1. HET MATERIAALAANBOD VOOR WISKUNDIGE INITIATIE VERRIJKEN: KANSEN TOT WISKUNDIGE INITIATIE IN DE KLASHOEKEN

Transcriptie

1 1. HET MATERIAALAANBOD VOOR WISKUNDIGE INITIATIE VERRIJKEN: KANSEN TOT WISKUNDIGE INITIATIE IN DE KLASHOEKEN Hier volgt een overzicht van de mogelijke klashoeken met telkens een reeks suggesties van kansen tot wiskundige initiatie. Je kan deze lijst als bron gebruiken. Het is niet de bedoeling dat al deze hoeken en materialen in iedere klas voorkomen. Iedere leerkracht bepaalt voor haar/ zijn klas en haar /zijn kleuters welke materialen zinvol zijn als aanbod. De materialen en klashoeken moeten ook niet het gehele jaar door aanwezig zijn. Veel zaken kunnen een tijdelijk aanbod zijn. Bij iedere hoek wordt de indeling gemaakt vanuit de structuur van het leerplan: nl. getallenkennis en bewerkingen, meten en metend rekenen en meetkunde. Bij elk materiaal wordt een bijpassend doel uit het leerplan en het bijhorende ontwikkelingsdoel vermeld. Je kan een dergelijke oplijsting ook maken voor het aanbod in je eigen klas. Een blanco invulformulier vind je in bijlage 4. De indeling uit het leerplan is echter een kunstmatige indeling om een duidelijk overzicht te krijgen. In praktijk zullen veel materialen een dubbele functie hebben DE POPPENHOEK Getallenkennis en bewerkingen G allerlei materialen om te koken: kastanjes, plastic eten, knopen,.. servies en kookgerei poppen en knuffels G een rij poppenbedjes opruimpictogram of silhouetten om de kookpotten op te ruimen G materialen om de tafel te dekken evenveel bedjes als knuffels/ poppen een pictogram met aanduiding hoeveel kinderen er in de poppenhoek kunnen spelen (of kettingen, armbandjes, ) G losse materialen om te koken (vb. knopen, kastanjes, ) en voorwerpen (vb. bordjes, schaaltjes, kookpotten, ) om deze materialen in en uit te doen. G opruimpictogrammen die aanduiden hoeveel voorwerpen er moeten liggen (vb. ) B materialen om de tafel te dekken, te koken, de poppen te verzorgen, Meten en metend rekenen MR1 2.1./2.7./ 2.8. een reeks knuffels van klein naar groot poppenlakentjes of kleren in verschillende kleurschakeringen grote en kleine kookpotten, borden, lepels, MR een pictogram met een grote lepel en een kleine lepel in het bestekbakje MR een reeks opruimsilhouetten voor kookpannen Meetkunde

2 MK de afbakening van de poppenhoek een deur om binnen en buiten te stappen MK alle verplaatsbare voorwerpen in de poppenhoek: de kinderen moeten de voorwerpen in de poppenhoek steeds kunnen herschikken en herinrichten MK7 opruimvoorbeelden: zo moet dit materiaal opgeruimd worden MK14/ MK26 materialen met uitgesproken vormen: een rond uurwerk, een rond en een vierkant kussen, de tafel, een rechthoekige bakvorm, MK36 de spiegel bij de verkleedkleren een klein kapspiegeltje een make-up spiegeltje MK39 identieke materialen: vb. twee dezelfde knuffels, dezelfde bordjes, twee gelijke kledingstukken, MK41 materialen die dezelfde vorm hebben maar niet even groot zijn: een grote en een kleine pop, een grote en een kleine pan, MK een menukaart als voorbeeld om het plastic eten op een bord te schikken een placemat met daarop de silhouetten van een bord, een kopje, een vork en een mes getekend MK verkleedkleren die te groot of te klein zijn poppenbedjes in verschillende grootte en bijhorende knuffels of poppen DE BOUWHOEK Getallenkennis en bewerkingen G blokken, auto s, speelgoeddiertjes en poppetjes, G auto s en parkeerplaatsen in een garage of op het verkeerstapijt diertjes en hun jongen of identieke diertjes bouwplaten met nopen om blokken op te steken G grote en kleine blokken waarmee dezelfde toren gebouwd wordt (vb. met een bouwkaart) G een kleuren- of ander patroon in een bouwkaart foto s of tekeningen van een opstelling van auto s of diertjes Meten en metend rekenen MR1 2.1./2.7./ 2.8. blokken in verschillende kleurnuances plankjes of treinsporen in verschillende lengtes grote en kleine opruimbakken MR de pictogrammen aan de opruimbakken MR silhouetten op het verkeerstapijt die een rangschikking aanduiden: vb. auto s van klein naar groot parkeren

3 Meetkunde MK een omheining bij de boerderijdieren afbakeningen op het verkeerstapijt MK alle materialen die de kinderen kunnen schikken en herschikken MK auto s, vrachtwagens, tractoren, MK7 het verkeerstapijt bouwkaarten foto s van bouwwerkjes van de kinderen MK verkeersbordjes met pijlen MK9 de getekende straten op het verkeerstapijt verschillende bouwplaten een treinspoor MK14 stukken tapijt om straten te leggen treinspoor MK26 verschillende blokken in verschillende vormen MK39 identieke blokken, auto s, diertjes, MK41 een DUPLO-blok en een LEGO-blok een groot paardje en een klein MK43 een treinspoor dat in verschillende vormen kan gelegd worden MK bouwkaarten MK alle constructiematerialen DE WATER- EN ZANDTAFEL getallenkennis en bewerkingen G allerlei potjes, flessen, om te vullen met water of zand een ruimte waar de kinderen de gevulde recipiënten kunnen plaatsen (rand van de water- of zandtafel, apart tafeltje, ) G3 een druppelteller een opdrachtkaart bij de druppelteller die aanduidt hoeveel druppels in een potje moeten G een reeks potjes of flessen om te vullen recipiënten waar een getal- of cijferbeeld op staat evenveel druppels of maatjes ingieten G potten en flessen van verschillende inhoud G opdrachtkaarten die vragen hoeveel keer de inhoud van een potje in een grotere pot gaat G37 opdrachtkaarten die vragen om het aantal keer dat de inhoud van een potje in een ander pot gaat te noteren B alle materiaal om te vullen en te legen recipiënten waar een streep op getekend staat

4 Meten en metend rekenen MR1 2.1./2.7./ 2.8. recipiënten met verschillende inhouden recipiënten met verschillende vormen: vb. een lange smalle fles en een breed bakje MR strepen op de potten en flessen trechters kaarten om vaststellingen op te noteren transparante en niet-transparante potten en flessen MR recipiënten met gelijke inhoud maar verschillende vorm MR strepen op verschillende recipiënten trechters, schepjes, MR een ruimte voorzien om de gevulde recipiënten op te zetten opdrachtkaarten die aanzetten tot sorteren MR idem als bij MR5 MR7 MR8 MR9 MR11 MR kleine schepjes, potjes, druppelteller, opdrachtkaart die vraagt om een recipiënt te vullen met een bepaalde maat een opdrachtkaart waar de kinderen het aantal keer dat een maatje in een recipiënt gaat moeten aanduiden of noteren MR10 een ruimte om de potten en flessen te rangschikken MR13 een werkkaart waarbij de kinderen eerst moeten schatten hoeveel keer het maatje in de pot gaat en daarna de meting moeten uitvoeren MR op verschillende potjes of flesjes die gebruikt worden als maatje een kleur of teken aanbrengen Meetkunde MK voorwerpen die kunnen drijven en zinken alle voorwerpen waar water of zand in kunnen MK bootjes waar een touw aan hangt waarmee de kinderen het kunnen voort trekken een waterpistool, een spuit, een plantenspuit, MK een onderwaterkijker, een duikbril, een watertafel in plexiglas MK opdrachtkaarten met pijlen die aanduiden of je de flessen moet vullen of leeggieten MK26 zandvormpjes in verschillende figuren MK opdrachtkaarten met voorbeelden van bouwsels met zand DE KNUTSELHOEK Getallenkennis en bewerkingen G knutselkaarten met werkbeschrijvingen die genummerd zijn met getal- of cijferbeelden G de scharen opbergen in een baksteen: in ieder gaatje een schaar

5 G knutselkaarten waar een overzicht vermeld wordt van de nodige materialen met telkens de nodige hoeveelheid aangeduid: vb. 2 kroonkurken, 6 kleeffiguren, 1 doos, Meten en metend rekenen MR1 2.1./2.7./ 2.8. materialen met verschillende kwalitatieve eigenschappen: eenzelfde kleur verf of stiften of potloden van licht naar donker, grote en kleine dozen, papier in verschillende formaten, penselen van dik naar dun, MR vouwblaadjes scharen MR bij de touwen een meetstok met bijvoorbeeld een kleuraanduiding van verschillende lengtes een knutselkaart met een grote klok op = een knutselwerk waar je lang aan werkt; en een kaart met een kleine klok = een werkje dat vlug klaar zal zijn gebruik van een tijdsmeter: vb. een keukenklokje, een zandloper, Meetkunde MK inpakpapier, touwen, elastiek, MK2 3.1./3.4. patroonkaarten bij de kleeffiguren MK alle kosteloos materiaal + aanhechtingsmaterialen MK7 knutselkaarten waar een werkbeschrijving gegeven wordt foto s van knutselwerken van de kinderen knutselboeken uit de handel MK9 papier en tekenmateriaal MK12 papier met verschillende soorten randen kartelscharen met verschillende motieven MK14 tekenvormen latten deksels MK26 allerlei kosteloos materiaal van verschillende vormen MK36 vouwblaadjes opdrachtkaart om de helft van een blad te beschilderen, dicht te vouwen en dan weer te openen MK43 klei, speeldeeg, plasticine, scharen MK knutselkaarten knutselboeken MK experimenteren met alle materialen DE RUSTIGE HOEK Noot: met rustige hoek bedoelen we het aanbod van materialen waar kinderen meestal aan tafel mee spelen. We denken hierbij aan puzzels, steekparels, gezelschapsspelen, naaikaarten, mozaïek, rijgparels, Deze materialen hoeven

6 geen deel uit te maken van een afzonderlijke hoek, maar om praktische redenen groeperen we ze onder rustige hoek. Getallenkennis en bewerkingen G knopendoos telraam puzzels met veel en weinig stukken G rijgparels vier op een rij insteekparels G insteekparels ganzenbord G insteekparels knopendoos met potjes of vakjes van verschillende grootte om de knopen in te leggen G getal- of cijferbeeld op de potjes in de knopendoos een aantal bolletjes of andere tekens op de puzzeldozen die aanduiden of het een gemakkelijke of moeilijke puzzel is G37 een notitieboekje en potlood aanbieden bij het telraam G patroonkaarten bij de insteek- en/of rijgparels B knopendoos telraam vier op een rij Meten en metend rekenen Meetkunde MK touwendoos met patronen om na te leggen met de touwen steekparels MK2 3.1./3.4. patroonkaarten bij de insteek- en rijgparels MK puzzels naaikaarten insteekmozaïek vier op een rij MK ganzenbord naaikaarten MK7 ganzenbord voorbeeldkaarten bij insteek- en rijgparels voorstelling van de te maken puzzel MK pijlen op de naaikaarten die de naairichting aanduiden pijlen op het ganzenbord die de speelrichting aanduiden pijlen op de opdrachtkaarten bij rijgen MK9 naaikaarten MK12 logiblokken MK14

7 KANSEN TOT WISKUNDIGE INITIATIE IN DE WINKELHOEK Een van de meest populaire hoeken in een kleuterklas is de winkelhoek. Deze hoek biedt door zijn specifiek karakter enorm veel kansen tot wiskundige initiatie. Getallenkennis en bewerkingen Nr. LP Nr. OD Aanbod G De koopwaar in de winkel kan steeds herschikt worden in bakjes, zakjes, op de toonbank, (= ongestructureerde aantallen). De getalbeelden kunnen een vast of een wisselend patroon hebben: vb. kwadraatsbeeld, beeld van een dobbelsteen, (= gestructureerde aantallen). G Een telraam of kralenketting aanbieden waarbij een pijl de telrichting aanduidt. Zoals in de echte winkels een volgnummertje trekken (kan ook met een getalbeeld) en op een stip gaan staan in de rij. G4 G Allerlei koopwaar die kan geteld worden: stukken fruit, knopen, doosjes, Een telraam of kralenketting Stukken fruit of groente, knopen, kastanjes, in zakjes steken en tellen. De stippen van het getalbeeld op de geldbriefjes en prijskaartjes tellen. Betalen met knopen. Een kassa met vakjes war getalbeeld in getekend staat (vb. vakjes uit de lege verpakkingen van koekjes). G Losse koopwaar die steeds in een andere opstelling wordt geplaatst. Prijskaartjes of geldbriefjes met verschillende soorten getalbeelden. De kleuters maken zelf prijskaartjes door stippen te tekenen of te plakken. G Er wordt steeds een hoeveelheid koopwaar gevraagd: vb. ik wil twee appels. Soms wordt een volgorde aangeduid: vb ik ben de eerste in de rij. Er zijn ook kansen tot meten en wegen: vb de appels wegen twee doosjes. (zie ook verder) G37 Een notablok bij het telraam G Pralines uit klei, brooddeeg of plasticine en dozen met vakjesverdeling aanbieden met opdrachtkaarten om de dozen te vullen Een rij stippen voor de toonbank waar de klanten volgens hun volgnummer wachten B De geldbriefjes hebben dezelfde getalbeelden als de prijskaartjes er wordt betaald met een geldbriefje waar hetzelfde getalbeeld op staat als op de koopwaar. De geldbriefjes hebben een waarde van 1 tot 4 en de

8 prijzen gaan van 5 tot 10 de kopers moeten met verschillende geldbriefjes betalen. De geldbriefjes van de kopers gaan van 5 tot 10 en die van de verkoper van 1 tot 4 de verkoper zal moeten teruggeven. Er bestaan alleen geldbriefjes van 1 de kopers zullen evenveel geldbriefjes moeten geven als stippen op het prijskaartje (je kan hier ook echte geldstukjes van één frank gebruiken). De prijs van de koopwaar wordt bepaald naargelang het gewicht het weegt twee gewichtjes dus kost het twee centen. Een geldautomaat of de bank met opdrachtkaarten om de geldbeugels op te vullen: vb. 2, 4, 1, Tips: Bij de getalbeelden kan je ook cijferbeelden noteren. Het is niet onze bedoeling de kinderen cijfers aan te leren, maar we sluiten aan bij hun belevingswereld. In een natuurlijke omgeving komen kleuters ook in contact met cijferbeelden. Ook materialen voorzien waar cijferbeelden op voorkomen: vb. een rekenmachine, een notablok met cijfers, prijskaartjes met cijferbeeld, reclamefolders, een uurwerk, Als er in het eerste leerjaar cuisinaire staafjes gebruikt worden kunnen de geldbriefjes uit de winkel dezelfde kleuren krijgen (vb. de briefjes van 4 zijn geel). Meten en metend rekenen Nr. LP Nr. OD Aanbod MR1 2.1./ 2.7./ 2.8. Koopwaar die kwalitatief vergelijkbaar is: vb. grote en kleine flessen, veel en weinig bananen, goedkope en dure zaken, lichte en zware dozen, MR Een weegschaal (zie ook bij ontdektafel rond meten en wegen ). Een stokmeter met kleuraanduiding. Een ruime toonbank om zaken naast elkaar te zetten. MR Grote dozen die licht zijn en kleine dozen die zwaar zijn. Grote koopwaar die weinig kost en kleine koopwaar die veel kost. MR Een weegschaal om de te wegen voorwerpen in evenwicht te brengen met de gewichtjes. MR Pictogrammen op de winkelrekken die aanduiden welke koopwaar er moet uitgestald worden: vb. alle grote dozen. MR Pictogrammen op de winkelrekken die een gradatie aanduiden per rek: vb de dozen van klein naar groot zetten. MR Een weegschaal met of zonder zelfgemaakte gewichten. Een stokmeter met streepjes of kleurvlakken.

9 MR8 MR9 MR11 MR Materiaal voorzien zodat de kinderen kunnen noteren of aanduiden hoeveel keer de maat in het te wegen voorwerp gaat. Bakken kleine materialen aanbieden met schepjes die dienen als maat: vb. een bakje met kastanjes, eikels, knopen en kleine en grote schepjes. De prijs kan bepaald worden naargelang de schepjes: vb twee schepjes kost twee centen. Verschillende maten voorzien met verschillende gewichten. Koopwaar in verschillende gewichten: vb. fruit en groente uit papier maché die verschillend opgevuld zijn met zand. MR Gewichtjes maken en die dan een naam geven: vb. verschillende filmdoosjes volledig vullen met zand = een groene stip, filmdoosjes half opvullen = blauwe stip; Een reeks kleiballetjes maken die allemaal evenveel wegen. Op één balletje het cijfer 1 krassen, daarna twee balletjes samenvoegen en er terug een bal van maken waar het cijfer 2 op komt. Daarna drie balletjes samen met het cijfer 3 op. Zo een reeks gewichtjes maken. MR66 Een bordje aan de ingang van de winkel waarop te lezen staat dat de winkel zaterdag en zondag (= de voorstelling van de klaskalender) gesloten is. Tips: Speel zelf veel mee in de winkel. In volgend hoofdstuk ontdektafel rond meten en wegen vind je heel veel suggesties om weegschalen te maken. Meetkunde Nr. LP Nr. OD Aanbod MK De koopwaar inpakken, in zakken steken, in de boodschappentas doen, De winkel is open of gesloten. MK2 3.1./3.4. De klanten vormen een rij a.d.h.v. hun volgnummer. MK Voldoende ruimte om voorwerpen te verplaatsen. Voldoende bewegingsruimte in de winkel. MK De koper vraagt koopwaar aan de verkoper. Beide bekijken de winkelrekken vanuit een ander standpunt. De koper draait zich automatisch naar de rekken en zoekt het gekozen voorwerp. MK Een telrichting aanduiden op het telraam d.m.v. een pijl. MK14 Geld in verschillende vormen: knopen, schijfjes, echte muntstukken, briefjes, kaartjes, MK26 Koopwaar in verschillende vormen: verschillende fruitsoorten, allerlei dozen, potjes, MK39 Identieke verpakkingen. MK41 Van eenzelfde product twee soorten verpakkingen: vb. een klein flesje water en een groot, een kleine cornflakes doos en een grote,

10 MK43 Een inpaktafel voorzien om de koopwaar in te pakken: MK cadeaupapier, linten, kleefband, MK Geldbeugels vouwen a.d.h.v. een vouwkaart. Tips: De winkel kan tijdelijk ook een speciaalzaak worden: vb. een naaiwinkel, een bakker, een schoenenwinkel, een speelgoedwinkel, een krantenwinkel, Ieder aanbod kan weer nieuwe kansen bieden tot ruimtelijk omgaan met deze materialen.