M.e.r.-beoordelingsnotitie Project Stroomlijn Nederrijn en Lek Spoor Versie 3.0

Transcriptie

1 M.e.r.-beoordelingsnotitie Project Stroomlijn Nederrijn en Lek Spoor Versie 3.0

2 Inhoudsopgave Inhoudsopgave 2 1. Inleiding Aanleiding van project Stroomlijn Nederrijn en Lek spoor M.e.r.-beoordelingsprocedure 3 2. Kenmerken van het project Beschrijving en omvang van het project Cumulatie met andere projecten Gebruik van natuurlijke hulpbronnen en productie van afvalstoffen Verontreiniging, hinder en risico op ongevallen Plaats van het project Kenmerken van het potentiële effect Macrofauna Natuurbeschermingswet Flora- en faunawet EHS Afstemming met betrokken bestuursorganen Conclusie 15 Bijlagen. 16 Bijlage 1 Kaarten Ontwerp Projectplan Bijlage 9 Passende beoordeling Bijlage 10 Aktiviteitenplan Flora- en faunawet

3 1. Inleiding 1.1 Aanleiding van project Stroomlijn Nederrijn en Lek spoor 2 De afgelopen jaren is in het uiterwaardgebied van de grote rivieren de hydraulische weerstand van het winterbed toegenomen. Belangrijke oorzaak hiervan is een toegenomen groei van vegetatie in het winterbed door natuurontwikkeling en extensiever beheer van agrarisch land. Door deze verruwing van het winterbed wordt de afvoer van water, ijs en sediment bemoeilijkt wat leidt tot hogere waterstanden. Binnen het programma Stroomlijn van Rijkswaterstaat worden de verruwde gebieden in de uiterwaarden aangepakt ten behoeve van de hoogwaterveiligheid. Het project Stroomlijn Nederrijn en Lek spoor 2 maakt onderdeel uit van dit programma. Bij dit project wordt vegetatie verwijderd. In hoofdstuk 2 wordt het project in meer detail beschreven. 1.2 M.e.r.-beoordelingsprocedure Het project valt niet aan te merken als onderhoud- of herstelmaatregel en is daarmee een werk tot wijziging van het waterstaatswerk rivier Lek en Nederrijn. Dit betekent dat voor het project een projectplan waterwet moet worden vastgesteld door de Minister van Infrastructuur en Milieu. Het projectplan waterwet is een m.e.r.- beoordelingsplichtig besluit op grond van categorie D3.2 van het Besluit m.e.r. daar het betreft: De aanleg, wijziging of uitbreiding van werken inzake kanalisering of ter beperking van overstromingen,. Doel van de m.e.r.-beoordelingsprocedure is dat het bevoegd gezag beoordeelt of een milieueffectrapport (MER) moet worden gemaakt vanwege de belangrijke nadelige gevolgen die het besluit kan hebben voor het milieu. Het bevoegd gezag houdt bij zijn beslissing rekening met de volgende criteria uit bijlage III van de M.e.r.-richtlijn 1 : kenmerken van het project; plaats van het project; kenmerken van het potentiële effect. In deze m.e.r.-beoordelingsnotitie worden deze drie criteria getoetst voor het project Stroomlijn Nederrijn en Lek spoor 2. Op basis daarvan beslist de Minister van Infrastructuur en Milieu of vanwege mogelijke belangrijke nadelige milieugevolgen een MER moet worden gemaakt. 1 Europese Richtlijn betreffende de milieueffectbeoordeling van bepaalde openbare en particuliere projecten (85/337/EEG) zoals gewijzigd door de richtlijnen 97/11/EG, 2003/35/EG en 2009/31/EG. 3

4 2. Kenmerken van het project 2.1 Beschrijving en omvang van het project Het projectgebied loopt van rivierkilometer 880 bij Arnhem totaan kilometer 988 bij Krimpen aan de Lek. Het projectgebied is weergegeven in figuur 1. Project Stroomlijn Nederrijn en Lek Fig. 1 Deze MER-beoordeling betreft een aantal uiterwaarden langs de Lek tussen rivierkilometers 894 tot 959 aan de noord- en zuidzijde van de rivier Lek die vallen binnen spoor 2 van Stroomlijn Nederrijn en Lek. In figuur 2 is de ligging van het projectgebied langs de Lek weergegeven. Een overzicht van de betreffende deelgebieden is opgenomen in tabel 1. 4

5 Figuur 2. Ligging projectgebied langs de Lek. Nr. Deelgebied Gemeente 6 Steenwaard Houten 9 Graafsewaard Lopik 10 Polder de Eendragt Vianen, Zederik 14 Bosscherwaarden Wijk bij Duurstede 16 Lunenburgerwaard en Wijk bij Duurstede meandertak Gravenbol 18 Amerongse Bovenpolder Utrechtse Heuvelrug 25 Struik Renkum Tabel 1. Overzicht van deelgebieden binnen dit projectplan Met het Programma Stroomlijn heeft Rijkswaterstaat tot doel om de doorstroming van het water door de uiterwaarden bij zeer hoge waterstanden te verbeteren. Bij hoogwater zorgt beplanting in de uiterwaarden voor opstuwing van het water. Ook blijft er vuil in de beplanting hangen, waardoor het opstuwende effect nog groter wordt. Hierdoor ontstaat het risico op overstromingen. Om de hoogwaterveiligheid te kunnen garanderen, is het verwijderen van de opstuwende beplantingen in de uiterwaarden noodzakelijk. 5

6 Rijkswaterstaat heeft onderzoek gedaan naar de verschillende alternatieven om overstromingen te voorkomen, waarbij is gekeken naar uiterwaardverlagingen, het aanleggen van nevengeulen, dijkverbeteringen, kribverlagingen en zomerbedverdiepingen. De genoemde alternatieve oplossingen voldoen niet als reëel alternatief voor het programma Stroomlijn. Het programma Stroomlijn moet gezien worden als aanvullende maatregel op de in uitvoering zijnde en nog uit te voeren ingrepen uit de overige genoemde programma s. Gezamenlijk kunnen deze maatregelen leiden tot voldoende hoogwaterveiligheid in het rivierengebied. Voor het Programma Stroomlijn heeft Rijkswaterstaat op basis van onderzoek bepaald waar het water het hardst door de uiterwaarden stroomt de zogenaamde stroombaan. Rijkswaterstaat hanteert een vegetatielegger (vastgesteld op ) waarop is opgenomen welke beplanting in de stroombaan en welke beplanting buiten de stroombaan staat. In de stroombaan moet de beplanting (bos, struweel, hagen, opslag van bomen in rietland) verwijderd moeten worden voor een betere afvoer van het water. Hiervoor vindt een belangenafweging plaats om te bepalen welke beplanting verwijderd kan worden, waarvoor onder andere ecologische en cultuurhistorische waarden en de wensen van de eigenaren en beheerders in kaart gebracht en in overweging meegenomen worden. De werkzaamheden betreffen het (deels) verwijderen, dunnen en opkronen van vegetatie uit de stroombaan die opstuwing veroorzaakt bij hoge waterstanden op de rivier. Daarbij worden zowel bos, struweel, heggen als houtopslag in rietland verwijderd. Stroomlijn Nederrijn en Lek spoor 2 betreft het tweede deel van project Stroomlijn Nederrijn en Lek. 2.2 Cumulatie met andere projecten In de nabijheid zijn of worden de volgende andere plannen en projecten uitgevoerd: Ruimte voor de Lek bij Nieuwegein en Vianen (Rijkswaterstaat) Lunenburgerwaard (Provincie Utrecht/O-gen) De genoemde projecten zijn gericht op de veiligheid tegen overstroming. Deze projecten maken onderdeel uit van een groter geheel dat een samenhangend pakket vormt. Het gebied van Ruimte voor de Lek ligt buiten de invloedssfeer van Stroomlijn Nederrijn en Lek. In de Lunenburgerwaard is een KRW-project gepland. De ingrepen van Stroomlijn Nederrijn en Lek staan de realisatie van deze KRW-maatregel niet in de weg. Als gevolg van bovengenoemde projecten is er geen sprake van cumulatie van milieueffecten. 2.3 Gebruik van natuurlijke hulpbronnen en productie van afvalstoffen Anders dan de brandstof voor het materieel worden er geen natuurlijke hulpbronnen gebruikt. De gerooide en verwijderde vegetatie zal naar verwachting worden versnipperd ten behoeve van nuttige toepassing als biobrandstof. 6

7 2.4 Verontreiniging, hinder en risico op ongevallen De werkzaamheden vinden plaats met materieel dat geluid produceert. Deze bronnen zullen zich gedurende de werkzaamheden door het gebied verplaatsen en dus niet lang op één locatie aanwezig zijn. De werkzaamheden zullen per deelgebied zo veel mogelijk aansluitend uitgevoerd worden, om de hinder voor omwonenden te beperken. De uitstoot van de machines is zo beperkt en de luchtkwaliteit in het gebied ligt zo ver onder de daarvoor geldende normen, dat de werkzaamheden niet zullen leiden tot overschrijding van de normen voor luchtkwaliteit. Er wordt niet gewerkt met gevaarlijke stoffen. Het gebied is deels vrij toegankelijk voor wandelaars. Mogelijk zal de toegankelijkheid gedurende de werkzaamheden worden beperkt, ter voorkoming van risico s voor derden. Daarnaast zijn er geen bijzondere risico s. 7

8 3. Plaats van het project Het project is gelegen in de gemeenten Zederik, Lopik, Vianen, Houten, Wijk bij Duurstede, Utrechtse Heuvelrug en Renkum langs de Nederrijn en de Lek tussen rivierkilometer 894 en 959. Over het gehele traject zijn op diverse locaties werkzaamheden gepland. In bijlage 1 bij het projectplan zijn de kaarten opgenomen met de definitieve ontwerpen. Hieronder is per deelgebied een korte beschrijving gegeven van de deelgebieden en de werkzaamheden die er zullen plaatsvinden. DO 6 Steenwaard, Houten - Er wordt bos, struweel en houtopslag uit rietland verwijderd. Vanwege de aanwezigheid van ecologische waarden blijven enkele objecten behouden. DO 9 Graafsewaard, Lopik - Er wordt bos, struweel en houtopslag verwijderd in en rond de kleiputten onderaan de dijk. Vanuit ecologische waarden blijven enkele objecten behouden. - Er worden bomen opgekroond vanuit de wens van de rechthebbende of omdat de bomen niet geheel verwijderd kunnen worden vanwege aanwezigheid van een roofvogelnest. DO 10 Polder de Eendragt, Zederik en Vianen - Er wordt bos, struweel en houtopslag in rietlanden verwijderd op diverse plekken in de uiterwaard. - Tevens wordt er rond een plas gedund, wat hier inhoudt dat zo n 60% van de beplanting verwijderd wordt. Er blijven op verzoek van de rechthebbende enkele beeldbepalende bomen staan. Vanwege ijsvogel en vleermuizen is het behoud van vegetatie aan de oever noodzakelijk. DO 14 Bosscherwaarden, Wijk bij Duurstede - Vanwege de aanwezigheid van boommarter in het gebied dient vrijwel alle bos en struweel behouden te blijven. Daarom wordt enkel houtopslag uit rietland verwijderd. DO 16 Lunenburgerwaard en meandertak Gravenbol, Wijk bij Duurstede - Er worden met name enkele kleine plukken oevervegetatie (bos, struweel) verwijderd. Tevens wordt een groter aaneengesloten deel struweel rond een recreatieplas verwijderd, waarbij het struweel aan de noordzijde voor 95% verwijderd wordt en de westzijde voor 60%. - Vanwege de aanwezigheid van boommarter dienen de grotere aaneengesloten gebieden binnen het deelgebied behouden te blijven. DO 18 Amerongse Bovenpolder, Utrechtse Heuvelrug - De hagen in deze polder zijn aangeduid als cultuurhistorisch of worden door de rechthebbende en de gemeente als zodanig gezien. Daarom worden slechts twee boomgroepen verwijderd in het oosten van de uiterwaard. DO 25 Struik, Renkum - Vanwege de aanwezigheid van soorten als boommarter en bever en de relevantie van het gebied voor broedvogels die beschermd zijn binnen het Natura 2000-gebied Rijntakken kan er vrijwel geen vegetatie verwijderd worden. Er wordt daarom enkel een object bos nabij de rivier verwijderd. 8

9 Bij het verwijderen van bos, struweel, heggen en opslag in rietland of ruigte wordt alle bovengrondse beplanting verwijderd. Stobben worden gefreesd en de grond daarna geëgaliseerd. Het frezen zal tot maximaal 30 cm diep uitgevoerd worden. Wanneer gewerkt wordt in de waterkeringszone van Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden worden stobben tot maximaal 80 cm diep gefreesd en worden de freesgaten aangevuld met een kleimengsel. Waar gedund wordt of beplanting slechts deels verwijderd wordt, wordt op basis van een percentage in overleg met de rechthebbende een deel van de beplanting verwijderd. Het opkronen houdt in dat bomen worden opgekroond tot aan de kruin van de winterdijk. In totaal wordt 10,10 ha struweel en bos geheel verwijderd of opgekroond en wordt 6,29 ha voor een deel verwijderd of gedund. In 17,3 ha riet en ruigte wordt houtopslag verwijderd en in 0,11 ha riet en ruigte wordt een deel van de houtopslag verwijderd. In de verschillende uiterwaarden vindt recreatie plaats. Ook is er sprake van agrarisch gebruik en natuur. Een deel van de Graafsewaard behoort tot Natura gebied Uiterwaarden Lek. De Lunenburgerwaard, de Amerongse Bovenpolder en het terrein van Struik liggen in Natura 2000-gebied Rijntakken Nederrijn. De natuurwaarden zijn beschreven in de Passende beoordeling (bijlage 9) en het Aktiviteitenplan Flora- en faunawet (bijlage 10). Er worden in het gebied geen geluid- of luchtnormen overschreden; noch is er sprake van een hoge bevolkingsdichtheid. 9

10 4. Kenmerken van het potentiële effect De uitvoering van project Stroomlijn Nederrijn en Lek spoor 2 zal tussen 1 april 2015 en 31 december 2016 plaatsvinden. Het project zal voornamelijk effect hebben op de lokale natuurwaarden in de uiterwaard zelf. Deze zijn uitgebreid beschreven in de Passende beoordeling (bijlage 9) en het Aktiviteitenplan Flora- en faunawet spoor 2 (bijlage 10). 4.1 Macrofauna Ten behoeve van de ecologische toetsing in het kader van de Kaderrichtlijn Water (KRW) is het Toetsingskader Waterkwaliteit uit Bijlage 3 van het BPRW van toepassing. In dit document is het algemene toetsingskader en het waterlichaamspecifieke toetsingskader toegelicht. Een korte analyse van de toets staat hieronder: Deel 1: Algemeen toetsingskader 1) De maatregelen voorzien in dit projectplan vinden plaats binnen de begrenzing van het waterlichaam Lek 2) De ingreep staat niet op de lijst van ingrepen die altijd zijn toegestaan. 3) De ingreep heeft niet uitsluitend positieve effecten op de ecologie. 4) De ingreep heeft geen effect op een geplande KRW maatregel. De conclusie hieruit is dat het waterlichaamspecifieke toetsingskader doorlopen moet worden. Deel 2: Waterlichaamspecifieke toetsingskader Bij het volgen van het waterlichaamspecifieke toetsingskader komt naar voren dat de ingreep plaatsvindt binnen de invloedsfeer van de maatlat R8 (zoetwatergetijdenrivier) voor vissen, macrofauna, water- en oeverplanten. De meeste beboste oeverzones van de plassen zijn relevant voor macrofauna en de laaggelegen oevers zijn relevant voor vis. Het verwijderen van bomen heeft geen invloed op de kwaliteitselementen vissen, water- en oeverplanten. Het kan wel van invloed zijn op de macrofauna omdat bomen die regelmatig in het water staan een belangrijk habitat zijn voor macrofaunasoorten die op hout leven. De aanwezigheid van die soorten heeft een positieve invloed op de maatlat voor macrofauna. Het baggeren van een kleiput kan invloed hebben op waterplanten en vissen, omdat de natuurlijke situatie in de kleiput (tijdelijk) verstoord wordt. Op het terrein van Struik (DO25) ligt het ecologisch relevant areaal buiten de invloedssfeer van de werkzaamheden. Voor de Lunenburgerwaard (DO16) geldt dat de ingrepen vanuit Stroomlijn Nederrijn en Lek raken aan een gepland KRW-project, maar de realisatie van de KRW-maatregelen komt daarbij niet in gevaar. In de Graafsewaard (DO9), de Steenwaard (DO6), Polder de Eendragt (DO10) en de Amerongse Bovenpolder (DO18) is wel ecologisch relevant areaal voor macrofauna aanwezig welke verwijderd moet worden. In de Graafsewaard betreft het 1,46 hectare in/rond de kleiputten onderaan de dijk die verwijderd zal worden. In de Steenwaard betreft het 0,75 hectare in/rond een plas die verbonden is met de rivier. In Polder de Eendragt betreft het 0,1 hectare oevervegetatie. In de Amerongse Bovenpolder betreft het twee bomen naast een kwelgeul. Geconcludeerd wordt dat 10

11 de ingrepen in het kader van het project Stroomlijn Nederrijn en Lek zoals beschreven in het projectplan gevolgen hebben voor de macrofauna, namelijk voor locaties met oevervegetatie in deze uiterwaarden. Conform Werkwijze macrofauna worden mitigerende maatregelen voor de macrofauna toegepast op enkele plekken langs de oever van de Graafsewaard, de Steenwaard, Polder de Eendragt en de Amerongse Bovenpolder. Hier worden 1 tot 3 bomen per 100 meter oeverlengte behouden. Door het toepassen van deze mitigerende maatregel is er geen (0%) sprake van achteruitgang van het ecologisch relevant areaal voor macrofauna. 4.2 Natuurbeschermingswet In bijlage 9 bij het projectplan is een Passende beoordeling opgenomen voor project Stroomlijn Nederrijn en Lek. Project Stroomlijn Nederrijn en Lek wordt uitgevoerd in twee Natura 2000-gebieden, namelijk Uiterwaarden Lek en Rijntakken Nederrijn. Voor deze gebieden is bepaald of de werkzaamheden binnen binnen Stroomlijn Nederrijn en Lek effect hebben op de doelstellingen van de Natura 2000-gebieden. Deze afweging is integraal opgesteld voor het gehele projectgebied. Eventuele vergunningen worden echter in verschillende sporen (tranches) aangevraagd. Binnen de ingreep van Stroomlijn Nederrijn en Lek spoor 2 liggen enkele percelen die behoren tot Natura 2000-gebied Uiterwaarden Lek (DO9 Graafsewaard). De toegekende habitattypen in de Graafsewaard zijn Stroomdalgraslanden (H6120) en Glanshaver- en vossenstaarthooiland (H6510). Verwijdering van houtige vegetatie hier heeft geen aantasting van de aangewezen habitattypen tot gevolg, omdat deze vegetaties buiten de invloedssfeer van de werkzaamheden liggen. Op een zeer klein percentage van het gebied met ontwikkelkansen zal ook ruwe vegetatie verwijderd worden. Dit heeft een positief effect op de kansen voor ontwikkeling van het habitattype Stroomdalgrasland. (Potentieel) habitat van het habitattype Ruigten en zomen (H6430) komt niet voor in de Graafsewaard. De ingreep heeft geen negatief effect op de instandhoudingsdoelen van het Natura 2000-gebied Uiterwaarden Lek in deelgebied 9 Graafsewaard. Een vergunning in het kader van de Natuurbeschermingswet 1998 is daarom niet nodig. Het Natura 2000-gebied Rijntakken Nederrijn betreft de gehele Nederrijn. Binnen Stroomlijn Nederrijn en Lek spoor 2 liggen deelgebied 16 Lunenburgerwaard en meander Gravenbol, deelgebied 18 Amerongse Bovenpolder en deelgebied 25 Struik. Habitattype Glanshaver- en vossenstaarthooiland (H6510) komt voor in de Amerongse Bovenpolder. Er worden geen werkzaamheden aan kwalificerend Glanshaver- en Vossenstaarthooiland zelf uitgevoerd. Door het treffen van uitvoeringsmaatregelen, zoals het markeren en ontzien van dit habitattype in het veld en het gebruiken van rijplaten, worden negatieve effecten uitgesloten. De uitbreidingsdoelstelling komt niet in het geding omdat de locaties waar maatregelen worden uitgevoerd geen potentieel habitattype vormen. Zachthoutooibos (H91E0A), Stroomdalgrasland (H6120) en Droge hardhoutooibossen (H91F0) komen voor in de Amerongse Bovenpolder. Er vinden echter geen ingrepen plaats in of in de nabijheid van deze habitattypen. Overige habitattypen, zoals Ruigten en zomen (H6430) en Essen-iepenbos (H91E0B) vallen geheel buiten de deelgebieden van Stroomlijn Nederrijn en Lek in spoor 2. Naast habitattypen zijn er doelsoorten opgenomen binnen Rijntakken Nederrijn. Bever komt voor in de Amerongse Bovenpolder. De geplande ingrepen vinden niet plaats in (potentieel) leefgebied van de bever. Effecten op de instandhoudingsdoelen zijn uitgesloten. Gebieden of vegetatiestructuren die in potentie geschikt zijn als foerageergebied, vliegroute of verblijfplaats van de Meervleermuis blijven behouden. Significante effecten zijn daarmee uitgesloten. De Amerongse Bovenpolder is 11

12 aangewezen voor de kamsalamander. Er zijn echter geen waarnemingen van deze soort bekend in het gebied. Tevens is de ingreep hier zeer kleinschalig, waardoor effecten worden uitgesloten. In de Lunenburgerwaard, de Amerongse Bovenpolder en het gebied van Struik komen diverse broedvogelsoorten voor die beschermd zijn binnen de Vogelrichtlijn. Van de Dodaard, Aalscholver, Roerdomp, Woudaap, Watersnip en Blauwborst blijven (potentieel) geschikte vegetaties behouden. Significante effecten op de instandhoudingsdoelen zijn daarmee uitgesloten. Voor Porseleinhoen en Kwartelkoning geldt dat door verwijdering van houtige begroeiing er minder kans is op predatie. Daarmee heeft de ingreep een positief effect op het leefgebied van deze soorten. De ijsvogel vraagt overhangende oevervegetatie om te kunnen jagen op vis. Hier blijft vegetatie voor deze soort behouden, zodat significante effecten op de instandhoudingsdoelstellingen zijn uitgesloten. Tijdelijke effecten op niet-broedvogels door fysieke aanwezigheid of geluidsoverlast kunnen niet geheel worden uitgesloten. Er zullen daarom geen werkzaamheden uitgevoerd worden tussen zonsondergang en zonsopkomst. Tevens wordt voor niet-broedvogels een Nbwet-vergunning aangevraagd. Vanaf 1 juli 2015 is de Programmatische Aanpak Stikstof in werking getreden. Op basis van de omvang van de werkzaamheden en de specificaties van de toe te passen mobiele werktuigen is met behulp van Aerius per deelgebied het effect op de Natura 2000-gebieden bepaald. Voor alle gebieden geldt dat de grenswaarde van 1 mol niet per ha per jaar niet wordt overschreden. Hiermee zijn negatieve effecten van stikstofuitstoot uitgesloten. Gezien de effecten van de ingreep, de mitigerende maatregelen die getroffen worden en de cumulatieve effecten is er geen sprake van aantasting van natuurlijke kenmerken binnen de Natura 2000-gebieden Uiterwaarden Lek en Rijntakken- Nederrijn. De definitieve ontwerpen zijn zodanig afgestemd op de aanwezige beschermde natuurwaarden dat de voorgenomen maatregelen geen significante effecten hebben op de instandhoudingsdoelen die voor de aangewezen doelsoorten en habitattypen zijn bepaald. Tijdelijke negatieve effecten zijn echter niet uit te sluiten. Hiervoor wordt een Nbwet-vergunning aangevraagd, waarin de mitigerende maatregelen worden vastgelegd. 4.3 Flora- en faunawet Bijlage 10 bij het projectplan betreft het Aktiviteitenplan Flora- en faunawet voor Stroomlijn Nederrijn en Lek spoor 2. In 2012 is door Royal Haskoning/Waardenburg een flora- en faunainventarisatie uitgevoerd. In 2013 zijn heeft aanvullend onderzoek naar vleermuizen plaatsgevonden. In 2015 is door BTL Advies veldwerk uitgevoerd naar de aanwezigheid van beschermde soorten op basis waarvan het Aktiviteitenplan is opgesteld. In het projectgebied komen diverse nesten en vaste verblijfplaatsen van buizerd, steenuil en havik voor. Ook jaarrond beschermde nesten van onder andere ijsvogel en blauwe reiger komen voor. Afhankelijk van de eisen van de soort blijft (een deel van) de beplanting behouden. In sommige gevallen worden bomen wel opgekroond. Omdat dit tot tijdelijke verstoring kan leiden wordt hiervoor een ontheffing aangevraagd. Er zijn diverse soorten zoogdieren aanwezig in de uiterwaarden. Bever en boommarter komen voor in de Doorwerthse waarden (deelgebied Struik), de Bosscherwaarden en de Lunenburgerwaard. In de Lunenburgerwaard komt ook de 12

13 das voor. Beide soorten hebben veel oppervlak aan bosbeplanting nodig, waardoor vrijwel alle bos- en struweelvegetatie in deze uiterwaarden behouden zullen blijven. Er is daarmee geen sprake van aantasting van het leefgebied van deze soorten. Ook de waterspitsmuis komt voor in de Lunenburgerwaard. Deze soort leeft in rietlanden. Vanwege de aanwezigheid van broedvogels die beschermd zijn binnen het Natura 2000-gebied blijft het rietland gespaard en wordt het leefgebied van de waterspitsmuis niet aangetast. In vrijwel alle uiterwaarden zijn vleermuizen aanwezig. In de Graafsewaard blijven enkele boselementen behouden vanwege de aanwezigheid van diverse soorten vleermuizen. Hetzelfde geldt voor een deel van de beplanting rond de haven in Polder de Eendragt en enkele bosstructuren in de Steenwaard (buiten de stroombaan). In de Doorwerthse waarden en de Bosscherwaarden wordt voor vleermuizen relevante beplanting al gespaard vanwege andere natuurwaarden. In de Amerongse Bovenpolder blijven voor vleermuizen belangrijke structuren zoals de hagen behouden vanwege cultuurhistorische waarden. Vanwege het behoud van de relevante structuren is geen ontheffing nodig. Aangetroffen beschermde plantensoorten zijn Veldsalie (Steenwaard, Polder de Eendragt), Wilde Marjolein (Steenwaard), Vleeskleurige orchis (Graafsewaard), Rietorchis (Graafsewaard, Polder de Eendragt) en Spindotterbloem (Graafsewaard, Polder de Eendragt). Alleen Spindotterbloem komt voor binnen de invloedssfeer van de werkzaamheden. Deze soort wordt tijdens de werkzaamheden gemarkeerd en ontzien of indien dit niet voldoende is op basis van een goedgekeurde gedragscode Flora- en faunawet verplaatst naar een geschikte locatie. De Steenwaard en de Graafsewaard zijn belangrijke leefgebieden voor amfibieën. In de Steenwaard is poelkikker, rugstreeppad, heikikker en kamsalamander aanwezig. In de Graafsewaard is heikikker aanwezig. De werkzaamheden kunnen een tijdelijk verstorend effect hebben op deze soorten. Daarom wordt er een ontheffing aangevraagd. Ook zijn uitvoeringsvoorwaarden, zoals werkperiode en een kant op werken, opgenomen. In Polder de Eendragt, de Amerongse Bovenpolder en de Doorwerthsewaarden zijn respectievelijk heikikker en kamsalamander, rugstreeppad en knoflookpad aanwezig. De vegetatie blijft daar echter behouden vanwege andere natuurwaarden, waardoor er geen sprake is van aantasting van het leefgebied. Ringslang is aanwezig in de Amerongse Bovenpolder en Doorwerthsewaarden. De soort komt echter niet voor ter plaatse van de te verwijderen vegetatie. Specifieke uitvoeringsmaatregelen voor diverse soorten, zoals uitvoeringsperiode, het bepalen van aan- en afvoerroutes in overleg met een deskundige en het werken in één richting zijn opgenomen in het Aktiviteitenplan Flora- en faunawet voor spoor 2. Tevens zal een ecologisch werkprotocol worden opgesteld. 13

14 4.4 EHS Een deel van de ingrepen vindt plaats binnen de EHS. De provincie Utrecht heeft beleid opgesteld ten aanzien van de EHS. De regelgeving is verwerkt in de bestemmingsplannen en wordt getoetst door de gemeenten middels een aanvraag voor een omgevingsvergunning. Er is sprake van een nee, tenzij -beleid, waarbij enkel ruimtelijke ontwikkelingen zijn toegestaan waarbij sprake is van een groot maatschappelijk belang én alternatieven ontbreken. In het geval van Stroomlijn Nederrijn en Lek worden de werkzaamheden uitgevoerd ten aanzien van hoogwaterveiligheid. Alternatieven, zoals dijkverbeteringen, aanleg van nevengeulen, kribverlagingen, etc. worden ook uitgevoerd. Het verwijderen van beplanting in de stroombaan in de uiterwaarden is één van de maatregelen die nodig is om de hoogwaterveiligheid in Nederland te borgen. De vegetatie die weggehaald wordt betreft bos, struweel en houtopslag in rietlanden. Deze gronden blijven ook in de toekomst geschikt voor natuur, enkel het type vegetatie zal hierbij wijzigen. Daar waar beschermde natuurwaarden aanwezig zijn die niet verwijderd kunnen worden, blijven deze behouden. 4.5 Afstemming met betrokken bestuursorganen Over de maatregelen van het plangebied heeft afstemming plaatsgevonden met de gemeenten Lopik, Zederik, Vianen, Houten, Wijk bij Duurstede, Utrechtse Heuvelrug, Renkum, Waterschap Rivierenland en Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden. De maatregelen passen binnen de regelgeving van de betreffende organisaties. De werkzaamheden betreffen voornamelijk het verwijderen van bos, struweel, heggen en houtige opslag in rietland of ruigte. Lokaal wordt er gedund of worden bomen opgekroond. Deze werkzaamheden zijn allen tijdelijk van aard en veroorzaken geen significante geluidhinder, luchtverontreiniging, risico s op ongevallen of (water)bodemverontreiniging. Archeologische waarden worden niet aangetast, omdat over het algemeen niet dieper dan 30 cm in de bodem wordt gewerkt. Daar waar het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden de eis stelt dat tot 80 cm diep gefreesd moet worden (in de waterkeringszones), hebben al eerder grondwerkzaamheden plaatsgevonden bij het aanleggen van de dijken. Indien de beplanting cultuurhistorische waarden heeft is dit meegenomen in de afweging om de beplanting te verwijderen of te behouden. De maatregelen leiden daarom niet tot relevante effecten op (cultuur)historische waarden. De combinatie met werkzaamheden van het project Ruimte voor de Lek bij Houten en Nieuwegein verandert het hierboven beschreven beeld niet, omdat deze projectgebieden niet direct in het werkgebied van Stroomlijn Nederrijn en Lek, spoor 2 liggen. De plannen in de Lunenburgerwaard zijn nog in de ontwerpfase. Zij zullen in hun ontwerpen rekening houden met de werkzaamheden zoals door Stroomlijn Nederrijn en Lek uitgevoerd worden. Daarom is dit project niet meegenomen in de cumulatie. 14

15 5. Conclusie Na toetsing van de drie criteria uit bijlage III van de M.e.r.-richtlijn wordt geconcludeerd dat project Stroomlijn Nederrijn en Lek spoor 2 niet leidt tot belangrijke nadelige milieugevolgen. De effecten op aanwezige natuurwaarden zijn slechts van tijdelijke aard. Hiervoor wordt een vergunning (Nbwet) of ontheffing (FFwet) aangevraagd en worden uitvoeringsmaatregelen genomen. Derhalve worden deze effecten niet beoordeeld als belangrijke nadelige milieugevolgen. Er hoeft dan ook geen MER gemaakt te worden. 15

16 Bijlagen Bijlage 1 Kaarten Ontwerp Projectplan Bijlage 9. Passende beoordeling Bijlage 10. Aktiviteitenplan Flora- en faunawet Bovenstaande bijlagen corresponderen met de bijlagen horend bij het projectplan Stroomlijn Nederrijn en Lek spoor 2. 16