Intercalibratie NL KRW-vismaatlat voor overgangswateren

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Intercalibratie NL KRW-vismaatlat voor overgangswateren"

Transcriptie

1 Intercalibratie NL KRW-vismaatlat voor overgangswateren Vissennetwerk, 7 oktober 2010 Zwanette Jager [ZiltWater Advies] Mede namens RWS - Waterdienst

2 EuropeseKaderrichtlijnWater(2000) Stroomgebieden: Rijn, Schelde, Eems Hydromorfologische, Fysisch-chemische, Biologische toestand Biologische kwaliteitselementen phytoplankton, macrofyten, macrofauna,vissen Biologisch kwaliteitselement voor Overgangswateren = VISSEN soortensamenstelling abundantie NL Rijkswaterstaat ZiltWater Advies Vissennetwerk, 7 oktober

3 Overgangswater Definitie volgens de KRW guidance: " in the vicinity of a river mouth" " partly saline in character" " substantially influenced by freshwater flow" NL: watertype "O2" = overgangswater met matig getijdeverschil Eems-Dollard, Westerschelde, Nieuwe Waterweg (N.B. allemaal niet natuurlijk, maar sterk veranderd!) NL Rijkswaterstaat ZiltWater Advies Vissennetwerk, 7 oktober

4 Definitiesecologischetoestand,visfauna "High": composition and abundance according to undisturbed state "Good": Abundance of sensitive species shows light signs of disturbance compared to the type-specific conditions due to antropogenic effects on the fysico-chemical or hydromorphological quality elements "Moderate": A moderate part of the type-specific sensitive species are missing due to antropogenic effects on the fys./chem. or hydromorph. quality elements NL Rijkswaterstaat ZiltWater Advies Vissennetwerk, 7 oktober

5 Referentie( Onverstoordetoestand )...maar wanneer was dat? pragmatische keuze: rond 1900 ca. 800 huidig ca NL Rijkswaterstaat ZiltWater Advies Vissennetwerk, 7 oktober

6 OntwikkelingvandevisindexO2inNL Vanaf 2004 werkgroep NL Visexperts KRW: generieke maatlat voor O2: Westerschelde, Eems-Dollard, Nieuwe Waterweg maatlat voor natuurlijke waterlichamen (hoewel alle O2 sterk veranderd zijn) December 2007: alleen deelmaatlat 'soortensamenstelling' was gereed afstemming NL-D visindex voor het overgangswater Eems-Dollard: Juni 2008 betwist gebied, samenwerking en afstemming nodig aanpassing (uitbreiding) van generieke referentie-soortenlijst deelmaatlat abundantie toegevoegd met Duitse referentie gegevens update van "generieke NL vismaatlat O2" (Kranenbarg & Jager) December 2009 beschrijving van de Eems-Dollard visindex (afstemming met Duitsland) NL Rijkswaterstaat ZiltWater Advies Vissennetwerk, 7 oktober

7 Ecologischegilden MA MS FW CA ER MJ 'core business' NL Rijkswaterstaat ZiltWater Advies Vissennetwerk, 7 oktober

8 Metriekenselectievoor visindexo2 Te bepalen met data uit ankerkuilmonitoring (default) of Demersal Fish Survey (DFS, IMARES) monitoring Category Species composition Species composition Species composition Species composition Abundance + Age composition* (gilde CA) Abundance + Age composition* (gilde CA) Abundance (gilde ER) Abundance (gilde ER) Abundance (gilde MJ) Abundance (gilde MJ) Abundance (gilde FW) Metric nr of diadromous species nr of resident species nr of marine juvenile species nr of marine seasonal species density of smelt (0-,subadult, adult) density of twaite shad (0-,subadult, adult) density of eelpout (DFS) density of flounder density of juvenile plaice (DFS) density of juvenile herring density of ruffe (FW) * leeftijdsopbouw van spiering en fint is extra voor overgangswater NL Rijkswaterstaat ZiltWater Advies Vissennetwerk, 7 oktober

9 Referentie Generieke lijst,en aanpassing Eems- Dollard (NL-D afstemming; wit) Cata-/Anadromous (CA) N=10+2 Acipenser sturio Alosa alosa Alosa fallax (Q) Anguilla anguilla Gasterosteus aculeatus Lampetra fluviatilis Osmerus eperlanus (Q) Petromyzon marinus Salmo salar Salmo trutta Liza ramada Coregonus oxyrhynchus Estuarine Resident (ER) N= Agonus cataphractus Ammodytes tobianus Aphia minuta Liparis liparis Myoxocephalus scorpius Pholis gunnellus Platichthys flesus (Q) Pomatoschistus microps Pomatoschistus minutus Syngnathus acus Syngnathus rostellatus Zoarces viviparus (Q) Spinachia spinachia Syngnathus typhle Coregonus oxyrhynchus (-> CA) Marine Juvenile (MJ) N=10+1 Clupea harengus (Q) Dicentrarchus labrax Gadus morhua Limanda limanda Merlangius merlangus Pleuronectes platessa (Q) Scophthalmus maximus/psetta maxima Scophthalmus rhombus Solea solea Trigla lucerna Trisopterus luscus Marine Seasonal (MS) N=5+2 Belone belone Cyclopterus lumpus Dasyatis pastinaca Engraulis encrasicolus Sprattus sprattus Chelon labrosus Ciliata mustela Fresh Water (FW) only (Q) Gymnocephalus cernua (Q) (Q) also quantitatively Basic Dutch TW (N=38) Tuned Ems TW (N=45) NL Rijkswaterstaat ZiltWater Advies Vissennetwerk, 7 oktober

10 EQRfunctievoorsoortensamenstelling Basis type O2 (NL) NL-D Eems CA ER MJ MS CA ER MJ MS ,2 0,4 0,6 0,8 1 EQR 0 0 0,2 0,4 0,6 0,8 1 EQR NL Rijkswaterstaat ZiltWater Advies Vissennetwerk, 7 oktober

11 Klassengrenzen-Soortensamenstelling Basic Dutch TW Class Reference Boundary High Good Boundary Good- Moderate Boundary Moderate- Poor Boundary Poor-Bad Nr diadromous species Nr resident species Nr marine juvenile species Nr marine seasonal species EQR 1,0 0,8 0,6 0,4 0,2 Tuned Ems TW Class Reference Boundary High Good Boundary Good- Moderate Boundary Moderate- Poor Boundary Poor-Bad Nr diadromous species 12 9,6 7,2 4,8 4,2 Nr resident species 14 11,2 8,4 5,6 2,8 Nr marine juvenile species 11 8,8 6,6 4,4 2,2 Nr marine seasonal species 7 5,6 4,2 2,8 1,4 EQR 1,0 0,8 0,6 0,4 0,2 NL Rijkswaterstaat ZiltWater Advies Vissennetwerk, 7 oktober

12 EQRFunctievoorabundantie Osmerus eperlanus 0+ O. eperlanus sub-adult O. eperlanus adult Platichthys flesus Clupea harengus Gymnocephalus cernua ,2 0,4 0,6 0,8 1 EQR ,2 0,4 0,6 0,8 1 EQR Pleuronectes platessa Zoarces viviparus Alosa fallax 0+ A. fallax subadult A. fallax adult ,2 0,4 0,6 0,8 1 EQR ,2 0,4 0,6 0,8 1 EQR NL Rijkswaterstaat ZiltWater Advies Vissennetwerk, 7 oktober

13 Klassengrenzenvoorabundantie Class Bad Poor Moderate Good High Reference Osmerus eperlanus >11285 Subadult >5900 Adult >1145 Alosa fallax >2500 Subadult >110 Adult >81 Zoarces viviparus *) >17 Platichthys flesus #) >121 Juv. Plaice *) >431 Juv. Herring #) >2000 Ruffe #) >675 EQR 0-0,2 0,2-0,4 0,4-0,6 0,6-0,8 0,8-1,0 1,0 #) nr individuals per 80 m 2 per hour in anchor net; *) nr individuals per ha caught in beam trawl survey (DFS area 620) NL Rijkswaterstaat ZiltWater Advies Vissennetwerk, 7 oktober

14 BerekeningvandeMaatlatscore Deelscore soortensamenstelling (EQR Nr CA + EQR Nr ER + EQR Nr MJ + EQR Nr MS)/4 Deelscore abundantie (EQR Puitaal + EQR Bot + EQR Haring + EQR Schol + EQR Pos + AVG EQR Spiering (per leeftijdsgroep) + AVG EQR Fint (per leeftijdsgroep))/7 (Score Soortensamenstelling + Score Abundantie)/2 If the average (AVG) final score is High or Good but one of the underlying EQR<0.4, then the final Status is lowered to Moderate (EQR=0.5) NL Rijkswaterstaat ZiltWater Advies Vissennetwerk, 7 oktober

15 KRW-VismonitoringinNederland 3 locaties in Transitional Water: oligohaline mesohaline polyhaline mei en september ankerkuil, vloed- en ebperiode bemonstering overdag Eems Dollard (by BioConsult) Westerschelde (by IMARES) jaarlijks (vanaf 2006 tm 2009) evaluatie van data in 2010 (?) DFS area 620 (Eems) & 638 (Schelde) DFS 3 m-boomkor, oktober; abundantie van schol, puitaal NL Rijkswaterstaat ZiltWater Advies Vissennetwerk, 7 oktober

16 Aggregatie met hulp van FAT TW Tool* Species 'Age' class Relevant season Relevant site Survey smelt 0+ < 6 cm (Spring)+Autumn meso,polyhaline WFD stow net smelt sub-adult 7-10 cm Spring+Autumn oligo,meso,poly WFD stow net smelt adult >10 cm Spring oligo,meso WFD stow net twaite shad 0+ <11cm Autumn mesohaline WFD stow net twaite shad sub-ad cm Spring+(Autumn) poly,meso WFD stow net twaite shad adult >23 cm Spring oligo,meso,poly WFD stow net eelpout n.a. Autumn poly,meso DFS beam trawl flounder n.a. Spring, Autumn oligo,meso,poly WFD stow net plaice n.a. Autumn poly,meso DFS beam trawl herring n.a. Spring meso,poly WFD stow net ruffe n.a. Spring, Autumn oligohaline WFD stow net * Developed by BioConsult NL Rijkswaterstaat ZiltWater Advies Vissennetwerk, 7 oktober

17 Voorlopigebeoordelingsoortensamenstelling Basic Dutch TW-reference species list Westerschelde Metric Reference Present EQR = (Present/Reference) Status Nr of CA species Good Nr of ER species Poor Nr of MJ species High Nr of MS species Good Overall Good»Moderate Tuned Ems TW-reference species list [Dutch-German] Eems-Dollard Metric Reference Present EQR = (Present/Reference) Status Nr of CA species Moderate Nr of ER species Good Nr of MJ species High Nr of MS species Good Overall Good Based on Lengkeek, 2008; Bioconsult, 2008 NL Rijkswaterstaat ZiltWater Advies Vissennetwerk, 7 oktober

18 Voorlopigebeoordelingabundantie Metric Example: Eems-Dollard (Jager et al. 2009; Jager & Scholle, submitted) Boundary good/moderate Actual value EQR Status Smelt Bad Smelt subadult ,15 <0,2 Bad Smelt adult ,68 <0,2 Bad Twaite shad ,03 <0,2 Bad Twaite shad subadult 30 44,1 >0,8 High Twaite shad adult 25 1,3 0 Bad Eelpout 5 1,0 <0,2 Bad Flounder <0,2 Bad Plaice ,3 <0,2 Bad Herring ,6 0,7 Good Ruffe 75 0,18 <0,2 Bad Source: W. Lengkeek, Bureau Waardenburg, based on monitoring data Bioconsult NL Rijkswaterstaat ZiltWater Advies Vissennetwerk, 7 oktober

19 NEA-GIGFish NEA-GIG: North East Atlantic - Geographical Intercalibration Group Fish working group 1e ronde ; CIS Guidance Document 2e ronde ; herzien CIS Guidance Document deelname: Belgie, Frankrijk, Duitsland, Nederland, Portugal, Spanje, Ierland, UK; voorzitter: UK Environment Agency geen eigen financiering NL Rijkswaterstaat ZiltWater Advies Vissennetwerk, 7 oktober

20 Intercalibratie1eronde 1e ronde ( ) ontwikkeling van vismaatlatten door elk land afzonderlijk elk land gebruikt zijn eigen vismethoden voor monitoring elk land ontwikkelt zijn eigen beoordelinsmethode en klassengrenzen Opties voor intercalibratie option 1: same WFD assessment method option 2: common metrics for intercalibration option 3: national WFD methods compared using data from WB's within each MS Voor vis in overgangswateren is alleen optie 3 mogelijk; dit zou in 2e ronde ( ) verder worden uitgewerkt Vergelijkende bevissingen uitgevoerd in Ierland (2007), Frankrijk (Gironde, 2008) en Duitsland (Weser, 2009) Vistuigen: boomkorren, strandzegen, fuiken, duwnet, ankerkuil NL Rijkswaterstaat ZiltWater Advies Vissennetwerk, 7 oktober

21 Intercalibratie:2eronde Doelen van intercalibratie: vergelijkbaarheid van beoordelingsresultaten van de KRW-methoden van verschillende landen waarborgen (level playing field) vaststellen klassengrenzen tussen "high-good" en "good-moderate" status, consistent met normatieve definities van klassengrenzen volgens KRW Problemen: 1 type overgangswater is onvoldoende onvoldoende data om 'pressure gradient' af te dekken veel grote overgangswateren in EU zijn sterk veranderd van de natuurlijke overgangswateren zijn niet altijd gegevens zoeken naar de beste manier om de vergelijking te maken tussen verschillende maatlatten, gebaseerd op verschillende vismethoden, en met verschillende beoordelingssystemen Nog een lange weg te gaan...tot NL Rijkswaterstaat ZiltWater Advies Vissennetwerk, 7 oktober

22 Overzichtmetriekenanderelanden Country ES PT UK/IE FR BE NL D Spp. Richness (pollution) indicator sp Introduced species (nr) + + Fish health (% affected) + + Flatfish (%) + + Smelt individuals (%) + Trophic composition (% omnivorous) Trophic composition (% piscivorous) Resident spp. (nr) Resident spp. (%) + + Diadromous spp. (nr) Marine juv. spp. (nr) + + Marine juv. spp. (%) + Marine seasonal spp. (nr) + + Spp. relative abundance + Nr. taxa = 90% of abundance + Functional guild composition + Benthic invert. feeding (nr spp.) + Feeding guild composition + Abundance benthic species + Abundance diadromous sp. (twaite shad, smelt incl. age groups) Abundance resident sp. (flounder, eelpout) + + Abundance marine juvenile sp. (plaice, herring) Total density + Abundance ruffe (oligohaline zone) + + NL Rijkswaterstaat ZiltWater Advies Vissennetwerk, 7 oktober

23 Nogtedoen... Nationaal NL sterk veranderde wateren: definitie van ecologisch potentieel vaststellen van "de" NL beoordelingsmethode of NL Visindex O2 aanpassen voor Westerschelde TW? gebiedsspecifieke referentiesoortenlijst zoals voor Eems-Dollard vaststellen referentiedichtheden voor puitaal en schol uitbreiding vismonitoring met ankerknet in oligohalien (België) aggregatie van meerdere monitoringjaren per 6-jr rapportageperiode Binational/International Final scaling / class boundaries Evaluate first monitoring results and fine-tune monitoring Evaluate aggregation of age-classes for smelt and twaite shad Also dependent on the outcome of NEA-GIG meetings (a.o. July 2010) NL Rijkswaterstaat ZiltWater Advies Vissennetwerk, 7 oktober

24 Metdankaan&bijdragenvan... Jörg Scholle, BioConsult Schuchardt & Scholle Loes Bolle, Wageningen IMARES Jan Kranenbarg, RAVON NLWKN; LAVES RWS-Centre for Water Management Unterarbeitsgruppe Fische; NEA-GIG Fish NL Rijkswaterstaat ZiltWater Advies Vissennetwerk, 7 oktober

Dr. G.W.N.M. van Moorsel Postbus AC Doorn. Project nummer: Handtekening:

Dr. G.W.N.M. van Moorsel Postbus AC Doorn. Project nummer: Handtekening: Nederlands Instituut voor Visserij Onderzoek (RIVO) BV Postbus 68 Postbus 77 97 AB IJmuiden AB Yerseke Tel.: 55 5666 Tel.: 5778 Fax.: 55 566 Fax.: 5777 Internet:postkamer@rivo.dlo.nl RIVO Rapport Nummer:

Nadere informatie

Maatlat vissen in estuaria KRW watertype O2

Maatlat vissen in estuaria KRW watertype O2 Maatlat vissen in estuaria; KRW watertype O2 Maatlat vissen in estuaria KRW watertype O2 juni 2008 Projectnummer P2008-86 Jan Kranenbarg (RAVON) & Zwanette Jager (RWS Waterdienst) 1 Reptielen Amfibieën

Nadere informatie

Ministerie van Verkeer en Waterstaat Rijkswaterstaat - Waterdienst T. a. v. Dhr. P. Bot Postbus 17 8200 AA Lelystad

Ministerie van Verkeer en Waterstaat Rijkswaterstaat - Waterdienst T. a. v. Dhr. P. Bot Postbus 17 8200 AA Lelystad Vismonitoring 29, Overgangswater: Westerschelde en Zoute Meren: Veerse meer P.C. Goudswaard & I.J. de Boois Rapport C13B/9 IMARES Wageningen UR (IMARES - institute for Marine Resources & Ecosystem Studies)

Nadere informatie

IMARES Wageningen UR. Kuilen op de Westerschelde. Data rapport P.C. Goudswaard & M. van Asch Rapport C165/13

IMARES Wageningen UR. Kuilen op de Westerschelde. Data rapport P.C. Goudswaard & M. van Asch Rapport C165/13 Kuilen op de Westerschelde Data rapport 2013 P.C. Goudswaard & M. van Asch Rapport C165/13 IMARES Wageningen UR (IMARES - Institute for Marine Resources & Ecosystem Studies) Opdrachtgever: Rijkswaterstaat

Nadere informatie

IMARES Wageningen UR. Kuilen op de Westerschelde. Data rapport Kees Goudswaard & Margriet van Asch. Rapport nummer C145/15

IMARES Wageningen UR. Kuilen op de Westerschelde. Data rapport Kees Goudswaard & Margriet van Asch. Rapport nummer C145/15 Kuilen op de Westerschelde Data rapport 2015 Kees Goudswaard & Margriet van Asch Rapport nummer C145/15 IMARES Wageningen UR (IMARES - Institute for Marine Resources & Ecosystem Studies) Opdrachtgever:

Nadere informatie

Actuele toestand van de Habitatrichtlijnvissen in de Schelde (B): met speciale aandacht voor enkele diadrome soorten

Actuele toestand van de Habitatrichtlijnvissen in de Schelde (B): met speciale aandacht voor enkele diadrome soorten Actuele toestand van de Habitatrichtlijnvissen in de Schelde (B): met speciale aandacht voor enkele diadrome soorten David BUYSSE Instituut voor natuur- en bosonderzoek Inhoud Natura 2000 & Habitatrichtlijnsoorten

Nadere informatie

IMARES Wageningen UR

IMARES Wageningen UR Kuilen op de Westerschelde data rapport 2012 P.C. Goudswaard & M. van Asch Rapport C107/12 IMARES Wageningen UR (IMARES - Institute for Marine Resources & Ecosystem Studies) Opdrachtgever: Waterdienst

Nadere informatie

Vismonitoring 2008, Overgangswater: Westerschelde en Zoute Meren: Veerse meer.

Vismonitoring 2008, Overgangswater: Westerschelde en Zoute Meren: Veerse meer. Vismonitoring, Overgangswater: Westerschelde en Zoute Meren: Veerse meer. P.C. Goudswaard & I.J. de Boois Rapport C3b/ Vestiging Yerseke Opdrachtgever: Ministerie van Verkeer en Waterstaat Rijkswaterstaat

Nadere informatie

IMARES Wageningen UR. Kuilen op de Westerschelde. Data rapport P.C. Goudswaard & M. van Asch. Rapport C129/14

IMARES Wageningen UR. Kuilen op de Westerschelde. Data rapport P.C. Goudswaard & M. van Asch. Rapport C129/14 Kuilen op de Westerschelde Data rapport 2014 P.C. Goudswaard & M. van Asch Rapport C129/14 IMARES Wageningen UR (IMARES - Institute for Marine Resources & Ecosystem Studies) Opdrachtgever: Rijkswaterstaat

Nadere informatie

IMARES Wageningen UR. Data rapportage najaar 2013 fuik monitoring Kornwerderzand t.b.v. de VismigratieRivier. A.B. Griffioen Rapportnummer C034/14

IMARES Wageningen UR. Data rapportage najaar 2013 fuik monitoring Kornwerderzand t.b.v. de VismigratieRivier. A.B. Griffioen Rapportnummer C034/14 Data rapportage najaar 2013 fuik monitoring Kornwerderzand t.b.v. de VismigratieRivier A.B. Griffioen Rapportnummer C034/14 IMARES Wageningen UR (IMARES - Institute for Marine Resources & Ecosystem Studies)

Nadere informatie

Wageningen. Vismonitoring 2008, Overgangswater: Westerschelde en Zoute Meren: Veerse meer. P.C. Goudswaard & I.J. de Boois.

Wageningen. Vismonitoring 2008, Overgangswater: Westerschelde en Zoute Meren: Veerse meer. P.C. Goudswaard & I.J. de Boois. Vismonitoring 2008, Overgangswater: Westerschelde en Zoute Meren: Veerse meer. P.C. Goudswaard & I.J. de Boois Rapport C 083b/08 Institute for Marine Resources and Ecosystem Studies Wageningen Vestiging

Nadere informatie

Masterplan Vis. samenvatting

Masterplan Vis. samenvatting Masterplan Vis samenvatting Het internationaal Scheldestroomgebiedsdistrict, met een oppervlakte van 36.416 km², strekt zich uit over 5 regio s (drie landen). De Schelde ontspringt in de regio Artois-Picardië

Nadere informatie

Ankerkuilmonitoring Westerschelde: resultaten Auteurs: I.J. de Boois, M. van Asch, A.S. Couperus. Wageningen Marine Research Rapport C113/16

Ankerkuilmonitoring Westerschelde: resultaten Auteurs: I.J. de Boois, M. van Asch, A.S. Couperus. Wageningen Marine Research Rapport C113/16 Ankerkuilmonitoring Westerschelde: resultaten 2016 Auteurs: I.J. de Boois, M. van Asch, A.S. Couperus Wageningen Marine Research Rapport C113/16 Ankerkuilmonitoring Westerschelde: resultaten 2016 Auteur(s):

Nadere informatie

Verslag werkgroep overgangswater Bordeaux, februari 2005

Verslag werkgroep overgangswater Bordeaux, februari 2005 Verslag werkgroep overgangswater Bordeaux, 17-18 februari 2005 J. Breine IBW.Wb.V.C.2005.81 Inleiding De Kaderrichtlijn Water voluit de richtlijn 2000/60/EG van het Europees Parlement en de Raad van 23

Nadere informatie

Vismonitoring Overgangswater: Westerschelde en Zoute Meren: Veerse Meer en Grevelingen

Vismonitoring Overgangswater: Westerschelde en Zoute Meren: Veerse Meer en Grevelingen Vismonitoring Overgangswater: Westerschelde en Zoute Meren: Veerse Meer en Grevelingen P.C. Goudswaard & I. J. de Boois Rapport C18/7 Vestiging Yerseke Opdrachtgever: Ministerie van Verkeer en Waterstaat

Nadere informatie

Internationale Scheldecommissie (ISC) Arnould Lefébure

Internationale Scheldecommissie (ISC) Arnould Lefébure Internationale Scheldecommissie (ISC) Arnould Lefébure Inhoud van het Master Plan (1/2) Hfstk.1: Context (hydrografisch, historisch, wettelijk en bestuurlijk) Hfstk.2: Aanwezigheid trekvissen in het Scheldedistrict

Nadere informatie

IMARES Wageningen UR. Implementatie standaardberekening aandeel grote vissen in BTS. Ingeborg de Boois en Marieken van der Sluis Rapport C095/13

IMARES Wageningen UR. Implementatie standaardberekening aandeel grote vissen in BTS. Ingeborg de Boois en Marieken van der Sluis Rapport C095/13 Implementatie standaardberekening aandeel grote vissen in BTS Ingeborg de Boois en Marieken van der Sluis Rapport C095/13 ~ IMARES Wageningen UR (IMARES - Institute for Marine Resources & Ecosystem Studies)

Nadere informatie

Ecologische basiskaarten voor de Nederlandse mariene wateren ten behoeve van advisering bij crisismanagement

Ecologische basiskaarten voor de Nederlandse mariene wateren ten behoeve van advisering bij crisismanagement Ecologische basiskaarten voor de Nederlandse mariene wateren ten behoeve van advisering bij crisismanagement Selectie vissen Ilse De Mesel, Carola van Zweeden, Remment ter Hofstede Rapport C085/07 Wageningen

Nadere informatie

RAVON Vissenweekend 2014 Zeeland

RAVON Vissenweekend 2014 Zeeland Bas de Maat, Pepijn Calle, Arthur de Bruin, Niels Schrieken en Marco Dubbeldam Oktober 2014 Stichting Het Zeeuwse Landschap Postbus 25 4450 AA Heinkenszand www.hetzeeuwselandschap.nl Stichting RAVON Postbus

Nadere informatie

resultaten voor 2003 Joachim Maes Bram Geysen Maarten Stevens Frans Ollevier

resultaten voor 2003 Joachim Maes Bram Geysen Maarten Stevens Frans Ollevier Katholieke Universiteit Leuven Faculteit Wetenschappen Laboratorium voor Aquatische Ecologie Opvolging van het visbestand van de Zeeschelde resultaten voor 3 Joachim Maes Bram Geysen Maarten Stevens Frans

Nadere informatie

Visbemonstering de Zandmotor

Visbemonstering de Zandmotor Visbemonstering de Zandmotor maart-augustus 2012 EcoShape Building with Nature Project: Smart nourishments: improve ecosystem services Report title: Visbemonstering de Zandmotor; maart-augustus 2012 Report

Nadere informatie

Ministerie van Infrastructuur en Milieu RWS Waterdienst. De aanpassing van de KRW vismaatlatten. Eddy Lammens, RWS WD

Ministerie van Infrastructuur en Milieu RWS Waterdienst. De aanpassing van de KRW vismaatlatten. Eddy Lammens, RWS WD RWS Waterdienst De aanpassing van de KRW vismaatlatten Eddy Lammens, RWS WD 1 van 9-5-201212-4-20128-9 Infrastructuur 12-4-20128-9 en Milieu November 2011 De evaluatie van de maatlatten in 2010 Voorafgaand

Nadere informatie

ANKERSTRAAT 1 B-8400 OOSTENDE, BELGIË TEL FAX

ANKERSTRAAT 1 B-8400 OOSTENDE, BELGIË TEL FAX INSTITUUT VOOR LANDBOUW- EN VISSERIJONDERZOEK ANKERSTRAAT 1 B-800 OOSTENDE, BELGIË TEL. 059 569 877 - FAX 059 33 06 29 ANNELIES.DEBACKER@ILVO.VLAANDEREN.BE WWW.ILVO.VLAANDEREN.BE ILVO MEDEDELING 117 AFDELING

Nadere informatie

Soortenlijst zoete wateren en FAME-indeling voor gilden

Soortenlijst zoete wateren en FAME-indeling voor gilden BIJLAGE Soortenlijst zoete wateren en FAME-indeling voor gilden Nederlandse naam Wetenschappelijke naam Stromingsgilde Aal Anguilla anguilla EURY Alver Alburnus alburnus EURY Baars Perca fluviatilis EURY

Nadere informatie

inbo Visbestandopnames op het Boudewijnkanaal (2006) Gerlinde Van Thuyne en Jan Breine INBO.R

inbo Visbestandopnames op het Boudewijnkanaal (2006) Gerlinde Van Thuyne en Jan Breine INBO.R inbo Instituut voor natuur- en bosonderzoek Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek - Duboislaan 14 - B-1560 Groenendaal - T.: 32 (0)2 658 04 10 - F.: 32 (0)2 657 96 82 - info@inbo.be - www.inbo.be Visbestandopnames

Nadere informatie

Overzicht. Monitoring en beoordeling in the KRW. 368 nationale methodes

Overzicht. Monitoring en beoordeling in the KRW. 368 nationale methodes Overzicht Monitoring in andere landen Wouter van de Bund Met bijdragen van Sandra Poikane, Wendy Bonne, Nikolaos Zampoukas (JRC Ispra) Sebastian Birk (UDE) Monitoring en assessment in de KRW Intercalibratie

Nadere informatie

Stappenplan toetsen waterkwaliteit - biologie 24 juli 2017 Aquo-kit versie 3.1.x

Stappenplan toetsen waterkwaliteit - biologie 24 juli 2017 Aquo-kit versie 3.1.x Bijlage 2V Controle set meetwaarden Vis (zoet en zout) Onderdeel Controle Ok Alle Deelgebied / Traject Bemonsteringstraject / Trek Alleen M-typen Ter info Bestandsschattingen Meetwaarden van bestandsschattingen

Nadere informatie

Stappenplan toetsen waterkwaliteit - biologie 23 mei 2018 Aquo-kit versie 3.3.x

Stappenplan toetsen waterkwaliteit - biologie 23 mei 2018 Aquo-kit versie 3.3.x Bijlage 2V Controle set meetwaarden Vis (zoet en zout) Onderdeel Controle Ok Alle Deelgebied / Traject Bemonsteringstraject / Trek Alleen M-typen Ter info Bestandsschattingen Meetwaarden van bestandsschattingen

Nadere informatie

Reisverslagen van de Demersal Fish Survey (DFS) en de Sole Net Survey (SNS) 2009

Reisverslagen van de Demersal Fish Survey (DFS) en de Sole Net Survey (SNS) 2009 Reisverslagen van de Demersal Fish Survey (DFS) en de Sole Net Survey (SNS) 2009 Loes J. Bolle, André Dijkman-Dulkes, Thomas Pasterkamp, Marcel de Vries Intern Rapport 09.020 Vestiging IJmuiden Opdrachtgever:

Nadere informatie

1. Inleiding Beschrijving visfauna Oosterschelde... 5

1. Inleiding Beschrijving visfauna Oosterschelde... 5 Vakgroep morfologie, systematiek en ecologie UNIVERSITEIT GENT H e r s t e l E s t u a r ie n K a r a k t e r v a n d e O o s t e r s c h e l d e E f f e c t o p d e K r a a m k a m e r - e n K in d e

Nadere informatie

Climate impact on fish productivity: key mechanisms in North Sea plaice

Climate impact on fish productivity: key mechanisms in North Sea plaice Climate impact on fish productivity: key mechanisms in North Sea plaice A.D. Rijnsdorp, R. van Hal, M. Hufnagl, R.D.M. Nash, A. Schroeder, L.R. Teal, I. Tulp, R. Witbaard, D. Beare, H.W. van der Veer Wageningen

Nadere informatie

Ontwikkelingen van vis en visserij in de Nederlandse Waddenzee

Ontwikkelingen van vis en visserij in de Nederlandse Waddenzee Ingrid Tulp, Paddy Walker & Loes Bolle Ontwikkelingen van vis en visserij in de Nederlandse Waddenzee Voor veel vissoorten is de Waddenzee een belangrijk opgroeigebied. Voor veel andere soorten vormt de

Nadere informatie

IMARES Wageningen UR. Reisverslagen 2011 van de Sole Net Survey (SNS) en Demersal Fish Survey (DFS)

IMARES Wageningen UR. Reisverslagen 2011 van de Sole Net Survey (SNS) en Demersal Fish Survey (DFS) Reisverslagen 2011 van de Sole Net Survey (SNS) en Demersal Fish Survey (DFS) Loes Bolle, André Dijkman-Dulkes, Thomas Pasterkamp, Marcel de Vries en Hanz Wiegerinck Intern Rapport 12.004 IMARES Wageningen

Nadere informatie

Samenvatting 5. 1 Inleiding 6

Samenvatting 5. 1 Inleiding 6 Inhoud Samenvatting 5 1 Inleiding 6 1.1 Achtergrond van dit rapport 6 1.2 Achtergrond van de Rode Lijst 6 1.3 Leeswijzer en verantwoording 7 1.4 Begeleidingscommissie 7 2 Systematiek Rode Lijsten 8 2.1

Nadere informatie

Kwaliteit oppervlaktewater, 2009

Kwaliteit oppervlaktewater, 2009 Indicator 6 maart 2012 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De meeste waterlichamen voldoen

Nadere informatie

IMARES Wageningen UR (IMARES - Institute for Marine Resources & Ecosystem Studies)

IMARES Wageningen UR (IMARES - Institute for Marine Resources & Ecosystem Studies) Tussenrapportage onderzoek Effecten van garnalenvisserij onderdeel bijvangst Josien Steenbergen, Tessa van der Hammen, Mascha Rasenberg & Ingrid Tulp Rapport C047/13 IMARES Wageningen UR (IMARES - Institute

Nadere informatie

Aanwezigheid van vissen en vislarven in de Wilhelminahaven, Eemshaven en omgeving

Aanwezigheid van vissen en vislarven in de Wilhelminahaven, Eemshaven en omgeving Aanwezigheid van vissen en vislarven in de Wilhelminahaven, Eemshaven en omgeving Het belang van het havenbekken als paai- en opgroeigebied Situatie 2008/2009 Opdrachtgever: NUON Power Generation RWE Power

Nadere informatie

Maatlatten voor de Maas-regio

Maatlatten voor de Maas-regio Maatlatten voor de Maas-regio verder met de streepjes Jappe Beekman Senior Onderzoeker Watersystemen 1 februari 2007 - Derde praktijkdag MEPGEP 24 april 2013 Toepassing en doorwerking aanpassingen maatlatten

Nadere informatie

Errata Referenties en maatlatten voor natuurlijke watertypen voor de Kaderrichtlijn Water (STOWA )

Errata Referenties en maatlatten voor natuurlijke watertypen voor de Kaderrichtlijn Water (STOWA ) Errata Referenties en maatlatten voor natuurlijke watertypen voor de Kaderrichtlijn Water 2015-2021 (STOWA 2012-31) versie: 07-08-2014 contact: Niels Evers: Frank van Herpen niels.evers@rhdhv.com frank.van.herpen@rhdhv.com

Nadere informatie

De aanpassing van de maatlatten. Eddy Lammens, RWS WVL Roelf Pot. De evaluatie van de maatlatten in 2010

De aanpassing van de maatlatten. Eddy Lammens, RWS WVL Roelf Pot. De evaluatie van de maatlatten in 2010 RWS Water, Verkeer en Leefomgeving De aanpassing van de maatlatten Eddy Lammens, RWS WVL Roelf Pot 1 van Verkeer en van 9-5-201212-4-20128-9 Infrastructuur 12-4-20128-9 en Milieu De evaluatie van de maatlatten

Nadere informatie

Uitwerking maatlatten voor vissen. Marcel Klinge

Uitwerking maatlatten voor vissen. Marcel Klinge Uitwerking maatlatten voor vissen Marcel Klinge Opbouw Wat is er gedaan tot nu? Hoe zien de maatlatten er globaal uit? Natuurlijke watertypen Sterk Veranderde watertypen Kunstmatige watertypen (kanalen)

Nadere informatie

Toepassen van de KRLW bij het beoordelen van de ecologische status van de oppervlaktewaters in Vlaanderen: Stand van zaken

Toepassen van de KRLW bij het beoordelen van de ecologische status van de oppervlaktewaters in Vlaanderen: Stand van zaken Toepassen van de KRLW bij het beoordelen van de ecologische status van de oppervlaktewaters in Vlaanderen: Stand van zaken Ilse Simoens De Europese Kaderrichtlijn Water m.b.t.het kwaliteitselememt Vis,

Nadere informatie

Referentietoestand. Wat en waarom?

Referentietoestand. Wat en waarom? Referentietoestand. Wat en waarom? Definitie De toestand van de visgemeenschap in de periode waarin wij enerzijds over voldoende gegevens beschikken en waarvan anderzijds kan gesteld worden dat de biodiversiteit

Nadere informatie

Waterkwaliteit KRW, 2015

Waterkwaliteit KRW, 2015 Indicator 12 januari 2016 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De meeste waterlichamen voldoen

Nadere informatie

Natuurtoets vismonitoring Eems

Natuurtoets vismonitoring Eems Natuurtoets vismonitoring Eems Natuurtoets voor Waddenvereniging-onderzoek Vismonitoring in 2019 Versie 26-11-18 13:59 Z. Jager B. Koolstra Natuurtoets Vismonitoring Eems met ankerkuil en staande kuil

Nadere informatie

Passende Beoordeling windparken: Effecten van heien op vislarven, vogels en zeezoogdieren

Passende Beoordeling windparken: Effecten van heien op vislarven, vogels en zeezoogdieren Passende Beoordeling windparken: Effecten van heien op vislarven, vogels en zeezoogdieren O.G. Bos, M.F. Leopold, L.J. Bolle Rapport C079/09 Opdrachtgever: Airtricity p/a Pondera Consult Postbus 579 7550

Nadere informatie

Aanpassing KRW Maatlatten

Aanpassing KRW Maatlatten Ministerie van Infrastructuur en Milieu RWS Waterdienst Aanpassing KRW Maatlatten Eddy Lammens RWS Waterdienst 1 Ministerie van Verkeer en Ministerie Waterstaat van Infrastructuur 12-4-20128-9 en Milieu

Nadere informatie

Ecologische kwaliteit oppervlaktewater, 2009

Ecologische kwaliteit oppervlaktewater, 2009 Indicator 2 maart 2010 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De ecologische kwaliteit van het

Nadere informatie

PROJECTNUMMER C05058.000050 ONZE REFERENTIE 078811139 A

PROJECTNUMMER C05058.000050 ONZE REFERENTIE 078811139 A ONDERWERP Lijst zeevissen waarvoor ontheffing van de Flora- en faunawet wordt aangevraagd ikv ToZ Borssele DATUM 5--016 PROJECTNUMMER C05058.000050 ONZE REFERENTIE 078811139 A VAN Wouter Stempher AAN Tennet

Nadere informatie

Visvangst in de Noordzee,

Visvangst in de Noordzee, Indicator 3 oktober 2017 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De visvangst is de laatste decennia

Nadere informatie

necov Werkgroep Water en Oeverplanten / Werkgroep Ecologisch Waterbeheer in samenwerking met STOWA:

necov Werkgroep Water en Oeverplanten / Werkgroep Ecologisch Waterbeheer in samenwerking met STOWA: necov Werkgroep Water en Oeverplanten / Werkgroep Ecologisch Waterbeheer in samenwerking met STOWA: Studiedag: Hoe scoren onze wateren op de Kaderrichtlijn Water-maatlatten? De Kaderrichtlijn Water vereist

Nadere informatie

Advies bij de passende beoordeling betreffende het plan-mer: Provinciaal RUP rechteroever jachthaven Nieuwpoort

Advies bij de passende beoordeling betreffende het plan-mer: Provinciaal RUP rechteroever jachthaven Nieuwpoort Advies bij de passende beoordeling betreffende het plan-mer: Provinciaal RUP rechteroever jachthaven Nieuwpoort Adviesnummer: Auteurs: Contact: Kenmerk aanvraag: Geadresseerden: INBO.A.3597 Koen Devos,

Nadere informatie

Regionale Implementatie KRW

Regionale Implementatie KRW Regionale Implementatie KRW Bepaling Huidige toestand waterlichamen Dommel Martijn Antheunisse, Vakgroep Ecologie, Ws De Dommel Inhoud Ws. De Dommel - 26 KRW waterlichamen Huidige situatie 2009: Biologische

Nadere informatie

Verbetervoorstellen voor de KRW maatlatten voor visgemeenschappen in rivieren en beken

Verbetervoorstellen voor de KRW maatlatten voor visgemeenschappen in rivieren en beken Verbetervoorstellen voor de KRW maatlatten voor visgemeenschappen in rivieren en beken Verbetervoorstellen voor de KRW maatlatten voor visgemeenschappen in rivieren en beken Tom Buijse & Marco Beers 2589-

Nadere informatie

Figure 1 Shares of Students in Basic, Middle, and Academic Track of Secondary School Academic Track Middle Track Basic Track 29 Figure 2 Number of Years Spent in School by Basic Track Students 9.5 Length

Nadere informatie

Introductie Kaderrichtlijn Water. Marcel van den Berg Rijkswaterstaat Waterdienst

Introductie Kaderrichtlijn Water. Marcel van den Berg Rijkswaterstaat Waterdienst Introductie Kaderrichtlijn Water Marcel van den Berg Waterdienst In deze presentatie: Korte inleiding Typologie Indicatoren voor de Goede Ecologische Toestand Intercalibratie Interactie prima en kijken

Nadere informatie

EINDRAPPORT T2009 RAPPORTAGE SCHELDE ESTUARIUM

EINDRAPPORT T2009 RAPPORTAGE SCHELDE ESTUARIUM EINDRAPPORT T2009 RAPPORTAGE SCHELDE ESTUARIUM DIGITALE BIJLAGE 10 ECOLOGISCH FUNCTIONEREN MINISTERIE VAN INFRASTRUCTUUR EN MILIEU RIJKSWATERSTAAT ZEELAND, UITVOEREND SECRETARIAAT VAN DE VLAAMS-NEDERLANDSE

Nadere informatie

Rivierherstel, KRW en het effect op vissen van het stromende water. Tom Buijse Rijkswaterstaat - RIZA

Rivierherstel, KRW en het effect op vissen van het stromende water. Tom Buijse Rijkswaterstaat - RIZA Rivierherstel, KRW en het effect op vissen van het stromende water Tom Buijse Rijkswaterstaat - RIZA Europese Kaderrichtlijn Water Doelstelling Goede Ecologische en Chemische Toestand (GET/GCT) voor al

Nadere informatie

Visserijsterfte bij visbestanden in de Noordzee,

Visserijsterfte bij visbestanden in de Noordzee, Indicator 21 augustus 2018 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. In 2017 werden de bestanden

Nadere informatie

Vissennetwerk bijeenkomst in samenwerking met RWS Waterdienst. 7 oktober Thema: KRW, het intercalibratie proces en maatlatten

Vissennetwerk bijeenkomst in samenwerking met RWS Waterdienst. 7 oktober Thema: KRW, het intercalibratie proces en maatlatten Vissennetwerk bijeenkomst in samenwerking met RWS Waterdienst. 7 oktober 2010 - Thema: KRW, het intercalibratie proces en maatlatten Na een welkom en korte introductie op de maatlatten introduceert dagvoorzitter

Nadere informatie

Prognose visstand in en rond het Haringvliet na invoering van het Kierbesluit in 2018

Prognose visstand in en rond het Haringvliet na invoering van het Kierbesluit in 2018 Prognose visstand in en rond het Haringvliet na invoering van het Kierbesluit in 2018 Auteurs: A.B. Griffioen, H.V. Winter, R. van Hal. Wageningen University & Research Rapport C081/17 Prognose visstand

Nadere informatie

IMARES Wageningen UR. Vissen op de kust van Ameland. T1 na de Zandsuppletie in Dr. P.C. Goudswaard. Rapport C157/11

IMARES Wageningen UR. Vissen op de kust van Ameland. T1 na de Zandsuppletie in Dr. P.C. Goudswaard. Rapport C157/11 Vissen op de kust van Ameland. T1 na de Zandsuppletie in 2011. Dr. P.C. Goudswaard Rapport C157/11 IMARES Wageningen UR (IMARES - Institute for Marine Resources & Ecosystem Studies) Opdrachtgever: Grontmij

Nadere informatie

Laag zuurstof en hoog ammonium in de Dommel. Hoe erg is erg?

Laag zuurstof en hoog ammonium in de Dommel. Hoe erg is erg? Laag zuurstof en hoog ammonium in de Dommel. Hoe erg is erg? Jeroen de Klein Wageningen Universiteit Introductie slechte Ecologische Toestand in de Dommel Stedelijke druk Zuiveringsinstallatie Eindhoven

Nadere informatie

Inzet van vrijwilligers voor deopvolging van de visfauna in de Zeeschelde

Inzet van vrijwilligers voor deopvolging van de visfauna in de Zeeschelde Inzet van vrijwilligers voor deopvolging van de visfauna in de Zeeschelde Vissennetwerk Lelystad 22 november 27 Maarten Stevens Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek Kliniekstraat 25 17 Brussel www.inbo.be

Nadere informatie

BE Nanoregistry Annual Public Report

BE Nanoregistry Annual Public Report 1 BE Nanoregistry Annual Public Report Carine Gorrebeeck FPS Health, Food Chain Safety & Environment 2 WHY? The objectives of the registry (a.o.): - Traceability: allow competent authorities to intervene

Nadere informatie

Workshop KRW Maatlatten

Workshop KRW Maatlatten Workshop KRW Maatlatten IHW netwerkdag 2018 Frank van Herpen (Royal HaskoningDHV) Marcel Tonkes (provincie Overijssel) 7 November 2018 Programma Opwarmen 15 min Technische toelichting 30 min Aan de slag

Nadere informatie

Vis in de Waddenzee wat vertelt de monitoring ons (en wat niet)? 6 april, Ingrid Tulp & Loes Bolle

Vis in de Waddenzee wat vertelt de monitoring ons (en wat niet)? 6 april, Ingrid Tulp & Loes Bolle Vis in de Waddenzee wat vertelt de monitoring ons (en wat niet)? 6 april, Ingrid Tulp & Loes Bolle Waddenzee als opgroeigebied Residente (standvis)soorten: hele levenscyclus in Waddenzee Trekvis: op doortrek

Nadere informatie

Gezonde visbestanden van de Belgische aanvoer

Gezonde visbestanden van de Belgische aanvoer Instituut voor Landbouw en Visserijonderzoek Duurzaamheidsteam Eenheid: Dier - Visserij Ankerstraat 1 B-8400 Oostende, België Tel.: +32 59 342250 Fax: +32 59 330629 www.ilvo.vlaanderen.be Gezonde visbestanden

Nadere informatie

IMARES Wageningen UR (IMARES - Institute for Marine Resources & Ecosystem Studies)

IMARES Wageningen UR (IMARES - Institute for Marine Resources & Ecosystem Studies) PMR Monitoring natuurcompensatie Voordelta Perceel Vis: Jaarrapport 21 I.Y.M. Tulp, C.J.G. van Damme, D.M. Beare & S.M. Bierman Rapport C29/12 Dit rapport is ook gepubliceerd als onderdeel van het Deltares

Nadere informatie

INBO Vlaanderen. IMARES Wageningen UR

INBO Vlaanderen. IMARES Wageningen UR Kuilen en Schieten in het Schelde-estuarium. Vergelijkend vissen op de Zeeschelde in België en Westerschelde in Nederland P.C. Goudswaard & J. Breine Rapport C139/11 IMARES Wageningen UR Institute for

Nadere informatie

Digital municipal services for entrepreneurs

Digital municipal services for entrepreneurs Digital municipal services for entrepreneurs Smart Cities Meeting Amsterdam October 20th 2009 Business Contact Centres Project frame Mystery Shopper Research 2006: Assessment services and information for

Nadere informatie

Normalisatie in de hydrobiologie. Arnold Veen en Erica Fritse

Normalisatie in de hydrobiologie. Arnold Veen en Erica Fritse Normalisatie in de hydrobiologie Arnold Veen en Erica Fritse 15 Februari 2017 Goed waterbeheer vraagt om vergelijkbare analyse resultaten die fit for purpose zijn. Paragraaf 1.3.6 van de KRW - Standards

Nadere informatie

Soorten monitoren met Environmental DNA in de praktijk Jelger Herder

Soorten monitoren met Environmental DNA in de praktijk Jelger Herder 14:30 Soorten monitoren met Environmental DNA in de praktijk Jelger Herder 14:45 DNA monitoring Kees van Bochove 15:00 Vragen 1/17 Soorten monitoren met Environmental DNA in de praktijk Jelger Herder Eindhoven,

Nadere informatie

Verslag vleermuis- en visweekend Texel 2013. Onderzoek naar vleermuizen en zoetwatervissen op Texel

Verslag vleermuis- en visweekend Texel 2013. Onderzoek naar vleermuizen en zoetwatervissen op Texel Verslag vleermuis- en visweekend Texel 2013 Onderzoek naar vleermuizen en zoetwatervissen op Texel 2 Verslag vleermuis- en visweekend Texel 2013 Onderzoek naar vleermuizen en zoetwatervissen op Texel Carola

Nadere informatie

Te streng voor weinig verstoorde beken Abundantie -> aantalsaandelen van alle vissen

Te streng voor weinig verstoorde beken Abundantie -> aantalsaandelen van alle vissen 1,00 0,80 0,60 0,40 0,20 0,00 SS rheofiel SS eurytoop SS migratie SS habitat AB rheofiel AB eurytoop AB migratie AB habitat Opbouw presentatie Aanpassingen KRW-ten vis in beken en riviertjes Marco Beers,

Nadere informatie

Rapport. Biologische factsheets trekvissen Haringvliet en Voordelta

Rapport. Biologische factsheets trekvissen Haringvliet en Voordelta Rapport Biologische factsheets trekvissen Haringvliet en Voordelta Biologische factsheets trekvissen Haringvliet en Voordelta Opgesteld als onderdeel van: Droomfondsproject Haringvliet Deelproject Visserij

Nadere informatie

Estuaria (H1130) Officiële naam: Estuaria

Estuaria (H1130) Officiële naam: Estuaria Dit profiel dient gelezen, geïnterpreteerd en gebruikt te worden in combinatie met de leeswijzer Natura 2000 profielen versie september 2014, waarin de noodzakelijke uitleg van de verschillende paragrafen

Nadere informatie

Aanpassing vismaatlatten voor M-typen. Inleiding. Inleiding. 1 - Deelmaatlat Aantal soorten. 1 - Deelmaatlat Aantal soorten

Aanpassing vismaatlatten voor M-typen. Inleiding. Inleiding. 1 - Deelmaatlat Aantal soorten. 1 - Deelmaatlat Aantal soorten Aanpassing vismaatlatten voor M-typen Inleiding Nu 5 deelmaatlatten vis in zoete M-typen 5. Aantal soorten 1. brasem - snoekbaars 2. baars - blankvoorn 3. ruisvoorn - snoek 4. zeelt - kroeskarper Guus

Nadere informatie

Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt The role of mobility in higher education for future employability

Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt The role of mobility in higher education for future employability The role of mobility in higher education for future employability Jim Allen Overview Results of REFLEX/HEGESCO surveys, supplemented by Dutch HBO-Monitor Study migration Mobility during and after HE Effects

Nadere informatie

Commissie stelt forse vangstbeperkingen voor om een totale visserijstop voor kabeljauw in 2003 te vermijden

Commissie stelt forse vangstbeperkingen voor om een totale visserijstop voor kabeljauw in 2003 te vermijden IP/02/1843 Brussel, 11 december 2002 Commissie stelt forse vangstbeperkingen voor om een totale visserijstop voor kabeljauw in 2003 te vermijden De Europese Commissie stelt voor om de visserij op een aantal

Nadere informatie

PROTOCOL TOETSEN EN BEOORDELEN VOOR DE OPERATIONELE MONITORING EN TOESTAND- EN TRENDMONITORING

PROTOCOL TOETSEN EN BEOORDELEN VOOR DE OPERATIONELE MONITORING EN TOESTAND- EN TRENDMONITORING VOOR DE OPERATIONELE MONITORING EN TOESTAND- EN TRENDMONITORING WERKGROEP MIR 24 augustus 2007 110305/OF7/1Q3/000373/MR Colofon Auteur: R. Torenbeek Productie: ARCADIS In opdracht van: RIZA Referentie:

Nadere informatie

Brussel, 4 december 2001

Brussel, 4 december 2001 Brussel, 4 december 2001 "We zien nu de resultaten van jarenlange overbevissing als gevolg van de aanzienlijke overcapaciteit van de EU-vloot: te veel vissersvaartuigen vangen te weinig vis. De situatie

Nadere informatie

Meetstrategie en methodiek macrofyten 1 METHODIEK

Meetstrategie en methodiek macrofyten 1 METHODIEK ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Meetstrategie en methodiek macrofyten //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Nadere informatie

Hydrobiologische Monitoring

Hydrobiologische Monitoring Opzet presentatie Hydrobiologische Monitoring Dille Wielakker & Jos Spier Wat is Hydrobiologie? Historie van de Hydrobiologie Monitoringsmethodieken Belang van standaardisatie Door Bureau Waardenburg bv

Nadere informatie

CHROMA STANDAARDREEKS

CHROMA STANDAARDREEKS CHROMA STANDAARDREEKS Chroma-onderzoeken Een chroma geeft een beeld over de kwaliteit van bijvoorbeeld een bodem of compost. Een chroma bestaat uit 4 zones. Uit elke zone is een bepaald kwaliteitsaspect

Nadere informatie

Trekvissen in Natura2000 gebieden. Vissennetwerk 11 maart 2010 Martin Kroes

Trekvissen in Natura2000 gebieden. Vissennetwerk 11 maart 2010 Martin Kroes Trekvissen in Natura2000 gebieden Vissennetwerk 11 maart 2010 Martin Kroes martin.kroes@tauw.nl Inhoud Achtergrond Natura2000 Bijlage IV HR Relatie met Flora- en Faunawet Bijlage V HR Relatie met Visserijwet

Nadere informatie

Scheldevissen anno 1900

Scheldevissen anno 1900 Scheldevissen anno 1900 Claude Belpaire Instituut voor Bosbouw en Wildbeheer - Doelstelling - Informatiebronnen - De visstand - De visserij Doelstelling Beschrijving van de referentieconditie van de visstand

Nadere informatie

Aantalsfluctuaties van enige niet commerciële vissoorten in het Schelde estuarium en de Voordelta,

Aantalsfluctuaties van enige niet commerciële vissoorten in het Schelde estuarium en de Voordelta, DLORijksinstituut voor Visserijonderzoek RIVODLO Rapport Nummer: CO/97 Postbus 68 Postbus 77 970AB Umuiden 00 AB Yerseke Tel.: 055 5666 Tel.: 0 5778 Fax.: 055 566 Fax.: 0 5777 Internet: postkamer@ ri vo.dlo.n

Nadere informatie

Het diadrome visbestand in het Eems-Dollard estuarium in de periode 1999 tot 2001

Het diadrome visbestand in het Eems-Dollard estuarium in de periode 1999 tot 2001 Ministerie van Verkeer en Waterstaat jklmnopq Rijksinstituut voor Kust en Zee/RIKZ Het diadrome visbestand in het Eems-Dollard estuarium in de periode 1999 tot 2001 22 november 2002 Rapport RIKZ/2002.060

Nadere informatie

IMARES Wageningen UR. PMR Monitoring natuurcompensatie Voordelta Perceel Vis: Jaarrapport C.J.G. van Damme, I.Y.M. Tulp, L.R. Teal & N.S.H.

IMARES Wageningen UR. PMR Monitoring natuurcompensatie Voordelta Perceel Vis: Jaarrapport C.J.G. van Damme, I.Y.M. Tulp, L.R. Teal & N.S.H. PMR Monitoring natuurcompensatie Voordelta Perceel Vis: Jaarrapport 211 C.J.G. van Damme, I.Y.M. Tulp, L.R. Teal & N.S.H. Tien C31.12 Dit rapport is ook gepubliceerd als onderdeel van het Deltares rapport

Nadere informatie

Natuur. Zwanette Jager, Jan Kranenbarg & Dick Vethaak Vissen tussen

Natuur. Zwanette Jager, Jan Kranenbarg & Dick Vethaak Vissen tussen D& LGVGHCIG 105de jaargang september 2004 nummer 5 Natuur Zwanette Jager, Jan Kranenbarg & Dick Vethaak Vissen tussen 204 De estuariene visfauna in Nederland omvat een honderdtal soorten, die kunnen worden

Nadere informatie

Werk voor lagergeschoolde mensen: lessen en vragen uit een vergelijkende analyse voor België en Nederland

Werk voor lagergeschoolde mensen: lessen en vragen uit een vergelijkende analyse voor België en Nederland Werk voor lagergeschoolde mensen: lessen en vragen uit een vergelijkende analyse voor België en Nederland VLOR 7 juni 2017 Ive Marx Waar we voor staan Tewerkstellingsgraad bij kortgeschoolden en mensen

Nadere informatie

3e Mirror meeting pren April :00 Session T, NVvA Symposium

3e Mirror meeting pren April :00 Session T, NVvA Symposium 3e Mirror meeting pren 689 13 April 2017 14:00 Session T, NVvA Symposium steps since April 2016 The enquiry (June to August 2016) performed by the national bodies. Resulting in 550 comments. Three/Four

Nadere informatie

Biologie in het lab van de toekomst

Biologie in het lab van de toekomst Biologie in het lab van de toekomst Frank Schuren TNO Microbiologie Conventionele microbiologie met state of the art genomics technologie en viability assays Conventional Microbiology Genomics technologies

Nadere informatie

INHOUDSOPGAVE. Samenvatting 1

INHOUDSOPGAVE. Samenvatting 1 INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE FOUT! BLADWIJZER NIET GEDEFINIEERD. Samenvatting 1 1 Inleiding 2 1.1 Achtergrond 2 1.2 Doel 3 1.3 Opzet 3 2 Werkwijze 5 2.1 Het uitgangsmateriaal 5 2.2 Het opstellen van relaties

Nadere informatie

Stand van zaken beoordeling ecologische toestand. Tom Buijse - Deltares

Stand van zaken beoordeling ecologische toestand. Tom Buijse - Deltares Stand van zaken beoordeling ecologische toestand van rivieren op basis van visgemeenschappen Tom Buijse - Deltares Inhoud Europese onderzoeksprojecten FAME (2001 2004, KP5) EFI+ (2007 2009, KP6) KRW Intercalibratie

Nadere informatie

Migratiemogelijkheden voor trekvissen, 2018

Migratiemogelijkheden voor trekvissen, 2018 Indicator 19 april 2018 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Trekvissen kunnen vanuit zee of

Nadere informatie

Verbindingen voor vis

Verbindingen voor vis Verbindingen voor vis Verleden, heden, toekomst Vissennetwerk, 25 November 2016 Martin Kroes Verleden Vismigratie,? Visstandbeheerder (Hengelsportfederaties) Waterkwaliteit- en -kwantiteitsbeheer gescheiden

Nadere informatie

PROTOCOL TOETSEN EN BEOORDELEN VOOR DE OPERATIONELE MONITORING EN TOESTAND- EN TRENDMONITORING

PROTOCOL TOETSEN EN BEOORDELEN VOOR DE OPERATIONELE MONITORING EN TOESTAND- EN TRENDMONITORING VOOR DE OPERATIONELE MONITORING EN TOESTAND- EN TRENDMONITORING WERKGROEP MIR 15 oktober 2007 LBOW-wgMIR 200701 ISBN : 9789036914338 Arcadis ref. 110305/OF7/1Q3/000373/MR Colofon Auteur: R. Torenbeek (Arcadis)

Nadere informatie

Visserijquota: Commissie wil visbestanden beter beschermen om stillegging van de visserij in 2004 te voorkomen

Visserijquota: Commissie wil visbestanden beter beschermen om stillegging van de visserij in 2004 te voorkomen IP/03/1656 Brussel, 4 December 2003 Visserijquota: Commissie wil visbestanden beter beschermen om stillegging van de visserij in 2004 te voorkomen Om te voorkomen dat de visserij in bepaalde visserijtakken

Nadere informatie