Recente ontwikkelingen in het onderzoek naar Drosophila suzukii Tim Belien, Vincent Van Kerckvoorde (Jeroen Goffin) pcfruit vzw, afdeling Zoölogie

Transcriptie

1 Recente ontwikkelingen in het onderzoek naar Drosophila suzukii Tim Belien, Vincent Van Kerckvoorde (Jeroen Goffin) pcfruit vzw, afdeling Zoölogie 25/02/2017 studiedag aardbeien/kleinfruit Pamel

2 Algemeen bestrijdingsschema in biologische teelt (vb frambozen) Teelthygiëne (weghalen rottende frambozen) oogst Monitoring - vallen (wegvang) valvangsten/ eileg/schade valvangsten/ eileg/schade valvangsten/ eileg/schade Monitoring - vallen - waarschuwing pcfruit (filament. eileg) Tracer (of Spruzit) 7-10 dagen Tracer 7-10 dagen (Spruzit) min 2 dagen voor oogst! - (netten) geen vliegen/schade geen vliegen/schade geen bespuitingen geen bespuitingen

3 Erkende middelen tegen D. suzukii in België (2016) Actieve stof Middel Teelt Dosis en # toepassingen Int = interval; WT = wachttijd) spinosad Tracer (480 SC) Aardbeien (open lucht/bescherming) 0.15 l/ha, 1-3 toepassingen (WT 1 d) Braam- en frambozenstruiken (open lucht/bescherming) 0.20 l/ha haag, 1-2 toepassingen (WT 3 d) Druivelaars (open lucht) 0,11 l/ha haag, 1-3 toepassingen (WT 14 d) Kersen en krieken 0.15 l/ha haag, 1-2 toepassingen, int. 7 d (WT 7 d) Boomerang (120 SC), Conserve pro (120 SC) Blauwe/rode bosbessen, veenbessen, 0.20 l/ha haag, 1-2 toepassingen, int. 7 d (WT 3 d) witte/rode/zwarte aalbessen, stekel (kruis- )bessen, kiwibessen (open lucht/bescherming) Aardbeien (open lucht/bescherming) 0.60 l/ha, 1-3 toepassingen (WT 1 d) Braam- en frambozenstruiken (open 0.80 l/ha haag, 1-2 toepassingen (WT 3 d) lucht/bescherming) Druivelaars (open lucht) 0,44 l/ha haag, 1-3 toepassingen (WT 14 d) Kersen en krieken 0.60 l/ha haag, 1-2 toepassingen, int. 7 d (WT 7 d) cyantraniliprole vanaf 01/06/2016 tot en met 29/09/2016 Blauwe/rode bosbessen, veenbessen, 0.80 l/ha haag, 1-2 toepassingen, int. 7 d (WT 3 d) witte/rode/zwarte aalbessen, stekel (kruis- )bessen, kiwibessen (open lucht/bescherming) Exirel (100 SE) Kersen en krieken 0,5 l/ha haag, 1-2 toepassingen, int. 10 d (WT 7 d) Blauwe/rode bosbessen, aalbessen (wit, rood, zwart) en stekelbes (kruisbes) en kruisingen (open lucht/bescherming) 0,5 l/ha haag, 1-2 toepassingen, int. 10 d (WT 3 d)

4 Actieve stof Middel Teelt Dosis en # toepassingen Int = interval; WT = wachttijd) lambdacyhalothrin Kersen- en kriekenbomen, pruimenbomen Karate Zeon (100 CS), Ninja (100 CS) 0,050 l/ha haag (laagstam) of 0,005 l/100 l (hoogstam), 1-2 toepassingen (WT 7 d) Aardbeien (open lucht/bescherming) l/ha, 1-2 toepassingen (WT 3 d) Braamstruiken (open lucht) stekel (kruis-)bessen (open lucht/bescherming) Witte/rode/zwarte aalbessen (bescherming) Frambozenstruiken (open lucht) l/ha haag, 1-2 toepassingen (WT 21 d) l/ha haag, 1-2 toepassingen (WT 7 d) Witte/rode/zwarte aalbessen (open lucht) (in witte/rode/zwarte aalbessen onder open lucht zijn ook Karis 100 CS, Korado 100 CS, Sparviero 100 CS en Life scientific lambda-cyhalothrin 100 CS erkend) Blauwe/rode bosbessen, veenbessen, kiwibessen (open lucht) 0,050 l/ha haag, 1-2 toepassingen (WT 14 d) Druivelaars (open lucht) 0,075 l/ha haag, 1-3 toepassingen (WT 7 d) En nog nevenwerking: Spruzit (3 l/ha haag, 1-2 toepassingen, int. 7 d (WT 2 d) 2016: 120-dagenregeling 15/08/2016 tot 13/12/2016: dimethoaat na oogst in kersenteelt 0.5 l/ha haag)

5 Geïntegreerde beheersing D. suzukii Algemene stand van zaken Teelthygiëne (weghalen rottende vruchten) (veilige verwijdering/verwerking) oogst Dynamica,Monitoring - vallen (wegvang) valvangsten/ eileg/schade valvangsten/ eileg/schade valvangsten/ eileg/schade Tracer of Karate/Ninja 5-10 dagen Tracer of Karate/Ninja 5-10 dagen Tracer of Karate/Ninja (of Spruzit) respecteer wachttermijn voor oogst geen vliegen/schade geen vliegen/schade geen bespuitingen geen bespuitingen

6 1.2 Levenscyclus en daggradenmodel Doel: Ontwikkelingsstadia bepalen en voorspellen Relevante info voor teler Periodes van eileg, ontluiking, druk melden en DAT Bestrijding sturen?

7 1.2 Daggradenmodel Ontwikkeling in functie van temperatuur? TEMPERATUUR ONTWIKKELING IN DAGEN (ETA) 12 C C C C 13,6 25 C 9,6 28 C 9,6 ETA = Egg to Adult Ook gebruikt door OSU (Kanzawa 1939, Sakai & Sato 1996) Vergelijkbaar met recenter onderzoek (Tochen 2014)

8 1.2 Daggradenmodel Data uit Literatuur vertalen naar een functie: online polynominal regression y = x x x x x X = temperatuur en y = ontwikkeling in dagen

9 1.2 Daggradenmodel Ontwikkelingstijd ifv Temperatuur ETA in dagen Polynominal Funtie (ontwikkeling ei-adult) Theoretisch model Literatuur

10 1.2 Daggradenmodel Tweede input: Eerste eileg in het veld: door observatie. Wekelijks: Dissectie van uit de azijnvallen» Rijpheid van de ovaria nakijken.

11 1.2 Daggradenmodel

12 1.2 Daggradenmodel Nog zeer belangrijk factor: Verwonding van de vruchten door hagel in 2016: Niet alleen aantrekking door vluchtige stoffen Ook aantasting van de schil belangrijk. Niet geplukte vruchten zijn een zeer belangrijke opstap voor populatie Intensievere (en vroegere?) bestrijding bij hagel of gebarsten vruchten.

13 Monitoring - trapping

14 Totaal gevangen D. suzukii Monitoring - trapping Screening valmodellen Bramenperceel, najaar 2015, allen lokstof appelciderazijn, behalve 8 + gist water Gasser lokstof

15 Totaal gevangen D. suzukii Monitoring - trapping Screening valmodellen Bramenperceel, najaar 2015, allen lokstof appelciderazijn, behalve 8 Insecticide gecoat deksel + gist suiker Gasser lokstof

16 Selectiviteit D. suzukii andere Drosophilidae deksel type 1 andere insecten nuttigen deksel type 2 + gist suiker Gasser lokstof Val Val Val Val Val Val Val Val

17 Naar een betere (monitoring)val + lokstof gemiddeld aantal D. suzukii vliegen in val Val met insecticide gecoat deksel : Intensief onderzoek/screening naar betere lokstof Resultaten 2016: kersenperceel 1 D. suzukii vliegen in val Droskidrink (75% appelciderazijn, 25% rode wijn, 1% bruine suiker) 3 rd gen 4 th gen Nieuw ontwikkelde lokstof Start rijping st gen 2 nd gen 20 0

18 gemiddeld aantal D. suzukii vliegen in val Naar een betere (monitoring)val + lokstof Val met insecticide gecoat deksel : Intensief onderzoek/screening naar betere lokstof Resultaten 2016: kersenperceel D. suzukii vliegen in val Droskidrink (75% appelciderazijn, 25% rode wijn, 1% bruine suiker) Nieuw ontwikkelde lokstof 1 st gen Start rijping 2 nd gen 3 rd gen 4 th gen 0

19 Naar een betere (monitoring)val + lokstof Val met insecticide gecoat deksel : Intensief onderzoek/screening naar betere lokstof Resultaten 2016: kersenperceel 2 Nieuwe lokstof D. suzukii Other Drosophilidae Beneficials Others D. suzukii andere Drosophilidae andere insecten nuttigen

20 Naar een betere (monitoring)val + lokstof Vooruitgang in IPM D. suzukii - Lokstof die competitief is met rijpende vruchten - Vaste lokstof: dispenser wekelijkse vervanging niet nodig uitfilteren niet nodig Toepassing haalbaar (?) massaal wegvangen (=mass trapping) - Insecticide gecoat deksel: binnenzijde: geen blootstelling/contact insecticide teler/plukker/milieu nuttigen (in al onze proeven tot nog toe zeer lage aantallen bestuivende insecten, predatoren, sluipwespen in val)

21 2.1 Fruitsoorten voor populatie-opbouw Poyet et al, 2015 Tweede niveau Derde niveau Vierde niveau» Vijfde niveau Prunus Padus = inheemse vogelkers Dead end host?

22 2.1 Fruitsoorten voor populatie-opbouw Ecologische controle met Prunus Padus mogelijk? Focus op zoete kers Keuze tussen dead end host en geteeld fruit cruciaal Proefopzet: Kleurend fruit en rijp fruit getest single en dual choice test 24 u blootstelling eileg tellen 72 u klimaatskast Larven tellen Ammar Alhmedi, pcfruit

23 2.1 Fruitsoorten voor populatie-opbouw Ammar Alhmedi, pcfruit

24 Geïntegreerde beheersing D. suzukii Dynamica - monitoring Dead end host plant Prunus padus = inheemse vogelkers Toepassing Ecologische onderdrukking

25 2.1 Fruitsoorten voor populatie-opbouw Potentiële trapping plant of dead end host voor kers Naast kersenproefboomgaard van pcfruit geplant 66 Prunus Padus gekweekt om te planten Als onderdeel van Push Pull strategie? Repellenten toepassen op de teelt? Attractantia toepassen op Prunus Padus?

26 2.1 Fruitsoorten voor populatie-opbouw Hoe werkt afdoding door Prunus Padus (op welk stadium)? Proef: In kers en Prunus Padus L1, L2 en L3 larven inbrengen Volwassenen tellen na 7, 10 (en 12) dagen Prunus Padus minder adulten bij L1 en L2 Prunus Padus vertraging larvale ontwikkeling Wel adulten: Prunus Padus heeft ook effect op het ei Ammar Alhmedi, pcfruit

27 Geïntegreerde beheersing D. suzukii Algemene stand van zaken Teelthygiëne (weghalen rottende vruchten) (veilige verwijdering/verwerking) oogst Monitoring - vallen (wegvang) valvangsten/ Bespuitingen valvangsten/ eileg/schade eileg/schade valvangsten/ eileg/schade Tracer of Karate/Ninja 5-10 dagen Tracer of Karate/Ninja 5-10 dagen Tracer of Karate/Ninja (of Spruzit) respecteer wachttermijn voor oogst geen vliegen/schade geen vliegen/schade geen bespuitingen geen bespuitingen

28 2.4 Attract and Kill Insecticide-Laboproef ontwikkelen: Controle moet bijna 100% overleven - Fruit - Zand zand Watten + drinkwater + 15 ml water - Deksel Geperforeerd met gaas deksel - Klimaatskast: 24 C, 16:8 L:D, RV Overleving: Na 24 uur: 100% Na 90 uur: 100% Na 200 uur: 100% Na 3 weken: zelfs kweek

29 2.4 Attract and Kill Proefopzet: Drie druiven / potje 10 D. suzukii / potje Druiven 3 sec dompelen in water of insecticide + laten drogen Telling levende adulten na 1, 2, 18, 24 en 90 uur 90 uur: verwijderen van de adulten + terug in de klimaatskast 120 uur: Dompelen en larven tellen

30 2.4 Attract and Kill Tracer: afdoding na 1 dag Pyretroïden: +-25% overleving na 1 dag, 10% na 4 dagen Calypso + exirel: adulticide werking lager Suiker: versnelt en verbetert de werking Overleving van 3x (2,7) groter

31 2.4 Attract and Kill

32 Calypso, Exirel: Pyretroïden: Decis Karate Spruzit Tracer Larven niet groter dan ei Larven niet groter dan ei Iets verdere ontwikkeling Larvicide werking minder Zeer weinig larven

33 2.4 Attract and Kill Perspectieven Labo-proef: Testen herhalen voor alle beschikbare insecticiden tegen suzukii en rhagoletis Testen herhalen met andere attractantia Succes: fytotox, beïnvloeding residu, wetgeving nakijken communicatie naar sector via DAT Grotere labotesten: behandeld en onbehandeld fruit in zelfde test Richting meer ecologische Attract and Kill

34 2.4 Attract and Kill Insecticide veldproef juli 2016: Kers: Karina, Bespuiting in het veld: 4 bomen per plot 6 dagen later: oogst 6 dagen oud residu 5 dagen in massakweek (laatste dag: 11 dagen oud residu) Dompelen en tellen

35 2.4 Attract and Kill

36 2.4 Attract and Kill 45,0 Gemiddeld aantal in 6 kersen ( 5 herhalingen) 40,0 35,0 30,0 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 pop L3 L2 L1 ei 0,0 Tracer (a.i. spinosad) 480 SC, 72 g a.i./ha LWA (A) Movento (a.i. spirotetramat) 100 SC, 150 g a.i./ha LWA (A) Exirel (a.i. cyantraniliprole) 100 SE, 50 g a.i./ha LWA (A)

37 Geïntegreerde beheersing D. suzukii Algemene stand van zaken Teelthygiëne (weghalen rottende vruchten) (veilige verwijdering/verwerking) oogst Monitoring - vallen (wegvang) valvangsten/ eileg/schade valvangsten/ eileg/schade valvangsten/ eileg/schade Tracer of Karate/Ninja 5-10 dagen Tracer of Karate/Ninja 5-10 dagen Tracer of Karate/Ninja (of Spruzit) respecteer wachttermijn voor oogst geen vliegen/schade geen vliegen/schade geen bespuitingen geen bespuitingen

38 WERKPAKKET 3 SANITAIRE BEHEERSACTIES FRUITAFVAL CONTAINER

39 3.1 Ontwerp compost-containers Doel: Fruitafval omzetten in organische mest Geen D. suzukii tijdens het proces Geen D. suzukii in het eindproduct Eindproduct ongeschikt voor D. suzukii Proefopzet: Controle vs Composteringsbak vs Anaerobe fermentatie (Bokashi container 120 l + Bokashi Starter + Microferm (actieve microorganismen) (Agriton) Kleinfruitafval + stropellets (3:1): om C-N-verhouding en DS te verhogen Controle = curverbak met stropellets 12 potjes met gaas per container tussen het fruitafval 3 braambessen + eitjes (3x), larven (3x), poppen (3x), adulten (3x) Na 7 dagen: telling van 12 potjes (larven, poppen, adulten) Potjes in de klimaatskast en verdere opkweek tot adulten

40 3.1 Ontwerp compost-containers

41 3.1 Ontwerp compost-containers Mijlpaal: composteren = kweken fermentatie = afdoden

42 3.1 Ontwerp compost-containers Resultaten: Na 7 dagen: bij fermentatie geen levende larven, poppen of adulten

43 3.1 Ontwerp compost-containers Eindproduct ongeschikt voor D. suzukii Meest intacte vruchten uit fermentatie-container. 24 uur blootstellen aan 20 en 20 Eileg nakijken Geen eileg

44 3.1 Ontwerp compost-containers Perspectieven: Ontwerp optimaliseren en vergroten Pallox-model fermentatie-kuil afgedekt met plastiek (Contact: Van Hellemont Fruit) De minimale tijd voor afdoding bepalen: Zelfde test met telling na 1,2,3,4,5,6 dagen De kwaliteit van de organische meststof verbeteren

45 3.1 Ontwerp compost-containers De kwaliteit van de organische mest verbeteren: Analyse Resultaat Droge stof 175 kg/1000 kg Organische stof 159 kg/1000 kg Stikstof Totaal 3,3 kg/1000 kg ph 4,57 Fosfor 1,14 Kalium 2,58 Magnesium 0,43 Calcium 1,05 Natrium 0,41 Veel organische stof: Goede bodemverbeteraar Weinig N: 1/3 werkzaam ph te laag: enkel voor blauwe bessen Kalk toevoegen: (Zeeschelpenkalk Van Hellemont Fruit)

46 Geïntegreerde beheersing D. suzukii Algemene stand van zaken Teelthygiëne (weghalen rottende vruchten) (veilige verwijdering/verwerking) oogst Monitoring - vallen (wegvang) valvangsten/ eileg/schade valvangsten/ eileg/schade valvangsten/ eileg/schade Tracer of Karate/Ninja 5-10 dagen Tracer of Karate/Ninja 5-10 dagen Tracer of Karate/Ninja (of Spruzit) respecteer wachttermijn voor oogst - (netten) geen vliegen/schade geen vliegen/schade geen bespuitingen geen bespuitingen

47 Resultaten innetten Testen verschillende netten lokstof

48 Resultaten innetten Netsoort # vliegjes start # vliegjes na 4 uur % wering PAR licht Koolvliegengaas % 78% Ornata 95/ % 78% Ornata 77/ % 70% Ornata 80/ % 77% Mineervliegengaas % 75% Rechthoekig gaas (77/102) 1 zijde 0,8 mm : meer luchtcirculatie beter klimaat

49 foto boven: ingenet proefperceel 1 regenkap, foto links onder: tunnelclipsen (om de netten te bevestigen aan de buizen), foto midden onder: 6-puntsclipsen (om 2 stukken net aan elkaar te maken (vaak aan de hoeken)), foto rechts onder: tape (om de kleine gaatjes te dichten).

50 Maar hoge vochtigheid vooral in tunnelconstructies: vochtige vuile vruchten (schimmelgroei)

51 Plastieken zijkant verhoogd; meer net aan zijkant beter klimaat in tunnel

52 NETTEN: Rechthoekig gaas (luchtcirculatie) 1 zijde 80 mm Preventief innetten, alvorens D. suzukii in vallen EFFECTEN: Inzetten extra bestuivers noodzakelijk Innetten % reductie vangsten (+ via zouttesten aanwezigheid larven bepaald in orde!) Klimaat Regenkap en tunnel kennen hogere RV s dan buiten (+ hogere temperaturen) Tunnel: minder plastiek in zijkanten en meer (luchtdoorlaatbaar) net geeft beter microklimaat

53 BEDANKT: Collega s, telers, fruitveilingen, proefcentra,. voor medewerking monitoring/proeven Kennisgebaseerde praktijkoplossingen ter bescherming van de Vlaamse fruitteelt tegen Drosophila suzukii (IWT/LATR/13507) i.s.m. ILVO (N. Berkvens, H. Casteels, M. De Ro) CCBT Zachtfruit telen in de aanwezigheid van Drosophila suzukii Demoproject BIOROOTS GMO-steun van fruitveilingen voor actie actuele plagen Vlaamse Overheid Departement Landbouw en Visserij Waarschuwingen en Waarnemingen En u voor uw aandacht! Vragen, suggesties?