U itvoeringsprogramma

Transcriptie

1 gemeente winterswij k U itvoeringsprogramma Duurzaam Winterswij k Klimaat- en duurzaamheidsbeleid voor de gemeente Winterswij k Dee/ 1: Achtergrond, context en beschrijving. Gemeente WINTERSWIJK 28

2 Duurzaam Winterswij k Voorwoord Het is inmiddels bekend dat ons klimaat verandert. Onbekend is nog hoe het veranderd en wat de, lokale, effecten zullen zijn. Diverse scenario's zijn in omloop. Een ding is zeker: veranderingen zijn gaande en als we niets doen, heeft dat gevolgen voor de nabije en verre toekomst. In november 27 hebben de minister van VROM en de VNG een Klimaatakkoord ondertekend voor een schoner en duurzamer Nederland. Wij onderschrijven dit akkoord en onze ambities zijn vastgelegd in het op 24 april 28 door de raad vastgestelde beleidsvisie "Duurzaam Winterswijk ; Klimaat- en duurzaamheidsbeleid voor de gemeente Winterswijk". Klimaatverandering is van een globale schaal. Klimaat houdt zich niet aan grenzen zoals lands- of gemeentegrenzen. Daarom is samenwerking en kennisuitwisseling met andere partijen, zowel overheids- als niet overheidsinstellingen, essentieel. Samen met de andere Achterhoekse gemeenten is een klimaatprogramma, genaamd genaamd "Basis klimaatprogramma Achterhoekse Gemeenten ", gemaakt. Hierin staan projecten die we samen kunnen uitvoeren om de leefomgeving nog duurzamer te maken. Daarnaast zijn er contacten met provincie en onderwijsinstituten om klimaatadaptatie vorm te geven. Voor het uitvoeren van klimaatinitiatieven is er door het rijk ee n uitkering beschikbaar gesteld. Deze SLoK-uitkering, SLoK staat voor Stimulering van Lokale Klimaatinitiatieven, geldt voor een periode van 4 jaar en wordt gestort in het gemeentefonds. De uitkering wordt alleen verstrekt als de gemeente zelf ook budget reserveert (zogenaamde cofinanciering). De aanvraag voor de uitkering ligt ter beoordeling bij SenterNovem. Het voorliggende uitvoeringsprogramma is gebaseerd op de beleidsvisie en bestaat uit 2 delen. Het 1 a deel geeft achtergronden en politieke context. Deel 2 bestaat uit projectbladen per thema. De thema's komen overeen met de SLoK. 2

3 Duurzaam Winterswij k Inhoudsopgave Voorwoord Inhoudsopgave Samenvatting AANLEIDING EN UITGANGSPUNTEN Winterswijkse context Coalitieprogramma Programma en streefbeelden Beleidsvisie Duurzaam Winterswijk Begrip duurzaamheid Overig Winterswijks beleid Basis klimaatprogramma Achterhoekse gemeenten Organisatorische relatie Winterswijk in de Achterhoek t.a.v. klimaatbeleid Regiocontract Provinciaal Klimaatprogramma (concept) ~ 1.5 Europese Unie Relatie diverse programma's en beleidsvisie UITVOERINGSPROGRAMMA Aanpak Relatie diverse uitgangspunten Periode en budget SLoK-uitkering SLoK-aanvraag Euregio Interreg Projecten: ve rtaling naar Winterswijkse situatie Maatschappelijk verantwoord ondernemen Klimaatadaptatie Euregio-project "Op weg naar een energie-autarke gemeente" Bijlage 1 : Relatie beleidsvisie met programma's en SLoK Bijlage 2: Ureninzet ( geschat) Winterswijk op grond van het Basis klimaatprogramma (regulier en wettelijk en extra) Bijlage 3: Projectidee ingediend bij provincie Gelderland Bijlage 4: Collegebesluit aanvraag SLoK-uitkering en de aanvraag Bijlage 5: Winterswijkse projecten met bijbehorende puntentelling in het kader van SLoK

4 Duurzaam Winterswij k Samenvatting Dit uitvoeringsprogramma geeft de implementatie van onze ambities weer op het gebied van klimaat. De implementatie krijgt zijn vorm door diverse projecten uit te voeren. Het programma bestaat uit 2 delen waarin zowel het theoretisch kader als de projecten staan weergegeven. Ambities De raad heeft op 24 april 28 de beleidsvisie vastgesteld waarin de ambities zijn aangegeven voor het klimaat- en duurzaamheidsbeleid. Daarbij nemen wij het initiatief om zelf het goede voorbeeld te geven. Hiermee willen we een burgers en bedrijven stimuleren om ook maatregelen te treffen om zo duurzaam mogelijk te zijn. Samen met anderen zullen we door het uitvoeren van diverse projecten een zo duurzaam mogelijke samenleving dat bestand is tegen klimaatveranderingen te verkrijgen en in stand te houden. Veel projecten zullen samen met de andere Achterhoekse gemeenten worden uitgevoerd. Immers, het klimaat stopt niet bij de grens. Een bijzondere samenwerking is het mogelijke Euregio-project "Energiemanagement", waarbij enkele gemeenten aan weerszijden van de landsgrens, meedoen. Doel is om klimaatneutraal te worden. Projecten Wij doen mee met het klimaatakkoord en het Regiocontract. Verder hebben we een aanvraag ingediend bij SenterNovem om een financiële bijdrage in het kader van SLoK (Stimulering van Lokale Klimaatinitiatieven). De projecten, genoemd in deel 2, zijn hierop gebaseerd. De selectie is gebaseerd op : wettelijke noodzakelijkheid, onuitstelbaarheid, verwachte milieuwinst, innovatie, slagingspercentage en aansluiting op bestaande initiatieven. De selectie is gemaakt in samenwerking met de andere Achterhoekse gemeenten. De projecten zijn gehangen onder een thema. Zoals hierboven genoemd, zal mogelijk ook deelgenomen worden aan het Euregio-project. Prioriteiten (thema's), met daarbij enkele voorbeelden, zijn :! 1. eigen gebouwen. installaties en voorzieninaen : we besteden onder meer aandacht aan : * energiemanagement van de eigen gebouwen ; * energielabels van onze eigen gebouwen ; * duurzaam inkopen ; * duurzame openbare verlichting en overige installaties. 2. woningen (bestaand en nieuw) : * handhaving van de EPC (energieprestatiecoëfficiënt) voor woningen en utiliteitsgebouwen * stimuleren woningbouw dat verder gaat dan de huidige wettelijke eise n * bestaande woningvoorraad : opzetten subsidieregeling samen met de provincie waarbij bewoners worden gestimuleerd energiebesparende maatregelen te nemen. 3. verkeer en vervoer (o.a. eigen wagen park) : * duurzame mobiliteitsmaatregele n * voorbeeldfunctie door eigen wagenpark aan te pakken. 4. bedrijven (ook aararisch) : * voortzetten beleid duurzaam ondernemen * thema bij handhaving * reductie overige broeikasgassen. 5. grootschalige duurzame-energie-ooties : * biomass a * CO2-opslag. 4

5 Duurzaam Winterswij k 6. klimaatadaptatie: " definiëren adaptati e ' aanleggen koelteparken. Uitvoering Het waarmaken van de ambities raakt alle afdelingen. In de afdelingsplannen zullen dan ook uren gereserveerd moeten worden voor de uitvoering. Veel aspecten zijn echter reguliere uren cq wettelijke taken (bijvoorbeeld handhaving). Daarnaast wordt samengewerkt met de andere gemeenten waardoor efficiënter gewerkt kan worden. Ook kan voordeliger (externe) deskundigheid worden ingeschakeld. Financiering Bij SenterNovem is een financiële bijdrage gevraagd van voor de komende vier jaar. Uitgangspunt van de SLoK-uitkering is een cofinanciering van minimaal 5%. Dat betekent dat wij tenminste eenzelfde bedrag beschikbaar moeten stellen. Vanuit SenterNovem geldt een inspanningsverplichting. Daarnaast geeft de provincie voor enkele projecten subsidie in het kader van het regiocontract. Ook kan subsidie verkregen worden via de EU (zogenaamde Interreg). Het gaat dan om een mogelijk grensoverschrijdend klimaatproject

6 Duurzaam Winterswij k 1 AANLEIDING EN UITGANGSPUNTEN 1.1 Winterswijkse contex t Coalitieprogramma In het Coalitieprogramma staan de volgende acties op het gebied van klimaat en duurzaamheid opgenomen. "De ooit in de gemeenteraad vastgestelde beleidsnota over duurzame energie wordt in 27 uit de kast gehaald en geactualiseerd. Daarbij is er niet alleen aandacht voor duu rzame energiebronnen (streven naar 1% toename in 21) die in of nabij Winterswijk gerealiseerd kunnen worden (zonneenergie, biogas). Ook wordt gekeken naar het stimuleren van energiebesparing. Uitgangspunt is in ieder geval dat de gemeente t.a. v. de eigen gebouwen en het wagenpark kritischer naar de energieaspecten kijkt. " "Uitgangspunt daarbij is dat in 25 de energie, die in Winterswijk wordt verbruikt, grotendeels. opgewekt moeten zijn uit duurzame energiebronnen, in of zo dicht mogelijk bij de gemeente. Bij nieuwbouwplannen voor woningen en bedrijven wordt daarom een energieplan gemaakt, waaruit blijkt hoe in de eigen elektriciteitsbehoefte wordt voorzien door energiebesparingsmaatregelen en het gebruik van bijvoorbeeld zonnepanelen, en andere duurzame energiebronnen. " Programma en streefbeelde n In 27 heeft het college ervoor gekozen om te gaan werken met programma's. Alle programma's zijn, samen met de toekomstvisie, vertaald in de beleidskadernota voor de periode In die beleidskadernota heeft de raad haar beleidswensen vastgelegd in 16 beleidsprogramma's met in elk programma een concreet streefbeeld voor Winterswijk. Een van die programma's is het programma milieu en duurzame energie. In dit programma zijn streefbeelden geformuleerd op het gebied van milieu (klimaat en duurzame energie). Programma 4: Milieu en duurzame energie omvat de volgende onderdelen : afvalverwerking; bodem(bescherming) ; duurzame energie en klimaat ; duurzaam bouwe n duurzaam ondernemen ; ~ geluid (hinder ) geur(hinder) licht(vervuiling) lucht(kwaliteit) water (kwaliteit en kwantiteit) handhaving (monitoring ) Voor het vaststellen van de programma's zijn streefbeelden opgesteld op basis van bovenstaande onderdelen. Hieronder staan de streefbeelden genoemd. Duurzaam bouwen : Bij bouwprojecten is 'duurzaam bouwen' een vanzelfsprekend begrip. Het leveren van kwaliteitsbouw met directe voordelen voor nu in combinatie met een hoge toekomstwaarde voor later.. Duurzaam bouwen is een doorslaggevend aspect binnen projecten. Hier wordt veel aandacht aan geschonken bij het opstellen van de'lijst van eisen' voor projectontwikkelaars. Duurzaam ondernemen : Winterswijkse consumenten en ondernemers zijn doordrongen van de eigen invloed op het milieu en handelen daar ook naar. De gemeentelijke diensten vervullen daarbij een 6

7 Duurzaam Winterswij k voorbeeldfunctie en op sommige terreinen (o.a. duurzaam inkopen) een voortrekkersrol door actief op die terreinen naar buiten treden en te faciliteren. Duurzame energie en klimaat : De gemeente Winterswijk heeft een duurzame energiehuishouding ; minder gebruikmaken van energie en meer gebruik maken van duurzame energiebronnen. Hiermee draagt de gemeente Winterwijk bij aan de reductie van COz-uitstoot en zorgt daarbij ook dat ze op lange termijn beschikbare, betaalbare en schone energie heeft. Alle gemeentelijke vervoersmiddelen rijden op een zo milieuvriendelijke wijze met een zo milieuvriendelijk mogelijke brandstof. Op een aantal aangewezen plekken staan grootschalige biogascentrales voor de opwekking van duurzame energie. Energie wordt op diverse manieren duurzaam opgewekt binnen de gemeente Winterswijk. Deze energie wordt ook gebruikt door de inwoners van Winterswijk Beleidsvisie Duurzaam Winterswij k De raad heeft op 24 april 28 ingestemd met de beleidsvisie "Duurzaam Winterswijk ; Klimaat- en duurzaamheidsbeleid voor de gemeente Winterswijk" (in vervolg aangeduid met 'beleidsvisie'). Verder heeft de raad opdracht gegeven om op basis van deze visie een uitvoeringsprogramma op te stellen. Wij hebben in onze beleidsvisie dezelfde indeling als het klimaatakkoord aangehouden. Het klimaatakkoord is op 12 november 27 ondertekend tussen het rijk, te weten minister Cramer namens het kabinet, en de VNG, te weten burgemeester Deetman voorzitter van de VNG. Kern van het akkoord is dat gemeenten en rijk zich gezamenlijk gaan inspannen voor een schoner, duurzamer en zuiniger Nederland. Het akkoord legt de basis voor ambitieus beleid op het gebied van klimaat en duurzame energie. In onze beleidsvisie staan de volgende thema's : thema 2.1 : Algemene afsprake n thema 2.2 : Duurzame energieproductie thema 2.3 : Schone en zuinige mobilitei t thema 2.4 : Energietransitie van de gebouwde omgeving thema 2.5: Duurzame bedrijve n thema 2.6: Duurzame agrarische bedrijven thema 2.7: Klimaatbestendige leefomgeving Begrip duurzaamhei d Het begrip duurzaam wordt vaak gebruikt maar wat houdt dit nu in. Het zogenaamde Brundtland rapport (Report of the World Commission on Environment and Development "Our Common Future", 1987) geeft een omschrijving dat nog steeds geldig is, namelijk : "sustainable development implies meeting the needs of the present without compromising the ability of future generations to meet their own needs " oftewel "duurzaamheid is het vermogen om te voorzien in de behoeften van de huidige generatie zonder de behoeften van toekomstige generaties in gevaar te brengen " Vaak worden de 3 peilers van duurzaamheid genoemd om het begrip tastbaarder te maken. De peilers zijn : milieu (soms wordt alleen ecologie genoemd) economi e sociaal (soms ook sociaal-maatschappelijk genoemd ) Een variant hierop is de bekende 3P aanpak, namelijk : 7

8 Duurzaam Winterswij k people (de mens ) planet (het milieu/natuur/ecologie) profit (de economie ) lets is duurzaam als de 3 aspecten in balans zijn Overig Winterswijks belei d Er zijn meerdere beleidsstukken die een sterke relatie hebben met het klimaat- en energiebeleid. Drie worden hier met name genoemd : In 28 is een Inkoopbeleidsplan vastgesteld en op 2 september 28 is de intentieverklaring Duurzaam inkopen ondertekend. De raad heeft op 22 mei 23 de Beleidsnota Openbare Verlichting vastgesteld waarin onder meer diverse energiebesparende maatregelen staan. Beide beleidsstukken hebben een directe relatie met thema 2.1 van de beleidsvisie. In het vastgestelde beleid van september 23 genaamd "Duurzaam Ondernemen" is de verruimde reikwijdte van de Wet milieubeheer vastgelegd. Duurzaamheidaspecten waaronder energie worden meegenomen bij vergunningverlening en handhaving. Dit beleid heeft een directe relatie met de thema's 2.5 en 2.6 van de beleidsvisie. 1.2 Basis klimaatprogramma Achterhoekse gemeenten Binnen de Achterhoek werken gemeenten samen op het gebied van klimaat- en energiebeleid (Klimaatoverleg). Er is een uitvoeringsprogramma gemaakt genaamd "Basis klimaatprogramma Achterhoekse Gemeenten " (verder'klimaatprogramma' genaamd). Dit klimaatprogramma bevat het overzicht van projecten en activiteiten die de Achterhoekse gemeenten de komende jaren samen wensen uit te voeren op het gebied van klimaat en energie. Samen omdat veel thema's door elke gemeente worden opgepakt waardoor samenwerking efficiëntie oplevert. Het klimaatprogramma vormt de basis waarmee de zogenaamde SLoK-uitkering (Stimulering van Lokale Klimaatinitiatieven) kan worden verkregen. Zie ook paragraaf 2.3. De inhoud van het klimaatprogramma is enerzijds gebaseerd op de thema's vanuit het rijk in de nieuwe financiële regeling (SLoK), als opvolger van BANS-I. Anderzijds is de inhoud gebaseerd op de onderwerpen uit het Regiocontract met de provincie (het programma Klimaat en leefomgeving). De opstelling van het klimaatprogramma heeft plaatsgevonden in nauw overleg tussen de Achterhoekse ambtenaren van het Klimaatoverleg. Op basis van wettelijke noodzakelijkheid, onuitstelbaarheid, verwachte milieuwinst, innovatie, slagingspercentage en aansluiting op bestaande initiatieven zijn d e ~ verschillende projecten vormgegeven. Dit uitvoeringsprogramma zal mede aansluiten op het klimaatprogramma. Het klimaatprogramma noemt 4 thema's elk met een of meer (deel)projecten. De thema's zijn overeenkomstig de thema's genoemd in de prestatiekaarten' behorend bij SLoK, te weten : thema 2: Eigen gebouwen, voorzieningen, wagenpark, dienstreizen, woon-werkverkeer en inkoop thema 3: Woninge n thema 4: Grootschalige Duurzame Energie-opties Het klimaatprogramma is in de Commissie Milieu en Afval van 18 juni 28 aan de orde geweest. De commissie, waarin de 8 Achterhoekse gemeenten zitting hebben, heeft op hoofdlijnen ingestemd met de thema's en de projecten. Ook wij hebben ingestemd. Op onderdelen heeft de commissie wijzigingen in twee projecten aangebracht. Deze wijzigingen zijn in de versie van 18 juli 28 verwerkt. Zie hiervoor het klimaatprogramma zelf. 1 prestatiekaart : op basis Circulaire van 8 juli 28 : overzicht van prestaties, gerelateerd aan programmatische en thematische doelstellingen, onderscheiden in een actief, vooruitlopend en innovatief niveau, die zijn gericht op de reductie van broeikasgassen 8

9 Duurzaam Winterswij k Organisatorische relatie Winterswijk in de Achterhoek t.a.v. klimaatbelei d Wij werken samen met andere Achterhoekse gemeenten. Voorheen was dat de Regio Achterhoek maar de gemeenteraden hebben besloten deze samenwerkingsvorm voor diverse vakgebieden te beëindigen. Dat besluit is genomen in de Koersdiscussie. Eind 27 - begin 28 zijn door de gemeenteraden vier programma's voor regionale samenwerking geselecteerd, waarbij taken als milieu, klimaat en energie zijn afgevallen. Wel zullen de gemeenten blijven samenwerken. Het klimaatprogramma zal door elke gemeente als basis gebruikt worden om individueel de SLoKuitkering aan te vragen. Door het programma te hanteren, kan maximale efficiëntie door samenwerking worden bereikt. De samenwerking wordt vormgegeven door het Klimaatoverleg. Het overleg cobrdineert de verdere uitvoering van de klimaatprogramma's. 1.3 Regiocontract Vanuit de Regio Achterhoek bestaat een klimaatgerelateerd programma binnen het provinciaal Regiocontract. Hier werken de gemeenten samen aan een aantal klimaat- en energie-onderwerpen, zoals het regionaal opzetten van een structuur voor knip- en snoeihout, de aanleg van koelteparke n ~ en dergelijke. Voor deze onderwerpen blijft de Regio Achterhoek de betaal- en beheersautoriteit komt en vormt daarbij één aanspreekpunt voor de provincie. De uitvoering van de projecten wordt door de individuele gemeenten gedaan. Alle Achterhoekse gemeenten zullen in hun nieuwe klimaatbeleid een deel van de beschikbare capaciteit (uren en geld) inzetten voor de uitvoering van het regiocontract. Hiermee nemen ze feitelijk deze voormalige taken van de Regio Achterhoek inzake klimaat en energie over. De toezeggingen met betrekking tot het Programma Klimaat en Leefomgeving zijn : Tabel 1 : Proiecten en budget Reaiocontract. Project Toezegging budge t Biomassa : Locatiekeuze voor covergisting met mest door de Stichtin g AFABiogasvereniging AalteN. - - Ontwikkelen van een locatiescan cq beleidsregels voor de afwegin g van locaties voor kleinschalige initiatieven voor co-vergisting. - - Uitvoeren haalbaarheidsonderzoek bio-wkk, opzetten regional e inzamelstructuur voor knip- en snoeihout en realiseren initiatieve n voor stoken op streekhout (VANIPAN). 25., = Klimaatadaptatie : - Subsidieverlening aan een pilot klimaatbestendig (ver)bouwen. 1., = Subsidieverlening aan 8 koelteparken. 1., = 12.5,= per koelte ark Luchtkwaliteit : Realiseren 2 aardgastankstations (Doetinchem en mogelijk 2., = Berkelland) in 28. ( 1. per tankstation ) Windenergie : - realiseren 4 windparken - Dit is verwerkt in het klimaatprogramma. 1.4 Provinciaal Klimaatprogramma (concept ) Gedeputeerde Staten heeft op 9 oktober 27 de contourennota klimaat, voluit "Aanpakken en Aanpassen, nieuwe energie voor het Gelders klimaat ; Contourennota Integraal Programma Klimaat", vastgesteld. De provincie heeft een uitwerking van deze nota in ontwerp ter inzage gehad van 11 juni tot en met 22 juli 28, genaamd "Gelders Klimaatprogramma , Aanpakken en Aanpassen". Deel 1 geeft de strategie en deel 2 het uitvoeringsprogramma. Het programma kent 7 hoofdthema's 9

10 Duurzaam Winterswij k met elk een doelenboom en een projectentabel. Vanwege de conceptstatus wordt hier verder niet op ingegaan. De thema's van de provincie zijn : thema 1 : Duurzame energievoorziening thema 2: Klimaat en bedrijven thema 3: Klimaat en gebouwde omgeving thema 4: Biobased economy thema 5: Klimaat en natuur thema 6: Klimaat en water thema 7: Klimaat en mobilitei t 1.5 Europese Unie De Europese Unie (EU) heeft eigen beleid ten aanzien van klimaat en energie. In 27 heeft de EU aangegeven : om de efficiëntie van ingezette energie tot 22 met 2 % te laten stijgen, het aandeel duurzame energiebronnen naar 2% te verhogen, te streven naar een reductie van broeikasemissies tot 22 met 3% onder het niveau van 199, dat de industrielanden gezamenlijk tot 25 hun emissies met 6 tot 8% onder het niveau van 199 verlagen. De EU verplicht zich vooruitlopend op de internationale onderhandelingen om haar emissies tot 22 met tenminste 2 % te verlagen. Dit heeft een doorwerking naar uiteindelijk de gemeenten in de EU. Zij kunnen een aanzienlijke bijdrage leveren en een voorbeeldfunctie zijn voor anderen. Binnen de Europese Unie (EU) zijn ook mogelijkheden om bij internationale samenwerking in aanmerking te komen voor ondersteuning en subsidie. Wij nemen deel aan de Euregionale samenwerking. 1.6 Relatie diverse programma's en beleidsvisi e De beleidsvisie en de programma's genoemd in de vorige paragrafen hebben een onderlinge relatie. Zie tabel 2 en figuur 1. Het klimaatprogramma is in tabel 2 weergegeven in de kolommen SLOK, in verband met de uitkering, en Regiocontract. Figuur 1 geeft de positie van Winterswijk weer als zelfstandig orgaan en als samenwerkingspartner van andere overheden. Uit tabel 2 blijkt dat wij de thema's bedrijvenlagrarische bedrijven wel hebben opgenomen in d e beleidsvisie maar dat dit niet terugkomt in het klimaatprogramma of Regiocontract. Dat betekent dat dit onderwerp door ons zelf opgepakt moet worden. De overige thema's kunnen in samenwerking met anderen worden uitgevoerd. 1

11 Duu rzaam Winterswij k Tabel 2 : Relatie beleidsvisie W interswiik en diverse programma's met betrekking tot de thema's. 16 Thema Project Basis klimaatprogramma Beleidsvisi e Winterswij k SLoK Regio - contract Eigen gebouwen, X X X voorzieningen Energiemanagement eigen gebouwen X (X ) e.d. Verbetering energielabels eigen gebouwen X (X ) Inkoo groene energie x x Duurzaam inkopen, duurzame mobiliteit x x x Openbare verlichting en installaties x x Woningen X X X Handhaving EPC x x Duurzame woningbouwprojecten x x x Nul-energiewoningen x x Koelte arkenz x x Duurzaamheid bestaande wonin voorraad x x Grootschalige X X X DE-opties Kansen voor biomassa x x x in energie 1 I X Or anisatie Intergemeentelijk projectleider X Bedrijven/Agrari - sche bedrijven opgenomen thema dan wel een directe relatie met dit thema af te leiden uit de algemene bewoordingen in de beleidsvisi e project uitgewerkt in projectblad in klimaatprogramma t.b.v. SLoK-uitkerin g KLIMAATAKKOOR D Rijk Provinci e Achterhoekse gemeente n Winterswij k SLoK-uitkering (voorwaarden/criteria, de Prestatiekaart, staan in de Circulaire van 8 juli 28 ) Regiocontract Programma klimaat en Leefomgeving Beleidsvisie Duurzaam Winterswijk van 24 april 28 Basis klimaatprogramma Achterhoekse Uitvoeringsprogramma gemeenten versie 18 juli 28 Winterswijk 1 Figuur 1 : Relatie subsidie, beleidsvisies, uitvoeringsprogramma's en de diverse overheden. 2 koelteparken is ondergebracht bij het thema Woningen maar is eigenlijk klimaatadaptatie 3 telt niet mee voor de puntenscore in de SLoK-regeling maar is wel subsidiabel 11

12 Duurzaam Winterswij k 2 UITVOERINGSPROGRAMMA Om adequaat klimaat- en duurzaamheidsbeleid binnen Winterswijk te realiseren is een integrale aanpak binnen de gemeentelijke organisatie en gemeentelijk beleid noodzakelijk. Dit beleid kan worden versterkt met ad-hoc projecten, acties, subsidieregelingen en intergemeentelijke samenwerking. 2.1 Aanpak Dit uitvoeringsprogramma bevat acties die ondernomen worden om het beleid uit te voeren. Hierbij wordt 'het streven om' concreet doorvertaald naar'gaan doen'. In de beleidsvisie is opgenomen dat wij aansluiten bij de door de VNG en het Rijk gemaakte afspraken over klimaat en duurzame energie (het Klimaatakkoord). Zie ook figuur 1 in paragraaf 1.6. Ook staat in de visie dat gezocht wordt naar ondersteuning via subsidies. De visie zelf bevat geen capaciteitsverantwoording en benodigd budget. In 28 is gestart met de voorbereidingen. Samen met de overige Achterhoekse gemeenten zijn projectvoorstellen opgesteld en opgenomen in het klimaatprogramma. Voor de SLoK-uitkering wordt dit intergemeentelijke klimaatprogramma gebruikt. Deze voldoet namelijk aan de voorwaarden (al s ~ aangegeven in de Prestatiekaart) gesteld in de Circulaire van 8 juli 28. De uitkering moet wel door elke gemeente afzonderlijk worden aangevraagd voor 1 september 29. Daarbij geldt wie het eerst komt, eerst maalt. 2.2 Relatie diverse uitgangspunte n Zowel in de beleidsvisie als in het klimaatprogramma als in het Regiocontract staan uitgangspunten die in eerste instantie sterk verschillend lijken. Toch komen ze qua inhoud grotendeels overeen. Daarom is in Bijlage 1 een zogenaamde 'relatietabel' opgenomen. Deze is gedetailleerder dan tabel 2 in paragraaf 1.6. Uit Bijlage 1 valt te lezen wat de relatie is van de Winterswijkse thema's met de overige programma's. De bijlage dient te worden gelezen vanuit het thema uit de beleidsvisie naar rechts per rij. Uit de bijlage blijkt dat sommige onderdelen niet 1 op 1 vergelijkbaar zijn. Enkele Winterswijkse onderwerpen komen niet voor in het klimaatprogramma of Regiocontract (thema 2.5 en 2.6 Duurzame Bedrijven! Agrarische bedrijven en deels de thema's 2.3 en 2.6 voor wat betreft het verkeer en vervoersgedeelte). Sommige onderwerpen zijn onderdeel van reguliere taken dan wel wettelijke taken. En sommige aspecten uit de beleidsvisie hebben een relatie met meerdere aspecten uit het klimaatprogramma. Het klimaatprogramma geeft overigens de meest succesvolle activiteiten aan (hoogste slagingskans). 2.3 Periode en budget De beleidvisie geeft een periode aan van 28 t/m 211, analoog aan de beleidskadernota voor de periode Toch staan er wensen in voor 215 en 22. Het klimaatprogramma loopt van De voorgestelde projecten hebben dan ook een planning tot eind 212 met bijbehorende ureninzet en begroting. In Bijlage 2 zijn alleen de uren weergegeven voor ons op basis van het klimaatprogramma. Dit is exclusief de ureninzet als we zelf nog extra activiteiten willen. Om het klimaatbeleid uit te voeren en aanspraak te kunnen maken op de SLoK-uitkering, is het dus nodig dat deze uren begroot worden in de organisatie. In het kader van de 2e Berap is voorgesteld om apart budget op te nemen voor het uitvoeren van het klimaat- en energiebeleid. De SLoK-regeling handelt overigens over een periode van 4 jaar SLoK-uitkering In beginsel kan aanspraak gemaakt worden op een bedrag van voor het pluspakket4 o p ' pluspakket: zie Bijlage 1 Circulaire 8 juli 28 : pakket van aan de Prestatiekaart lokaal klimaatbeleid ontleende themaprestaties en/of door de aanvrager zelf gedefinieerde themaprestaties ter uitvoering van het lokale klimaatbeleid die in het totaal tenminste 12 punten opleveren dan wel pakket van 3 aan de prestatiekaart ontleende programmaprestaties waarbij tenminste 1 programmaprestatie van voorlopend of innovatief niveau als bedoeld in genoemde Prestatiekaart is 12

13 Duurzaam Winterswij k grond van de SLoK-regeling. Wel geldt een cofinanciering van 5 % wat inhoudt dat we tenminste eenzelfde bedrag beschikbaar moet stellen. Ook kan gebruik gemaakt worden van andere subsidiestromen met name van de provincie Gelderland. Maar ook Interreg (zie paragraaf 1.5 en 2.4). Of een combinatie. Dat betekent ook dat de uren verantwoord moeten worden. In een expertbijeenkomst op 26 mei 28 zijn de voorgestelde activiteiten (dat zijn de projecten in het klimaatprogramma en prestaties in de SLoK-regeling) inhoudelijk getoetst door SenterNovem. Daarbij is nauwlettend bekeken in hoeverre de voorstellen voldoen aan de, toen nog in concept, SLoKregeling. Op basis van deze uitkomsten is het klimaatprogramma verder uitgewerkt. Dit is verwerkt in de definitieve5 versie van 8 juli 28. Het klimaatprogramma voldoet aan de eisen in de regeling (thematische doelstellingen vertaald in projecten) en richt zich op het pluspakket. Op deze zelfde datum is de "Circulaire van 8 juli 28, DGM/BREM , ter bekendmaking van de wijze van verkrijging van een uitkering uit het Gemeentefonds en het Provinciefonds in verband met de Stimulering van Lokale Klimaatinitiatieven" gekomen. Aanvragen voor de uitkering kunnen worden ingediend vóór 1 september 29. Wel geldt dat aanvragen worden beoordeeld op volgorde van binnenkomst dus wie het eerst komt, eerst maalt. Wij hebben op 16 september 28 de aanvraag verstuurd naar SenterNovem. Wel zijn wij verzocht de aanvraag aan te vullen. Daarna wordt de aanvraag in behandeling genomen. ~ De uitkering is een vervolg op de Subsidieregeling BANS klimaatconvenant die als doel had de uitvoering van het lokale klimaatbeleid door gemeenten en provincies te stimuleren. Tevens dient de uitkering ter ondersteuning van het met de VNG gesloten klimaatakkoord De gelden worden uitgekeerd via het Gemeentefonds. Gelden worden uitgekeerd voor activiteiten genoemd in de Prestatiekaart dan wel voor gelijkwaardige activiteiten. De Prestatiekaart is volgens de circulaire een overzicht van prestaties gerelateerd aan programmatische en thematische doelstellingen, onderscheiden in een actief, vooruitlopend en innovatief niveau, die zijn gericht op de reductie van broeikasgassen. Afhankelijk van de prestaties worden punten toegekend. Het aantal punten bepaald of een uitkering wordt aangevraagd dan wel uitgekeerd voor het basis- dan wel het pluspakket. Ten aanzien van het onderwerp "Energiebesparing in de bestaande bouvj' is op 3 juli 28 door de gemeente Oost Gelre namens de 8 Achterhoekse gemeenten een projectidee bij de provincie Gelderland ingediend voor subsidie (zie bijlage 3). Het onderwerp valt onder thema 3. "Woningen" van het klimaatprogramma en thema 2.4 "Energietransitie van de gebouwde omgeving" van de beleidsvisie SLoK-aanvraa g Vooruitlopend op dit uitvoeringsprogramma is aan het college gevraagd of zij de uitkering willen aanvragen. Wel is hierbij de opmerking geplaatst dat bij de SLoK-aanvraag vermeld zal worden dat : het een concept betreft de inschatting gebaseerd is op het klimaatprogramma3 versie 8 juli 28 het klimaatprogramma en de beleidsnota worden meegezonden e n het uitvoeringsprogramma wordt nagezonden. Op 29 juli is een besluit daartoe genomen (zie bijlage 4). Gekozen is voor het pluspakket. Op 16 september is de aanvraag naar SenterNovem gestuurd. Vervolgens heeft SenterNovem op 26 september om aanvullende gegevens gevraagd. De aanvulling betreft de begroting per uit te voeren project. Als de uitkering wordt toegekend, vindt uitkering plaats in het Gemeentefonds. In verband met de verantwoording is het raadzaam om deze gelden te labelen. 2.4 Euregio Interreg 4 Op grond van Interreg 3 werd bij goedkeuring van een project 5 % vergoed door de Europese Unie. Verder werd nog eens 3 % vergoed door provinciale overheden aan weerszijden van de grens (15 % 5 een gecorrigeerde versie (gecorrigeerd ten aanzien van de bijlage met het uren en budgetoverzicht) is van 18 juli 28 maar dat heeft geen gevolgen voor Winterswijk 13

14 Duurzaam Winterswij k Duitse kant en 15 % Nederlandse kant). Dat hield in dat de overige deelnemende partijen 2 % hetzij in geld, hetzij personele uren beschikbaar stelde. Met ingang van 1 januari 29 start Interreg 4 dat wellicht doorloopt tot 213. Verwacht wordt dat eenzelfde regeling als Interreg 3 zal gelden. Voor het grensoverschrijdende klimaatproject moet de begroting nog worden gemaakt (zie ook paragraaf 1.5 en deel 2). In de gemaakte profielschets, wordt een bedrag geraamd van totaal 4.. Hiervan wordt 8 % vergoed door de EU en de provinciale overheden aan weerszijden van de grens. De overige 2 % moet dan van de andere partners komen. 2.5 Projecten : vertaling naar Winterswijkse situatie Als basis geldt de beleidsvisie "Duurzaam Winterswijk ; Klimaat- en duurzaamheidsbeleid voor de gemeente W interswijk". In de Commissie Milieu en Afval van de Regio Achterhoek is op 18 juni 28 het "Basis klimaatprogramma Achterhoekse Gemeenten" aan de orde geweest. De gemeenten hebben ingestemd met dit programma. Uit het klimaatprogramma vloeien een aantal projecten met bijbehorend budget en capaciteit. In bijlage 2 staan de benodigde uren voor ons. De projecten zijn verwoord in projectbladen. Zie hiervoor het "Basis klimaatprogramma Achterhoekse Gemeenten" versie 18 juli 28. Een verkort overzicht staat in tabel 2 in paragraaf 1.5. Deel 2 van het uitvoeringsprogramma bevat alle Winterswijkse projecten. Zoals eerder vermeld hebben wij in onze beleidsvisie het thema Duurzame bedrijven/agrarische bedrijven (2.5 en 2.6) opgenomen wat niet terugkomt in het klimaatprogramma. Voor dit thema geldt dat hier deels al apart beleid is opgesteld en dat het deels gaat om wettelijke taken. Echter, het thema valt ook onder onderwerp D. Bedrijven van de Prestatiekaart lokaal klimaatbeleid behorend bij de SLoK-regeling. Noot: De prestatiekaart kent thematische en programmatische onderwerpen. Programmatische onderwerpen worden programmaprestaties' genoemd. Thematische onderwerpen zijn specifieker omschreven. Daarnaast kan een gemeente zelf onderwerpen formuleren en dat wordt dan een `zelfgeformuleerde prestatie' genoemd. Ons thema 2.6 Duurzame agrarische bedrijven valt deels onder thema D. Bedrijven maar ook deels onder thema E. Verkeer en Vervoer, thema F. Grootschalige Duurzame Energie-opties en de programmaprestaties Verduurzaming en Reductie overige broeikasgassen. Ook thema 2.3 Schone en zuinige mobiliteit valt deels onder het thema E. Verkeer en Vervoer. Thema E. komt net als thema D. niet terug in het klimaatprogramma. Aan de andere kant staan er (deel)projecten in het klimaatprogramma waar we niet aan mee doen. Voor de definitieve SLoK-aanvraag dient duidelijk gemaakt te worden welke projecten wij gaan doen omdat daar de puntentelling en dus de uitkering op gebaseerd zal zijn. Ook staan er projecten in het klimaatprogramma die ogenschijnlijk niet op de prestatiekaart staan zoals klimaatadaptatie. Klimaatadaptatie kan mogelijk gezien kan worden als een programmatische prestatie of als een zelf geformuleerde prestatie. Dan kan namelijk wel aanspraak worden gemaakt op een punten toekenning. Verder valt educatie ook onder de SLoK-regeling. Figuur 2 geeft schematisch het uitvoeringsprogramma en de SLoK-regeling aan : 6 puntentelling is verklaard in de Circulaire van 8 juli (SLoK-regeling). Afhankelijk van de gekozen thema's en het ambitieniveau worden punten vergeven. Het klimaatprogramma en het uitvoeringsprogramma richten zich op het pluspakket zodat dus in totaal 12 punten gescoord moeten worden. Het is niet altijd even duidelijk hoeveel punten kunnen worden geclaimd gezien de verschillende omschrijvingen en doelstellingen. Uiteindelijk beslist het ministerie na beoordeling door SenterNovem. 14

15 Duurzaam Winterswijk SLoK-regeling SLoK-aanvraag (definitief ) Prestatiekaart thema's : A. Eigen gebouwen, voorzieningen, wagenpark, dienstreizen, woon-werkverkeer en inkoo p B. Woninge n C. Utiliteitsgebouwe n D. Bedrijven E. Verkeer en vervoer F. Grootschalige Duurzame Energie-optie s Prestatiekaart programmaprestaties : energiebesparin g verduurzamin g reductie overige broeikasgasse n 1 niet in Prestatiekaart : zelf geformuleerde prestatie s I Achterhoekse gemeente n I Winterswijk Basis klimaatprogramma Achterhoekse gemeenten, thema's Prestatiekaa rt : A. Eigen gebouwen, voorzieningen, wagenpark, dienstreizen, woon-werkverkeer en inkoop (nr. 2 in het klimaatprogramma) B. Woningen (nr. 3 in het klimaatprogramma) C. Utiliteitsgebouwen (alleen handhaving EPC, is ondergebracht bij B.) F. Grootschalige Duurzame Energie-opties (nr. 4 in het klimaatprogramma ) Organisatorische randvoorwaarden (nr. 5 in het klimaatprogramma) SLoK-aanvraag (in concept) te verwachten reactie SenterNovem (aanvulling cq opmerkingen) Beleidsvisie Duurzaam Winterswijk van 24 april 28 : * thema's Prestatiekaart : A. Eigen gebouwen, voorzieningen, wagenpark, dienstreizen, woon-werkverkeer en inkoop (nr. 2.1 en 2.3 in de visie) B. Woningen (nr. 2.4 in de visie) D. Bedrijven (nr. 2.5 en 2.6 in de visie ) E. Verkeer en Vervoer (nr. 2.3 en 2.6 in de visie) F. Grootschalige Duurzame Energie-opties (nr. 2.2 en 2.6 in de visie) * thema's programmaprestaties : Verduurzaming (nr. 2.2, 2.5 en 2.6 in de visie) Reductie overige broeikasgassen (nr. 2.5 en 2.6 in de visie ) * thema's niet (zelf geformuleerd) of deels in Prestatiekaart : nr. 2.6 Duurzame agrarische bedrijven nr. 2.7 Klimaatbestendige leefomgevin g UITVOERINGSPROGRAMMA WINTERSWIJ K Figuur 2 : Het uitvoeringsprogramma Winterswijk schematisch weergegeven. 15

16 Duurzaam Winterswij k Maatschappelijk verantwoord ondernemen In het college van 2 september is de discussienota "Maatschappelijk verantwoord ondernemen door de gemeente Winterswijk" aan de orde geweest. Diverse punten uit de discussienota zijn al verwerkt in de projecten (zie deel 2). Gedetailleerde aspecten zoals het toepassen van spaarlampen, wordt niet expliciet genoemd omdat dit een onderdeel is van bijvoorbeeld energiemanagement. Door niet alles expliciet te noemen, wordt voorkomen dat strikt wordt vastgehouden aan bepaalde punten waarbij alternatieven en nieuwe ontwikkelingen uit het oog wordt verloren. Bijvoorbeeld: in de discussienota staat: "alle gemeentelijke vervoermiddelen electrisch of aardgas aangedreven". Dit valt onder het thema "Eigen gebouwen, voorzieningen, wagenpark, dienstreizen, woon-werkverkeer en inkoop". Echter, er zijn ook andere mogelijkheden voor duurzaam vervoer zoals biobrandstoffen en ook de ontwikkelingen naar waterstof zijn gaande. De voor het klimaatbeleid relevante punten uit de discussienota zullen meegenomen worden bij de uitvoering van de projecten Klimaatadaptati e Klimaatadaptatie wil niets anders zeggen dan dat we onze leefomgeving zodanig moeten inrichten dat ~ we ons kunnen aanpassen aan de effecten van klimaatveranderingen. Een mooi voorbeeld is d e uitvinding van drijvende huizen. Als het water in de rivier stijgt, gaan de huizen drijven. Nu zijn er Winterswijk geen grote rivieren, maar er zijn voldoende andere mogelijkheden voor klimaatadaptatie. In samenwerking met bijvoorbeeld kennisinstituten' kan hier handen en voeten aan gegeven worden. Voorbeelden van klimaatadaptatie dat wij al wel toepassen, zijn het afkoppelen van regenwaterafvoer op de riolering en het aanleggen van retentievijvers Euregio-project "Op weg naar een energie-autarke gemeente" In Euregioverband vindt er een grensoverschrijdend klimaatproject plaats. Doel is een klimaatneutrale gemeente. Dit past prima in onze beleidsvisie. Wij zullen onderzoeken of Winterswijkse deelname aan dit project meerwaarde oplevert en mogelijk is. Het deelproject Energiemanagement lijkt vooralsnog het meest aan te sluiten. ' Het lectoraat Duurzame leefomgeving van de Saxion Hogeschool is bijvoorbeeld een kennisinstituut dat zich bezighoudt met klimaatadaptatie. 16

17 Duurzaam Winterswij k Bijlage 1 : Relatie beleidsvisie met programma's en SLoK. Bestaande uit 3 onderdelen. a. Beschrijvend. b. Overzicht met planning en opmerkingen. c. Relatie met SLoK

18 Duurzaam Winterswijk Bijlage 1a: Relatie uitgebreid ; Duurzaam Winterswijk Klimaat- en duurzaamheidsbeleid voor de gemeente Winterswijk, Basis klimaatprogramma Achterhoekse Gemeenten (definitieve versie 18 juli 28) en Regiocontract. Thema Winterswijk Onderdelen Winterswijk Klimaatprogramma Onderdelen Achterhoek (project)/ (TW) Achterhoek Thema (TA) Regiocontract / Regiocontract 2.1 Algemene Algemeen 2. Eigen gebouwen, 2.1 Bestaande bouw ; afspraken - streven naar klimaatneutrale huisvesting en organisatie voorzieningen, Energiebesparing van 2% perjaar: - zet zich in op het gebied van duurzaam inkopen en op energiebesparing bij wagenpark, - Project : Energiemanagement verwarming, verlichting en energiezuinige apparatuur en wagenpark dienstreizen, woon- eigen gebouwen - actief aan de slag met energiezuinige verlichting werkverkeer en inkoop - Project : Verbeterin g - goede voorbeeld geven door duurzame producten in te kopen energielabels eigen gebouwe n - streven om in 215 volledig duurzaam in te kopen - Project : Inkoop groene energie Specifiek 2.3 Openbare verlichting e n - d.m.v. onderzoek vaststellen wat onder het begrip 'klimaatneutraal' wordt verstaan installaties : en hoe dit meetbaar kan worden gemaakt - Project : Openbare verlichting en - energiezuinig maken van de eigen organisatie stimuleren installatie s - om te komen tot een COZ-emissiereductie van de eigen gemeentelijke organisatie zullen alle gemeentelijke gebouwen groter dan 1. mz uiterlijk 1 januari 29 voorzien zijn van het verplichte energielabel in combinatie met een maatwerkadvies - in de gemeentelijke gebouwen en bij verlichting van openbare ruimte streven naar een jaarlijkse energiebesparing van respectievelijk 2 en 1,5 % - streven naar 75% duurzaam inkopen in 21 en 1% in Duurzame Algemeen 4. Grootschalige - Project : kansen voor duurzame energieproductie - positief staan tegenover opwekking en gebruik van hernieuwbare energie. Voor het Duurzame Energie- energie benutte n opwekken van duurzame energie, zoals biogas, zonne- en windenergie onderzoeken opties - Project : Windenergie in hoeverre het initiatief planologisch inpasbaar is. Specifiek - streven naar aandeel duurzame energie van 2% in 22 Regiocontract - project Biomass a - binnen bestemmingsplannen een serieuze afweging maken m.b.t. ruimte voor - project Windenergie duurzame energie, o.a. door het aanwijzen van locaties voor de opwekking hierva n - wanneer de kans zich voordoet in het kader van energie- en afvalbedrijven blijvend hun invloed aanwenden om de mogelijkheden voor het gebruik van duurzame energie en restwarmte te benutten.

19 Duurzaam Winterswijk 2.3 Schone en Algemeen 2. Eigen gebouwen, 2.2 Gemeentelijk wagenpark, zuinige mobiliteit - maatregelen nemen bij mobiliteitssector die leiden tot een daling van emissies van voorzieningen, dienstreizen en woon-werkverkee r broeikasgassen en verbetering van de luchtkwaliteit wagenpark, jaar : - burgers motiveren zuiniger auto's aan te schaffen. Het goede voorbeeld geven door dienstreizen, woon- - Project : duurzaam inkopen, het eigen wagenpark te verduurzamen en schoner openbaar vervoer in te kopen. werkverkeer en inkoop duurzame mobiliteit Specifie k - verkrijgbaarheid biobrandstoffen van bijv. tankvoorzieningen en van alternatiev e brandstoffen in de gemeentelijke omgeving bevorderen. Hierbij wordt de dialoog Regiocontract project Luchtkwaliteit gezocht met belanghebbende tankstations. - zet zich, waar mogelijk, in op een zuiniger en schoner wagenpark enlof voertuigen die voor een groter aandeel op alternatieve brandstoffen kunnen rijden. Alternatieve brandstoffen zijn een serieuze overweging bij de vervanging van het wagenpark. - zet de huidige experimenten op het gebied van milieuzonering voor t - neemt C2-emissiereductie integraal op in lokale verkeers- en vervoersplanne n 2.4 Energietransitie Algemeen 3. Woningen 3.1 Handhaving EP C van de gebouwde - realiseert in de gebouwde omgeving een forse energiebesparing. Het streven is dat - Project : handhaving EPC omgeving in 22 de nieuwbouw energieneutraal is en dat het energieverbruik van woningen (woningen en utiliteitsgebouwen) en gebouwen in 22 met meer dan 5% is verlaagd. Hiertoe zal o.a. het Rijk de energieprestatiecoëfficient (EPC) voor nieuwe woningen in 211 aangescherpen 3.2 Nieuwbouw naar,6 en in 215 naar,4. - Project : Duurzam e - geeft (i.s.m. het Rijk) voor de gebouwde omgeving een forse impuls aan innovatie woningbouwprojecte n voor energiebesparing - Project : Nul-energiewoningen - stimuleert experimenten met het toepassen van innovatieve technieken bi j nieuwbouw en renovatie 3.3 Bestaande woningvoorraad - Project : Duurzaamheid in de Specifiek bestaande woningvoorraa d - actief meewerken aan de uitvoering van het programma'meer met Minder ' - sluit prestatiecontracten met woningcorporaties af waarin energieprestatie-eisen zijn opgenomen voor bestaande woningvoorraad en nieuwbou w 2.5 Duurzame Algemee n bedrijven - markt voor duurzame producten stimuleren door duurzaam in te kope n - handhaving (Wet milieubeheer) naleving van energievoorschriften. Uitgangspunt is dat alle energiebesparende maatregelen die zich binnen 5 jaar terugverdienen, genomen dienen te worden. - gaat samen met andere gemeenten en de VROM-inspectie een nieuw systeem van periodieke controles ontwikkele n zet zich in voor de afvang en opslag van C2. 2

20 ~ Duurzaam Winterswijk Specifie k - handhaving wettelijk gestelde voorschriften m.b.t. energiebesparin g - bedrijven die onder de 'meerjarenafspraken (MJA) convenant energie efficiency' vallen ondertekenen het MJA-convenant - energiebesparing heeft prioriteit bij controles van inrichtingen 2.6 Duurzame Algemeen Regiocontract project Biomassa agrarische - bevorderen (stimuleren) duurzame land- en tuinbouwbedrijven. Dit soort bedrijve n bedrijven gaat bewust om met energie en brandstoffen. - Ontwikkelingen bij agrarische bedrijven om de doelstelling van 2% duurzame energie in 22 mede mogelijk te maken. Voor deze ontwikkeling zijn wijzigingen van bestemmingsplannen, bouw- en milieuvergunningen nodig. Soeci fiek - zorgt voor een voortvarende vergunningverlening voor duurzame en innovatieve energiesystemen. Mestvergisting in het landelijk gebied wordt daarbij zo goed mogelijk ingepast. - geeft in bestemmingsplannen ruimte aan biomassavergisting en mestvergisting. Mestvergisting wordt daarbij zo goed mogelijk landschappelijk ingepast. - stelt beleid vast gericht op het stimuleren van het clusteren van de energievraag en het energieaanbod in netwerken. - ondersteunt agrarische bedrijven die transportbewegingen willen verminderen door als bevoegd gezag de vereiste vergunning te stroomlijnen en door actief mee te denken in oplossingen. 2.7 Algemeen 3. Woningen 3.2 Nieuwbouw Klimaatbestendige - Nederland moet zich voorbereiden en aanpassen om de effecten van Pró ect : Koelte arken leefomgeving klimaatverandering tegen te gaan. Via goede ruimtelijke inrichting, waterbeheer en Regiocontract project Klimaatadaptati e gezondheidszorg moet worden ingespeeld op de klimaatverandering. Soecifiek - komende vierjaren (i.s.m. andere gemeenten, provincie en het Rijk) maatregelen voor adaptatie in kaart brengen en uitwerken. Deze maatregelen sluiten aan bij de ruimtelijke en stedenbouwkundige ontwikkelingen, waterbeheer en gezondheidszorg 21

21 Duurzaam Winterswijk Bijlage 1b: Relatie overzicht met planning ; Duu rz aam Winterswijk Klimaat- en duurzaamheidsbeleid voor de gemeente Winterswijk, Basis klimaatprogramma Achterhoekse Gemeenten (definitieve versie 18 juli 28) en Regiocontract TW TA ro'ect` R rci dcí v lannin o merkin Energiemanagement eigen Inkoopbeleidsplan moet nog worden vastgesteld. Intentieverklaring Duurzaam inkopen is gebouwen op 2 september ondertekend. Verbetering energielabels eigen gebouwe n Inkoop groene energie Inkoopbeleidsplan moet nog worden vastgesteld. Intentieverklaring Duurzaam inkopen is en reeds op 2 september ondertekend. Openbare verlichting en de raad van Winterswijk heeft op 22 mei 23 de Beleidsnota Openbare Verlichting installaties en reeds vastgesteld. Diverse energiebesparende maatregelen zijn uitgevoerd Kansen duurzame energie R Biomassa benutten Windenergie R Windenergie Duurzaam inkopen, reeds Inkoopbeleidsplan moet nog worden vastgesteld. Intentieverklaring Duurzaam inkopen is duurzame mobiliteit op 2 september ondertekend. 28 Winterswijk doet mee met het project 'Fietsen scoort'. Dit wordt in 28 afgerond. F i- 28 e.v. aardgastankstations, le opent in Doetinchem in Handhaving EPC (woningen en utiliteits ebouwe n Duurzame woningbouwprojecte n Nul-energiewoningen 28 e.v. Duurzaamheid in de Ten aanzien van het onderwerp "Energiebesparing in de bestaande bouw' is op 3 juli bestaande woningvoorraad 28 door de gemeente Oost Gelre namens de 8 Achterhoekse gemeenten een projectidee bij de provincie Gelderland ingediend voor subsidie. 2.5 reeds Duurzaamheidaspecten waaronder energie worden meegenomen bij vergunningverlening en handhaving. Beleid vastgesteld in nota "Duurzaam Ondernemen " 4 Kansen duurzame energie afvang en opslag CO2 uit TW 2.5 valt eigenlijk onder duurzame energie benutte n Kansen duurzame energie R Biomassa Duurzaamheidaspecten waaronder energie worden meegenomen bij vergunningverlening benutten en handhaving. Beleid vastgesteld in nota "Duurzaam Ondernemen " Koelteparken R Klimaatadaptatie en m TW : Thema Winterswijk beleidsvisie TA : Thema Achterhoek klimaatprogramma R : Regiocontract 22

22 i Duurzaam Winterswijk Bijlage 1c: Relatie met SLoK-aanvraa g TW TA project F~,', tq t;` ~~mf SLo K 2.1 Algemene afspraken 2 Energiemanagement eigen gebouwen A. Eigen gebouwen, voorzieningen, wagenpark, Verbetering energielabels eigen dienstreizen, woon-werkverkeer en inkoop gebouwe n Inkoop groene energie Openbare verlichting en installatie s 2.2 Duurzame energieproductie 4 Kansen duurzame energie benu tten R Biomassa F. Grootschalige Duurzame Energie-opties en Windenergie R Windenergie Verduurzamin g 2.3 Schone en zuinige mobiliteit 2 Duurzaam inkopen, duurzame mobiliteit R Luchtkwaliteit A. Eigen gebouwen, voorzieningen, wagenpark, dienstreizen, woon-werkverkeer en inkoop en E. Verkeer en Ve rvoe r 2.4 Energietransitie van de gebouwde 3 Handhaving EPC (woningen en B. Woningen en omgeving utiliteits ebouwen C. Utiliteitsgebouwen Duurzame woningbouwprojecte n Nul-ener iewonin en Duurzaamheid in de bestaande woningvoorraa d 2.5 Duurzame bedrijven -- D. Bedrijven en Verduurzaming e n Reductie overige broeikasgassen 2.6 Duurzame agrarische bedrijven 4 Kansen duurzame energie benutten R Biomassa D. Bedrijven e n E. Verkeer en Vervoer en F. Grootschalige Duurzame Energie-opties en Verduurzaming en Reductie overige broeikasgassen 2.7 Klimaatbestendige leefomgeving 3 Koelteparken R Klimaatadaptatie zelf geformuleerde prestatie? TW : Thema Winterswijk beleidsvisi e TA Thema Achterhoek klimaatprogramma R : Regiocontract 23

23 Duurzaam Winterswijk Bijlage 2: Ureninzet (geschat) Winterswijk op grond van het Basis klimaatprogramma (regulier en wettelijk en extra). Dit betreft een overzicht van de uren n.a.v. de gezamenlijke projecten gebaseerd op het Basis klimaatprogramma Achterhoekse gemeenten. Deel 2 van het Uitvoeringsprogramma geeft per project een urenoverzicht. (9

24 Duurzaam Winterswij k Gezamenlijk project Ambtelijk trekker Ure n Uren overige collega's klimaatcotsrdinator Energiemanagement eigen Oude IJsselstreek 4 36 gebouwen Verbeteren energielabels eigen Doetinchem 2 32 gebouwen Inkoop groene energie Doetinchem 2 2 Duurzaam inkopen, duurzam e Berkelland / Oost Gelre 4 8 mobiliteit Openbare verlichting e n Aalten 4 2 installaties Handhaving EPC Montferland 8 75 Duurzam e Winterswijk / Berkelland woningbouwprojecten Nulenergiewoningen Oost Gelre / Oud e 5 IJsselstreek Koelte arken Bronckhorst 1 3 Duurzaamheid in de bestaand e Oude IJsselstreek 16 8 woningvoorraad Duurzame energie : biomassa Bronckhorst Duurzame energie : Berkelland 6 24 windenergie Totaal Opmerking t.a.v. windenergie : in beginsel zijn de keuzes al gemaakt voor de gemeenten waar windmolenparken kansrijk zijn. Procedures zijn nog niet afgerond of in gang gezet. Echter, Winterswijk heeft in haar ambities ook als optie windenergie dus vandaar dat er wel uren zijn gereserveerd. Opmerking t.a.v. nulenergiewoningen : Winterswijk heeft mogelijk onvoldoende nieuwbouw om mee te kunnen doen met het project nulenergiewoningen, maar het streven is het realiseren van energieneutrale woningen. 25

25 Duurzaam Winterswij k Bijlage 3 : Projectidee ingediend bij provincie Gelderland. Het projectidee ligt bij de provincie ter beoordeling. 26

26 Duurzaam Winterswijk Aanvraag voor financiering door de provincie (bestaande bouw) Achterhoekse klimaatgemeenten/ Projectidee voor een subsidieregeling energiemaatregelen in bestaande woningen voor particuliere woningbezitters in de Achterhoekse gemeenten. Gemeenten Aalten, Doetinchem, Oude IJsselstn:ek, Berkelland, Bronkhorst, Montferiand, Winterwijk, Oost-Gelre. Inleiding De acht Achterhoekse gemeenten hebben gezamenlijk ambities geformuleerd op het gebied van gemeentelijk klimaatbeleid. De verwachting is dat na de zomer het klimaatbeleid in alle gemeenten wordt vastgesteld. Eén van de prestaties die is opgenomen in dit beleid is het verbeteren van de energetische kwaliteit van de bestaande particuliere woningvoorraad. Hiervoor is de volgende projectaanpak beschreven (uit de Slok aanvraag). Regionaal : - Inventarisatie energetische kwaliteit bestaande voorraad. - Voorlichting aan intermediairen (makelaars, hypotheekadviseurs, architecten, aannemers, bouwbedrijven en installateurs) over duurzame woningbouw. Deze voorlichting waar nodig na enige tijd herhalen. - Subsidieregeling voor duurzame maatregelen voor particuliere woningbezitters opzetten. - Landelijke actie'meer-met-minder'en ontwikkelingen bij provincie volgen. - Aansluiten bij landelijke ontwikkelingen in het meenemen van waardering energie in de OZB. Voor deze regionale klussen vragen we waar nodig financiering bij de provincie. Lokaal : - Energiedoelstellingen opnemen in gemeentelijk volkshuisvestingsbelei d - Energieprestatie- afspraken met woningcorporaties, als onderdeel van de reguliere prestatieafspraken maken. Subsidieregeling Een belangrijk onderdeel in de totale projectaanpak is de subsidieregeling voor particuliere woningbezitters. Dit is een lastig te bereiken maar een erg belangrijke doelgroep in het verbeteren van de energetische kwaliteit van de bestaande woningbouw. De Achterhoekse gemeenten willen zich daarom graag inzetten om de particuliere woningbezitter aan te zetten tot energieverbetering van de woning. De verwachting is dat de subsidie deze doelgroep prikkelt en hun net dat zetje geeft om energiemaatregelen aan de woning uit te voeren. De regeling moet op een simpele maar doeltreffende manier particulieren aanzetten tot energetische verbeteringen in hun woning. De bedoeling is dat door een intensief communicatietraject, waarbij ook gebruik gemaakt wordt van intermediairen zoals aannemers en installateurs, particulieren over de subsidieregeling worden geïnformeerd. Het basisidee dat de particuliere woningbezitter twee maatregelen kiest uit een (provinciale) keuzelijst met 2 meest effectieve maatregelen. Worden deze maatregelen uitgevoerd dan krijgt de woningbezitter E 5,- subsidie. De exacte voorwaarden van de subsidieregeling zullen nog uitgewerkt moeten worden. Zo zijn er opties om ; - een percentage van het totale bedrag als subsidie te geven i.p.v een vast bedrag. - één maatregel te subsidiëren i.p.v twee. - rekening te houden met de behaalde energiewinst; door bijvoorbeeld rekening te houden met de ouderdom van een huis. Taakverdeling/rol gemeenten en provinci e De gemeenten zijn in staat om het organisatorische gedeelte en de implementatie van de projectaanpak uit te voeren. Echter zij hebben onvoldoende financiële middelen om de subsidieregeling te vullen. De provincie Gelderland is bezig met het invullen van het Integraal Programma Klimaat. En stelt in dat kader extra middelen beschikbaar voor maatregelen, projecten en initiatieven die concreet, haalbaar en zichtbaar invulling hieraan geven. De Achterhoekse gemeenten denken met het opzetten van een subsidieregeling voor energiemaatregelen in bestaande woningen voor particuliere woningbezitters een goed project te hebben dat past binnen deze doelstelling. 27

27 Duurzaam Winterswijk Werkwijze voor burgers en gemeenten/provinci e Voor de burger enerzijds en de gemeenten/provincie anderzijds stellen wij de volgende (eenvoudige) werkwijzen voor. Burgers Publiciteit en informatie over de regeling ; recht op 5.- indien er minimaal twee energiebesparende maatregelen uitgevoerd worden aan de woning. (eventueel één maatregel ook accepteren! hierover moeten we nog een discussie voeren/een bepaalde milieuwinst moet bepalend zijn). Aanvraag voor subsidie (formulier ) Toekenning subsidie aan de hand van vooraf vastgestelde criteria (uitvoering binnen 3 maanden ) Na uitvoering ; kopie rekeningen overleggen Toetsing facturen en uitbetaling. Gemeenten/ provincie Overeenkomst provincie /gemeenten ; in eerste instantie 8 woningen verbeteren, 5.- subsidie per woning, looptijd regeling maximaal 1.5 jaar (1 woningen per gemeente), criteria toekenning subsidie uitwerken. ( eerste deel 4..- ) Verordening (materiële verordening als aanvulling op algemene subsidieverordering of een ook op deze situaties toegeschreven algemene subsidieverordening) door college enlof raad laten vaststellen. Publicitei t Behandeling aanvragen Evaluatiemoment na 6 maanden en 1 jaar. Indien de regeling succesvol is een herhaling van de regeling aanvragen (deel 2 ; nogmaals 4.). Mogelijkheid inbouwen om aantal subsidies tussen gemeenten over te dragen. Mogelijkheid onderzoeken om subsidie aanvragen centraal voor de 8 gemeenten te verwerken (externe verwerking). Verzoek Wij doen u hierbij dan ook een verzoek om medewerking te verlenen aan de subsidieregeling. Om 16 particuliere woningen (2 per gemeente) in de regio Achterhoek energetisch te verbeteren is een bedrag nodig van 8., eventueel te verdelen over een eerste en een tweede tranche. Wij zijn uiteraard bereid om in overleg met de provincie de regeling verder in te vullen, zodat dit goed binnen de doelstellingen van het provinciale klimaatprogramma past. 28

28 Duurzaam Winterswij k Bijlage 4 : Collegebesluit aanvraag SLoK-uitkering en de aanvraag. Bestaande uit : a. collegebesluit van 29 juli 2 8 b. brief aan SenterNovem van 16 september 2 8 c. overige bijlage bij de brief die niet in deze nota al zijn vermeld, namelijk : Basis klimaatprogramma Achterhoekse gemeenten

29 gemeente winterswijk B. en W. - NOTA Nr(s) geregistreerde stuk(ken): 6986 Datum nota : Programma : Milieu en Duurzame energi e Onderwerp : Aanvraag SLoK-uitkerin g Advies : I. SLoK-uitkering aanvrage n Behandeld door: Niet openbaa r mw. ing. B.B.J. van de Wetering MSc., Afd. V&V Openbaar ( met uitgestelde publicatie ) Openbaar (met directe publicatie ) Collegiaal overleg gepleegd met: mw. ing. J.M. Nijland Kritische termijn voor besluitvorming. Ne e Ja, nl. en vanwege: sluitingsdatum en aanvrage n Programmaco~rdinator : mw. C. Beekhuizen worden behandeld op volgorde van binnenkomst Financiële consequenties : Po rt efeuillehouder ( naam) : Nee, ing. H.J.G. Gommers Ja, namelijk uitkering gebaseerd op co-financierin g Aanvrager is op grond van artikel 4 :7 van de Algemene wet bestuursrecht geïnformeerd over het (gedeeltelijk) negatieve advies : El Ja El Nee N.v.t. Voor behandeling naar Raadscommissie : Ne e Ja, vanwege ter kennisnam e Datumbehandelin commissie : ~~(Z oj 5en}~ 6V 1"59 Paraaf griffie : De geadresseerde en evt. andere belanghebbenden die naar Voor behandeling aar Gemeenteraad : verwachting bedenkingen hebben tegen het advies, zijn op Ne e grond van artikel 4 :8 van de Algemene wet bestuursrecht Ja, vanweg e gehoord : El Ja El Nee N.v.t. Datum behandeling Raad : Paraaf griffie : Communicatie via : Bijlagen : Persbericht 1. Circulaire van 8 juli 28, DGM/BRE M Anders, nl , ter bekendmaking van de wijze va n N.v.t. verkrijging van een uitkering uit het Gemeentefond s en het Provinciefonds in verband met de Stimulerin g van Lokale Klimaatinitiatieve n 2. Aanvraagformulier Slo K 3. Basis klimaatprogramma Achterhoekse gemeenten Secr./Alg.Dir. Burg. Weth. Weth. Weth. Weth. Scheinck Van Beem Uffink Van Nijkerken Gommers Kok A kk oord / Bespreken "x- A- J>, Besluit : Het besluit staat vermeld op pagina 2 a oo :

30 BESLUI T Behoort bij nota onder nummer : 6986 Onderwerp : Aanvraag SLoK-uitkerin g Datum nota : Behandeld door : mw. ing. B.B.J. van de Wetering MSc., Afd. V&V Datum besluit door College van B en W : Besluit : SloK-uitkering aangevraagd. Overwegingen college indien besluit afwijkend is van het ambtelijk advies : i Paraaf Secretaris

31 Nota aan het college van B en W Behoort bij nota onder nummer : 6986 Inleiding : De raad heeft op 24 april 28 ingestemd met de beleidsvisie "Duurzaam Winterswijk ; Klimaat- en duurzaamheidsbeleid voor de gemeente Winterswijk". In deze visie is onder meer opgenomen dat onderzocht zal worden of gebruik gemaakt kan worden van financiële bijdragen. Op 8 juli 28 is de "Circulaire van 8 juli 28, DGM/BREM , ter bekendmaking van de wijze van verkrijging van een uitkering uit het Gemeentefonds en het Provinciefonds in verband met de Stimulering van Lokale Klimaatinitiatieven" (SLoK-uitkering) gekomen. De uitkering is een vervolg op de Subsidieregeling BANS klimaatconvenant die als doel had de uitvoering van het lokale klimaatbeleid door gemeenten en provincies te stimuleren. Tevens dient de uitkering ter ondersteuning van het met de VNG gesloten klimaatakkoord Er is een keuze voor een zogenaamd basis- of pluspakket met bijbehorende criteria en uitkering. Advies : 1. SLoK-uitkering aanvragen is Argumenten : 1. De beleidsvisie geeft de kaderstelling aan en dat gezocht zal worden naar financiële middelen om aan de ambities te kunnen voldoen. Met behulp van de SLoK-uitkering kunnen diverse activiteiten financieel worden ondersteund. Betrokkenen pa rag raaf: In samenwerking met de overige 7 Achterhoekse gemeenten is een Basis klimaatprogramma (zie bijlage) gemaakt dat door SenterNovem (deze organisatie beoordeelt voor VROM de SLoK-aanvragen) vooruitlopend op de Circulaire van 8 juli 28 al bekeken is. SenterNovem was er positief over. Het programma gaat budgettair gezien uit van het pluspakket. Het is ook in de Commissie Milieu en Afval van 18 juni 28 geweest waarbij de Achterhoekse gemeenten hebben aangegeven in hoofdlijnen te kunnen instemmen met de aanpak en thema's. Alle thema's uit het programma kunnen ondergebracht worden bij de in de beleidsvisie van Winterswijk aangegeven ambities. Advisering externe adviesorganen/belangenorganisati es : nvt to Scenario's (indien gewenst)mogelijk) : a. Er is de mogelijkheid om uitte gaan van het basispakket. Dan kan maximaal aan uitkering worden verkregen. Het betekent echter ook dat er dan wellicht onvoldoende financiële middelen zijn om aan het ambitieniveau zoals vastgelegd in de beleidsvisie te kunnen voldoen. Het ambitieniveau bestrijkt namelijk meer thema's dan het Basis klimaatprogramma dat reeds van het pluspakket uitgaat. b. Er kan met de aanvraag worden gewacht totdat het uitvoeringsprogramma op grond van de beleidsvisie is vastgesteld. En dan vervolgens de aanvraag met het uitvoeringsprogramma indienen bij SenterNovem. Het risico is dat hoe later de aanvraag wordt ingediend, hoe groter de kans is dat er minder geld beschikbaar is. Immers, de circulaire geeft aan dat aanvragen op volgorde van binnenkomst worden beoordeeld en op is op. Financiële paragraaf : De uitkering wordt verstrekt op basis van co-financiering inhoudende dat maximaal 5% wordt vergoed. Dat betekent dat een aanvrager om uitkering minimaal de helft van de uitvoeringskosten voor eigen rekening moet nemen. Voor de berekening wordt verder gekeken naar inwonertal en grondoppervlak van de gemeente. Voor Winterswijk geldt dat de maximaal te verkrijgen uitkering voor het pluspakket bedraagt. De ambities in de beleidsvisie geven aanleiding tot het aanvragen van de maximale uitkering. In de Berap is hiermee rekening gehouden.

32 Eventuele opmerkingen/eventuele vervolgprocedure : Het uitvoeringsprogramma moet nog worden opgesteld (is al wel in concept gereed) en door uw college worden vastgesteld. Het is echter niet vereist dat bij de aanvraag een plan van aanpak gevoegd moet worden. Wel moeten de thema's en de begroting per project/activiteit worden aangegeven. Dus indirect moet er een plan van aanpak zijn. Hiervoor is het Basis klimaatprogramma Achterhoekse gemeenten gebruikt. Bij de aanvraag wordt dit vermeld. Ondanks dat de uitkering tot 1 september 29 kan worden aangevraagd, geldt dat aanvragen op volgorde van binnenkomst worden beoordeeld. Dus wie het eerst komt, eerst maalt. Als een aanvraag onvolledig is, zal SenterNovem om aanvullende gegevens vragen. In de aanvraag zal opgenomen worden dat Winterswijk het nog vast te stellen uitvoeringsprogramma op basis van de beleidsvisie zal nazenden en dat er mogelijk wijzigingen kunnen optreden. De beleidsvisie en het Basis klimaatprogramma zullen wel direct worden meegestuurd.

33 gemeente winterswijk Postbus 11, 71 AC Winterswijk Telefoon' B.N-G. : Telefax : info@winterswijk.nl W ebsite : ~.winterswijk n l Aan SenterNove m Stimulering van Lokale Klimaatinitiatieven (SLOK ) Postbus AC Den Haa g Uw brief van Uw kenmerk r Domein. Ons kenmerk : ir) ~ y p 6 QEP Behandeld door : mw. ing. B.B.J. van de Wetering MSc. Verzenddatum y~+ = L af8 Afdeling : Veiligheid en Vergunningen j Bezoekadres : Beatrixpark 2 Doorkiesnr Bijlagen div_ Onderwerp : BLOK-aanvraa g Geachte heer/mevrouw, Bij deze brief treft u onze aanvraag voor de SLoK-uitkering aan. Bijgevoegd zijn verder : 1. ons collegebesluit van 29 juli Basis klimaatprogramma Achterhoekse gemeenten Beleidsvisie Duurzaam Winterswijk Klimaat- en duurzaamheidsbeleid voor de gemeente Winterswijk van maart 28 en vastgesteld door de raad op 24 april Concept-versie bijlage 6 van het nog vast te stellen uitvoeringsprogramma (puntenscore). Het uitvoeringsprogramma moet nog door ons college worden vastgesteld. Naar verwachting zal dat in september of oktober gebeuren. Daarna zullen wij ons uitvoeringsprogramma aan u sturen. In de begroting, waarvan besluitvorming plaats zal vinden in de raad van 5 en 6 november, wordt voorgesteld om ter uitvoering van het klimaatbeleid 135. voor 4 jaar beschikbaar te stellen. Hierbij gaan we er van uit dat we eenzelfde bedrag kunnen verkrijgen uit de SLoK-regeling. Graag vernemen wij uw reactie op onze aanvraag. Mocht de aanvraag onvoldoende gegevens bevatten om gelijk te honoreren dan zijn wij uiteraard bereid deze aan te vullen. Met vriendelijke groet, burgemeester en wethouders, r J.P.M. Scheinck drs. gemeentesecretaris burgemeeste r kopie : weth.gommers VerglBvdW

34 ` Basis klimaatprogramma Achterhoekse Gemeente n DEFINITIEVE VERSIE t.b.v. lokale besluitvormin g Aalten Berkelland Bronckhorst Doetinchem Montferland Oost-Gelre Oude IJsselstreek Winterswijk Versie 18 juli 28

35 Inhoud 1. Inleiding Thema Eigen gebouwen, voorzieningen, wagenpark, dienstreizen, woon-werkverkeer en inkoop Bestaande bouw Project: Energiemanagement eigen gebouwen Project: Verbetering energielabels eigen gebouwen Project : Inkoop groene energie Gemeentelijk wagenpark, dienstreizen en woon-werkverkeer Project: duurzaam inkopen, duurzame mobiliteit Openbare verlichting en installaties Project: Openbare verlichting en installaties Thema Woningen Handhaving EPC Project: handhaving EPC (woningen en utiliteitsgebouwen) Nieuwbouw Project: Duurzame (woning)bouwprojecten Project: Nul-energiewoningen Project: Koelteparken Bestaande woningvoorraad Project: Duurzaamheid in de bestaande woningvoorraad Grootschalige Duurzame Energie-opties Project: kansen voor biomassa Project: Windenergie Organisatorische randvoorwaarden Project: intergemeentelijk projectleider

36 1. Inleiding Voor u ligt het basis klimaatprogramma van de Achterhoekse gemeenten. Dit klimaatprogramma bevat het overzicht van projecten en activiteiten die de Achterhoekse gemeenten de komende jaren gezamenlijk wensen uit te voeren op het gebied van klimaat en energie. De inhoud van het basis klimaatprogramma is enerzijds gebaseerd op de thema's vanuit het Rijk in de nieuwe subsidieregeling, Subsidieregeling Lokaal Klimaatbeleid (SLoK), als opvolger van BANS-I. Anderzijds is de inhoud gebaseerd op de onderwerpen uit het Regiocontract met de provincie in het programma Klimaat en leefomgeving. Op basis van dit basis regionaal klimaatprogramma stellen de Achterhoekse gemeenten hun eigen klimaatplan op. Daarbij zullen de voorgestelde projecten in dit programma de basis vormen. Waar wenselijk, vullen de gemeenten zelf andere activiteiten aan die lokaal van aard zijn. Proces : De opstelling van het klimaatprogramma heeft plaatsgevonden in nauw overleg tussen de Achterhoekse ambtenaren van het vakberaad Klimaat. Op basis van wettelijke noodzakelijkheid, onuitstelbaarheid, verwachte milieuwinst, innovatie, slagingspercentage en aansluiting op bestaande inititatieven zijn de verschillende projecten vormgegeven. In een expertbijeenkomst op 26 mei 28 zijn de voorgestelde activiteiten inhoudelijk getoetst door SenterNovem. Daarbij is nauwlettend bekeken in hoeverre de voorstellen voldoen aan de nieuwe Subsidieregeling, die naar verwachting in juli 28 wordt opengesteld. Op basis van deze uitkomsten is het basis klimaatprogramma verder aangescherpt en uitgewerkt. De Commissie Milieu en Afval heeft in juni 28 op hoofdlijnen ingestemd met de thema's en de projecten. Op onderdelen heeft zij wijzigingen in twee projecten aangebracht. Deze wijzigingen zijn in de onderhavige versie verwerkt. Vervolgens zal iedere gemeente zijn eigen klimaatplan nu verder afronden ten behoeve van lokale besluitvorming en subsidieaanvraag. Het vakberaad Klimaat cobrdineert de verdere uitvoering van de klimaatprogramma's. Projecten: Hieronder wordt aangegeven welke projecten vanuit welk kader zijn opgevoerd. In de navolgende paragrafen worden zij verder uitgewerkt volgens de systematiek van SLoK. do Thema Project SLoK Regiocontrac t Eigen gebouwen, voorzieningen e.d. Ener iemana ement eigen gebouwen X Verbetering energielabels eige n X gebouwen Inkoop groene energie X Duurzaam inkopen, duurzame mobiliteit X X Openbare verlichting en installaties X Woningen Handhaving EPC X Duurzame woningbouwprojecten X X Nul-energiewoningen X Grootschalige DE - opties Koelte arken Duurzaamheid bestaand e woningvoorraad Kansen voor biomassa X X Windenergie X Organisatie Intergemeentelijk projectleider X X X 3

37 2. Thema Eigen gebouwen, voorzieningen, wagenpark, dienstreizen, woon-werkverkeer en inkoop i 4

38 Thema Eigen gebouwen, voorzieningen, wagenpark, Datum! dienstreizen, woon-werkverkeer en inkoop Subthema(s) Bestaande bouw Auteur j Ambitie Actief Voorlopend Innovatief Taakstelling Energiebesparing va n 2% per jaar 2.1 Bestaande bouw Project: Energiemanagement eigen gebouwe n Afdelin g Contactpersoo n Telefoonnummer e-mai l Doelstelling Opzetten van energiemanagement in de gemeentelijk gebouwen. Resultaat Inzicht in het energieverbruik van gebouwen, bewaking en control e energieverbruik en mogelijke storingen ; Eenvoudige maatregelen voor verlaging van het energieverbruik doorvoeren ; Optimaal functionerende installaties door juiste inregeling ; Meer inzicht en sturing op storingen/werking installaties en energiekosten ; Monitoring resultaten en directe terugkoppeling mogelijk ; Benchmarking (dezelfde gebouwen in de regio vergelijken op energieverbruik) ; Voldoen aan wettelijke eisen t.a.v. inspectie en keuring van installaties in he t kader van de Europese Richtlijn 'Performance of Buildings' (EPBD). Mogelijke neveneffecten : Comfortverhoging ; Preventie van klachten ; Energiebesparing en dus een besparing in de kosten. Doelgroep(en) Voor de gemeentelijke gebouwen is de doelgroep de gemeentelijke organisatie zelf. Andere doelgroepen zijn de gebouwenbeheerders, eventueel de energiebeheerder, de inkopers en klimaatmedewerker. Project-aanpak Regionaa l Regionaal wordt energie ingekocht. Besloten is om regionaal ook ee n vervoigstap te kunnen zetten door een energiemanagementsysteem voor all e aansluitingen op te zetten ; Aanschaffen van nieuwe electriciteitsmeters (die digitaal kunnen inlezen) e n gebruik maken van internet gerelateerde software ; In samenwerking met andere gemeenten wordt een energiemanage r aangesteld. Werkzaamheden van deze persoon zijn o.a. : Analyseren van gegevens (op het internet) ; Benchmarking (vergelijking van dezelfde type gebouwen in d e verschillende gemeenten) ; Uitschieters in verbruik eruit halen, contact opnemen met de beheerders van de gemeentelijke gebouwen ; Verbeteringen voorstellen ; Contractbeheer ; Netwerkbeheer ; Rapportage per jaar. Lokaa l De gebouwenbeheerder onderneemt actie bij afwijkende waarden. 5

39 Maatregelen om energieverbruik te verminderen a.h.v. benchmarking. Monitoring energiegegevens per jaar per gemeente. Project Groep inkopers in de regio zullen het energiemanagement als groep opzetten. organisatie Vanuit het vakberaad Klimaat zal een trekker (de klimaatcosrdinator) het proces in de gaten houden ; de achterhoekse SLoK gemeenten stellen ee n energiezorg-cobrdinator aan. Per gemeente is de inkoper, de klimaatcoórdinator en de gebouwenbeheerde r betrokken. KlimaatcoSrdinator per gemeente bewaakt'energieverbruik'van de gemeent e en de doelstelling van 2% energiebesparing per jaar. Indien nodig extra inspanningen verrichten. Communicatie Resultaten (analyse per jaar) naar college communiceren. Resultaten via reguliere perskanalen naar buiten brengen. Planning pilotjaar ; testen software van PME (gemeente Doetinchem en Montferlan d doen mee aan de pilot) 29 software beschikbaar (aanschaf software en keuze leverancier ) 29 slimme meters beschikbaar en installere n 29 aanstellen energiemanager voor Achterhoekse SLoK gemeente n energiemanagement is effectie f 9 Inspanning Interne uren : Per gemeente klimaatcotfrdinator : 4 uur per 4 jaar ; Trekker uit regio klimaatgroep : 2 uur per 4 jaar; Gemeentelijke inkoper ; 2 uur per 4 jaar binnen reguliere uren ; Gebouwenbeheerders 16 uur per 4 jaar binnen reguliere uren ; Externe uren ( door gemeenten gezamenlijk te financieren) : Aanstelling regionale energiemanager (externe inbreng). Eén dag in de week maal 3 jaar maal 35 weken per jaar ( 85..-) Intergemeentelijk projectleider : 8 uur per 4 jaar; 8..- Projectkosten Interne kosten ( per gemeente) : Uren intern ; gemeentelijk trekker 2 uur :( ) Overige gemeenten 4 uur in de vier jaar = Uren intern 36 uur, dit betreft reguliere uren ; Schatting gebruikskosten van het internetprogramma: ongeveer 1,2% van he t electriciteitsverbruik ( 5..- per jaar in het geval van Oude IJsselstreek), wordt betaald uit structurele middelen (elektriciteitsposten) l Eenmalige investering ; ongeveer 16.- per aansluiting voor de meter en d e aansluiting van de meter (Oude IJsselstreek kent 766 aansluitingen, wa t neerkomt op ). de eenmalige kosten worden betaald uit structurel e middelen (electriciteitsposten). Externe kosten ( door gemeenten gezamenlijk te financieren) : Inhuur intergemeentelijk projectleider; schatting 8 uur/ per 4 jaar E 8..- Energiemanager Financiering Financieringsbron : gemeente en SLoK ; Financiering gemeente; Gebruikskosten programma, eenmalige investeringen voo r de aansluiting van slimme meters en uren van de inkopers e n gebouwenbeheerders. Financiering SLoK; Kosten energiemanager, intergemeentelijk projectleider, ure n klimaatcoórdinator 6

40 Effectmeting Het energiemanagement wordt uitgevoerd door één persoon die de gegeven s beheert. Per gemeente per jaar gegevens analyseren! besparingen in beel d brengen. Meerjarig verloop ook bijhouden. Gerelateerd Inkoopbeleid (neveneffect van gezamelijke inkoop van energie en uitwerking ka n beleid, mogelijke gezien worden als duurzaam inkopen). bijkomstig e effecte n Mogelijke valkuilen Juiste Software is nog niet op tijd beschikbaar ; Problemen met de slimme meters en de installatie hiervan ; Niet alle gemeenten doen mee met het softwaresysteem, waardoor he t aanstellen van een energiemanager duurder wordt ; Problemen (kinderziektes) in de werking van software en digitale meters. Slagingspercentaoe ; 3 hoge slagingskans. Achtergrondinformati e (voorbeeld software) 7

41 Thema Eigen gebouwen, voorzieningen, wagenpark, Datum j dienstreizen, woon-werkverkeer en inkoop ' _ Subthema(s) Bestaande bouw Auteur i Ambitie Actief Voorlopend Innovatie f Taakstelling Energiebesparing va n 2% per jaar Project: Verbetering energielabels eigen gebouwe n Afdelin g Contactpersoo n Telefoonnummer Doelstelling e-mai l Energiebesparing 2 % per jaar door verbetering van het energielabel van d e gemeentelijke gebouwen. Resultaat 8% van de gemeentelijke gebouwen is voorzien van een energielabel. Iedere gemeente stelt het eigen ambitieniveau voor de energielabels vast. Voor een aantal gemeentelijke gebouwen wordt in 28/29 een energie - onderzoek uitgevoerd. Voor deze gebouwen wordt een verbeterpla n opgesteld. Deze verbeter plannen zijn uitgevoerd. Doelgroep(en) De gemeentelijke organisatie ; de gebouwen beheerders, en d e klimaatmedewerker. Project-aanpak Regionaa l In 28 hebben de meeste gemeentelijke gebouwen een energielabe l gekregen. Bij gebouwen waar veel winst te verwachten is, wordt vaak ee n uitgebreider energieonderzoek uitgevoerd. Een verbeterplan opstellen a.h.v. deze energieonderzoeken en een duidelij k doel/ambitieniveau vastleggen, uitgedrukt in het energielabel. Bijvoorbeel d alle gemeentelijke gebouwen binnen 5 jaar naar een energielabelniveau van B of hoger (extern/ regionaal ) Projectorganisatie Communicatie Planning Lokaa l Besluitvorming over het ambitieniveau van de energielabels van d e gebouwen ; Uitvoeren van het verbeterplan voor de energieprestatie van de gemeentelijk e gebouwen ; Als de energielabels veranderen, deze aanpassen. De lijst van energielabels actueel houden. Klimaatcoiirdinator Gebouwenbeheerders Externe adviseur : schrijven verbeterplan (per gemeente met dezelfd e regionale uitgangspunten ) Intergemeentelijk projectleide r Actuele lijst met stand van zaken van energielabels naar College communicere n (elke 2 jaar). Resultaten via reguliere communicatiekanalen naar buiten brengen. 28 en 29 afronden energielabeling en onderzoeke n 29 en daarna ; uitvoeren van energie-label-verbetering. 8

42 Inspanning Interne uren : KlimaatcotSrdinator ; 5 uur per jaar (SLoK tijd)/ 2 uur/4 jaa r Gebouwenbeheerders ; 8 uur per jaar (in reguliere uren) 32 uur/ 4 jaa r Externe uren (door gemeenten gezamenlijk te financieren) : Externe adviseur; 1 uur/ 4 jaa r Inter emeenteli'ke projectleider ; 8 uur/4 jaa r Projectkosten Interne kosten : Klimaatcobrdinator ; 2 uur / 7 p.u. = Gebouwenbeheerders ; 32 uur / 7 p.u.; (in reguliere uren) Externe kosten ( door gemeenten gezamenlijk te financieren) : Externe adviseur; 1 uur = Intergemeentelijke projectleider 8 uur = 8..- Financiering Financieringbronnen SLoK en gemeente ; Financiering SLoK; Uren van klimaatcodrdinator, externe adviseur, intergemeentelijk projectleider Financiering Gemeente; uren gebouwenbeheerder, uitvoeringskosten va n verbeterplannen (Kosten van uitvoering zijn niet subsidiabel, dit betalen ui t reguliere onderhoudsposten). Effectmeting Actueel houden van lijst met energielabels. Energierekening van gebouwen (energiemanager) Gerelateerd EPBD; wettelijke ver?lichting om een energielabel op te hangen bij publiek e beleid, mogelijke gebouwen >1. m bijkomstige Verplichting om bij verkoop of verhuur een transactie) een energielabel t e effecten overhandigen ) Mogelijke Kosten energiebesparende maatregelen ; dekking in reguliere onderhoudsposte n valkuilen is niet perse voldoende (per situatie het budget veiligstellen). Slagingspercentaae: 3 hoge slagingskans. Achtergrond- Website; VROM, SenterNovem ed. informatie 9

43 Thema Eigen gebouwen, voorzieningen, wagenpark, Datu m dienstreizen, woon-werkverkeer en inkoop _. ;... Subthema(s) Bestaande bouw Auteu r Infrastructurele voorzieninge n Ambitie Actief Voorlopend Innovatie f Taakstelling 1 % opwekking en/ of inkoop van duurzam e energie (energieneutraal ) Project: Inkoop groene energi e Afdelin g Contactpersoo n Telefoonnummer e-mai l Doelstelling 1 % opwekking en/ of inkoop van duurzame energie (energieneutraal). Resultaat Continuering met inkoop 1% groene energie. Differentiatie groene stroom ; criteria voor groene energie ontwikkelen zoda t een bewuste keuze gemaakt kan worden voor het soort van groene energi e (wind-, water-, bio-, zonne-energie ) Aanscherping criteria voor groene energie. Doelgroep(en) De gemeentelijke organisatie ; de inkopers, klimaatmedewerker en gebouwenbeheerders. Project-aanpak Regionaa l De energie van de regio wordt gezamenlijk ingekocht per Het inkoopcriterium is 1% groene energie geweest, deze situatie continuere n bij een nieuwe aanbestedingsronde. Onderzoeken of criteria aangescherpt kunnen worden ; onderscheid make n tussen herkomst groene stroom ; bio-, wind-, water-. Indien eer een voorkeu r vanuit klimaat is, dan criteria voor deze energievorm bij nieuwe aanbestedinge n meenemen. Lokaa l Groene energie als ook aanvullende energiecriteria vastleggen in inkoopbelei d van de gemeente. Project- De groep inkopers uit de regio verzorgen de energieinkoop en leggen de criteri a organisatie vast. Vanuit het vakberaad Klimaat zal één trekker het proces volgen.. Per gemeente zijn de inkoper en de klimaatcodrdinator betrokken,. Samenwerken met energiemanager om een bewuste keuze te maken voor d e het soort van groene energie (eventueel deze vraag met deze externe parti j onderzoeken). Communicatie Resultaten via reguliere communicatiekanalen naar buiten brengen. Planning Aansluiten bij nieuwe aanbestedin sronde elektriciteit. Inspanning Interne uren : Trekker uit vakberaad klimaat: 8 uur in 4 jaar ; Overige klimaatco6rdinatoren : 2 uur in 4 jaar ; Gemeentelijk inkoper: 2 uur (valt in zijn reguliere functie) ; Externe uren (door gemeenten gezamenlijk te financieren) : Intergemeentelijke projectleider4 uur in 4jaar ; Inbren externe adviseur 4 uur in 4'aar. 1

44 Projectkosten Interne kosten : Trekker uit vakberaad klimaat ; Gemeentelijk inkoper: 2 uur (valt in zijn reguliere functie) 1.4: Externe kosten ( door gemeenten gezamenlijk te financieren) : Intergemeentelijk projectleider 4 uur in 4 jaar Externe adviseur 4 uur in 4'aar 4..- Financiering Financieringbronnen SLoK en gemeente ; Financiering SLoK : uren klimaatco6rdinator en externe inbren g (intergemeentelijk projectleider en externe adviseur). Financiering gemeente: uren gemeentelijk inkoper, meerkosten voor groen e stroom financieren uit reguliere eiektriciteitsbudgetten. Effectmeting Contract afname elektriciteitsverbruik. Criteria voor groene stroom in inkoopnotal beleid van de gemeent e opgenomen. Onderzoeksgegevens over de verschillende soorten groene stroom zij n beschikbaar, evenals gemeentelijke voorkeu r Gerelateerd Inkoopbeleid (duurzaam inkopen). beleid, mogelijke Europese aanbestedingsregel s bijkomstig e effecte n Mogelijke Te weinig draagvlak voor een duurdere, maar duurzamere, energie. valkuilen Slaainasoercentage ; 3 hoge slagingskan s Achtergrondinformatie SenterNovem /duurzaam inkopen 11

45 Thema Eigen gebouwen, voorzieningen, wagenpark, dienstreizen, woon-werkverkeer en inkoop Datum ; i Subthema(s) Gemeentelijk wagenpark, dienstreizen en woon- Auteur i C H werkverkeer Ambitie Actief Voorlopend Innovatie f Taakstelling 5 % Besparing fossiel e brandstoffen en/of inkoop duurzame brand - stoffe n 2.2 Gemeentelijk wagenpark, dienstreizen en woon-werkverkee r Project: duurzaam inkopen, duurzame mobiliteit Afdelin g Contactpersoo n Telefoonnummer e-mai l Doelstelling 1. Energieprestatie van het gemeentelijk wagenpark is inzichtelijk gemaakt e n verbeterd. 2. in de Achterhoek zijn ten minste twee aardgastankstations gevestigd. Resultaat Deelproiect 1 : Het duurzaam inkopen (criteria vastleggen) van het gemeentelijk wagenpar k en duurzaam gebruik van brandstoffen gericht op het reduceren van emissies door het gemeentelijk wagenpark. Deelproiect 2 : Onderzoek naar inkoop van alternatieve brandstoffen in de regio in het kade r van de overheid als 'launching customer' (een klant die een vraag creëert) (aardgas, biobrandstof) ; Indien kansen zich voordoen, overgaan op de inkoop van alternatieve brandstoffen ; Oprichting minimaal twee aardgastankstations voor aardgas (of biogas ) Gemeente Doetinchem, Berkelland, Oost Gelre (o.a. RBT Laarberg, RB T Achterhoek ) Doelgroep(en) Wagenparkbeheerders van de gemeente, inkopers van de gemeente, evt. ambtenaren van verkeer en vervoer, milieuwethouders Project-aanpak Aardgas zorgt voor een verlaging van de uitstoot van CO2, stikstof en fijnstof. Bij alternatieve brandstoffen biedt aardgas geeft het meeste financiële voordeel ; het wordt ook gezien als een toekomstige overgang/transitie naar het nog duurzamere bio-gas. Deelproiect 1 Regionaa l Regionaal een onderzoek uitvoeren naar de energieprestatie en d e mogelijkheden om over te gaan op alternatieve brandstoffen voor he t gemeentelijk wagenpark. (De gemeente Doetinchem heeft al een scan late n uitvoeren, van deze resultaten kan gebruik worden gemaakt) ; Lokaa l Het regionale onderzoek vertalen naar een actieplan per gemeente. Uitvoeren van dit actieplan. Bij vervanging van voertuigen de energieklasse neemenen al s 12

46 inkoopcriterium. Deelproject 2 Een eerste tankstation komt eind 28 in Doetinchem. Een tweede zoeklocatie i s in de Laarberg Eibergen/Groenlo. Daarnaast staat de regio open voor nog meer tankstations in de Achterhoekse gemeenten. De gemeenten vervullen een pro-actieve rol, onderhouden nauwe contacten me t de provincie en pomphouders. Zij inventariseren welke pomphouders mogelijk i n aanmerking komen voor aardgas en leggen zo nodig contact met dez e ondernemers. Project- Een trekker uit het Vakberaad Klimaat - organisatie Onderzoek laten uitvoeren naar het gemeentelijk wagenpark door ee n externe partij. Per gemeente: de inkopers, de wagenparkbeheerders en d e klimaatcobrd inatoren. Aansluiting bij provinciale initiatieven - Pomphouders Communicatie Resultaten via reguliere perskanalen naar buiten brengen. Planning 28 Opening eerste aardgastankstation in Doetinche m 29; onderzoek naar stand van zaken en kansen gemeentelijk wagenpar k uitvoere n : opening tweede tankstations in de Achterhoe k 21 : actieplannen gereed en uitvoere n Inspanning Deelproject 1 Inter n Wagenparkbeheerder ; 4 uur / in reguliere ure n Per gemeente klimaatco6rdinator; 4 uur in 4 jaar.. Regionale trekker uit groep klimaatcobrdinatoren ; 8 uur in 4 jaar;. Inkoper 4 uur in vier jaar, in reguliere uren. Extern (door gemeenten gezamenlijk te financieren ) Extern onderzoeker (wagenparkbeheer); 3 uu r Intergemeentelijk projectleider ; 8 uu r Deelproject 2 Inter n klimaatcoi3rdinator: voor gemeenten die in aanmerking komen : 5 uur ove r 4 jaar (Berkelland ) regionale trekker: 8 uur in vierjaar, zie boven (binnen dezelfde 8 uur ) Extern (door gemeenten gezamenlijk te financieren ) provincie: inzet in het kader van de fuel switch campagne (eigen uren), informerenlenthousiasmeren pomphouder s Projectkosten Interne kosten(1 + 2) : Wagenparkbeheerder ; Per gemeente klimaatco6rdinator ; ( ) Berkelland extra Regionale trekker uit groep klimaatcobrdinatoren; Inkoper Financiering Externe kosten ( door gemeenten gezamenlijk te financieren) : Extern onderzoeker (wagenparkbeheer) ; Intergemeentelijk projectleider ; 8-- Provincie: projectkosten niet in te schatten ;. Vanuit Regiocontract is 1..- beschikbaar gesteld per aardgastankstation max. 2 stations). Financieringsbronnen ; gemeente, SLoK, Provincie, Regiocontract Financiering Gemeenten ; Uren betrokken ambtenaren Financiering SLoK; voor onderzoek en actiepla n Financiering ; Regiocontract-- aardgastankstation s Financiering ; Provincie Gelderland --Provincie Gelderland heeft subsidi e 13

47 toegezegd ( 1..-) voor de realisering van twee aardgastankstations. E n acties die voortkomen uit Fuel Switch bekostigen uit eigen budget van Fue l Switch. Financiering extern ; Bedrijfsleven bekostigt de ombouw van het tankstatio n Effectmeting Vermelding in inkoopcriteria. Monitoring brandstofgebruik van het gemeentelijke wagenpark. Aantal regealiseerde aardgas /biogastankstations in de regio. Gerelateerd Aansluiten bij fuel switch (provincie Gelderland). Wagenparkbeheerders beleid, mogelijke worden in dit programma benaderd om te gaan rijden op aardgas of andere bijkomstige schonere, niet fossiele brandstoffen. effecten Regiocontract/ programma Klimaat & Leefomgevin g Coalitieakkoord provincie Gelderland ; voldoen aan fijn stof en stikstofoxide n norm van EU. Duurzaam inkopen/ SenterNovem (criteria ) Mogelijke Opening aardgastankstations stagneert. valkuilen Grote afhankelijkheid van de mark t Achtergrondinformatie Slagingspercentage 2(gemiddeld)/3 (hoog). De komst van een tweede tankstation is afhankelijk van initiatieven vanuit de markt. SenterNovem -duurzaam inkopen / duurzame mobilitei t Provincie Gelderlan d l / wagenpark- energietransitie 14

48 2.3 Openbare verlichting en installaties Thema Eigengebouwen, voorzieningen, wagenpark, Datum : dienstreizen, woon-werkverkeer en inkoop Subthema(s) Infrastructurele voorzieningen Auteur i Ambitie Actief Voorlopend Innovatie f Taakstelling Energiebesparing 2% per jaa r Project: Openbare verlichting en installatie s Afdelin g Contactpersoo n Telefoonnummer Doelstelling e-mai l Verbetering van de (energetische) kwaliteit van de Openbare Verlichting (OV) e n andere installaties in de grond- weg- en waterbouw. Resultaat Doelgroep(en) Project-aanpak Projectorganisatie Energiebesparingskansen van openbare verlichting en installaties zijn i n kaart gebracht en verankerd in verbeterplannen. Via een benchmark is van iedere gemeente de voortgang hiervan bekend. Daar waar wenselijk wordt de Achterhoek zo donker mogelijk gehouden o f gemaakt. Nieuwe ontwikkelingen in openbare verlichting en installaties worde n meegenomen in verbeter plannen. Medewerkers Openbare Werke n Regionaa l. Energiebesparingskansen van openbare verlichting en installaties in kaart brengen. Verbeteringen in OV en installaties tussen gemeenten benchmarken. Resultaat van benchmark communiceren naar betrokken afdeling, bestuu r en extern. Donkertebeleid van de provincie betrekken bij de verbeteringen in OV. Ontwikkelingen in OV en installaties actief volgen. Lokaa l Verbeter plan opstellen n.a.v. inventarisatie en dit plan uitvoere n Trekker is de intergemeentelijk projectleider. Een klimaatcoórdinator is trekker vanuit het vakberaad. De overige klimaatcobrdinatoren zetten samen met d e intergemeentelijk projectleider zaken in de gemeente uit. Overleg met medewerkers Openbare Werken. Communicatie Planning 29 tot eind 212 Overige partners in het project zijn : Medewerkers Openbare Werke n Leidinggevende Openbare Werke n Portefeuillehouder Openbare Werken Provincie Gelderlan d SenterNove m Overleg medewerkers Openbare Werke n Benchmark in- en extern communicere n 15

49 Inspanning Interne uren : Trekker klimaatcobrdinator : 6 uur in vier jaa r Overige klimaatcoárdinatoren : 4 uur in vier jaar per gemeente Medewerkers Openbare Werken : 2 uur, dit betreft reguliere ure n Externe uren ( door gemeenten gezamenlijk te financieren) : Adviseur: 2 uur in vier jaa r Intergemeentelijk ró ectleider: 2 uur er'aar x 4'aar = 8 uu r Projectkosten Interne kosten : Trekker klimaatcoárdinator : Overige klimaatcoórdinatoren : Medewerkers openbare werken : (reguliere uren ) Externe kosten ( door gemeenten gezamenlijk te financieren) : Adviseur: Inhuur intergemeentelijk projectleider : 8 uur x 1,- per uur = 8..- Financiering Effectmeting Gerelateerd beleid, mogelijke bijkomstig e effecte n Mogelijke vaikuilen Achtergrond - informatie SLoK: uren klimaatcobrdinatoren, inhuur intergemeentelijk projectleide r Gemeenten : overige ambtelijke uren Benchmark Openbaar Verlichtingspla n Afdelingsplan Openbare Werke n Onvoldoende draagvlak bij Openbare Werke n Onvoldoende draagvlak bij bestuu r Onvoldoende budget voor duurzame investeringen Sla in s ercenta e :2 gemiddel d 16

50 3. Thema Woningen 17

51 Thema Woningen - utiliteitsgebouwen Datu m Subthema(s) Handhaving EPC Auteur ~ Ambitie Actief Voorlopend Innovatie f Taakstelling Toetsing van EPC - berekeningen en toezicht o p de EPN op de bouwplaats bij 4% van d e bouwvergunningen voo r woningen e n utiliteitsgebouwen 3.1 Handhaving EP C Project: handhavin EPC (woningen en utiliteits ebouwen Afdelin g Contactpersoo n Telefoonnummer e-mai l Doelstelling Het toetsen van Energie Prestatie Coëfficient (EPC) en het handhaven va n deze normen op locatie is een structureel onderdeel van d e werkzaamheden van de ambtenaren Bouw- en Woningtoezicht. Zij beschikken hiervoor over voldoende kennis en inzicht en de methode is praktisch werkbaar. De EPC van alle nieuwbouwprojecten in de gemeente worden gemonitoor d om de kwaliteit van de EPC toetsing en handhaving te verhogen. Resultaat Er is een praktische werkwijze ontwikkeld voor vergunningverleners e n handhaving om de EPC-toetsing mee te nemen in het werkproces.. Bouwvergunning aanvragen worden adequaat getoetst op de EPC. Tijdens reguliere bouwcontroles worden EPC-aspecten meegenomen. Vergunningverleners en handhavers hebben voldoende kennis e n instrumenten om EPC-berekeningen te kunnen toetsen en de EPN te kunnen controleren op de bouwplaats. Overzicht met alle gerealiseerde nieuwbouw projecten met berekende EP C en aandachtspunten. Inzicht in sturingsfactoren voor lagere EPC. 9 Neveneffect: Striktere toetsing en handhaving van de EPC/EPN zorgt ook voor een preventiev e werking naar aannemers en bouwbedrijven. EPC berekeningen zullen na verloo p van tijd dan ook beter zijn - Doelgroep(en) Medewerkers Bouw- en Woningtoezicht ; Projectontwikkelaars, corporaties ; Architecten, aannemers, bouwbedrijven en installateurs ; Particuliere bouwers. 18

52 Project-aanpak Projectorganisatie Regionaa l Enthousiasmerende bijeenkomst organiseren voor teamleider s vergunningverlening/handhandhaving om aanpak toe te lichten, inzicht t e krijgen in gewenste informatie en draagvlak voor vervolg te verwerve n aansluiting bij Doetinchemse ervaringen uit pilot voor handhaving va n milieutake n Regionale checklist opstellen voor toetsing en controle ; Regionale opleiding organiseren voor bouwvergunningverleners e n bouwhandhavers, als vervolg op de eerder gevolgde cursussen va n SenterNovem. Ook deze laatste cursus kan nog gevolgd worden ; Regelmatig persoonlijke begeleiding door extern adviseur op de werkvloer ; Voorlichting aan bouwende partijen over nieuwe regionale aanpak ; Instrument ontwikkelen om EPC van de gebouwde woningen bij te houden. Liefst in reguliere programma (zie ook project duurzame woningbouwprojecten), Inzicht in sturingsfactoren voor lagere EPC (evt. pilot project opstarten) ; Na verloop van tijd tussen gemeenten onderling ee n uitwisselingsbijeenkomst organiseren. Lokaa l Project inbrengen in afdelingsplannen/jaarplannen, handhavingsprogramma, BWT beleidsplan ; Afspraken maken hoe EPC/EPN getoetst en gecontroleerd gaat worden. Bestuurlijk laten vaststellen ; EPC berekening digitaal laten aanleveren. Trekker is een extern projectleider, die wordt aangestuurd door één van d e klimaatcodrdinatoren van de regio gemeenten. Projectleider zet veel van d e zaken uit de projectaanpak in samenspraak met alle klimaatcoórdinatoren van d e regio gemeenten in gang. De klimaatcobrdinatoren zijn het aanspreekpunt voo r medewerkers en organisaties (aannemers, corporaties) binnen de gemeente. Een extern adviseur verzorgt de voorlichting aan aannemers en architecten en d e opleiding voor medewerkers BWT. Overige partners in het project zijn : Medewerkers BWT ; Leidinggevende BWT ; Portefeuillehouder BWT;. Provincie Gelderland ; SenterNovem. Communicatie e. Overleg medewerkers BWT ; Cursus EPC toetsen en EPN controleren ; Voorlichting architecten e.d. over aanpak, Planning 29 tot eind 21 2 Inspanning Interne uren : Trekker klimaatcobrdinator: 3 uur per jaar x 4 jaar = 12 uu r Overige klimaatcobrdinatoren : 2 uur per jaar x 4 jaar = 8 uu r Medewerkers BWT : 75 uur (in reguliere uren ) Externe uren (door gemeenten gezamenlijk te financieren) : Intergemeentelijk projectleider : 4 uur per jaar x 4 jaar = 16 uu r Externe adviseur/trainer: 15 uur per jaar x 4 jaar = 6 uu r Projectkosten Interne kosten : - Trekker klimaatcobrdinator : 8.4, - - Overige klimaatco6rdinatoren : Medewerkers BWT : 525, Externe kosten (door gemeenten gezamenlijk te financieren) : - intergemeentelijk projectleider : Externe adviseurltrainer : Ontwikkelen database EPC : 5..- (ook onderdeel project duurzam e 19

53 woningprojecten ) Financiering Effectmeting SLoK: uren klimaatcodrdinatoren, uren medewerkers BWT, extern e adviseur/trainer, intergemeentelijk projectleider, ontwikkeling database EPC Gemeenten : M.b.v. eigen ontwikkelde instrument wordt bijgehouden met welke EPC woningen worden gebouwd. Gerelateerd Bouwbesluit 23 beleid, mogelijke Afdelingsplan Bouwen & Milie u bijkomstige Handhavingsprogramma gemeente effecte n Mogelijke valkuilen Onvoldoende draagvlak bij medewerkers BW T Onvoldoende draagvlak bij bestuu r Achtergrond - informatie Sla in s ercenta e:2 (middel ) 4 2

54 Thema Woningen Datum 1, Subthema(s) Nieuwbouw Auteur ; Ambitie Actief Voorlopend innovatief Taakstelling Realiseren va n woningbouw met ee n 1% verscherpte EP C 3.2 Nieuwbouw Project: Duurzame (woning)bouwprojecte n Afdelin g Contactpersoo n Telefoonnummer Doelstelling e-mai l Verbeteren van de energetische kwaliteit van nieuw te bouwen woningen door he t realiseren van woningen met minimaal een 1% verscherpte EPC en streve n naar een hogere EPC verscherping. Resultaat Doelgroep(en) Project-aanpak In de Achterhoek worden op relatief kleine schaal veel nieuwe woninge n gebouwd. Voor al deze locaties streven wij naar een 1% scherpere EPC. Daar waar mogelijk zullen wij ons extra inspannen om nog energiezuinige r woningen te realiseren ; In volkshuisvestingsbeleid is aandacht voor de energetische prestaties ; Bouwpartijen zijn bekend met gemeentelijk streven naar verlaagde EPC e n hoe zij daaraan kunnen voldoen ; Bekend is hoeveel woningen met een lagere EPC zijn gebouwd. In de Achterhoek is één gebouw klimaatbestendig gebouwd of verbouw d (Regiocontract). Dit is bij voorkeur een gebouw van een organisatie die leeft van (gemeente )subsidies. Medewerkers RO afdelin g Medewerkers Bouw- en woningtoezich t Portefeuillehouder RO/Milie u Projectontwikkelaars en corporatie s Architecten, aannemers, bouwbedrijven en installateur s Vrije kavelkopers Dit project bestaat uit twee delen. Het deelproject 2 betreft de verplichting vanui t het Regiocontract. Deelproiect 1 : Regionaa l Uitzoeken wat de mogelijkheden zijn in het bestemmingsplan o m duurzaanheid te verankeren (bijvoorbeeld duurzaamheids paragraaf i n bestemmingsplan opnemen) ; Nieuwbouwprojecten in de regio in kaart brengen met samen met d e provincie bepalen welke inspanning voor duurzaamheid wenselijk is ; Extern adviseur inzetten die in pilot projecten actief gaat adviseren ove r duurzaamheid tot en met de uitvoering van het project ; Cursus onderhandelen met ontwikkelaars en corporaties voor co6rdinatore n klimaat en voor projectleiders/medewerkers RO ; Voorlichting voor architecten, aannemers, bouwbedrijven en installateur s over duurzame woningbouw en over project nul-energiewoning (i n combinatie met voorlichting in project bestaande woningbouw e n handhaving EPC) ; Instrument ontwikkelen om EPC van de gebouwde woningen bij te houden. Liefst in re uliere ro ramma zie ook ró ect handhavin EPC. 21

55 Lokaa l Opnemen in RO/milieutoets ; In volkshuisvestingsbeleid energetische prestatie opnemen voor nieuwbou w woningen. Deelproject 2 : Regionaa l Ontwikkelen kriteria voor klimaatbestendig (ver)bouwen van een gebouw ; Het vinden van mogelijke partijen die klimaatbestendig willen (ver)bouwen ;. Het verspreiden van de opgedane kennis en ervaring. Lokaal : Het begeleiden van de partij(en) die klimaatbestendig (ver)bouw t Project- Voor beide deelprojecten geldt : organisatie Trekker is een extern projectleider, die wordt aangestuurd door één van d e klimaatcosrdinatoren van de regio gemeenten. Projectleider zet veel van d e zaken uit de projectaanpak in samenspraak met alle klimaatco6rdinatoren van d e regio gemeenten in gang. De klimaatcobrdinatoren zijn het aanspreekpunt voo r medewerkers en organisaties (aannemers, corporaties) binnen de gemeente. Een extern adviseur verzorgt de adviezen naar particulieren, de voorlichting aa n aannemers en architecten en de cursus onderhandelen voor klimaatcobrdinatore n en RO medewerkers. Voor deelproject 2 (Regiocontract) is de Regio Achterhoek de betaal- e n beheersautoriteit die de subsidiekriteria vaststelt. De subsidie moet tevens bij d e Regio Achterhoek worden ingediend. Overige partners in het project zijn :. Medewerkers R O Portefeuillehouder RO/Milie u. Woningcorporatie s Bouwend Nederland regio Oost Provincie Gelderland, energieconsulen t SenterNovem Platform Onderwijs en Arbeidsmark t Communicatie Overleg medewerkers RO Overleg projectontwikkelaars, corporaties, architecten, aannemers, bouwbedrijven. Cursus onderhandelen klimaatcodrdinatoren en medewerkers RO Voorlichting particuliere kavelkopers Voorlichting architecten, aannemers, bouwbedrijven en installateur s Planning Eind 28 tot eind 21 2 Inspanning Deelproiect 1 : Interne uren : Trekkende klimaatco6rdinator ; 5 uur per jaar x 4 jaar = 2 uu r Overige klimaatco6rdinatoren ; 4 uur per jaar x 4 jaar = 16 uu r RO medewerkers ; 4 uur perjaar x 4 jaar = 16 uur, binnen reguliere ure n Medewerkers volkshuisvesting ; 8 uur, binnen reguliere ure n Externe uren ( door gemeenten gezamenlijk te fi nancieren) : Intergemeentelijk projectleider ; 7 uur per jaar x 4 jaar = 28 uu r Extern adviseur; 15 uur per jaar x 4 jaar = 6 uu r Deelproiect 2 aanvullend op deelproiect 1 : Interne uren : trekkende klimaatcodrdinator : 2 uur per jaar x 4 jaar = 8 uur, verdeeld ove r twee gemeente n overige klimaatco6rdinatoren : 1 uur per jaar x 4 jaar = 4 uu r Externe uren (door gemeenten gezamenlijk te financieren) : Inter emeenteli'k projectleider : 3 uur er "aar x 4 = 12 uur. 22

56 Projectkosten Interne kosten : Trekkende klimaatcot9rdinator Overige klimaatco~rdinatoren 11.2: RO medewerkers ; Medewerkers volkshuisvesting ; Financiering Effectmeting Gerelateerd beleid, mogelijk e bijkomstig e effecte n Mogelijke valkuilen Achtergrond - informatie Externe kosten ( door gemeenten gezamenlijk te financieren) : Inhuur intergemeentelijk projectleider 4.: Inhuur extern adviseur Ontwikkelen database EPC ; zie kosten project handhavin g SLoK: uren klimaatco6rdinator, externe koste n Gemeente : ambtelijke ure n M.b.v. eigen ontwikkeld instrument wordt bijgehouden met welke EPC woninge n worden gebouwd. Bestemmingsplan, RO planning Onvoldoende draagvlak zowel intern als bij externe partije n Slagingspercentage : 2 (middel) 23

57 Thema Woningen Datum ; Subthema(s) Nul-energiewoningen Auteu r Ambitie Actief Voorlopend Innovatie f Taakstelling Op meerdere plaatsen in d e regio Achterhoek 15 nulwoningen realisere n Project: Nul-ener iewoninge n Afdelin g Contactpersoo n Telefoonnummer e-mai l Doelstelling Realiseren van energieneutrale woningen. Resultaat Doelgroep(en) Op meerdere plaatsen in de Achterhoek nulwoningen realiseren (streefcijfe r 15 woningen) zodat een bepaald bouwvolume ontstaat. Door de opschaling wordt het concept interessant voor bedrijven om te participeren. Het resultaat is drieledig ; realisatie van nulwoningen in de gemeente kennisontwikkeling bevorderen over nulwoninge n realisatie van ketens van bouwbedrijven voor nulwoninge n wethouders ruimtelijke ordening, woningbouwcooperaties, afdeling Ruimtelijk e Ordening op gemeente, gemeentelijke klimaatcosrdinatoren, taakveld bouwen bi j gemeente, gemeentelijke inkopers, kennisinstellingen, ACT (Achterhoek s Centrum voor Technologie) Project-aanpak Op dit moment spelen verschillende initiatieven op het gebied van nulwoningen. Vanuit de Achterhoekse gemeenten willen we hierop aansluiten en zo nodig, zel f initiatieven ontplooien. De volgende aanpak staan we voor : Regionaa l Overleggen met Provincie Gelderland naar mogelijkheden voor deelnam e aan Woonpark Gelderland. Aanvraag indienen om mee te doen met het Woonpark Gelderlan d (realisatie van 4 energieneutrale wijken in Gelderland ) Samenwerken met het Kennisplatform nul-woning.nl en ACT. Hierin vinden bedrijven en kennisinstellingen elkaar. Woningbouwcorporaties interesseren voor het concept van nulwoningen. Evt. innovatief aanbesteden meenemen (ruimte creëren voor innovatiev e ontwikkelingen; deelname regionale bedrijven bij nulwoningen) e n kennisontwikkeling openstellen. Op verschillende plaatsen kunnen verschillende technieken als pilot gebruik t worden. Deze technieken vergelijken en evalueren. Publiciteitscampagne opstellen en uitvoeren. Extern adviseur aanstellen die bovenstaande activiteiten uitvoert. Lokaa l Bestuurlijk draagvlak creëren. Bouwlocaties in verschillende gemeenten aanwijzen (vastleggen). Ontwikkeling bouwlocaties op gemeenteniveau zoals reguliere bouwlocaties. 24

58 Project- Twee trekkers uit de regionale groep klimaatgemeenten. organisatie Een externe adviseur als projectcobrdinator ; Provincie Gelderland (Woonpark Gelderland ) Diverse partijen die meedoen in de realisatie ; woningbouwcobperatie, AC T (Achterhoek Centrum voor Technologie), Forum Nulwoning.nl, kennisinstituten, bouwende partijen ed. Per deelnemende gemeente ; de inkopers, de RO en bouw ambtenaren en de klimaatcobrdinatoren. Communicatie Nader uitwerken ; communicatie en publiciteit is een belangrijk onderdeel van di t project (verspreiding van kennis en resultaten). Planning 28 eerste contacten met de provincie Gelderland, ACT, forum nul woning, woningbouw co6peratie e.d. 28 aanvraag Woonpark Gelderlan d 29 start project en aanstellen projectco6rdinato r 29 en verder.... Uitvoering project Inspanning Nog niet geheel duidelijk, maar het gaat om een forse inspanning wannee r daadwerkelijk nulwoningen gebouwd gaan worden. De hiervoor benodigde ure n worden onder de reguliere taken gerekend. Vele externe partijen zullen bij uitvoering van het project betrokken zijn. Interne uren : Twee trekkende klimaatcobrdinatoren : 2 uu r Overige klimaatcosrdinatoren : 5 uur in vier jaa r Externe uren (door gemeenten gezamenlijk te financieren) : Intergemeentelijke projectleider; 1 uu r Adviseur woonpark Gelderland; geschat op 4 uur per jaar/ 16 uur. Kosten komen voor rekening van de provincie. Projectkosten Interne kosten : Twee trekkende klimaatco6rdinatoren ; Overige klimaatcosrdinatoren : 3.5: per gemeente Externe kosten ( door gemeenten gezamenlijk te financieren) : Intergemeentelijk projectleider ; 1..- Adviseur woonpark Gelderland ; geschat op 4 uur per jaar/ 1.6 uur. Kosten komen voor rekening van de provincie. Financiering Financieringsbronnen provincie Gelderland, SLoK, gemeenten ; Financiering provincie: deelname Woonpark Gelderland, deels kosten de adviseu r Financiering gemeente; Gemeentelijke ambtenaren ; Financiering SLoK; Gemeentelijke klimaatco6rdinatoren, intergemeentelij k projectleide r E ffectmeting Realisatie van of begin van de realisatie van energieneutrale woningen. Gerelateerd beleid, mogelijke bijkomstig e effecte n Provincie Gelderland ; woonpark Gelderland, Contouren nota Landelijk ; Nieuwe energie voor het klimaat ; werkprogramma schoon en zuini g Mogelijke Deelmane aan Woonpark Gelderland gaat niet door (aanvraag wordt nie t valkuilen gehonoreerd). Onvoldoende bestuurlijk draagvlak. Slagingspercetage ; 2 matig ( afhankelijkheid van markt, bouwende partijen ) Achtergrondinformatie Provincie Gelderlan d AC T nulwoningen.nl (o.a Hogeschool IJsselland ) SenterNovem 25

59 Thema Woningen Datum Subthema(s) Klimaat Adaptatie Auteur! initiale n Ambitie Actief Voorlopend Innovatie f Taakstelling In alle 8 gemeenten van d e Achterhoek een koeltepar k realiseren in dicht bebouwd e woonwijke n Project: Koelteparke n Afdeling Contactpersoo n Telefoonnummer Doelstelling e-mai l Een plek in de openbare ruimte creëren waar burgers verkoeling kunnen zoeke n tijdens warme perioden. Resultaat In alle 8 gemeenten van de Achterhoek is een koeltepark gerealiseerd. Doelgroep(en) Medewerkers RO en OW (civiel ) Portefeuillehouder RO en O W Projectontwikkelaars en corporatie s Burgers Project-aanpak. Gezamenlijk bepalen wat de definitie van een koeltepark is. D e subsidiekriteria voor koelteparken laten vaststellen door de Regio Achterhoek. Bij de Regio kan tevens subsidie worden aangevraagd. Overleg medewerkers RO en OW over hoe en waarom koelteparke n Inventarisatie waar mogelijk geschikte locaties voor koelteparken zij n Koeltepark opnemen als eis in stedenbouwkundigplannen indien i n nieuwbouwproject mogelijkheden zijn. Indien in bestaande omgeving word t gezocht opnemen in 'groenplan'? Overleg met medewerkers OW over ontwerp koeltepar k Publiciteit bij opening koelte ark Projectorganisatie Projectleider trekt definitiefase. Vervolgens bekijkt iedere klimaatcobrdinato r samen met medewerkers RO en OW wat de beste mogelijkheid is voor het realiseren van een koeltepark. RO medewerkers nemen dit op in het programm a van eisen voor het stedenbouwkundigplan of OW medewerkers in groenplan. Medewerkers OW werken ontwerp verder uit. Overige partners in het project zijn : Portefeuillehouders RO en OW Corporaties en ontwikkelaar s Provincie Gelderlan d Communicatie Overleg medewerkers en portefeuillehouders RO en O W Overleg ontwikkelaars en corporatie s Publiciteit bij opening koelte ark Planning 29 tot eind

60 Inspanning Interne uren : Klimaatco8rdinator : 1 uu r Medewerkers RO : 5 uur, reguliere ure n Medewerkers Openbare Werken : 2 uur, reguliere ure n medewerkers Communicatie : 5 uur, reguliere ure n Externe uren (door gemeenten gezamenlijk te financieren) : intergemeentelijk projectleider; 2 uur Projectkosten Interne kosten : Ambtelijke uren ; 285 uur x 7,- per uur = Financiering Effectmeting Externe kosten (door gemeenten gezamenlijk te financieren) : interngemeentelijk projectleider : 2..- Provinciale bijdrage aan realisatie : 12.5: per gemeent e Provincie: Regiocontrac t Gemeenten : overige kosten voor de aanleg van de koelte arke n Aantal gerealiseerde koelteparke n Gerelateerd beleid, mogelijk e bijkomstig e effecten Groenstructuurpla n Mogelijke Slagingspercentage : 3 (hoog ) valkuile n Achtergrond - informati e 27

61 3.3 Bestaande woningvoorraa d Thema Woningen Datum'; Subthema(s) Bestaande woningvoorraad Auteur ; Ambitie Actief Voorlopend Innovatie f Taakstelling Verbeteren van d e energetische kwaliteit van de woningvoorraad, uitgedrukt i n het Energielabel, me t gemiddeld 1% per jaa r Project: Duurzaamheid in de bestaande woningvoorraa d Afdelin g Contactpersoo n Telefoonnummer e-mai l Doelstelling Bouwende partijen en particulieren stimuleren om de energieprestatie va n bestaande woningen te verbeteren. Resultaat Doelgroep(en) Project-aanpak Een subsidieregeling opzetten waarmee maatregelen voor particuliere woningbezitters uitgevoerd kunnen worden. Energiedoelstelling opgenomen in gemeentelijk volkshuisvestingsbelei d Afspraken met corporaties over verbetering van de voorraad opgenomen i n reguliere afspraken. Afspraken gemaakt met intermediairen (makelaars e.d.). Architecten, aannemers, bouwbedrijven en installateurs zijn voorgelicht. Medewerkers Bouw- en Woningtoezicht Woningcorporatie s. Makelaars, hypotheekadviseurs, Nederlandse Vereniging van Makelaar s Architecten, aannemers, bouwbedrijven en installateurs Particuliere woningbezitters Regionaa l Inventarisatie maken van de energetische kwaliteit in de bestaand e woningvoorraad. Voorlichting aan intermediairen (makelaars, hypotheekadviseurs, architecten, aannemers, bouwbedrijven en installateurs) over duurzam e woningbouw. Deze voorlichting persoonsgericht na enige tijd herhalen (mogelijk combineren met voorlichting uit projecten handhaving e n duurzame woningbouw). Onderzoeken of een subsidieregeling voor duurzame maatregelen voo r particuliere woningbezitters opgezet kan worden. Indien positief, da n regeling opzetten. Landelijke actie'meer-met-minder'en ontwikkelingen bij provincie volgen. Aansluiten bij landelijke ontwikkelingen in het meenemen van waarderin g energie in de OZB. Lokaa l Energiedoelstellingen opnemen in gemeentelijk volkshuisvestingsbeleid. Energieprestatie-afspraken met woningcorporaties, als onderdeel van d e reguliere prestatieafspraken maken. 28

62 Projectorganisatie Trekker is een intergemeentelijk projectleider, die wordt aangestuurd door ee n van de klimaatcoárdinatoren van de regio gemeenten. Projectleider zorgt dat d e zaken uit de projectaanpak in samenspraak met alle klimaatcosrdinatoren van d e regio gemeenten ingang worden gezet en de basis in alle gemeenten gelijk is. De klimaatcoardinatoren zijn het aanspreekpunt voor medewerkers en organisatie s (aannemers, corporaties) binnen de gemeente. Een extern adviseur verzorgt d e voorlichting aan aannemers en architecten en zet de beoogde subsidieregelin g op. Overige partners in het project zijn : Medewerkers Volkshuisvestin g Medewerkers BW T Corporaties Portefeuillehouders Volkshuisvesting en BW T Provincie Gelderlan d SenterNove m Communicatie Overleg medewerkers volkshuisvesting en BWT, portefeuillehouders. Overleg intermediaire n Voorlichting architecten e.d. Planning 29 tot eind 21 2 Inspanning Interne uren : Trekker klimaatcodrdinator ; 5 uur per jaar x 4 jaar = 2 uu r Overige klimaatcodrdinatoren ; 4 uur per jaar x 4 jaar = 16 uu r Medewerker volkshuisvesting ; 8 uur (in reguliere uren ) Externe uren (door gemeenten gezamenlijk te financieren) : intergemeentelijk projectleider: 7 uur per jaar x 4 jaar = 28 uu r Extern adviseur; 15 uur per jaar x 4'aar = 6 uu r Projectkosten Interne kosten : Trekker klimaatcosrdinator : Overige klimaatco~rdinatoren : per gemeent e Medewerker volkshuisvesting : 56.- per gemeente, uit reguliere ure n 4 Financieringg Effectmeting Externe kosten ( door gemeenten gezamenlijk te financieren) : intergemeentelijk projectleider: 28.: Inhuur extern adviseur : 6 uur x 7,- per uur Onderzoek energetische kwaliteit bestaande voorraad : Gelden voor subsidieregeling 8.: 5,- per huis; naar schatting 1.6 huizen verbeterd ) SLoK: uren klimaatcodrdinatoren, inhuur intergemeentelijk projectleider e n externe adviseur, onderzoe k Provincie: maatregelen per wonin g Gemeenten : overige ambtelijke uren n.b. om voor subsidie in aanmerking te kunnen komen, moet voor september' 8 een aanvraag worden ingediend bij de provincie. Inschatting in aantallen uitgevoerde maatregelen Gerelateerd Bouwbesluit 2 3 beleid, mogelijke Afdelingsplan Bouwen & Milie u bijkomstige Handhavingsprogramma gemeente effecte n Mogelijke Blijvend aandacht nodig onder alle doelgroepen valkuilen Sla in s ercenta e :2 (middel ) Achtergrond- ; informatie 29

63 Thema F. Grootschalige duurzame energie-opties Datum i Subthema(s) Grootschalige en/of grootschalige DE-opties Auteur `:. initiale n Ambitie Actief Voorlopend Innovatief Taakstelling 3% van de energie di e binnen de gemeentegrenzen word t gebruikt wordt duurzaa m opgewekt en geleverd via grootschalige en/o f collectieve opties : biomass a 4. Grootschalige Duurzame Energie-optie s Project: kansen voor biomassa Afdeling Contactpersoo n Telefoonnummer Doelstelling Resultaat Doelgroep(en) Project-aanpak e-mai l Het verkrijgen van inzicht in de mogelijkheden voor het opwekken e n benutten van geproduceerde duurzame energie op het gebied va n biomassa binnen de regio Achterhoek. Het benutten van kansen voor lokale opwekking en gebruik van biomassa. Het benutten van (een deel van) het regionale potentieel voor biomassa. Lokatiekeuze voor co-vergisting met mest door de Stichtin g AFA/Biogasvereniging Aalten is gemaakt. Een Lokatiescan cq beleidsregels zijn opgesteld voor de afweging va n lokaties voor kleinschalige initiatieven voor co-vergistin g Inzicht in de haalbaarheid van het opzetten van een bio - warmtekrachtkoppeling in de Achterhoe k Een regionale inzamelstructuur voor knip- en snoeihout is opgeze t Initiatieven voor 'Stoken op streekhout' zijn gerealiseerd. Gemeente, provincie, bedrijven, grondeigenaren, biogasverenigin g Lokatiekeuze voor co-vergisting met mest door de Stichting AFA/Biogasverenigin g Aalten is gemaakt. Momenteel wordt een mer-studie voor een lokatie uitgevoerd. Afhankelijk van d e uitkomsten zal deze lokatie wel/niet geschikt worden bevonden. Indien de lokati e geschikt is, kan de vergunningprocedure worden gestart. Zo niet, dan zullen d e volgende stappen (regionaal) moeten worden gezet : inventarisatie mogelijke lokaties ; opstellen/vaststellen criteria waaraan de lokatie moet voldoen ; toetsing lokaties aan criteria en op basis daarvan definitieve lokatiekeuze ; na de lokatiekeuze wordt een lokaal traject gevolgd (mer-studie, vergunningverlening, etc.). Een Lokatiescan cq beleidsregels voor de afweging van lokaties voor kleinschalige initiatieven voor co-vergisting opstellen beleidsregels kleinschalige initiatieven voor co-vergistin g (regionaal) ; vaststellen van beleidsregels door de afzonderlijke gemeenten (lokaal) ; toepassing van de beleidsregels in de praktijk (lokaal). Inzicht in de haalbaarheid van het opzetten van een bio-wkk in de Achterhoe k Regionaal : o stellen uit an s unten/offe teaanvraa voor haalbaarheidsstudie bio-wkk 3

64 Projectorganisati e Communicati e Planning Inspanning selectie extern bureau voor uitvoeren haalbaarheidsstudi e uitvoeren haalbaarheidsstudie bio-wkk in de Achterhoek door extern bureau uitkomsten haalbaarheidsstudie bespreken en vaststellen in de afzonderlijke gemeenten (lokaal ) Een regionale inzamelsfructuur voor knip- en snoeihout Regionaal : formeren werkgroep met daarin gemeentelijke vertegenwoordigers (o.a.) op het gebied van afval en klimaa t inventariseren knip- en snoeihoutstromen in de Achterhoe k beschikbaarheid van het knip- en snoeihout in beeld brenge n afspraken maken over de aanlevering van het knip- en snoeihout (gemeenten onderling en met externe partijen ) inzamelingsstructuur vormgeven en afstemmen met de andere partners vaststellen inzamelstructuur en bijbehorende afspraken (lokaal) Initiatieven voor 'Stoken op streekhout'zijn gerealiseerd. Informatie verzamelen over het concept'stoken op streekhout' (welke systemen/aanbieders zijn er?) Inventariseren geschikte projecten/initiatieven voor 'Stoken op streekhout' Initiatiefnemers informeren over aanbieders van 'Stoken op streekhout'. Initiatiefnemers waar mogelijk ondersteunen bij realisatietraject (verpunninqverleninq etc. ) Intern : Afdeling ruimtelijke zaken (bestemmingsplannen) ; Afdeling openbare werken/ruimtelijk beheer ; Afdeling Bouwen en Milieu (vergunningverlening en klimaatcot9rdinator) Bedrijfscontactfunctionaris B&W en gemeenteraad Extern : Marktpartijen ; Biogasvereniging ; Bewoners ; Provincie Gelderland (energieconsulent) ; Energieconsulent SenterNovem ; Grondeigenaren, direct omwonenden of omliggende bedrijven en industriële kringen, w.o. de Combinatie (Laarberg) ; Afnemers van bio-energie en energiebedrijven ; Natuur- en Milieuverenigingen ; LTO Noord ; Regio Achterhoe k Intergemeentelijk projectleider Extern adviesburea u Op beslismomenten communiceren via de huis-aan-huis- en de dagbladen en internetsites Locatiekeuze co-vergisting mest Aalten (reguliere uren) : Afdeling REO (bestemmingsplannen) (3 ambtelijke uren per jaar) ; Afdeling Bouwen&Milieu (vergunningverlening en klimaatcobrdinator) (resp. 45 en 15 ambtelijke uren per jaar ) Bedrijfscontactfunctionaris (15 ambtelijke uren per jaar) Lokatiescan en beleidsregels : Intergemeentelijk projectleider : 4 uur in vier jaar Trekkende Klimaatco6rdinator : 1 uur in vier jaar Overige klimaatcoórdinatoren : 8 uur in vier jaa r Afdeling ruimtelijke ordening: 8 uur vierjaar (reguliere uren) Haalbaarheidsonderzoek opzetten bio-wkk in de Achterhoek : 31

65 Intergemeentelijk projectleider : 4 uur in vier jaa r Trekkende klimaatcodrdinator: 4 uur in vier jaa r Overige klimaatcot9rdinatoren : 4 uur in vierjaa r Extern onderzoeksbureau dat haalbaarheidsonderzoek uitvoert : Regionale inzamelstructuur knip- en snoeihout : Intergemeentelijk projectleider : 2 uur in vier jaa r Trekkende klimaatcoórdinator : 2 uur in vierjaa r Overige klimaatco6rdinatoren : 1 uur in vier jaa r Collega's afval/openbare werken : 4 uur in vier jaar (reguliere uren ) Extern onderzoeksbureau dat inventarisatie uitvoert en aanbevelingen doet : Stoken op streekhout : Intergemeentelijk projectleider : 2 uur in vierjaa r Trekkende klimaatcobrdinator : 8 uur in vierjaa r Overige klimaatcoórdinatoren : 4 uur in vierjaa r Afdeling vergunningverlening/handhaving: 8 uur in vierjaar (reguliere uren ) Projectkosten Interne kosten : Ambtelijke kosten Aalten m.b.t. co-vergisting : 42 x 7 = overige projecten : trekkende klimaatcoórdinator: 42 uur x 7.- = overige klimaatco6rdinatoren : 26 uur x 7.- = per gemeente overige afdelingen: 56 uur x 7.- = (uit reguliere uren), pe r gemeent e Externe kosten ( door gemeenten gezamenlijk te financieren) : intergemeentelijk projectleider: 48 uur 1.- = Externe onderzoeken en inventarisaties : 3..- Financiering Gemeentelijke kapitaallasten (uren) en regiocontract (aanvullend exter n onderzoek ) Effectmeting Afgeronde ruimtelijke procedure ; Daadwerkelijk opgezetten inzamelstructuur voor knip-en snoeihou t Hoeveelheid vergunde situaties stoken op streekhou t Gegevens geproduceerde hoeveelheid duurzame energie t.o.v. totale verbrui k Gerelateerd Gemeentelijk klimaatbeleid ; beleid, mogelijke Rapportage biogasvereniging ; bijkomstige DE-scan regio Achterhoek ; effecten Beleid provincie Gelderland. Principe-uitspraak (Aalten, Berkelland, Bronckhorst en Oost Gelre) ove r biogascentrales. Wet geurhinder en veehouderij (o.m. bij mestvergistingsinstallaties). Wet ruimtelijke ordenin g Mogelijke Draagvlak en betrokkenheid van partijen binnen en buiten de gemeentelijke valkuilen en organisatie. slagingsfactoren Sla in sfactor 1 : laag, 2: middel, 3: hoo : 2 Achtergrond- l informatie 32

66 Thema F. Grootschalige duurzame energie-opties Datum i Subthema(s) Grootschalige en/of grootschalige DE-opties P,uteur ~initialen 1 Ambitie Actief Voorlopend Innovatie f Taakstelling 3% van de energie di e binnen d e gemeentegrenzen word t gebruikt wordt duurzaam opgewekt en gelever d via grootschalige en/of collectieve opties : wind Project : Windenergie Afdelin g Contactpersoo n Telefoonnummer Doelstelling e-mai l Het benutten van (een deel van) het regionale potentieel voor duurzam e windenergie. Resultaat Regionale productie van duurzame windenergie dmv de realisatie van vie r windparken. Doelgroep(en) Gemeente, provincie, grondeigenaren, exploitanten, bedrijve n Project-aanpak In de Achterhoek is afgesproken dat in de gehele regio vier windparken worde n gerealiseerd. Voor twee windparken is aangesloten bij reeds lopende initiatieve n (Montferland/Oude IJsselstreek). Voor de andere twee parken ligt het initiatief bi j de gemeenten Bronckhorst en Berkelland/Oost Gelre om een definitiev e lokatiekeuze te maken. De volgende stappen moeten nog worden gezet : Bestuurlijke beslissing over definitieve locaties/initiatef door de gemeente n Bronckhorst en Berkelland/Oost Gelre ; De betreffende initiatiefnemers op de hoogte stellen van de keuze. In samenwerking met de initiatiefnemer in overleg, eventueel door he t organiseren van infonnatie-avonden, met zowel omwonenden, omliggend e bedrijven als belangenverenigingen voor het creëren van draagvlak voor he t plaatsen van windmolens ; Naast de hiervoor genoemde mondelinge communicatie ook communicati e via huis-aan-huisbladen en internetsites ; Het gekozen initiatief ondersteunen bij de ver unnin rocedure. Project- Intern : organisatie Afdeling REO (bestemmingsplannen) ; Afdeling Ruimtelijke Beheer ; Afdeling Bouwen en Milieu (vergunningverlening en klimaatcosrdinator ) Bedrijfscontactfunctionaris B&W en gemeenteraad Extern : Initiatiefnemers ; Bewoners ; Provincie Gelderland (provinciaal coórdinator windenergie è n energieconsulent) ; Energieconsulent SenterNovem ; Grondeigenaren, direct omwonenden of omliggende bedrijven en industriële kringen, w.o. de Combinatie (Laarberg) ; Afnemers van duurzame windenergie en energiebedrijven ; Ministerie van Defensie ; Natuur- en Milieuverenigingen. 33

67 Communicatie Op beslismomenten communiceren via de huis-aan-huis- en de dagbladen en vi a internetsites. Planning Inspanning Interne uren : Afdeling REO (bestemmingsplannen) (3 ambtelijke uren perjaar per betrokken gemeente) ; Afdeling Bouwen&Milieu (vergunningverlening) (15 ambtelijke uren per jaa r per betrokken gemeente ) Bedrijfscontactfunctionaris (15 ambtelijke uren perjaar per betrokke n gemeente ) Klimaatco6rdinator (15 ambtelijke uren per jaar per betrokken gemeente). In totaal betreft het 75 interne uren per gemeente, waarvan 15 voor d e klimaatcoárdinator. Projectkosten Interne kosten : Uitgegaan wordt bij interne kosten van een gemiddeld uurtarief van 7,--. Totaal 75 uur à 7.- = per betrokken gemeente per jaar. Externe kosten : n.v.t. Financiering Gemeentelijke en regionale kapitaallasten (uren) Effectmeting Afgeronde ruimtelijke procedure ; Gegevens geproduceerde hoeveelheid duurzame energie t.o.v. totaal energieverbruik. Gerelateerd Gemeentelijk klimaatbeleid ; beleid, mogelijke Bestemmingsplannen ; bijkomstige DE-scan regio Achterhoek ; effecten Rijks- en provinciaal beleid (verplichitng van 1 Mw in Gelderland ) Principebesluiten over windturbines gemeenten Berkelland, Bronckhorst, Montferland, Oost Gelre en Oude IJsselstreek ; Rapportages in opdracht van Regio Achterhoek van januari 27 betreffende windturb i nelocaties. Mogelijke Draagvlak binnen en buiten de gemeentenlijke organisatie ; valkuilen e n slagingsfactor Slagingsfactor ( 1 : laag, 2: middel, 3: hoog ) 2 - NIMBY-argumenten bij zowel gemeenteraden als omwonenden. Achtergrond- l informatie 34

68 5. Organisatorische randvoorwaarden Contex t De gemeenten binnen de regio Achterhoek kennen vanuit het verleden een actief klimaatbeleid. De Regio Achterhoek (het kantoor) vervulde daarbij een co6rdinerende en stimulerende rol. Vanuit het regionaal Vakberaad Klimaat zijn verschillende klimaatinitiatieven gerealiseerd. Eind heeft de zogenaamde Koersdiscussie plaatsgevonden, waarin door de respectievelijke gemeenteraden een viertal programma's voor regionale samenwerking zijn geselecteerd. Taken als milieu, klimaat en energie zijn daarbij afgevallen. In principe worden deze taken niet meer gezamenlijk opgepakt middels cobrdinatie via de Regio Achterhoek. De WGR-regeling wordt hierop aangepast. Vanuit de Regio Achterhoek bestaat wel een klimaatgerelateerd programma binnen het provinciaal Regiocontract. Hier werken de gemeenten samen aan een aantal klimaat- en energie-onderwerpen, zoals het regionaal opzetten van een structuur voor knip- en snoeihout, de aanleg van koelteparken e.d. Voor deze onderwerpen blijft de Regio Achterhoek de betaal- en beheersautoriteit komt en vormt daarbij één aanspreekpunt voor de provincie. De uitvoering van de projecten geschiedt echter door de individuele gemeenten. Alle Achterhoekse gemeenten zullen in hun nieuwe klimaatbeleid een deel van de beschikbare capaciteit (uren en geld) inzetten voor de uitvoering van het regiocontract. Hiermee nemen ze feitelijk deze voormalige taken van de Regio Achterhoek inzake klimaat en energie over. De projecten uit in dit regionaal klimaatprogramma kunnen daarom in twee delen worden opgesplitst : * een deel dat ook in het Regiocontract met de provincie is opgenomen- de overige projecten uit dit basis regionaal klimaatprogramma. Waar wenselijk, vullen de gemeenten lokaal projectvoorstellen aan. Geschat wordt dat de afdeling Communicatie 2 uur nodig zal hebben voor algemene communicatie over het klimaatplan, de voortgang en de projecten. In de bestuurlijke Commissie Milieu en Afval is aangegeven dat bij voortzetting van de verschillende vakberaden onder leiding van de gemeenten, deze gemeenten een verdeling van verschillende overleggen maken, opdat e.e.a met gesloten beurzen kan plaatsvinden. De deelnemers van het vakberaad Klimaat zullen deze gedachte ook toepassen bij de uitvoering van hun klimaatplannen. Verschillende onderwerpen lenen zich voor regionale samenwerking en afstemming. Het trekkersschap van deze onderwerpen zal worden verdeeld onder de Achterhoekse gemeenten, waarbij de uitvoering zal plaatsvinden door een gezamenlijk in te huren intergemeentelijk projectleider. Het benodigde budget hiervoor wordt gefinancierd uit het deel dat iedere gemeente inzet voor het regiocontract en regionale samenwerking. Hiernavolgend worden de taken van de verschillende betrokkenen nog eens toegelicht. Klimaatco8rdinator en Klimaatoverleg ( voorheen Vakberaad Klimaat) Het regionaal basis klimaatprogramma wordt in principe gezamenlijk uitgevoerd door de Achterhoekse gemeenten. Iedere gemeente is echter zelf verantwoordelijk voor de interne besluitvorming, de subsidieaanvraag voor het Ministerie van VROM, rapportage en verantwoording van het klimaatprogramma. Deze activiteiten worden uitgevoerd door de gemeentelijk klimaatcot9rdinator. Alle klimaatcobrdinatoren van de Regio Achterhoek zijn verenigd in het Klimaatoverleg (voorheen vakberaad Klimaat). Informatieuitwisseling, aansturing en cobrdinatie van het regionaal basisprogramma Klimaat binnen de Achterhoek vindt plaats middels het Klimaatoverleg. Het vakberaad wordt roulerend voorbereid, voorgezeten en genotuleerd. Intergemeentelijk projectleide r Het regionaal basis klimaatprogramma wordt in de uitvoering gecoárdineerd door een intergemeentelijk projectleider. Dit betreft ook de projecten uit het Regiocontract met de provincie. Deze projectleider start de verschillende deelprojecten op, onderhoudt de contacten met externe projectleiders en rapporteert terug aan het Klimaatoverleg. Voor elk project wordt, naast de intergemeentelijk projectleider, één van de acht gemeenten als verantwoordelijke gemeente aangewezen. Alle projecten worden onder de deelnemende gemeenten verdeeld, zodat iedere gemeente verantwoordelijk is voor een evenredig aantal projecten. Per project zijn dus in ieder geval betrokken : intergemeentelijke projectleider, verantwoordelijke gemeente (klimaatco6rdinator), eventuele externe partijen. Het Klimaatoverleg treedt op als gezamenlijk opdrachtgever voor de intergemeentelijke projectleider. De gemeente Oude IJsselstreek is het eerste aanspreekpunt. 35