvesteerde bedrag niet terugkrijgen. Dit document geeft de meningen en opvattingen van Schroders weer. Deze kunnen veranderen. Uitgegeven door Schroder Investment Management Benelux Strawinskylaan 521, 1077 XX Amsterdam, Nederland. Ten behoeve van uw veiligheid kunnen telefoongesprekken worden opgenomen of beluisterd. 0615/w47009-EX/NL0615
Een stevig fundament voor de weloverwogen belegger met scherp inzicht
Een stevig fundament voor de weloverwogen belegger met scherp inzicht HET FUNDAMENT VOOR BELEGGERS VERSTEVIGEN MET KENNIS EN INZICHT Inhoud 3 4 6 8 10 incomeiq: slimmer nadenken over uw inkomensbehoeften
Nadere informatieToekomstwensen vervullen voor uzelf én voor de wereld
Toekomstwensen vervullen voor uzelf én voor de wereld Vermogensbeheer met meerwaarde Een vermogen biedt de mogelijkheid om toekomstwensen te vervullen. Voor uzelf én voor de wereld. ASN Vermogensbeheer
Nadere informatieTerug naar de kern Bob Hendriks
Terug naar de kern Bob Hendriks Oktober 2013 Waarom nog beleggen? 2 Agenda BlackRock? Sparen & beleggen We leven langer/pensioen Inkomsten uit beleggen Conclusie 3 BlackRock is opgericht voor deze nieuwe
Nadere informatieBELEGGINGSPROFIEL. Naam cliënt: Cliëntnummer: Rekening nummer: Datum: Referentie:
BELEGGINGSPROFIEL Naam cliënt: Cliëntnummer: Rekening nummer: Datum: Referentie: Beleggingsadvies impliceert in de eerste plaats dat wij een voldoende inzicht krijgen in uw risico-profiel, uw kennis en
Nadere informatieDe vermogensbeheerder die vooruit denkt
Schroders De vermogensder die vooruit denkt Trusted Heritage Advanced Thinking 100% focus op vermogens Schroders houdt zich uitsluitend bezig met vermogens. Dat betekent dat belegd wordt vanuit een doelgericht
Nadere informatieSamen uw risico profiel bepalen
Klant naam: Woonplaats:.. Samen uw risico profiel bepalen Deze vragenlijst is bestemd voor de belegger. Beleggen betekent investeren, tegen al dan niet onzekere rendementen en eventueel met een risico.
Nadere informatieSamen uw risicoprofiel bepalen - Natuurlijke personen
Samen uw risicoprofiel bepalen - Natuurlijke personen Elke belegger staat voor de moeilijke keuze om zijn portefeuille samen te stellen uit de diverse mogelijke beleggingsvormen (beleggingsfondsen, aandelen,
Nadere informatieBELEGGEN? BEREID U GOED VOOR
BELEGGEN? BEREID U GOED VOOR Heeft u plannen om te gaan beleggen? En overweegt u daarvoor een afspraak te maken met een vermogensbeheerder of heeft u dit al gedaan? Dan worden u bij het eerste gesprek
Nadere informatieGlobal Investor Study 2017
Global Investor Study 2017 Beleggersgedrag: van prioriteiten naar verwachtingen Global Investor Study 2017 1 Inhoud 3 Overzicht 11 Millennials laten tegenstrijdig beeld zien 4 Wereldwijde dorst naar meer
Nadere informatieStarten met beleggen? 10 Tips voor een vliegende start!
Starten met beleggen? Vanwege de lage spaarrente starten steeds meer mensen met beleggen. Over- 2. Welke beleggingsvorm past bij mij? 3. Met hoeveel geld kan ik starten met beleggen? sputterend langs de
Nadere informatieInformatie over beleggingsbeleid particulier vermogensbeheer. 1) Op welke beleggingsovertuigingen baseert Index People haar dienstverlening?
Informatie over beleggingsbeleid particulier vermogensbeheer 1) Op welke beleggingsovertuigingen baseert Index People haar dienstverlening? Welke principes vormen de basis voor het beleggingsbeleid en
Nadere informatieTerughoudend om te beleggen, maar eerder geneigd hogere risico's te nemen?
Contact: BlackRock Astrid Overeem +31 20 549 5213 Astrid.overeem@blackrock.com BLACKROCK'S WERELDWIJDE 'INVESTOR PULSE' ONDERZOEK: NEDERLANDERS HEBBEN VEEL SPAARGELD, MAAR SPAREN HET MINST IN VERGELIJKING
Nadere informatieHet beleggingsbeleid van Berben s Effectenkantoor
Het beleggingsbeleid van Berben s Effectenkantoor Waarschijnlijk baseert u uw keuze voor een vermogensbeheerder op diverse gronden. Mogelijk heeft u binnen uw netwerk al goede berichten over ons vernomen.
Nadere informatie1. Wat is uw voornaamste beleggingsdoel? Punten
NnL Wat is uw beleggersprofiel? Wat voor belegger bent u? Accepteert u risico's? Of speelt u liever op zeker? Door de onderstaande vragen te beantwoorden, brengt u uw risicoprofiel en uw beleggingshorizon
Nadere informatieWat u moet weten over beleggen
Rabo BedrijvenPensioen Wat u moet weten over beleggen Beleggen voor het Rabo BedrijvenPensioen Uw werkgever betaalt pensioenpremies voor het Rabo BedrijvenPensioen. In deze brochure leest u hoe we deze
Nadere informatie21 juni Wegwijs in Tak 23
21 juni 2017 Wegwijs in Tak 23 Inhoud Vastrentende beleggingen en obligaties Wat zijn de alternatieven? Investeren in fondsen? Tak 23: de eenvoudige investering Tips om te slagen VASTRENTENDE BELEGGINGEN
Nadere informatieConsumentenbrief beleggingen van. Tielkemeijer & Partners Vermogensbeheer
Consumentenbrief beleggingen van Tielkemeijer & Partners Vermogensbeheer Introductie Een groot aantal brancheorganisaties waaronder DSI, DUFAS, NVB, VBA en VV&A hebben het initiatief genomen om Consumentenbrief
Nadere informatieparaaf 1 paraaf 2 Cliëntprofiel
Cliëntprofiel Personalia Voornaam Achternaam Dhr./Mevr. Dhr./Mevr. Adres Postcode woonplaats Land Burgerlijke staat * doorhalen wat niet van toepassing is alleenstaand gescheiden, weduw(e)naar gehuwd wel/niet*
Nadere informatieDISCRETIONAIR BEHEER ONZE BEHEERSMANDATEN MET BELEGGINGSFONDSEN
DISCRETIONAIR BEHEER ONZE BEHEERSMANDATEN MET BELEGGINGSFONDSEN ONZE BEHEERSMANDATEN MET BELEGGINGSFONDSEN Banque de Luxembourg biedt u haar expertise aan op het gebied van vermogensbeheer. Door ons een
Nadere informatieGestructureerde ProductenWijzer
Gestructureerde ProductenWijzer Producten met gehele of gedeeltelijke hoofdsombescherming U bent mogelijk geïnteresseerd in beleggen in gestructureerde producten. Maar wat zijn gestructureerde producten?
Nadere informatieVragenlijst. - in te vullen door financieel adviseur -
Vragenlijst - in te vullen door financieel adviseur - Vaststelling risicoprofiel Voor de bepaling van het risicoprofiel dient uw cliënt de volgende acht vragen naar waarheid te beantwoorden. 1. Met welke
Nadere informatieRisicoprofielen voor Vermogensbeheer A la Carte
Risicoprofielen voor Vermogensbeheer A la Carte Inleiding Onze risicoprofielen 1. Wat is een risicoprofiel? 2. Wat zijn vermogenscategorieën? 3. Welke risicoprofielen gebruiken wij? Uw risicoprofiel 4.
Nadere informatieLYNX Masterclass: Wat maakt een goede handelaar een goede handelaar? Tycho Schaaf & Tim van der Vliet. 16 november 2017
LYNX Masterclass: Wat maakt een goede handelaar een goede handelaar? Tycho Schaaf & Tim van der Vliet 16 november 2017 Sprekers Tycho Schaaf Tim van der Vliet Beleggingsspecialist bij LYNX Professioneel
Nadere informatieGlobal Investor Study Hoe komen gevorderde beleggers tot hun beleggingsbeslissingen?
Global Investor Study Hoe komen gevorderde beleggers tot hun beleggingsbeslissingen? Global Investor Study 2018 1 Marketingmateriaal Inhoud 3 4 5 Overzicht Een korte samenvatting van onze bevindingen Gevorderde
Nadere informatieALM als basis van Zorgvuldig Beleggen
ALM als basis van Zorgvuldig Beleggen Samenhang en voorbeelden Ronald Janssen, Ortec Finance 1 Klant centraal stellen: Doelstelling Managen van de verwachtingen van onze cliënten Hoe kunnen we dat doen?
Nadere informatieZeg rente, wat doe je met mijn spaargeld? Den Haag, 2018
Zeg rente, wat doe je met mijn spaargeld? Den Haag, 2018 20.00 uur Welkom Rente, alles wat u moet weten Het combineren van sparen & beleggen Conclusie 21.05 uur 2 Rente, alles wat u moet weten Rente, interest
Nadere informatieBeleggen met persoonlijk advies
Beleggen met persoonlijk advies Beleggen bij de Rabobank is geen doel op zich, maar een manier om doelen te bereiken. Dat vraagt om een aanpak die op de lange termijn is gericht, met een evenwichtig opgebouwde
Nadere informatieDe tien gouden regels voor het beleggen in aandelen door Aberdeen Asset Management
De tien gouden regels voor het beleggen in aandelen door Aberdeen Asset Management Finance Avenue, 14 november 2015 Christophe Palumbo, Senior Business Development Manager Benelux Aberdeen Asset Management
Nadere informatieHedging strategies. Opties ADVANCED. Een onderneming van de KBC-groep
Hedging strategies Opties p. 2 Index 1. Hedging met opties 3 2. Hedging met put opties 4 3. Hedgen met valutaopties 6 Drie valutaoptiecontracten 6 p. 3 Hedging met opties Hedging komt van het Engelse to
Nadere informatieRisicoprofiel bepalen
Handleiding voor de adviseur: Met dit formulier heeft u een hulpmiddel om het risicoprofiel van uw cliënt te bepalen. De acht vragen leiden tot een standaard risicoprofiel. De risicobereidheid van uw cliënt
Nadere informatieRisk Control Strategy
Structured products January 2016 Kempen & Co N.V. (Kempen & Co) is een Nederlandse merchant bank met activiteiten op het gebied van vermogensbeheer, effectenbemiddeling en corporate finance. Kempen & Co
Nadere informatieOefening 3: Keuzes maken
Oefening 3: Keuzes maken In oefening 2 heeft u gezien dat keuzes gemaakt kunnen worden op basis van belangrijkheid en urgentie. Wat belangrijk is wordt deels extern bepaald en is deels persoonlijk. De
Nadere informatieTriodos Bank Private Banking Meer over duurzaam beleggen met Triodos Advies op Maat
Triodos Bank Private Banking Meer over duurzaam beleggen met Triodos Advies op Maat Heeft u vragen? Neemt u dan telefonisch contact op met Triodos Bank Private Banking via 030 693 65 05. Of stuur een e-mail
Nadere informatieDe vermogensbeheerder die zich richt op wat u belangrijk vindt
De vermogensbeheerder die zich richt op wat u belangrijk vindt 100% focus op vermogensbeheer Schroders houdt zich uitsluitend bezig met vermogensbeheer. Dat betekent dat belegd wordt vanuit een doelgericht
Nadere informatieUw klant over beleggen. Theo Krins, Manager Vermogensadvies Legal & General
Uw klant over beleggen Theo Krins, Manager Vermogensadvies Legal & General Klantonderzoek Achtergrond onderzoek Onderzoek in de periode van 6 januari tot 16 januari 2017 Breed samengesteld panel uitgenodigd
Nadere informatieAllianz Nederland Asset Management B.V. Allianz. Beleggersrekening. Beleggen om uw geld te laten groeien.
Allianz Nederland Asset Management B.V. Allianz Beleggersrekening Beleggen om uw geld te laten groeien. Wilt u beleggen om uw geld te laten groeien? Kies dan voor goede prestaties en flexibiliteit met
Nadere informatieHedging strategies. Opties ADVANCED. Member of the KBC group
Hedging strategies Opties p. 2 Index 1. Hedging met opties 3 2. Hedging met put opties 4 3. Hedgen met valutaopties 6 Twee valutaoptiecontracten 6 p. 3 Hedging met opties Hedging komt van het Engelse to
Nadere informatieONS BELEGGINGSBELEID PAST ONZE BELEGGINGSFILOSOFIE BIJ U?
ONS BELEGGINGSBELEID PAST ONZE BELEGGINGSFILOSOFIE BIJ U? Waarschijnlijk baseert u uw keuze voor een vermogensbeheerder op diverse gronden. Mogelijk heeft u binnen uw netwerk al goede berichten over ons
Nadere informatieHuizenprijzen. Rendementen. kunnen stijgen. Of juist dalen. kunnen meevallen. Of juist tegenvallen. UW PENSIOEN
Huizenprijzen kunnen stijgen. Of juist dalen. Rendementen kunnen meevallen. Of juist tegenvallen. Tegen de tijd dat u met pensioen gaat, weet u één ding zeker: ú heeft uw pensioen goed geregeld. UW PENSIOEN
Nadere informatieToelichting beleggingsbeleid Triodos Bank Private Banking
Toelichting beleggingsbeleid Triodos Bank Private Banking Heeft u vragen? Neemt u dan telefonisch contact op met Triodos Bank Private Banking via 030 693 65 05. Of stuur een e-mail naar private.banking@triodos.nl.
Nadere informatieZelf Beleggen en Sparen
de vrijheid van Zelf Beleggen en Sparen 1 inhoud Omschrijving Pagina 1. Wat is Zelf Beleggen en Sparen? 2 2. Hoe werkt Zelf Beleggen en Sparen bij ABN AMRO Pensioenen? 2 3. Hoeveel rendement kunt u behalen?
Nadere informatieZorgeloos leven, ondanks alle veranderingen in uw leven.
Zorgeloos leven, ondanks alle veranderingen in uw leven. Doelbewust, maatschappijbewust en prijsbewust vermogen opbouwen. NNEK Vermogensopbouw. Voordat later te laat is. Financieel goed voorbereid zijn
Nadere informatieInhoud. Deel 1 Geen rendement zonder risico 1 Rustig en onrustig beleggen 12 2 Alles heeft z n prijs 27 3 Verdeel en heers 41
Inhoud Inleiding 9 Deel 1 Geen rendement zonder risico 1 Rustig en onrustig beleggen 12 2 Alles heeft z n prijs 27 3 Verdeel en heers 41 Deel 2 Eigen vermogen of onvermogen 4 Eigen vermogen 56 5 Uit balans
Nadere informatie1. Hoe ziet het conservatieve beleggingsportefeuille van BNP Paribas Fortis er uit?
Sparen en beleggen Het conservatief beleggersprofiel 1. Hoe ziet het conservatieve beleggingsportefeuille van BNP Paribas Fortis er uit? BNP Paribas Fortis stelt een beleggingsportefeuille voor, samengesteld
Nadere informatieBeleggingsbeleid in de bedrijfsvoering
De Handreiking Kwaliteit Beleggingsbeleid in de praktijk 26 maart 2015 Alex Poel Beleggingsbeleid in de bedrijfsvoering 1 Achtergrond 2 Dienstverleningsproces 3 Beleggingsbeleid 4 Handreiking beleggingsbeleid
Nadere informatieBlackRock Managed Index Portfolios. zorgeloos gespreid beleggen tegen lage kosten
BlackRock Managed Index Portfolios zorgeloos gespreid beleggen tegen lage kosten BlackRock Managed Index Portfolios zorgeloos gespreid beleggen tegen lage kosten Herkent u zich hier in? U wilt eigenlijk
Nadere informatieVragenlijst risicobereidheid Particulier. Van Amstberg Capital Management
Vragenlijst risicobereidheid Particulier e situatie Van Amstberg Capital Management Om te komen tot een weloverwogen keuze, welk profiel van Van Amstberg Capital Management het best bij u past, kan onder
Nadere informatie2. Spreiding verbetert effectief de verhouding tussen rendement en risico.
Beleggingsbeginselen Spoorwegpensioenfonds 1. Rendement wordt behaald door het nemen van risico. Om de ambitie van SPF waar te maken is rendement op het belegd vermogen nodig. Sparen levert onvoldoende
Nadere informatiePeriodiek Inleggen. Iedere maand vast bedrag. Klein bedrag mogelijk. Spreiding instaprisico. Flexibel
Periodiek Inleggen Met een klein maandelijks bedrag uw vermogen opbouwen 2 G emak staat centraal 3 Spreiding risico van het instapmoment Iedere maand vast bedrag Klein bedrag mogelijk Spreiding instaprisico
Nadere informatieBeleggen bij de Rabobank
Goed dat u erover denkt om bij de Rabobank te gaan beleggen! Beleggen kan helpen om vermogen op te bouwen voor een financieel gezond leven. Nu en later. Wij geloven namelijk dat u zelf regie kunt nemen
Nadere informatieBeleggen. voor beginners
Beleggen voor beginners Beleggen voor beginners Inhoudsopgave Een uitgave van beginmetbeleggen.com Beleggen brengt altijd risico s met zich mee. Hoewel de informatie in dit document met de grootst mogelijke
Nadere informatieAPQ-vragenlijst 30 januari Daan Demo
APQ-vragenlijst 30 januari 2019 Daan Demo Inleiding In dit rapport bespreken we jouw inzetbaarheid en wat je kunt doen om jouw positie op de arbeidsmarkt te verbeteren. Om dit te bepalen hebben we de volgende
Nadere informatieKlant- en risicoprofiel Vragenlijst beleggingsprofiel. Naam, voorletters: m/v.
Vra Klant- en risicoprofiel Vragenlijst beleggingsprofiel enlijst Denkt u aan de handtekening op aan het einde van het profiel. Naam, voorletters: m/v Adres: Postcode/woonplaats: E-mailadres: Geboortedatum:
Nadere informatieHoe voorkom je een mismatch tussen financieel plan en beleggingsplan?
Hoe voorkom je een mismatch tussen financieel plan en beleggingsplan? Kapé Breukelaar, financieel planner Onafhankelijke experts in persoonlijke financiën Het weerbericht We krijgen een extreme winter!
Nadere informatie2015 Dukers & Baelemans
Adviesproces Inventarisatiefase Analysefase Adviesfase Begeleiden Nazorg Wensen en doelstellingen Wat zijn je wensen? a) Stoppen met werken voor 70 jaar b) Studie voor je kinderen betalen c) Wereldreis,
Nadere informatieVERVANGENDE FONDSEN VOOR DE BLACKROCK FUNDS OF ISHARES
ONDERZOEK NAAR VERVANGENDE FONDSEN VOOR DE BLACKROCK FUNDS OF ISHARES NOVEMBER 2014 Met dank aan: Naar aanleiding van het besluit van BlackRock om per 31 december 2014 de Funds of ishares op te heffen
Nadere informatieOnderdeel 1: Beleggingsbeleid
Inleiding De AFM heeft de afgelopen jaren verschillende marktbrede onderzoeken naar de kwaliteit van de beleggingsdienstverlening uitgevoerd. Dit heeft onder andere geresulteerd in de publicatie van diverse
Nadere informatieKruis in onderstaande tabel aan hoeveel uw netto vermogen, uw liquide netto vermogen en uw totale vermogen bedraagt.
Vaststellen beleggersprofiel Met de volgende vragen probeert Stichting Obligatiebeheer Noordenwind inzicht te krijgen in uw financiële positie, kennis, ervaring, doelstellingen en risicobereidheid ten
Nadere informatieLaat de jongeren de test conflictstijlen maken (zie bijlage 1). Naar aanleiding van de uitslag ga je in gesprek.
Conflicten hanteren Tijd: verdelen over twee bijeenkomsten. Bijeenkomst 1 Laat de jongeren de test conflictstijlen maken (zie bijlage 1). Naar aanleiding van de uitslag ga je in gesprek. De uitkomst van
Nadere informatieEvenwichtig beleggen? Ontdek de juiste balans tussen rendement en risico, zonder dat u ervan wakker hoeft te liggen.
Evenwichtig beleggen? Ontdek de juiste balans tussen rendement en risico, zonder dat u ervan wakker hoeft te liggen. Bent u als belegger op zoek naar rendement én bescherming, zonder de zorgen van het
Nadere informatieBeleggen bij de Rabobank
Goed dat u erover denkt om bij de Rabobank om te gaan beleggen! Beleggen kan helpen om vermogen op te bouwen voor een financieel gezond leven. Nu en later. Wij geloven namelijk dat u zelf regie kunt nemen
Nadere informatieTriodos Bank Private Banking. Meer over duurzaam beleggen met Triodos Fondsadvies.
Triodos Bank Private Banking. Meer over duurzaam beleggen met Triodos Fondsadvies. Heeft u vragen? Neemt u dan telefonisch contact op met Triodos Bank Private Banking via 030 693 65 05. Of stuur een e-mail
Nadere informatieMaandbeleggen. Ook met een klein bedrag. Geen aankoopkosten. Betere spreiding. Flexibel. Van punt tot punt sneller naar je doel
Maandbeleggen Van punt tot punt sneller naar je doel Ook met een klein bedrag Geen aankoopkosten Betere spreiding Flexibel Elke maand dichter bij je doel Je legt geld opzij voor later. Om een onvergetelijke
Nadere informatieConsumentenbrief inzake beleggingsbeleid DoubleDividend Management B.V.
Consumentenbrief inzake beleggingsbeleid DoubleDividend Management B.V. Amsterdam, juni 2016 DoubleDividend Management B.V. Herengracht 320 1016 CE Amsterdam Tel: +31 20 520 7660 contact@doubledividend.nl
Nadere informatieAllianz Nederland Asset Management B.V. Allianz. Lijfrenterekening. Beleggen voor de aanvulling op uw pensioen.
Allianz Nederland Asset Management B.V. Allianz Lijfrenterekening Beleggen voor de aanvulling op uw pensioen. Beleggen voor een aanvulling op uw pensioen? Kies dan voor goede prestaties met de Allianz
Nadere informatieWat is marketing dan wel? De beste omschrijving komt uit het Engels.
KENNETH NIEUWEBOER M arketing is meer dan het ontwikkelen van een logo en het bewaken van je huisstijl. Als er een goede strategie achter zit, levert marketing een wezenlijke bijdrage aan het rendement
Nadere informatieTekst Nationaal regime MiFID. Bijlage. Toetstermen als bedoeld in artikel 36a, lid 2. toetsterm 1
ijlage Toetstermen als bedoeld in artikel 36a, lid 2 Nummer Termen T* toetsterm 1 Eindterm 5a: De personen zijn in staat met betrekking tot financiële instrumenten uit te leggen aan de consument waarom
Nadere informatieRisicoprofielen. Het belang van een passend risicoprofiel. HOF HOORNEMAN BANKIERS NV Risicoprofielen 1
Risicoprofielen Het belang van een passend risicoprofiel HOF HOORNEMAN BANKIERS NV Risicoprofielen 1 Hof Hoorneman Bankiers is een onafhankelijke vermogensbeheerder met een bankvergunning. Wij hebben als
Nadere informatieEen gezonde beleggingsportefeuille voor Later
Een gezonde beleggingsportefeuille voor Later Richard Feenstra Senior Sales Manager Fidelity Worldwide Investment Op weg naar financiële zekerheid voor Later? 1. Waarom beleggen? 2. Hoe beleggen? 3. Wat
Nadere informatieHet creëren van een succesvolle handelsstrategie. Dinsdag 4 juni 2019
De informatie in deze uiting is niet bedoeld als individueel beleggingsadvies en moet daarom worden gezien als beleggingsaanbeveling. Deze aanbeveling is opgemaakt door LYNX en/of derden en sluit niet
Nadere informatiebonus Nieuw bonus bonus
Nieuw Maandelijkse inleg vanaf 50,- Géén verplichte minimum looptijd Spreiding over de 25 populairste hoofdfondsen Minder gevoelig voor de risico s van koersschommelingen Gratis tot 10% oplopende Wat gaat
Nadere informatieDexia Advisory. PRIVATE BANKING Luxemburg
NL Dexia Advisory PRIVATE BANKING Luxemburg Dexia Advisory is een bevoorrechte relatie tussen u en Dexia Private Banking. U baseert zich op gepersonaliseerde aanbevelingen van uw financieel adviseur. Wij
Nadere informatieAllianz Nederland Asset Management B.V. Allianz. Hypotheekrekening. Beleggen om uw hypotheek terug te betalen.
Allianz Nederland Asset Management B.V. Allianz Hypotheekrekening Beleggen om uw hypotheek terug te betalen. Beleggen om uw hypotheek terug te betalen Kies voor goede fondsprestaties van Allianz met de
Nadere informatieBrochure. Beleggingsbeleid
Brochure Beleggingsbeleid van SPF Beleggingsbeleid van SPF Waarom belegt SPF? Werkgever en werknemers betalen iedere maand pensioenbijdrage. Met dat geld wordt later het pensioen van de werknemer betaald.
Nadere informatieRendement versus risico:
Rendement versus risico: Een belangrijke keuze! 1. Uw risicoprofiel is de hoeksteen van een goed beleggingsadvies Het gepersonaliseerd beleggingsadvies dat u van KBC krijgt is gebaseerd op uw risicoprofiel.
Nadere informatieVermogensbeheerder institutioneel Ken uw cliënt
Vermogensbeheerder institutioneel Ken uw cliënt Beschrijving Met de invoering van de MiFID veranderen ook de eisen die aan financiële instellingen worden gesteld. Instellingen moeten aan deze eisen voldoen
Nadere informatieKinderen met weinig zelfvertrouwen gebruiken vaak de woorden nooit en altijd.
ZELFVERTROUWEN Zelfvertrouwen is het vertrouwen dat je in jezelf hebt. Zelfvertrouwen hoort bij ieder mens en het betekent dat je een reëel zelfbeeld hebt, waarin ruimte is voor sterke kanten, maar ook
Nadere informatieWerken aan persoonlijke ontwikkeling en sturen van eigen loopbaan
08540 LerenLoopbaanBurgerschap 10-04-2008 08:28 Pagina 1 ontwikkelingsproces 1+2 1 2 3 4 5 6 7 Werken aan persoonlijke ontwikkeling en sturen van eigen loopbaan Leren, Loopbaan en Burgerschap Wat laat
Nadere informatieAPQ-vragenlijst 28 maart Bea Voorbeeld
APQ-vragenlijst 28 maart 2018 Bea Voorbeeld Inleiding In dit rapport bespreken we jouw inzetbaarheid wat je kunt doen om jouw positie op de arbeidsmarkt te verbeteren. Om dit te bepalen hebben we de volgende
Nadere informatieOplossingsgericht en waarderend coachen.
Oplossingsgericht en waarderend coachen. Coaching is die vorm van professionele begeleiding waarbij de coach als gelijkwaardige partner de cliënt ondersteunt bij het behalen van zelfgekozen doelen. Oplossingsgericht
Nadere informatieAchmea life cycle beleggingen
Achmea life cycle beleggingen Scheiden. Uw pensioengeld in vertrouwde handen Wat betekent dat voor uw ouderdomspensioen? Interpolis. Glashelder Achmea life cycle beleggingen Als pensioenverzekeraar beleggen
Nadere informatieARMOEDE EN WONEN: SCHULDEN EN (HUUR)INCASSO
ARMOEDE EN WONEN: SCHULDEN EN (HUUR)INCASSO Roeland van Geuns Lector armoede en participatie Hogeschool van Amsterdam Den Haag, 24 juni 2015 1 INHOUD 1. Enkele cijfertjes 2. Gedrag: enkele recente inzichten
Nadere informatieDe AFM en Risicobereidheid Bas Windt
De AFM en Risicobereidheid Bas Windt Welkom Bas Windt Toezichthouder AFM Projectleider Kwaliteit Beleggingsdienstverlening Pagina 2 Inhoud Kwaliteitscontroles dossiers 2014 Praktijkvoorbeelden Valkuilen
Nadere informatieVermogen: geld Kapitaal (aandelen, obligaties, leningen (lange termijn))
www.jooplengkeek.nl Vermogensmarkt De markt: vraag en aanbod Vermogen: geld Kapitaal (aandelen, obligaties, leningen (lange termijn)) Vermogen is een ruimer begrip dan geld. Een banksaldo is ook vermogen.
Nadere informatieRisicoprofielen Care IS vermogensbeheer
Risicoprofielen Care IS vermogensbeheer Bij Care IS vermogensbeheer kunt u beleggen volgens vijf verschillende risicoprofielen: Zeer defensief, Defensief,, Offensief en Zeer offensief. In dit document
Nadere informatiePraktische opdracht Economie Beleggen
Praktische opdracht Economie Beleggen Praktische-opdracht door een scholier 1965 woorden 30 oktober 2003 8,1 62 keer beoordeeld Vak Economie Inhoud: 1. Inhoudsopgave 2. Inleiding 3. Wat is beleggen? 4.
Nadere informatieAllianz Nederland Asset Management B.V. Allianz. Beleggersrekening. Beleggen om uw geld te laten groeien.
Allianz Nederland Asset Management B.V. Allianz Beleggersrekening Beleggen om uw geld te laten groeien. Wilt u beleggen om uw geld te laten groeien? Kies dan voor goede prestaties en flexibiliteit met
Nadere informatieStudievaardigheden. BEN/LO/ADHD/14/0003j April 2014
Studievaardigheden N.B.: de inhoud van dit programma is slechts van adviserende aard en dient niet als vervanging voor professioneel en/of medisch advies. Als u verdere consultatie wenst, of wanneer u
Nadere informatieVerder gaan is elke stap zorgvuldig zetten.
Integrale aanpak Verder gaan is elke stap zorgvuldig zetten. Integrale aanpak Risicobeheersing staat aan de basis van elk beleggingsbeleid. Omdat het renterisico het belangrijkste risico voor pensioenfondsen
Nadere informatieThema. Kernelementen. Emoties Puber- en kinderemotie Eenduidige communicatie
Thema Kernelementen Emoties Puber- en kinderemotie Eenduidige communicatie Tips voor de trainer: Werken met mensen is werken met emotie. Leer emoties als signaal te herkennen, maar niet als leidraad te
Nadere informatieHedging strategies. Stop orders BASIC. Een onderneming van de KBC-groep
Hedging strategies Stop orders p. 2 Index 1. Inleiding 3 2. Stop loss order 4 3. Stop limit order 5 Inleiding Met een stop order geeft u aan vanaf welke koers u bereid bent te kopen of verkopen. Die koers
Nadere informatieBewust van het onbewuste
Bewust van het onbewuste Psychologische valkuilen voor ondernemers 1 Voor de meeste ondernemers in het MKB bent u als accountant veel meer dan de traditionele dienstverlener op het gebied van administratie
Nadere informatieDoelbeleggen. Dirk van Ommeren, 5 maart 2015
Doelbeleggen Dirk van Ommeren, 5 maart 2015 I 09/03/2015 I 2 Mijn financiële tijdslijn Doelbeleggen of doelsparen? 2025 2030 2035 EUR 15.000? EUR 25.000? EUR 35.000? I 09/03/2015 I 3 Doelbeleggen of doelsparen
Nadere informatieZakelijk beleggen. Uitgebreide beleggingsmogelijkheden voor ondernemers
Informatie ABN AMRO 0900-00 24 (lokaal tarief) Zakelijk beleggen www.abnamro.nl Uitgebreide beleggingsmogelijkheden voor ondernemers Volledig zelf beleggen Beleggen met advies van ABN AMRO Uw vermogen
Nadere informatieBeleggingsprofielen Axento
Pagina 1 van 5 Beleggingsprofielen Axento Bij Axento kunt u beleggen in drie verschillende beleggingsprofielen: Defensief, en Offensief. In dit document wordt een toelichting gegeven op de verschillende
Nadere informatieBeginnen met beleggen
Pagina 1 Beginnen met beleggen André Brouwers Disclaimer Pagina 2 Het Beleggingsinstituut staat niet onder toezicht van de AFM. Het Beleggingsinstituut staat niet onder toezicht van De Nederlandsche Bank.
Nadere informatieVereniging van Vermogensbeheerders & - Adviseurs. 23 september 2014. Alex Poel. Beleggingsbeleid
Vereniging van Vermogensbeheerders & - Adviseurs 23 september 2014 Alex Poel Beleggingsbeleid 1 Achtergrond 2 Dienstverleningsproces 3 Beleggingsbeleid 4 VBA Discussion Paper 5 Kanttekeningen discussion
Nadere informatieBeleggen voor het Rabo BedrijvenPensioen
Beleggen voor het Rabo BedrijvenPensioen Wat u moet weten over beleggen Uw werkgever betaalt pensioenpremies voor het Rabo BedrijvenPensioen. In deze brochure leest u hoe we die premies voor u beleggen.
Nadere informatieKlantprofiel vermogensopbouw (Dit klantprofiel vormt een eenheid met de klantinventarisatie)
Klantprofiel vermogensopbouw (Dit klantprofiel vormt een eenheid met de klantinventarisatie) Cliënt Naam + Voorletters M/V Geboortedatum Adres Postcode + Woonplaats Wensen en doelstellingen Wat is de doelstelling
Nadere informatieMANAGEMENTVAARDIGHEDEN / 3
MANAGEMENTVAARDIGHEDEN / 3 Raymond Reinhardt 3R Business Development raymond.reinhardt@3r-bdc.com 3R 1 Doelen van deze module M Deze module gaat over: G jezelf beter begrijpen; G weten hoe je continu over
Nadere informatie