Wurkgelegenheid Fryslân. Utkomst wurkgelegenheidsûndersiik 2014

Transcriptie

1 Wurkgelegenheid Fryslân Utkomst wurkgelegenheidsûndersiik 2014

2 Uitkomsten Werkgelegenheidsonderzoek

3 Colofon Deze rapportage is een uitgave van: Provincie Fryslân Afdeling Informatievoorziening Postbus HM Leeuwarden Rapportage: M.J. Holkema Foto omslag: Fotobureau het Hoge Noorden Overname van cijfers is toegestaan mits bron vermeld wordt: Werkgelegenheidsregister, Provincie Fryslân 2014 De werkgelegenheidscijfers en deze rapportage zijn tevens te raadplegen op 2

4 Inhoud Samenvatting... 4 Inleiding en toelichting... 5 Werkgelegenheid Fryslân... 7 Werkgelegenheid naar sectoren... 9 Landbouw en visserij Industrie en delfstoffenwinning Nutsbedrijven Bouwnijverheid Handel en reparatie Horeca Vervoer, opslag en communicatie Financiële instellingen Zakelijke dienstverlening Openbaar bestuur en overheid Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Overige dienstverlening Recreatie en toerisme Agrofood Werkgelegenheid naar streekregio Werkgelegenheid naar gemeente Werkgelegenheid naar geslacht Vestigingen Bijlage

5 Samenvatting Op de jaarlijkse peildatum van 1 april telde Fryslân in banen. Het betreft fulltime banen (meer dan 15 uur per week) en parttime banen (minder dan 15 uur per week). In de periode april 2013 en april 2014 is het aantal fulltime banen met afgenomen, een krimp van 1,3%. Het totaal aantal parttime banen is ten opzichte van 2013 met een krimp van 0,1% nagenoeg gelijk gebleven. Evenals voorgaande jaren is het aantal zelfstandigen (vestigingen met 1 werkzame persoon) toegenomen. Ten opzichte van 2013 is het de werkgelegenheid door de toename van het aantal zelfstandigen met 1449 banen toegenomen, een groei van 5,5%. In 2009 werden de gevolgen van de financiële en economische crisis zichtbaar in de werkgelegenheid. Sinds het uitbreken van de crisis zijn er in Fryslân ruim fulltime banen verloren gegaan, een krimp van 4,8%. In de financiële sector zijn tussen april 2013 en april 2014 ruim 750 fulltime banen verloren gegaan, een daling van 8,7%. De handelssector, de bouw, het onderwijs en de overheid kenden een verlies van 2 tot 3%. Binnen de industrie was de daling 1,1% en de landbouw kromp met 0,6%. De zorgsector is de grootste werkgever in Fryslân. Deze sector groeide de afgelopen jaren steeds waardoor het totale Friese banenverlies enigszins beperkt bleef. Dit jaar is het aantal fulltime banen in de zorg echter voor het eerst afgenomen (1,1%). Alleen binnen de zakelijke dienstverlening is er ten opzichte van 2013 sprake van een werkgelegenheidsgroei. Het aantal banen in de zakelijke dienstverlening nam met 550 toe, goed voor een groei van 2,4%. Regionaal is de werkgelegenheid in Noordwest-Fryslân (-1,5%), Noordoost-Fryslân(-1,4%), Zuidwest- Fryslân (-0,9%) en Zuidoost-Fryslân (-1,4%) gekrompen. De Waddeneilanden kennen gezamenlijk een groei van 1,3% van de werkgelegenheid. Bij 11 van de 24 Friese gemeenten is sprake van een verlies aan werkgelegenheid van minimaal 1%. Bij 8 gemeenten is het totaal aantal fulltime banen min of meer gelijk gebleven en bij 5 gemeenten is sprake van een werkgelegenheidsgroei van meer dan 1%. Op de Waddeneilanden Schiermonnikoog, Vlieland en Terschelling en in Kollumerland en Ferwerderadiel is sprake van toename van het aantal banen. Van de 5 grootste Friese gemeenten is zowel absoluut als relatief het banenverlies in Leeuwarden het grootst. In de gemeente met de grootse werkgelegenheidsfunctie gingen banen verloren, een krimp van 1,9%. Ook in Heerenveen (-1,8%), Smallingerland (-1,7%), Súdwest-Fryslân (-1,0%) en De Friese Meren (-0,8) is sprake van een banenverlies. In 2014 is zowel het aantal fulltime banen bezet door mannen (-0,7%) als het aantal banen bezet door vrouwen (-2,2%) afgenomen. Binnen de parttime werkgelegenheid is sprake van een groei van 2,6% van het aantal banen bezet door mannen en een krimp van 1,5% van het aantal vrouwelijke parttime banen. Het Friese MKB is in 2013 goed voor 61% van de totale Friese werkgelegenheid. Het grootbedrijf heeft een aandeel van 8%. De non-profit/overig vestigingen kennen een gezamenlijk aandeel van 31%. 4

6 Inleiding en toelichting Deze jaarlijkse rapportage bevat de uitkomsten van het werkgelegenheidsonderzoek De werkgelegenheidscijfers zijn eerder gepubliceerd en verspreid in de vorm van een fuchskrift en een uitgebreid tabellenbestand. De werkgelegenheidscijfers en deze rapportage zijn tevens te raadplegen op Werkwijze Jaarlijks zet de provincie een schriftelijke enquête uit onder bedrijven en instellingen waar betaalde arbeid wordt verricht. Grote bedrijven worden jaarlijks benaderd en kleinere door middel van een steekproef. Na de schriftelijke ronde wordt een deel van de niet gerespondeerde bedrijven telefonisch benaderd. De respons bedraagt jaarlijks ongeveer 75% van de totale werkgelegenheid. Non-respons vestigingen worden opgehoogd. Voor deze ophoging wordt gebruik gemaakt van weging op basis van de ontwikkelingen bij vergelijkbare bedrijven (grootteklasse en sector). Anders dan bij andere bronnen is er sprake van een compleet register. Dit maakt het mogelijk om analyses te doen op elk gewenst ruimtelijk en/of sectoraal niveau. In Nederland zijn in totaal 21 provinciale en regiogerichte registers actief. Zij zijn verenigd in de stichting LISA. LISA bundelt de uitkomsten tot landelijke cijfers. Peildatum De peildatum van de registratie is 1 april. Urengrens In de registratie wordt gevraagd naar het aantal banen van meer en minder dan 15 uur per week. FT = minimaal 15 uur en PT = minder dan 15 uur per week. Landbouw De werkgelegenheidsgegevens van de landbouwsector waren tot 2010 gebaseerd op gegevens uit de landbouwtelling van het CBS (agrariërs), aangevuld met de gegevens van landbouwverwante bedrijven die binnen de reguliere enquête vielen. De cijfers van het CBS toonde (niet verklaarbare) onjuistheden. Het overkoepelde landelijke register (LISA) heeft besloten de landbouwstatistieken van het CBS vanaf 2011 los te laten en agrariërs op te nemen in het vestigingenregister. De inschrijfverplichting van agrariërs bij de KvK sinds 2008 bood deze mogelijkheid. Het register bevat hierdoor vanaf 2010 landbouwstatistieken op vestigingsniveau. Agrariërs gaan niet mee in de eigen enquête. De werkgelegenheidsgegevens worden verkregen via Prosu Databased Marketing. Prosu vraagt naar de werkgelegenheid als onderdeel van een eigen bredere enquête onder landbouwbedrijven. Bij de opname van agrariërs in het register is grotendeels gebruik gemaakt van de werkgelegenheidscijfers van Prosu. Voor het deel waar dit gegeven niet bekend was is gebruik gemaakt van de inschrijfgegevens bij de KvK. Wat betekent dit voor de werkgelegenheidscijfers: Het register heeft ervoor gekozen om 2010 als basisjaar te gebruiken voor de nieuwe werkwijze. Dit houdt in dat de landbouwgegevens tot en met 2009 gebaseerd zijn op de CBS telling en vanaf 2010 op de eigen registratie met als bron Prosu Databased Marketing. De werkgelegenheidsregistratie van Prosu wijkt af van die van het CBS, waardoor er tussen 2009 en 2010 sprake is van een trendbreuk. Meewerkende gezinsleden worden door Prosu veelal niet meegeteld en door het CBS wel. Voor de jaren 2008 en 2009 zijn enkele aanpassingen gedaan in de geaggregeerde statistiek op basis van niet eerder gecorrigeerde ontwikkeling. In de gemeenten Menameradiel en Franekeradeel is door de trendbreuk sprake van een toename van de werkgelegenheid in de landbouw tussen 2009 en De reden hiervoor is dat het CBS onvoldoende werkgelegenheid telde binnen de glastuinbouw. Voor de jaren 2010 en 2011 heeft hier een aanpassing plaatsgevonden. LISA hanteert een iets afwijkende methodiek, waardoor de trendbreuk tussen 2010 en 2011 plaatsvindt. Reden hiervoor is o.a. dat een aantal registers de breuk uitsmeren over de komende jaren. Mede gezien onze al voor de breuk al afwijkende werkwijze en om juiste actuele cijfers te kunnen presenteren heeft het register Fryslân ervoor gekozen ook de landbouwvestigingen 2010 met terugwerkende kracht op vestigingsniveau te vullen met werkgelegenheidscijfers, waardoor de breuk tussen 2009 en 2010 valt. De totale werkgelegenheidsgroei die LISA en het register Fryslân presenteren verschilt hierdoor. 5

7 Mutaties in reeks 10 jaar Het register verbetert haar historische gegevens. Eventueel geconstateerde fouten of dubbeltellingen worden met terugwerkende kracht (tot tien jaar) doorgevoerd. Jaarlijks verschijnt een nieuwe reeks van gegevens. Het is daardoor niet mogelijk de gegevens uit deze rapportage naast die van eerdere rapportages te leggen. Analyses dienen plaats te vinden met de (historische) gegevens die actueel in het register zijn opgenomen. NHR-effect Op 1 juli 2008 is de Nieuwe Handelsregisterwet van kracht gegaan. Gevolg hiervan is dat alle bedrijven en instellingen zich moeten inschrijven bij de KvK. Dit geldt dus ook voor sectoren die voorheen niet- inschrijfplichtig waren. Vestigingen in de sectoren landbouw, overheid, onderwijs, gezondheidszorg en vrije beroepen hebben een uiterste inschrijfdatum gekregen. De meeste van deze vestigingen zaten al als zogenaamde witte vlekken in het register. Vestigingen die ten onrechte nog niet in het register zaten worden met terugwerkende kracht opgevoerd en van werkgelegenheid voorzien. Op deze manier wordt het NHR-effect zoveel mogelijk geminimaliseerd. Informatie werkgelegenheidscijfers Voor vragen over de werkgelegenheidscijfers of voor het bestellen van aanvullende gegevens kunt u contact opnemen met de afdeling Informatievoorziening van de Provincie Fryslân: / wgr@fryslan.nl LISA (Landelijke register) Wanneer u geïnteresseerd bent in provinciegrensoverschrijdende statistieken en nationale statistieken dan kunt u zich wenden tot: Project Organisatie LISA Postbus AN Enschede tel: info@lisa.nl website: Bronvermelding Bij gebruik van cijfers bron vermelden: Werkgelegenheidsregister, Provincie Fryslân

8 Werkgelegenheid Fryslân Op de jaarlijkse peildatum van 1 april telde Fryslân in banen. Het betreft fulltime banen (meer dan 15 uur per week) en parttime banen (minder dan 15 uur per week). In de periode april 2013 en april 2014 is het aantal fulltime banen met afgenomen, een krimp van 1,3%. Het totaal aantal parttime banen is ten opzichte van 2013 met een krimp van 0,1% nagenoeg gelijk gebleven. Landelijk is het aantal fulltime banen met 1,2% gekrompen en nam de parttime werkgelegenheid af met 0,3% Banen Fryslân fulltime parttime Evenals voorgaande jaren is het aantal zelfstandigen (vestigingen met 1 werkzame persoon) toegenomen. Ten opzichte van 2013 is het de werkgelegenheid door de toename van het aantal zelfstandigen met banen toegenomen, een groei van 5,5%. De totale werkgelegenheid bij bedrijven/instellingen met minimaal 2 fulltime werkzame personen laat een krimp zien van 2,2%. Hier gingen fulltime banen verloren. De krimpende werkgelegenheid wordt enigszins getemperd door de groei van het aantal zelfstandigen. 7

9 Werkgelegenheidsontwikkeling provincies in % (fulltime banen) Noord-Holland Utrecht Flevoland Overijssel Noord-Brabant Gelderland Fryslân Zeeland Groningen Limburg Zuid-Holland Drenthe -4,0-3,5-3,0-2,5-2,0-1,5-1,0-0,5 0,0 Alle provincies kenden tussen 2013 en 2014 een krimp van de werkgelegenheid. Met een verlies van 3,4% was het banenverlies in Drenthe het grootst. Ook in Groningen (1,7%) was de krimp iets groter dan in Fryslân. In Noord-Holland bleef het banenverlies beperkt tot 0,2%. Jaarlijkse werkgelegenheidsontwikkeling Fryslân en Nederland (fulltime banen) 4,0 3,3 3,0 2,6 2,6 2,3 2,0 1,0 0,0-1,0-2,0 1,1 1,0 0,4 0,2 0,1 0,2 0,3-0,1-0,6-0,5-0,7-0,7-0,8-1,3-1,3-1,2-1,7-1,7 03-'04 04-'05 05-'06 06-'07 07-'08 08-'09 09-'10 10-'11 11-'12 12-'13 13-'14 Fryslân Nederland Sinds 2004 is het aantal fulltime banen met 1,2% toegenomen. Landelijk groeide de werkgelegenheid met 2,9% sterker in dezelfde periode. In 2009 werden de gevolgen van de financiële en economische crisis zichtbaar in de werkgelegenheid. Sinds het uitbreken van de crisis zijn er in Fryslân ruim fulltime banen verloren gegaan, een krimp van 4,8%. Landelijk is de werkgelegenheid sinds 2008 met 3,6% gekrompen, waardoor de gevolgen van de crisis voor de werkgelegenheid in Fryslân in verhouding groter zijn. 8

10 Werkgelegenheid naar sectoren De werkgelegenheidsontwikkeling verschilt sterk per sector. In de financiële sector zijn tussen april 2013 en april 2014 ruim 750 fulltime banen verloren gegaan, een daling van 8,7%. De handelssector, de bouw, het onderwijs en de overheid kenden een verlies van 2-3%. Binnen de industrie was de daling 1,1% en de landbouw kromp met 0,6%. De zorgsector is de grootste werkgever in Fryslân. Deze sector groeide de afgelopen jaren steeds waardoor het totale Friese banenverlies enigszins beperkt bleef. Dit jaar is het aantal fulltime banen in de zorg echter voor het eerst afgenomen (1,1%). Alleen binnen de zakelijke dienstverlening is er ten opzichte van 2013 sprake van een werkgelegenheidsgroei. Het aantal banen in de zakelijke dienstverlening nam met 550 toe, goed voor een groei van 2,4%. Werkgelegenheidsontwikkeling naar sector Sectie Sectie omschrijving Groei abs Groei Fryslân % Groei Nederland % A Landbouw/visserij ,6-2,6 BC Industrie/delfstoffenwinning ,1-1,6 DE Nutsbedrijven ,5-3,0 F Bouwnijverheid ,0-3,6 G Handel en reparatie ,3-1,2 HJ Vervoer, opslag en communicatie ,0 0,4 I Horeca ,1-0,3 K Financiële instellingen ,7-1,5 LMN Zakelijke dienstverlening ,4-0,5 O Openbaar bestuur en overheid ,7-2,3 P Onderwijs ,8-1,1 Q Gezondheids- en welzijnszorg ,1-1,1 RSTU Overige dienstverlening ,2 0,0 Totaal ,3-1,2 Landelijk kende de bouwsector met 3,6% relatief gezien de grootse banenkrimp. In Fryslân bleef het verlies beperkt tot 2%. Hier staat tegenover dat in 2013 de krimp in de Friese bouw met 8,1% groter was dan 6,2% landelijk. Het relatief grote verlies in de financiële sector komt grotendeels voor rekening van de overname van de Friesland Bank. Naast de financiële sector is het banenverlies binnen de handel, de overheid en het onderwijs relatief wat groter dan landelijk. Het verlies aan werkgelegenheid in de landbouw, industrie, bouw en nutsbedrijven is in Fryslân relatief minder groot dan landelijk. Het banenverlies binnen de zorg bedraagt zowel landelijk als in Fryslân 1,1%. In tegenstelling tot een landelijke krimp van een half procent nam de Friese werkgelegenheid in de dienstverlening met 2,4% toe. Zowel landelijk als provinciaal bleef het totaal aantal banen binnen de horeca en vervoerssector nagenoeg gelijk. 9

11 Werkgelegenheidsontwikkeling sectoren in % (fulltime banen) Nutsbedrijven Gezondheids- en welzijnszorg Overige dienstverlening Zakelijke dienstverlening Openbaar bestuur en overheid Onderwijs Vervoer, opslag en communicatie Horeca Handel en reparatie Landbouw/visserij Industrie/delfstoffenwinning Financiële instellingen Bouwnijverheid -25,0-20,0-15,0-10,0-5,0 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 Nederland Fryslân De crisis heeft met name de werkgelegenheid in bouw- en financiële sector flink geraakt. In beide sectoren geldt dat sinds 2008 ruim één op de vijf banen verloren is gegaan. Binnen de bouw zijn banen verloren gegaan en de financiële instellingen tellen gezamenlijk banen minder dan 6 jaar geleden. De sterke groei van het aantal zorg- en welzijnsbanen beperkt het totale banenverlies tot 4,8% ten opzichte van

12 In onderstaand figuur wordt de structuur van de Friese werkgelegenheid in beeld gebracht op basis van de werkgelegenheid in de verschillende sectoren. Ook is er een vergelijking met Nederland gemaakt. De zorgsector levert de meeste banen in Fryslân, gevolgd door de industrie en handel. In vergelijking met het landelijk gemiddelde is de industriesector relatief groot in Fryslân. Dit geldt in mindere mate ook voor de bouw, landbouw en financiële instellingen. Bij de dienstverlening, de handel en de vervoerssector is het omgekeerde het geval: het aandeel van deze sectoren is relatief laag in Fryslân. Werkgelegenheidsstructuur sectoren Fryslan en Nederland in % 2014 Overige dienstverlening Gezondheids- en welzijnszorg Onderwijs Openbaar bestuur en overheid Zakelijke dienstverlening Financiële instellingen Horeca Vervoer, opslag en communicatie Handel en reparatie Bouwnijverheid Nutsbedrijven Industrie/delfstoffenwinning Landbouw/visserij 0,0 2,0 4,0 6,0 8,0 10,0 12,0 14,0 16,0 18,0 Fryslân Nederland 11

13 Landbouw en visserij Met een krimp van 0,6% is het banenverlies in de landbouw beperkt gebleven. Ten opzichte van 2004 is de werkgelegenheid in de Friese landbouw met 17,9% afgenomen. Deze afname is sterker dan de landelijke banenkrimp van 13,1% in de landbouw. Landbouw en visserij (indexcijfer t.o.v. 2004) Fryslân sector Nederland sector Fryslân totaal Industrie en delfstoffenwinning De industrie telt ruim banen en is hiermee de tweede grootste sector in de provincie. In 2014 telt de sector ruim 350 banen minder dan een jaar eerder, een verlies van 1,1%. Tot 2010 was de industrie de grootste werkgever in Fryslân. In de afgelopen 10 jaar heeft de sector 8,2% van haar werkgelegenheid zien verdwijnen. Landelijk is het industriële banenverlies met 13,3% nog sterker. In tien jaar tijd zijn in de houtindustrie en bij de vervaardiging van transportmiddelen meer dan 500 banen verloren gegaan. Industrie en delfstoffenwinning (indexcijfer t.o.v. 2004) Fryslân sector Nederland sector Fryslân totaal 12

14 Nutsbedrijven De kleinste sector in Fryslân telt op 1 april fulltime banen. Het gaat binnen deze sector om bedrijven die zich bezighouden met winning en distributie van water, productie en handel van gas en elektriciteit en afvalinzameling en -behandeling. Nutsbedrijven (indexcijfer t.o.v. 2004) Fryslân sector Nederland sector Fryslân totaal Bouwnijverheid In de periode april 2013-april 2014 zijn er in de Friese bouw nog eens 325 banen verloren gegaan. Dit banenverlies van 2% is veel minder sterk dan de krimp in 2012 (6,2%) en 2013 (8,2%). De bouwsector is het voornaamste slachtoffer van de economische crisis. Sinds 2008 heeft de sector maar liefst 22,9% van haar werkgelegenheid ingeleverd, goed voor ruim fulltime banen. Landelijk bedraagt het banenverlies 19% sinds de crisisuitbraak. Mede als gevolg van de crisis is het aantal eenmansvestigingen (waaronder zzp ers) sinds 2008 sterk toegenomen in de bouw. Sinds 2008 zijn er 1204 eenmansvestigingen bijgekomen, een groei van 31%. Bouwnijverheid (indexcijfer t.o.v. 2004) Fryslân sector Nederland sector Fryslân totaal 13

15 Handel en reparatie Net als in 2013 is er ook in 2014 sprake van een banenverlies van 2,3%. Met het verlies van 710 banen telt de sector in fulltime banen. Het banenverlies in Fryslân is wat sterker dan de gemiddelde landelijke daling van 1,2%. Sinds het uitbreken van de crisis is er binnen de handel sprake van 8,0% werkgelegenheidskrimp in Fryslân tegenover 5,7% krimp landelijk. Verliezen komen voor rekening van de detailhandel. De groothandel is redelijk stabiel gebleven. De sector telt met een totaal van relatief veel parttime banen. Sinds 2008 is de parttime werkgelegenheid met 4% toegenomen, goed voor 585 banen. Een deel van deze groei zal voortkomen uit het feit dat mensen minder uren zijn gaan werken. De handelssector loopt van alle sectoren het meest gelijk op met de totale werkgelegenheidsontwikkeling. Handel en reparatie (indexcijfer t.o.v. 2004) Fryslân sector Nederland sector Fryslân totaal Horeca Het totaal aantal fulltime horecabanen in 2014 is met onveranderd ten opzichte van een jaar eerder. In 2012 en 2013 had de horeca nog te maken met een banenverlies van respectievelijk 3,6% en 2,6%. In de horeca zijn veel mensen parttime werkzaam. Het totaal aantal parttime banen nam met 2,1% af tot een totaal van Sinds het uitbreken van de crisis is 6,9% fulltime en 7,7% parttime werkgelegenheid in de Friese horeca verdwenen. Landelijk is de sector redelijk stabiel gebleven. Horeca (indexcijfer t.o.v. 2004) Fryslân sector Nederland sector Fryslân totaal 14

16 Vervoer, opslag en communicatie De sector is met fulltime banen even groot als in Ook landelijk is met een verlies van 0,3% sprake van een stabiel jaar. Tussen 2004 en 2008 groeide de werkgelegenheid met 6,3%, waarna er na 2008 sprake was van een verlies van 4,4%. Vervoer, opslag en communicatie (indexcijfer t.o.v. 2004) Fryslân sector Nederland sector Fryslân totaal Financiële instellingen Na een verlies van 400 banen in 2013 is er in 2014 opnieuw veel werkgelegenheid verloren gegaan in de Friese financiële sector. In de periode heeft de sector 755 banen verloren, een krimp van 8,7%. Het verdwijnen van de Friesland Bank speelt hierin een grote rol. Landelijk bedroeg het verlies 1,5%. Sinds de uitbraak van de crisis telt de sector 21,9% minder banen. Landelijk zijn de gevolgen met een krimp 14,8% minder groot. Ook voor de crisis was er al een dalende trend waarneembaar. Hierdoor is de werkgelegenheid in de financiële sector in tien jaar tijd met een kwart afgenomen tot banen in Financiële instellingen (indexcijfer t.o.v. 2004) Fryslân sector Nederland sector Fryslân totaal 15

17 Zakelijke dienstverlening De zakelijke dienstverlening is in 2014 de enige sector met een groeiende werkgelegenheid. Ten opzichte van 2013 nam het totaal aantal fulltime banen met 550 toe tot een totaal van , goed voor een groei van 2,4%. Landelijk leverde de sector in dezelfde periode met 0,5% iets aan werkgelegenheid in. De sector zat voor de crisis flink in de lift. Na enkele jaren van lichte schommelingen is er in 2014 weer sprake van een stijgende werkgelegenheid. In de afgelopen 10 jaar heeft de werkgelegenheid in de sector zich met een groei van 24% sterk ontwikkelt. Ondanks deze relatief sterkere groei dan de landelijke toename van 19% blijft het aandeel van de sector in de totale werkgelegenheid achter bij het Nederlands gemiddelde. Zakelijke dienstverlening (indexcijfer t.o.v. 2004) Fryslân sector Nederland sector Fryslân totaal Openbaar bestuur en overheid Een verlies van 370 banen maakt een totaal van fulltime overheidsbanen in Deze krimp van 2,7% is iets sterker dan de landelijke krimp van 2,3%. Sinds 2004 is de werkgelegenheid bij de Friese overheidsinstellingen met 7,2% gekrompen, tegenover een landelijke krimp van 6%. Openbaar bestuur en overheid (Indexcijfer t.o.v. 2004) Fryslân sector Nederland sector Fryslân totaal 16

18 Onderwijs Na jaren van toenemende werkgelegenheid binnen het onderwijs is er sinds 2012 sprake van een dalende trend in het aantal onderwijsbanen. In 2014 telt het Friese onderwijs 470 minder fulltime banen dan in 2013, een verlies van 2,8%. In 2011 telde de onderwijsinstellingen gezamenlijk fulltime banen. In 2014 zijn dit er minder, goed voor een krimp van 8,2%. Landelijk is dezelfde trend waarneembaar, al is deze nog wel voorzichtiger. Banenverlies komt voor rekening van het basisonderwijs. Binnen het voorgezet onderwijs zijn de verliezen klein en binnen het hogere onderwijs is sprake van een lichte groei. Onderwijs (Indexcijfer t.o.v. 2004) Fryslân sector Nederland sector Fryslân totaal Gezondheids- en welzijnszorg De zorg is met fulltime banen de grootste werkgever in Fryslân. Waar deze sector de afgelopen jaren nog de banenmotor was die zorgde dat het totale banenverlies enigszins beperkt bleef, is deze nu omgeslagen naar een krimpsector. In de periode april 2013-april 2014 zijn er binnen de zorg 415 fulltime banen verdwenen, een verlies van 1,1%. Ook landelijk nam het aantal zorgbanen met 1,1% af. Ondanks dit verlies is de sector in de afgelopen 10 jaar met in Fryslân met 23,1% gegroeid. Landelijk nam het aantal zorgbanen met 20,9% toe. Het totaal aantal parttime zorgbanen in 2014 bedraagt is hiermee met 0,3% toegenomen ten opzichte van Gezondheids- en welzijnszorg (indexcijfer t.o.v. 2004) Fryslân sector Nederland sector Fryslân totaal 17

19 Subsector zorg en welzijn Ziekenhuizen Medische en tandheelkundige praktijken Paramedische praktijken en overige gezondheidszorg Verpleeghuizen Huizen en dagverblijven voor verstandelijk gehandicapten Huizen, dagverblijven voor niet-verstandelijk gehandicapten Jeugdzorg en maatschappelijke opvang met overnachting Maatschap. dienstverl. zonder overnachting (ouderen/gehand.) Maatschap. dienstverl. zonder overnachting (overige) Totaal Met name in de gehandicaptenzorg en de maatschappelijke dienstverlening voor ouderen/gehandicapten (o.a. thuiszorg) zijn banen verloren gegaan. Overige dienstverlening De sector overige dienstverlening bevat onder andere bedrijven en instellingen binnen de cultuur, sport, belangenorganisaties en wellness. De sector is met 0,2% licht gekrompen tot een totaal van fulltime banen. In de afgelopen 10 jaar heeft de sector zich met een groei van 23,8% sterk ontwikkeld. Overige dienstverlening (indexcijfer t.o.v. 2004) Fryslân sector Nederland sector Fryslân totaal Naast de standaard gebuikte sectoren biedt het register de mogelijkheid inzicht te geven in andere deelsectoren, waarbij op basis van SBI codes een selectie wordt gemaakt uit de standaardsectoren. 18

20 Recreatie en toerisme Recreatie en toerisme is een belangrijke sector in Fryslân. (De sector is een samenstelling van bedrijven uit de hiervoor weergegeven sectoren) Werkgelegenheid Recreatie en Toerisme Fulltime Parttime Totaal Het totaal aantal banen (fulltime en parttime) in de sector bedraagt in De sector heeft hiermee een aandeel van 6,5% in de totale werkgelegenheid. De sector telt in april banen minder dan in april 2013, een krimp van 1,9%. Landelijk nam het aantal R&T banen met 0,2% af. Sinds de uitbraak van de crisis zijn er banen verloren gegaan in de Friese recreatie en toerismesector. In tien jaar tijd is de totale werkgelegenheid binnen de sector met 0,5% afgenomen. Agrofood Agrofood gaat over alles wat met voedsel maar ook met non food - te maken heeft; van productie tot het bewerken, verwerken, veemarkten en distribueren ervan. Werkgelegenheid agrofood (banen minimaal 15 uur) Aandeel in werkgelegenheid abs % abs % Landbouw , ,9 6,8 5,5 Voedings- en genotmiddelenindustrie , ,6 3,4 3,3 Groothandel , ,7 1,5 1,6 Overig , ,3 0,8 0,7 0 Totaal Agrofood , ,4 12,5 11,2 Agrofood heeft een aandeel van 11,2% in de Friese werkgelegenheid. In de afgelopen 10 jaar is het aantal banen in de landbouw sterk afgenomen. De voedingsmiddelenindustrie telt in 2014 nagenoeg net zoveel banen als in

21 Werkgelegenheid naar streekregio Een weergave van de werkgelegenheid, de werkgelegenheidsontwikkeling en de structuur van de werkgelegenheid in de provinciale streekregio s. Werkgelegenheid streekregio's (fulltime banen) Noordwest Fryslân Noordoost Fryslân Zuidwest Fryslân Zuidoost Fryslân Waddeneilanden Regionaal is de werkgelegenheid in Noordwest-Fryslân (-1,5%), Noordoost-Fryslân(-1,4%), Zuidwest- Fryslân (-0,9%) en Zuidoost-Fryslân (-1,4%) gekrompen. De Waddeneilanden kennen gezamenlijk een groei van 1,3% van de werkgelegenheid. 115 Ontwikkeling werkgelegenheid streekregio's (indexcijfer t.o.v. 2004) Noordwest Fryslân Noordoost Fryslân Zuidwest Fryslân Zuidoost Fryslân Waddeneilanden Er zijn duidelijke verschillen tussen de streekregio s waarneembaar als het gaan om de werkgelegenheidsontwikkeling in de afgelopen 10 jaar. In Zuidwest- en Zuidoost Fryslân is het aantal banen met respectievelijk 4,5% en 5% toegenomen; ruim boven het provinciaal gemiddelde van 1,2%. Het Noorden van de provincie laat een ander beeld zien. Noordwest-Fryslân telt ten opzichte van ,4% minder banen. In Noordoost Fryslân kromp de werkgelegenheid met 2,6% nog iets sterker. 20

22 Werkgelegenheidsstructuur regio s 2014 Sector Noordwest Fryslân Noordoost Fryslân Zuidwest Fryslân Zuidoost Fryslân Waddeneilanden Totaal Landbouw en visserij 3,7 8,8 7,4 4,9 4,5 5,5 Industrie en delfstoffenwinning 10,3 17,3 18,4 17,6 2,2 14,9 Nutsbedrijven 2 0,4 0,8 1,2 0 1,3 Bouwnijverheid 4,5 12,3 8,4 7,2 8,1 7,2 Handel en reparatie 11,7 15,2 14,2 15,6 11,8 13,9 Horeca 1,9 2,2 3,4 2,2 31,6 2,9 Vervoer, opslag en communicatie 5,4 5,6 5, Financiële instellingen 7,4 1,7 1,4 1,8 0,7 3,6 Zakelijke dienstverlening 10,8 8,5 12,1 10,5 8,1 10,6 Openbaar bestuur en overheid 11,1 4 3,3 2,9 6,2 6 Onderwijs 8,7 6,4 5,8 7,1 4,6 7,3 Gezondheids- en welzijnszorg 19 14,3 14,8 18,3 7,2 17,1 Overige dienstverlening 3,5 3,5 4,6 3,6 5 3,8 Totaal De vijf Friese regio s verschillen onderling vrij sterk. De regio Noordoost heeft een relatief groot aandeel landbouw, industrie en bouw en een laag aandeel dienstverlening en gezondheidszorg. De regio Noordwest heeft een structuur met relatief weinig industrie, bouw en handel en veel werkgelegenheid in financiële instellingen, overheid en gezondheidszorg. Dit komt met name ook doordat Leeuwarden binnen deze regio valt. In de regio Zuidwest Fryslân hebben de sectoren landbouw, bouw en dienstverlening een relatief groot aandeel. De gezondheidszorg en het onderwijs hebben hier een relatief kleiner aandeel in de structuur. Zuidoost Fryslân kent een relatief groot aandeel handel en gezondheidszorg. Op de Waddeneilanden is de horeca met afstand de grootste sector. 21

23 Werkgelegenheid naar gemeente Onderstaand kaartje toont de werkgelegenheidsontwikkeling van de Friese gemeenten. Bij 11 van de 24 Friese gemeenten is sprake van een verlies aan werkgelegenheid van minimaal 1%. Bij 8 gemeenten is het totaal aantal fulltime banen min of meer gelijk gebleven en bij 5 gemeenten is sprake van een werkgelegenheidsgroei van meer dan 1%. Op de Waddeneilanden Schiermonnikoog, Vlieland en Terschelling en in Kollumerland en Ferwerderadiel is sprake van toename van het aantal banen. Van de 5 grootste Friese gemeenten is zowel absoluut als relatief het banenverlies in Leeuwarden het grootst. In de gemeente met de grootse werkgelegenheidsfunctie gingen banen verloren, een krimp van 1,9%. Ook in Heerenveen (-1,8%), Smallingerland (-1,7%), Súdwest-Fryslân (-1%) en De Friese Meren (-0,8) is sprake van een banenverlies. 22

24 Ontwikkeling werkgelegenheid Friese gemeenten Fulltime 2014 Aandeel abs % Heerenveen , ,1 Vlieland 515 0, ,5 Kollumerland en Nieuwkruisland , ,3 het Bildt , ,0 Franekeradeel , ,6 Ameland ,7 98 7,0 Menameradiel , ,2 Súdwest-Fryslân , ,0 Ferwerderadiel ,0 87 4,2 De Friese Meren , ,7 Weststellingwerf , ,9 Terschelling ,8 44 2,5 Harlingen , ,3 Littenseradiel ,1 46 1,9 Smallingerland , ,7 Dantumadiel , ,8 Ooststellingwerf , ,2 Opsterland , ,7 Leeuwarderadeel , ,1 Achtkarspelen , ,4 Leeuwarden , ,7 Dongeradeel , ,1 Tytsjerksteradiel , ,5 Schiermonnikoog 383 0, ,8 Totaal Fryslân ,2 De gemeente Leeuwarden is met een kwart van de Friese banen de grootste werkgelegenheidsgemeente gevolgd door Súdwest-Fryslân, Heerenveen en Smallingerland. In de periode is de werkgelegenheid in de gemeente Heerenveen zowel absoluut als relatief het sterkst gegroeid. Ook in de gemeenten Vlieland en Kollumerland is het aantal banen met ruim 10% gestegen in de afgelopen tien jaar. 23

25 Ontwikkeling werkgelegenheid F4 gemeenten (indexcijfer t.o.v Heerenveen Leeuwarden Smallingerland Súdwest-Fryslân De 4 grootste gemeenten, de zogenaamde F4 gemeenten, zijn samen goed voor bijna 60% van de Friese werkgelegenheid. De werkgelegenheid van deze gemeenten heeft zich in de afgelopen 10 jaar verschillend ontwikkeld. Met ruim fulltime banen is de gemeente Leeuwarden goed voor een kwart van de werkgelegenheid. In de afgelopen 10 jaar is de werkgelegenheid in Leeuwarden echter met 4,7% gekrompen. De werkgelegenheid in de gemeente Heerenveen heeft zich van de vier het sterkst ontwikkelt met een groei van 14,1%. Súdwest-Fryslân en Smallingerland tellen in 2014 respectievelijk 5,0% en 1,7% meer banen dan tien jaar geleden. De groei in de gemeente Heerenveen heeft met name plaatsgehad in de periode tot aan De gevolgen van de crisis zijn voor alle F4 gemeenten zichtbaar al zijn die voor Smallingerland en Leeuwarden groter geweest dan in Súdwest- Fryslân en Heerenveen. Werkgelegenheidsstructuur F4 gemeenten 2014 Heerenveen Leeuwarden Smallingerland Súdwest-Fryslân Landbouw en visserij 2,7 0,6 1,5 6,9 Industrie en delfstoffen 15,3 8,2 22,8 16,9 Nutsbedrijven 1,5 2,6 1,7 0,9 Bouwnijverheid 5,4 3,0 7,2 8,2 Handel en reparatie 15,6 10,1 13,7 14,0 Horeca 1,8 1,8 1,9 3,0 Vervoer, opslag en communicatie 9,7 5,2 6,3 5,1 Financiële instellingen 3,0 9,7 1,5 1,7 Zakelijke dienstverlening 13,6 11,0 9,5 12,4 Openbaar bestuur en overheid 2,2 13,7 3,2 3,3 Onderwijs 6,5 9,7 8,3 6,5 Gezondheidszorg 18,4 21,0 19,6 16,4 Overige dienstverlening 4,4 3,4 2,6 4,8 totaal De F4 gemeenten hebben allemaal een eigen werkgelegenheidsstructuur. De structuur van Heerenveen ligt het dichtst bij het provinciaal gemiddelde. Leeuwarden telt relatief veel werkgelegenheid binnen de financiële dienstverlening en de overheid. Het percentage industriële banen is in Leeuwarden relatief laag. Smallingerland kenmerkt zich juist door het hoge percentage banen in de industrie. In Súdwest-Fryslân zijn relatief veel banen in de landbouw en de bouw. 24

26 Werkgelegenheid naar geslacht In 2014 is zowel het aantal fulltime banen bezet door mannen (-0,7%) als het aantal banen bezet door vrouwen (-2,2%) afgenomen. Binnen de parttime werkgelegenheid is sprake van een groei van 2,6% van het aantal banen bezet door mannen en een krimp van 1,5% van het aantal vrouwelijke parttime banen. 120 Ontwikkeling werkgeleenheid naar geslacht (indexcijfer t.o.v. 2004) Mannen fulltime Vrouwen fulltime Mannen parttime Vrouwen parttime Vrouwen zijn een steeds belangrijkere rol gaan spelen op de Friese arbeidsmarkt. Het aantal fulltime banen bezet door vrouwen is sinds 2004 met 8,0% gegroeid, terwijl het aantal fulltime banen bezet door mannen met 2,9% afnam. De ontwikkeling van de parttime werkgelegenheid laat een omgekeerd beeld zien. Het aantal parttime banen bezet door een man groeide met 13,9% en het aantal vrouwelijke parttime banen nam toe met 1,0%. De groei van het aantal parttime banen bezet door een man komt deels voort uit een verschuiving in de urengrens. Binnen de zorg, horeca, overige dienstverlening en het onderwijs zijn vrouwen in de meerderheid op de werkvloer. Werkgelegenheidsstructuur sectoren 2014 Overige dienstverlening Gezondheids- en welzijnszorg Onderwijs Openbaar bestuur en overheid Zakelijke dienstverlening Financiële instellingen Horeca Vervoer, opslag en communicatie Handel en reparatie Bouwnijverheid Nutsbedrijven Industrie/delfstoffenwinning Landbouw/visserij 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% man fulltime man parttime vrouw fulltime vrouw parttime 25

27 Vestigingen Onder een vestiging wordt een locatie van een onderneming, instelling of zelfstandig beroepsbeoefenaar verstaan waarin of van waaruit een economische activiteit of zelfstandig (vrij) beroep wordt uitgeoefend door minimaal 1 werkzame persoon. In 2014 telde Fryslân vestigingen. Ten opzichte van 2013 is het aantal vestigingen met 3,1% gegroeid. De handelssector en zakelijke dienstverlening tellen de meeste vestigingen. Beide sectoren zijn goed voor ruim 18% van alle bedrijven/instellingen. De sectoren overige dienstverlening, bouw en landbouw zijn ieder goed voor ruim 10% van de Friese bedrijven/instellingen. Vestigingen naar sector 2014 Zakelijke dienstverlening Handel en reparatie Landbouw/visserij Bouwnijverheid Overige dienstverlening Gezondheids- en welzijnszorg Vervoer, opslag en communicatie Industrie/delfstoffenwinning Horeca Eenmans/zzp Vestigingen met personeel Onderwijs Financiële instellingen Openbaar bestuur en overheid Nutsbedrijven Ruim de helft (63%) van de vestigingen bestaat uit eenpersoonsvestigingen (waaronder zzp ers). Met name in de bouw en dienstverlening is het aandeel eenpersoonsbedrijven groot. Het Midden- en kleinbedrijf (MKB) betreft alle bedrijven tot 250 werkenden in de marktsector. De marktsector bestaat uit het bedrijfsleven, zonder overheid, maar ook zonder de delfstoffenwinning, onderwijs, verhuur en exploitatie van onroerend goed en de zorgsector (non profit/overig). Bedrijven in de marksector met meer dan 250 werknemers vallen binnen het grootbedrijf (GB). De Friese marktsector telt MKB-bedrijven en 45 bedrijven met het kenmerk grootbedrijf. Van de MKB-bedrijven zijn bedrijven eenpersoonsbedrijven (waaronder zzp ers). Het Friese MKB is in 2013 goed voor 61% van de totale Friese werkgelegenheid. Het grootbedrijf heeft een aandeel van 8%. De non-profit/overig vestigingen kennen een gezamenlijk aandeel van 31%. 26

28 Bijlage Werkgelegenheid * Banen fulltime (minimaal 15 Jaar uur) Banen parttime (minder dan 15 uur) ** * Vanaf 2000 mutaties met terugwerkende kracht ** Trendbreuk wijzing registratie landbouwvestigingen 27

29 Werkgelegenheid naar sector (fulltime banen) Groei abs. Groei % A Landbouw/visserij ,6 BC Industrie/delfstoffenwinning ,1 DE Nutsbedrijven ,5 F Bouwnijverheid ,0 G Handel en reparatie ,3 HJ Vervoer, opslag en communicatie ,0 I Horeca ,1 K Financiële instellingen ,7 LMN Zakelijke dienstverlening ,4 O Openbaar bestuur en overheid ,7 P Onderwijs ,8 Q Gezondheids- en welzijnszorg ,1 RSTU Overige dienstverlening ,2 Totaal ,3 Werkgelegenheid naar sector (parttime banen) Groei abs. Groei % A Landbouw/visserij ,1 BC Industrie/delfstoffenwinning ,3 DE Nutsbedrijven ,1 F Bouwnijverheid ,3 G Handel en reparatie ,3 HJ Vervoer, opslag en communicatie ,3 I Horeca ,9 K Financiële instellingen ,9 LMN Zakelijke dienstverlening ,0 O Openbaar bestuur en overheid ,9 P Onderwijs ,6 Q Gezondheids- en welzijnszorg ,7 RSTU Overige dienstverlening ,9 Totaal ,1 28

30 Vestigingen naar sector Groei abs. Groei % A Landbouw/visserij ,5 BC Industrie/delfstoffenwinning ,1 DE Nutsbedrijven ,2 F Bouwnijverheid ,8 G Handel en reparatie ,6 HJ Vervoer, opslag en communicatie ,8 I Horeca ,5 K Financiële instellingen ,3 LMN Zakelijke dienstverlening ,0 O Openbaar bestuur en overheid ,6 P Onderwijs ,9 Q Gezondheids- en welzijnszorg ,8 RSTU Overige dienstverlening ,4 Totaal ,1 29

31 Werkgelegenheid naar afdeling Fulltime banen SBI afdeling '14 abs. 13-'14 % Landbouw, jacht en dienstverlening voor de landbouw en jacht ,6 Bosbouw, exploitatie van bossen en dienstverlening bosbouw ,0 Visserij en kweken van vis en schaaldieren ,1 Winning van aardolie en aardgas ,0 Winning van delfstoffen (geen olie en gas) ,0 Dienstverlening voor de winning van delfstoffen ,0 Vervaardiging van voedingsmiddelen ,5 Vervaardiging van dranken ,2 Vervaardiging van tabaksproducten ,0 Vervaardiging van textiel ,5 Vervaardiging van kleding ,9 Vervaardiging van leer, lederwaren en schoenen ,6 Primaire houtbewerking en vervaardiging van artik. van hout ,2 Vervaardiging van papier, karton en papier- en kartonwaren ,9 Drukkerijen, reproductie van opgenomen media ,2 Vervaardiging van chemische producten ,0 Vervaardiging van farmaceutische grondstoffen en producten ,8 Vervaardiging van producten van rubber en kunststof ,3 Vervaardiging van overige niet-metaalhoudende minerale prod ,9 Vervaardiging van metalen in primaire vorm ,7 Vervaardiging van prod. van metaal (geen machines en app.) ,4 Vervaardiging van computers, elektronische en optische mach ,2 Vervaardiging van elektrische apparatuur ,2 Vervaardiging van overige machines en apparaten ,0 Vervaardiging van auto's, aanhangwagens en opleggers ,3 Vervaardiging van overige transportmiddelen ,6 Vervaardiging van meubels ,8 Vervaardiging van overige goederen ,7 Reparatie en installatie van machines en apparaten ,1 Productie, distributie, handel in elektriciteit, aardgas ,4 Winning en distributie van water ,7 Afvalwaterinzameling en -behandeling ,3 Afvalinzameling en -behandeling; voorbereiding tot recycling ,6 Sanering en overig afvalbeheer ,1 Algemene burgerlijke en utiliteitsbouw, projectontwikkeling ,3 Grond-, water- en wegenbouw (geen grondverzet) ,5 Gespecialiseerde werkzaamheden in de bouw ,0 Handel in en reparatie van auto s, motorfietsen, aanhangers ,6 Groothandel en handelsbemiddeling (niet in auto's e.d.) ,3 Detailhandel (niet in auto's e.d.) ,8 Vervoer over land ,4 Vervoer over water ,1 Luchtvaart ,7 Opslag en dienstverlening voor vervoer ,6 Post en koeriers ,5 Logiesverstrekking ,9 Eet- en drinkgelegenheden ,3 30

32 Uitgeverijen ,5 Productie en distributie van films en televisieprogramma s ,0 Verzorgen en uitzenden van radio- en televisieprogramma's ,0 Telecommunicatie ,8 Dienstverl. activiteiten op het gebied van informatietechn ,1 Dienstverlenende activiteiten op het gebied van informatie ,9 Financiële instellingen (geen verzekeringen, pensioenfonds) ,6 Verzekeringen en pensioenfondsen (geen verplichte soc. verz) ,4 Overige financiële dienstverlening ,0 Verhuur van en handel in onroerend goed ,0 Rechtskundige dienstverlening, accountancy, belastingadvies ,7 Holdings (geen financiële), interne concerndiensten ,5 Architecten, ingenieurs en technisch ontwerp en advies ,4 Speur- en ontwikkelingswerk ,6 Reclame en marktonderzoek ,8 Industrieel ontwerp en vormgeving, fotografie, vertaling ,0 Veterinaire dienstverlening ,9 Verhuur en lease van auto's, consumentenartikelen, machines ,3 Arbeidsbemiddeling, uitzendbureaus en personeelsbeheer ,1 Reisbemiddeling, reisorganisatie, toeristische informatie ,6 Beveiliging en opsporing ,0 Facility management, reiniging en landschapsverzorging ,0 Overige zakelijke dienstverlening ,7 Openbaar bestuur, overheidsdiensten, sociale verzekeringen ,7 Onderwijs ,8 Gezondheidszorg ,6 Verpleging, verzorging en begeleiding met overnachting ,8 Maatschappelijke dienstverlening zonder overnachting ,4 Kunst ,9 Culturele uitleencentra, archieven, musea, dierentuinen ,5 Loterijen en kansspelen ,0 Sport en recreatie ,4 Levensbeschouwelijke en politieke organisaties ,1 Reparatie van computers en consumentenartikelen ,9 Wellness en overige dienstverlening; uitvaartbranche ,4 Totaal ,3 31

33 Werkgelegenheid naar afdeling Parttime banen SBI afdeling '14 abs. 13-'14 % Landbouw, jacht en dienstverlening voor de landbouw en jacht ,2 Bosbouw, exploitatie van bossen en dienstverlening bosbouw ,7 Visserij en kweken van vis en schaaldieren ,0 Winning van aardolie en aardgas ,0 Winning van delfstoffen (geen olie en gas) ,0 Dienstverlening voor de winning van delfstoffen ,0 Vervaardiging van voedingsmiddelen ,3 Vervaardiging van dranken ,0 Vervaardiging van tabaksproducten ,0 Vervaardiging van textiel ,1 Vervaardiging van kleding ,0 Vervaardiging van leer, lederwaren en schoenen ,0 Primaire houtbewerking en vervaardiging van artik. van hout ,5 Vervaardiging van papier, karton en papier- en kartonwaren ,0 Drukkerijen, reproductie van opgenomen media ,7 Vervaardiging van chemische producten ,6 Vervaardiging van farmaceutische grondstoffen en producten ,0 Vervaardiging van producten van rubber en kunststof ,4 Vervaardiging van overige niet-metaalhoudende minerale prod ,3 Vervaardiging van metalen in primaire vorm ,0 Vervaardiging van prod. van metaal (geen machines en app.) ,7 Vervaardiging van computers, elektronische en optische mach ,4 Vervaardiging van elektrische apparatuur ,6 Vervaardiging van overige machines en apparaten ,8 Vervaardiging van auto's, aanhangwagens en opleggers ,3 Vervaardiging van overige transportmiddelen ,0 Vervaardiging van meubels ,4 Vervaardiging van overige goederen ,5 Reparatie en installatie van machines en apparaten ,5 Productie, distributie, handel in elektriciteit, aardgas ,2 Winning en distributie van water ,0 Afvalwaterinzameling en -behandeling ,0 Afvalinzameling en -behandeling; voorbereiding tot recycling ,5 Sanering en overig afvalbeheer ,0 Algemene burgerlijke en utiliteitsbouw, projectontwikkeling ,2 Grond-, water- en wegenbouw (geen grondverzet) ,2 Gespecialiseerde werkzaamheden in de bouw ,9 Handel in en reparatie van auto s, motorfietsen, aanhangers ,1 Groothandel en handelsbemiddeling (niet in auto's e.d.) ,6 Detailhandel (niet in auto's e.d.) ,6 Vervoer over land ,9 Vervoer over water ,0 Luchtvaart ,0 Opslag en dienstverlening voor vervoer ,2 Post en koeriers ,5 Logiesverstrekking ,9 Eet- en drinkgelegenheden ,1 32