Stand van zaken beoordeling ecologische toestand. Tom Buijse - Deltares

Transcriptie

1 Stand van zaken beoordeling ecologische toestand van rivieren op basis van visgemeenschappen Tom Buijse - Deltares

2 Inhoud Europese onderzoeksprojecten FAME ( , KP5) EFI+ ( , KP6) KRW Intercalibratie riviervis Organisatie Voortgang Gegevensbestand XGIG Large Rivers (grote rivieren)

3 Fame, EFI+ IBI = Index of Biotic Integrity (Karr, 1981) Vissoorten gekarakteriseerd op basis van functionele ecologische gildes, die vergelijkbare eisen stellen aan hun leefomgeving o.a. voedsel, voortplanting, habitat, migratiegedrag, levensverwachting, tolerantie Riviertypologie o.a. omvang stroomgebied, verhang, afstand tot de bron, hoogte, breedte, substraat, vorm Karakterisering abiotische toestand m.n. waterkwaliteit (nutriënten, microverontreiningen, verzuring), hydrologie, morfologie, continuïteit Belangrijke wetenschappelijke basis voor de intercalibratie Resultaten FAME in 2007 gebruikt om Nederlandse maatlatten te verbeteren websites FAME: EFI+:

4 Fame: wetenschappelijke publicaties

5 EFI+ EU tevreden over FAME, maar verzocht een aanvulling op specifieke onderdelen Hydromorfologie Van nature soortenarme (1-3) rivieren (bijv. forel-rivierdonderpad; noodzaak om groottestructuur te beoordelen) Grote rivieren Middellandse zeegebied Centraal en Oost-Europa Continuïteit

6 EFI+ resultaten Software ( Meer gedetailleerde informatie over hydrologie en morfologie Betere prestatie dan de eerdere index van FAME Maatlatten voor twee type rivieren: zalmachtigen en karperachtigen Maatlat op basis van diadrome vissen om migratieproblemen in beeld te brengen Grote rivieren: nog geen maatlatten Sterke link met KRW intercalibratie, die uiteindelijk bepalend is voor de officiële beoordeling van de ecologische toestand Internationale conferentie (Hull, april 2009) en workshops met eindgebruikers

7 Functionele ecologische gildes Water quality tolerance O2 tolerance Toxic substances tolerance Acidity tolerance Temperature tolerance Habitat disturbance tolerance Habitat preference Feeding habitat Trophic position (adult) Migration behaviour Salinity tolerance Spawning habitat Parental care Veel informatie over omgevingseisen (232 soorten x 13 functionele ecologisch gildes)

8 Maatlatten EFI+ Rivieren voor zalmachtigen* Absolute dichtheid (individuen/ha) van soorten, die gevoelig zijn voor lage zuurstofgehaltes (> 6 mg/l) Absolute dichtheid (individuen/ha) van individuen < 15 cm van soorten, die gevoelig zijn voor de achteruitgang van de habitatkwaliteit Rivieren voor karperachtigen* Rijkdom van soorten, die paaihabitat in stromend water nodig hebben Absolute dichtheid (individuen/ha) van soorten, die een lithofiel paaihabitat nodig hebben. * NIET synoniem aan de EU richtlijn voor viswater, maar op basis samenstelling visgemeenschap in onverstoorde toestand. Details zie EFI+ rapporten

9 Riviervis intercalibratie Eén Europese werkgroep, waarbinnen regionale groepen (lowland-midland ~ Central-Baltic; Alpine) Coördinatie: Frankrijk (Didier Pont, Cemagref) Verkenning of intercalibratie mogelijk lijkt. Conclusie: ja* 2008 heden: Officiële intercalibratie Werk sinds eind 2009 vertraagt door besluitvorming Ecostat rondom werkwijze intercalibratie. Oktober 2010 Besluit Ecostat voorzien Afronding riviervis voorzien in 2011 Nationale vertegenwoordigers Duitsland Frankrijk Luxemburg Nederland Cornelia Schütz, Uwe Düssling Yorick Reyjol, Nicolas Roset, Sylvie Tomanova Alain Dohet Tom Buijse, Marco Beers * Jepsen & Pont (eds.) 2007 Intercalibration of Fish-based Methods to evaluate River Ecological Quality Report from an EU intercalibration pilot exercise. JRC scientific and technical reports. 194 p

10 Riviervis intercalibratie 25 landen 4523 locaties Vissoorten, aantallen, groottestructuur Rivierkarakteristieken Milieudrukken (waterkwaliteit, hydromorfologie, continuïteit) Geografisch evenwichtiger gegevensbestand dan in Fame en EFI+ Specifieke aandacht voor referentie locaties, omdat dit het ankerpunt zijn voor de intercalibratie Gemeenschappelijke maatlat (common metric) op basis van EFI+* *Cemagref werkt momenteel aan een verbeterde versie, die binnenkort beschikbaar komt

11 Rivierkarakteristieken & Methode electrovisserij Site_code Date Latitude Longitude River name Site name Site reference status Catchment size Distance to source Altitude Slope Temp_jan Temp_jul Natural_sediment Geomorphological_type Floodplain Water source type Wetted width Geology Sampling strategy Sampling method Fished area Modalities Y/N fine/medium/large constraint/braided/sinuous/meandering Y/N glacio-nival/pluvial calcareous/siliceous/organic whole/partial wading/boat

12 Milieudrukken Pressure type Scale pressure intensity "No" pressure intensity "Low" pressure intensity "Medium" pressure intensity "High" Retained as a Reference criteria Information delivery: obligatory YES/NO Proposed reference conditions criteria YES/NO Pressure type Presence of downstream artifical barriers on the catchment scale Artificial barriers upstream from the site Artificial barriers downstream from the site Impoundment Hydropeaking Water abstraction Colinear connected reservoir (fish farms, fish ponds...) Upstream dams influence Water temperature modification (excuding dam effect) Channelisation / Cross section alteration (segment scale) Riparian vegetation Local Habitat alteration Dykes (flood protection) Toxic Risk. Priority substances list Water acidification National water quality index (segment scale) Water quality alteration (local scale) Navigation Recreational use with high intensity (angling, boating,..) impairment of indigenous species heavy predation major effect on indigenous populations by stocking activities

13 Intercalibratie: referentie locaties country Undisturbed sites AT BF BW CZ DE DK ES ET EW FI FR GR IR LT LV LX NI NL NO PT RO SC SE SK SL Grand Total no yes Grand Total % referenties locaties Van alle locaties is informatie over rivierkarakteristieken, milieudrukken en visgemeenschap (op basis electrovisserij) beschikbaar Sommige landen geen referentie locaties (Vlaanderen, Denemarken, Nederland). Intercalibratie is (toch) mogelijk door het beoordeling van locaties in andere landen

14 Intercalibratie: beoordeling met nationale methoden nationale methode # locaties dat beoord deeld kan worden Country BF BW CZ DE FI FR LT NL RO SE SK AT BF BW CZ DE DK ET EW FI FR IR LT LU LV NI NL NO RO SC SE SI SK Total

15 Correlatie tussen EFI+ index en nationale indices R = R = R = R = BF IBI index BW IBIP index CZ index DE FIBs index R = R = R = R = FI FIFI index FR FBI index LT LFI index NL index R = R = R = NL: R = RO EFIplus index SE VIX index SK FIS index

16 Beoordeling van buitenlandse referentierivieren Nederlandse beoordeling van buitenlandse referentierivieren Ref_cond_site Yes country Status NL CZ DE EE FR LT LU LV WA Total Good Moderate Poor 7 7 Bad 2 2 (blank) Total Beoordeling buitenlandse referentierivieren door 7 nationale methoden Country GE NL LT BW BF FR CZ High Good Moderate Poor Bad (blank) Total 154

17 Beoordeling Nederlandse en Vlaamse rivieren met 7 nationale methoden NL sites country Status FIBs DE Status NL Status LFI LT Status IBIP WA Status IBI FL Status FBI FR Status CZ High 2 3 Good Moderate Poor Bad Total Avg score 4,36 3,98 3,95 2,73 3,34 3,86 BF sites Status FIBs DE Status NL Status LFI LT Status IBIP WA Status IBI FL Status FBI FR Status CZ High Good Moderate Poor Bad Total Avg score 4,53 4,16 4,23 4,87 3,45 4,00 3,95

18 Conclusies Nederlandse maatlat + Correleert goed met Europese maatlat + Is gevoelig door drukken en kan zodoende ecologische toestand beoordelen - Beoordeelt referentieomstandigheden niet goed. Dit moet voor de individuele deelmaatlatten onderzocht worden. 0 Behoort tot de strengere methoden -/0 Heeft geen maatlat voor leeftijdsopbouw of groottestructuur, maar de vraag is of dit nodig is voor een goede beoordeling + Intercalibratie in 2011 is zeer waarschijnlijk mogelijk

19 XGIG Large Rivers (grote rivieren) Coördinatie: BfG (Franz Scholl) Gestart 2009 Alle biologische kwaliteitselementen (vis, macrofauna, waterplanten, fytobenthos) Data inzameling in 2010 Nog geen heldere visie en aanpak Ik verwacht voorlopig nog geen intercalibratie resultaat

20 Conclusies FAME en EFI+ wetenschappelijk fundament en zeer belangrijk voorwerk voor het beoordelen van de ecologische toestand van beken en rivieren op basis van de visgemeenschap Voor de beoordeling is het resultaat van de intercalibratie van belang (en dus niet zover de resultaten van FAME en EFI+) Verwachting is dat het biologische kwaliteitselement vis voor rivieren in 2011 succesvol geïntercalibreerd zal zijn Uitzondering zijn de grote rivieren. Ik verwacht dat dit nog een aantal jaren gaat duren.

21 Stellingen 1/ Bij gebrek aan Nederlandse rivieren in een (zeer) goede ecologische toestand is internationale samenwerking essentieel. 2/ Rivieren kunnen goed beoordeeld op basis van de samenstelling van de visgemeenschap. Het gebruik van leeftijdsopbouw of de groottestructuur heeft uitsluitend toegevoegde waarde voor van nature soortenarme riviertypen.