BOSZ. BASIS OPLEIDING SLEUTELFUNCTIONARISSEN ZIROP Netwerk Acute Zorg regio VUmc INFORMATIE VOOR DEELNEMERS

Transcriptie

1 BOSZ BASIS OPLEIDING SLEUTELFUNCTIONARISSEN ZIROP Netwerk Acute Zorg regio VUmc 2015 INFORMATIE VOOR DEELNEMERS

2 Inhoudsopgave Algemene gegevens... 3 Accreditatie... 3 Algemene doelen... 3 Concretisering van de doelen... 4 Te verwachten resultaten... 4 Evaluatie... 4 Uitgangssituatie... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Programma... 5 Training- en oefenopzet... 5 Activiteiten deelnemers tijdens training en oefening... 5 Bijlage: Samenvatting Leidraad ZiROP... 6 Januari 2015 Pagina 2 van 8

3 Algemene gegevens Sinds 2011 worden er jaarlijks vier tot zes BOSZdagen georganiseerd. Tussen april en november 2015 worden vijf opleidingsdagen verzorgd voor de sleutelfunctionarissen ZiROP van de ziekenhuizen in het verzorgingsgebied van de Netwerk Acute Zorg, regio VUmc. De trainingen zijn gepland op de volgende data en locatie: Datum Locatie 21 april 2015 AFAS stadion Alkmaar 22 mei 2015 AFAS stadion Alkmaar 15 september 2015 AFAS stadion Alkmaar 20 oktober 2015 AFAS stadion Alkmaar 13 november 2015 AFAS stadion Alkmaar Het streven is om per opleidingsdag rond de 25 medewerkers uit de betrokken ziekenhuizen te laten deelnemen. De organisatie van de dag is een coproductie van de ziekenhuizen in de regio, het Netwerk Acute Zorg VUmc en de GHOR. Leo Notenboom is de opdrachtgever namens het netwerk Acute Zorg VUmc. Accreditatie Voor de opleidingsdagen worden voor zowel artsen als verpleegkundigen accreditatie gegeven. Algemene doelen In de onderdelen van het programma is oriënteren en leren de doelstelling. Tijdens de trainingen is samenwerken van belang en is er ook sprake van experimenteren met de aangereikte structuur van het ZiROP. In de bijlage is een samenvatting van de Leidraad ZiROP opgenomen die ter voorbereiding op de opleidingsdag is te lezen. Onder oriënteren wordt hier verstaan: het in gesimuleerde vorm laten ervaren van een crisissituatie om het bewustzijn voor risico s en kwetsbaarheden te vergroten, ook wel genoemd de sense of urgency. Onder leren wordt hier verstaan: het ontwikkelen van bepaalde competenties als resultaat van de opleiding dus een combinatie van kennis, vaardigheden en houding in een crisissituatie. Onder samenwerken wordt verstaan: het als groep op elkaar ingespeeld raken in een bepaalde situatie, dus het ontwikkelen van een groepscompetentie: een gezamenlijke competentie om een crisissituatie te hanteren. Tenslotte zijn de trainingsonderdelen te zien als een experiment: hoe kan het ziekenhuis optimaal reageren op een crisissituatie. Januari 2015 Pagina 3 van 8

4 Concretisering van de doelen In de opleidingsdagen worden een aantal aspecten van een (fictieve) crisissituatie belicht, waarbij bewustwording gewenst is van de volgende processen: Hoe is de informatievoorziening binnen het ziekenhuis? Hoe komt men samen tot besluitvorming? Hoe ontstaat leiderschap en gedeelde verantwoordelijkheid en hoe worden prioriteiten gesteld? Welke taken worden opgepakt? Wat zijn de verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de sleutelfunctionarissen? Hoe wordt met de buitenwereld gecommuniceerd? Hoe is de communicatie met de operationele medewerkers? Hoe is de communicatie in de zorgketen? Hoe vindt verslaglegging plaats? Is er een moment van afschaling? Wordt nuttig gebruik gemaakt van het ZiROP? Te verwachten resultaten Bewustwording van processen die in een crisissituatie gaan optreden en hoe die gehanteerd kunnen worden. Kennis van de organisatie van de rampenhulpverlening en de rol die de medewerker daarin kan spelen. Inzicht in de waarden en de grenzen van opschaling bij het ziekenhuis en de praktische vertaling daarvan naar het eigen werkterrein. Inzicht in eigen- en groepscompetenties bij crisissituaties en mogelijke leerpunten om die te verbeteren, hetzij wat betreft kennis of vaardigheden of houding. Inzicht krijgen over de wereld buiten het ziekenhuis. Evaluatie Direct na de diverse onderdelen / trainingen zal er een korte mondelinge bespreking zijn over de opgedane ervaringen en zullen conclusies en suggesties worden genoteerd. Aan het eind van de lesdag vindt een gezamenlijk evaluatie plaats. Leerpunten en ervaringen van de oefening en lesdag worden gedeeld. Tevens wordt de deelnemers gevraagd de digitale evaluatie in te vullen. Voorbereiding De opleidingsdag richt zich op de medewerkers van de ziekenhuizen die een sleutelfunctie vervullen in het ZiROP. Van de deelnemers wordt verwacht dat zij op de hoogte zijn van de geldende regels zoals deze beschreven zijn in het eigen ZiROP. Als voorbereiding wordt dan ook aangeraden het ZiROP door te nemen. Tevens is in de bijlage een samenvatting van de Leidraad ZiROP opgenomen. De deelnemers wordt ook gevraagd om deze samenvatting te lezen. Deze voorbereidingen zijn essentieel voor een goede deelname en eindresultaat van de opleidingsdag. Januari 2015 Pagina 4 van 8

5 Programma Het programma van de opleidingsdag ziet er als volgt uit: Tijd Onderdeel Door wie Opening en welkom Erna Verbeek Presentatie ZiROP Arjan Lindeboom / Paul Comanne Presentatie GHOR Remmy van Lieshout Presentatie CBRN Lucas van Rossem Pauze Table-top training Teambegeleiding Lunch Inleiding ETS oefening Erna Verbeek Uitleg aan de borden Basic Instructors Start oefening ETS Team ETS, Senior- en Basic Instructors Nabespreking ETS per bord Basic Instructors Nabespreking ETS plenair Erna Verbeek Afsluiting opleidingsdag Erna Verbeek Training- en oefenopzet De trainingen zijn gericht op leren in een gesimuleerde omgeving. Voor aanvang van de training zal een theoretisch kader aan de hand van een aantal presentaties worden aangeboden. Aan de hand van een rampscenario wordt de deelnemers een casus voorgelegd. De table-top training is op basis van reële berichtgeving en met reële tijden opgebouwd. In de ETS oefening wordt gewerkt volgens de ETS methodiek. Dit betekent dat met een realistische input van slachtofferstromen wordt gewerkt. De beschikbare capaciteit van het fictieve ziekenhuis dient als uitgangspunt (realistisch of fictief). In het fictieve ziekenhuis worden alle rollen ingevuld. Er zal worden geprobeerd de rollen zo in te delen dat de rol zo dicht mogelijk bij de functie binnen het ZiROP zal liggen. Dit zal mogelijk niet in alle gevallen de eigen rol/functie kunnen zijn. Activiteiten deelnemers tijdens training en oefening De activiteiten van de deelnemers aan de onderdelen van opleidingsdag zijn niet voorgeschreven, maar kunnen gerelateerd worden aan de hiervoor al beschreven paragrafen concretisering van de doelen en de te verwachten resultaten. Tijdens de trainingen zullen er interventies zijn van de oefenleiding of waarnemers om vragen te stellen, nieuwe feiten in te brengen, een sprong in de tijd te maken, etc. Januari 2015 Pagina 5 van 8

6 Bijlage: Samenvatting Leidraad ZiROP Doel De Leidraad ZiROP 2009 biedt een leidraad voor ziekenhuizen bij het opstellen van een Ziekenhuis Rampenopvangplan (ZiROP). Het ZiROP omschrijft de interne ziekenhuisorganisatie vanaf de melding van een ramp door de Meldkamer. Het plan is bedoeld om alle betrokken afdelingen en functionarissen duidelijke instructies te verschaffen over hoe te handelen in geval van een ramp die buiten het ziekenhuis plaatsvindt, waarbij een acute disbalans ontstaat tussen zorgvraag en zorgaanbod. De Leidraad ZiROP dient uitdrukkelijk als hulpmiddel en is niet bedoeld als een voorschrift voor de volledige invulling van een ZiROP. Ieder ziekenhuis dient zijn eigen situatie goed te overdenken en een eigen ZiROP te ontwikkelen. Methode Onder bijzondere omstandigheden beschikken de ziekenhuizen over een vastgestelde coördinatiestructuur en heldere communicatieafspraken. Dit wordt gerealiseerd door een systeem van een operationeel- en een crisisbeleidsteam. De medewerkers blijven hierbij volledig verantwoordelijk voor hun individueel handelen, het systeem is in feite dienstbaar om de dagelijkse praktijk zo lang mogelijk te continueren. Het ZiROP beschrijft de opzet, de achtergronden en de invulling van de organisatie. Fasering Global worden 2 fasen onderscheiden: de voorbereidingsfase en de crisisfase. A. Voorbereidingsfase De tijd voorafgaand aan de mogelijke crisis wordt gebruikt om de nodige voorbereidingen te treffen. Dit omhelst bijvoorbeeld het maken van interne en externe afspraken en realiseren van afstemming, het opleiden, trainen en oefenen, het treffen van technische voorbereidingen en het up to date brengen van gegevens noodzakelijk voor een goede bereikbaarheid. B. Crisisfase Pre-hospitale hulpverlening, organisatie en functionarissen De GHOR (Geneeskundige Hulpverlenings Organisatie in de Regio) richt zich samen met haar partners in de witte kolom op het optimaliseren van de geneeskundige hulpverleningsketen om de gevolgen van grootschalige ongevallen en rampen adequaat te bestrijden. De GHOR werkt hierbij samen met verschillende instanties, waaronder ziekenhuizen, ambulancediensten, de GGD, huisartsen en instellingen binnen de GGZ. Ten tijde van een rampsituatie verloopt het contact tussen het ziekenhuis en GHOR voor operationele vraagstukken via de SEH, via de crisiscoördinator en de ACGZ (Algemeen Commandant Geneeskundige Zorg) en/of via de voorzitter van het crisisbeleidsteam (tactische lijn) en de operationeel directeur GHOR de DPG( directeur publieke gezondheid/ strategische lijn). Januari 2015 Pagina 6 van 8

7 Procedures ten aanzien van de verdeling van slachtoffers Medische behandelcapaciteit De medische behandelcapaciteit geeft aan welke maximale patiëntenstroom een ziekenhuis gemiddeld per uur aankan. Dit wordt vooraf vastgelegd. Ten tijde van een ramp wordt de actuele capaciteit doorgegeven aan het Hs-GHOR / Algemeen Commandant Geneeskundige Zorg. Regionaal traumaprofiel ( level-indeling ziekenhuis) De GHOR bepaalt op basis van het regionale traumaprofiel, afstand en de medische behandelcapaciteiten van de ziekenhuizen naar welke ziekenhuizen slachtoffers vervoerd moeten worden. Gewondenspreidingsplan Bij grootschalige ongevallen en rampen kan het aantal slachtoffers zo groot zijn dat het noodzakelijk is om ze over meerdere ziekenhuizen en traumacentra te spreiden conform het gewondenspreidingsplan. Interne structuur Ten tijde van een ramp of crisis wordt een coördinerend team in het leven geroepen. Dit coördinerend team bestaat vaak uit een Crisisbeleidsteam (op strategisch niveau) en een Operationeel team (op tactisch niveau). Deze teams hebben als taak zorg te dragen voor de coördinatie van de verschillende taken die uitgevoerd moeten worden. Bovendien worden coördinatie en overzicht ten tijde van een ramp vergemakkelijkt door het gebruik van niveaus waarin beslissingen genomen worden. Deze beslissingsniveaus zijn: Crisisbeleidsteam, Operationeel team en medewerkers op de werkvloer. In de crisisfase is een lid van de Directie of Raad van Bestuur voorzitter van het crisisbeleidsteam. Het ziekenhuis heeft een crisiscoördinator als liaison / intermediair tussen het crisisbeleidsteam en het operationele crisisteam. CSCATT De letters CSCATTT staan voor: C (command en control), S(safety), C(Communication), A(assessment), T(triage), T(treatment) en T(transport). Deze letters geven de belangrijkste items weer voor een juiste opzet van de opvang van rampenslachtoffers bij hantering van deze volgorde. In geval van een ramp of crisis is namelijk een hiërarchische aansturing noodzakelijk voor de optimale opvang van slachtoffers. Dit is de allereerste prioriteit van het management en de hulpverleners ten tijde van een rampsituatie. Als tweede prioriteit geldt veiligheid inclusief herkenbaarheid. Direct daarna is het de communicatie die de aandacht vraagt. Vervolgens komt assessment: weten waar je over praat door informatie te vergaren, interpreteren, vastleggen etc. Pas daarna komen de medische/verpleegkundige zaken: triage, behandeling en transport. Januari 2015 Pagina 7 van 8

8 Fasering ZiROP: 1. Fase van berichtgeving Alle activiteiten en procedures rond de melding van de MKA aan het ziekenhuis. Waar komt de melding binnen, bij wie en op welke wijze wordt de inhoud vastgelegd. 2. Fase van besluitvorming Wanneer, door wie en op welke wijze wordt het ZiROP in werking gesteld. 3. Fase van alarmering Opschaling kan plaatsvinden volgens verschillende scenario s en in verschillende stappen, afhankelijk van het type en omvang van de ramp. Mogelijkheden van oproepen: cascade en/of geautomatiseerd, binnen en buiten kantoortijden. Alternatieve systemen zoals portofoons en/of nationale noodnet, regionale media. Actuele bereikbaarheidsgegevens zijn van groot belang. 4. Fase van opschalen en voorbereiding Tijdens de fase van opschaling ligt de prioriteit bij die afdelingen die het eerst slachtoffers krijgen of nodig zijn voor andere essentiële werkzaamheden in het begin van de ramp. De voorbereidingen zijn gericht op: oproepen coördinerend team,inventarisatie behandelcapaciteit, registratie slachtoffers, stopzetten normale activiteiten voor zover nodig en medisch verantwoord, inrichten meldpunt personeel, plotkamer en coördinatiecentrum, opvang diverse soorten slachtoffers (T classificatie) en verwanten, afsluit- en ontsluitingsprocedure. 5. Fase van ontvangst Gericht op inrichting en uitvoering van triage, procedure registratie van slachtoffers, behandeling (damage control) en procedure intern of extern transport. 6. Fase van definitieve behandeling Gericht op activiteiten rond de zorg van slachtoffers van de ramp na de eerste opvang op de SEH: administratie en documentatie, bevoorrading, sterilisatie, aflossing personeel. Gericht op activiteiten rond de zorg voor de reguliere patiënten: continuïteit van zorg, al dan niet aanpassen van bezoekuren. Gericht op activiteiten zoals communicatie, geestelijke bijstand en tolken. 7. Fase van afschaling Start wanneer de noodtoestand wordt beëindigd. Door wie, wanneer en hoe wordt het ZiROP buiten werking gesteld. Vervolgactiviteiten als nazorg personeel en patiënten, nabespreking en evaluatie, rapportage. 8. Fase van normalisatie Deze fase kan lange tijd (weken tot maanden) duren. Gericht op overplaatsen patiënten, aanpassen polikliniekschema s, fysieke en geestelijke belasting en ziekteverzuim personeel, overwerkregistratie, afhandeling administratieve en financiële achterstand, bevoorrading en op peil brengen rampvoorzieningen, communiceren evaluatierapporten en uitvoeren verbeterpunten. Januari 2015 Pagina 8 van 8