De Moezel. von knochentrocken bis edelsüβ. - Peter Seifert -

Transcriptie

1 De Moezel von knochentrocken bis edelsüβ - Peter Seifert - D e wijnstreek de Moezel is ongetwijfeld een van de mooiste wijngebieden ter wereld. De rivier meandert dat het een lieve lust is tussen de Hunsrück en de Eifel richting noordoosten om uiteindelijk bij Koblenz in Das Deutsches Eck uit te monden in de Rijn. De steile hellingen, sommige met een hellingspercentage van wel 65%, zijn op veel plaatsen met wijnstokken beplant en vormen een bekend romantisch plaatje. De wijnen van de Moezel zijn wellicht de meest karakteristieke wijnen van Duitsland en zijn er de laatste jaren enorm in kwaliteit op vooruitgegaan. De veelgeprezen Riesling komt er in meerdere gedaanten voor: beendroog en zuur, fruitig, mineraal, semi-droog of als zwoele dessertwijn. De prijzen die nu gelden voor de toppers uit de Bordeaux of de Bourgogne waren zo n honderd geleden normaal voor de goede Moezelwijnen. Restaurants van naam en faam voerden wijnkaarten met daarop beroemde namen van wijnhuizen uit de Moezel. De reden voor de uitstekende kwaliteit van de Riesling is vooral te danken aan de geografische omstandigheden, het microklimaat op de steile hellingen met het hoge aantal zonne-uren en niet in de laatste plaats de jonge generatie wijnmakers, bekwame vaklui en goed opgeleid. De geografie in de Moezel heeft echter ook nadelen: de steile hellingen zijn uiterst moeizaam te bewerken en de druivenpluk op de zogenaamde terrassen doet vaak denken aan acrobatiek of bergbeklimmen. Werken in deze Steillagen is bijzonder arbeidsintensief en de aanleg van zogeheten tandradbaantjes met kabels is een kostbare aangelegenheid en alleen weggelegd voor de echt grote jongens van de Moezel. Vergelijk dit maar eens met de vrij vlakke percelen in Rheinhessen of de Pfalz.

2 Veel kleine wijnboeren hebben dan ook de pijp aan Maarten gegeven en hun kleine wijngaarden verkocht aan bekende wijnhuizen of aan coöperaties. Markus Molitor en Van Volxem zijn op deze wijze uitgegroeid tot grootgrondbezitters en producenten van topwijnen met een areaal van ruim 75 respectievelijk 55 hectare wijngaard op de beste locaties in verschillende gemeentes. Een hectare grond geschikt voor wijnbouw met potentie voor goede wijn, is een winnend lot uit de loterij. De wijnstreek de Moezel is in feite een verzameling van zes sub gebieden ingeklemd tussen Frankrijk, Luxemburg, de Eifel, de Hunsrück en de Rijn. Het gebied ligt in de deelstaat Rheinland-Pfalz. Het Moezelgebied omvat ruim hectare wijnstokken, waarvan hectare zich bevinden op de zogenaamde steillagen. Een steillage heeft een hellingspercentage van minstens 30%. De belangrijkste en beste wijngaarden bevinden zich in Bereich Bernkastel of Middenmoezel met 70% van de totale aanplant en gelegen langs de Moezel van Trier tot Briedel. De Saar, als zijrivier van de Moezel, volgt op de tweede plaats. De andere gebieden zoals het Ruwertal is voor de wijnliefhebber van minder belang. Riesling is met ruim 60% aanplant nog steeds de voornaamste druivensoort in de Moezel, gevolgd door Müller- Thurgau met 12% en het autochtone ras Elbling met 6% en een beetje Kerner. Toch doet ook hier de klimaatverandering zich gelden; Pinot Noir heeft de laatste jaren een plaats veroverd met 5%. De huidige stand van zaken is dat 90% van de totale aanplant nog steeds uit witte druivenrassen bestaat. Zoals overal in Duitsland zijn rigoureuze snoeitechnieken in combinatie met gereduceerde opbrengsten per hectare en vakbekwame wijnbereiding door jonge, goed opgeleide wijnmakers de reden dat de rieslingwijn weer zeer gewaardeerd wordt, waar ook ter wereld. De tijd dat er aan de Moezel met Müller-Thurgau een opbrengst van 175 hectoliter per hectare bereikt werd is definitief verleden tijd. Toch zijn er in de Moezelstreek nog een paar wijnbedrijven die alles maken en afvullen dat maar enigszins op wijn lijkt. Literprijzen van 75 eurocent zijn in deze bulk-business geen uitzondering en eindigen uiteindelijk als koopjes in literflessen of cartonboxes op de schappen van de goedkope supermarkten. De Saar en de Ruwer in het zuidelijke gedeelte van de Moezelstreek grenst in het westen aan Luxemburg en Frankrijk en in het oosten aan de Pfalz. Deze relatief kleine wijngebieden zijn toch wel onderscheidend. Vooral de wijnen van de Ruwer zijn in koele jaren extreem zuur en droog, ideaal voor liefhebbers van beendroge wijnen. 2

3 Dit vindt zijn oorzaak in de koude wind die vooral in het lager gelegen Ruwer- en Saargebied vrij spel heeft. Toch worden ook hier hele mooie Rieslings gemaakt en de edel-zoete varianten zijn wereldberoemd. De zogenaamde Midden-Moezel en Terrassen-Moezel zijn de bekende wijnstreken, niet alleen voor de wijnliefhebber, maar ook voor de gepensioneerde Nederlanders, die hier met hun camper of caravan neerstrijken en een korte vakantie aan de rivier doorbrengen. Wie kent ze niet, die mooie plaatsjes als Traben- Trabach, Cochem, Zell, Piesport of Bernkastel. Maar hier vinden we ook de topwijnpercelen, zoals Treppchen, Würzgarten, Domprobst, Doctor, Zeltinger Sonnenuhr en Apotheke, om er maar een paar te noemen. Bekende wijnhuizen als Molitor, Dr. Loosen, Heyman-Löwenstein, Fritz Haag, Julian Haart en Willi Schaefer delen hier de lakens uit. De Riesling is een echte multifunctionele druif. Niet alleen worden er heerlijke droge wijnen van gemaakt, maar het feit dat dessertwijnen van dit ras in vele verschijningsvormen tot de absolute wereldtop behoren is alom bekend en geliefd. Zoete wijnen Van de Riesling-druiven worden in de Moezel ook prachtige dessertwijnen of zoals de Duitser zegt edelsüβe wijnen gemaakt. Deze zwoele, zoete verleidingen komen in meerdere gedaantes voor als: Auslese, Beerenauslese, Trockenbeerenauslese en Eiswein. De naam auslese duidt al op het selecteren van de overrijpe druiven. Hoe later in het seizoen hoe beter de opbrengst van de druiven die aangetast zijn door de schimmel van de edele rot, de druivenschil wordt poreus, waardoor het water in de druif langzaamaan verdampt en de concentratie van suikers en aroma s stijgt. Dit in tegenstelling tot eiswein waar geen aantasting door schimmel heeft plaats gevonden maar de druiven in bevroren toestand geoogst worden bij een temperatuur van minstens -7 0 Celsius en waarbij concentratie plaats vindt door het verwijderen van het bevroren vruchtwater uit de druiven. Er zijn talrijke gerenommeerde producenten van mooie dessertwijnen in de Moezel, maar één moeten we toch noemen, namelijk Weingut Egon Müller uit Wiltingen aan de Saar met de bekende Lage Scharhofsberg. Müller heeft zo n 7 hectare in dit gebiedje en zijn zoete wijnen zijn onovertroffen. Hij schijnt, volgens kenners, een neus te hebben voor het juiste moment om de druiven te plukken; te lang wachten met oogsten kan catastrofaal zijn, te vroeg levert geen topwijnen op. Het suikergehalte in de ausleses, soms tot wel 250 gram per liter, is zo hoog, dat de gisten het niet kunnen bolwerken en dikwijls bij een alcoholpercentage van 7 tot 8% het voor gezien houden en een zoete dood sterven. De top-exemplaren zoete wijnen hebben ook nog een bescheiden restzuurgehalte en een lichte tanninestructuur waardoor ze prachtig in balans zijn. Müller verkoopt zijn beste dessertwijnen meestal op een bijzondere veiling de Groβer Ring genaamd in Trier. Prijzen van 200 tot 500 euro voor relatief jonge ausleses zijn vrij normaal. Het record staat op euro voor een fles Trockenbeerenauslese van Egon Müller uit Omgerekend in druppels kom je op 3 tot 5 eurocent per druppel. Zijn zoete wijnen scoren regelmatig boven de 95 Parkerpunten en het maximale van 100 punten heeft Müller al meerdere malen behaald. De meeste topwijnen van Egon Muller zijn snel uitverkocht. Op internet is nu nog een half flesje van 0,375 liter Trockenbeerenauslese uit 2011 met 6% alcohol te koop à raison van euro voor de echte liefhebber van lekkere dessertwijnen. 3

4 Bekende wijndomeinen Het zou in dit verband te ver voeren om alle bekende wijnhuizen te vermelden en te beschrijven, maar twee moeten er toch uitgelicht worden. Weingut Van Volxem Eigenaar en bedrijfsleider is Roman Niewodniscansky met kellermeister Dominik Völk. Het wijnhuis is ook gelegen in Wiltingen aan de Saar, niet ver van Trier en is sinds 2007 lid van de VDP. Niewodniscansky een kleurrijke ijdeltuit, getooid met paardenstaart en opgeleid als bedrijfseconoom. Hij is familie van de oprichter van de Bitburgbrouwerij en heeft dit klassieke wijndomein in het jaar 2000 gekocht van investeringsmaatschappij Jordan & Jordan. Oorspronkelijk was het gebouw, werkelijk prachtig gerestaureerd, een Jezuïetenklooster uit de achttiende eeuw. Door aankoop van kleine stukken land van omringende boerenbedrijven heeft hij zijn areaal wijngaarden van een kleine 10 hectare uitgebreid naar ruim 55 hectare. De beste percelen bevinden zich in de Lagen Scharzhofberg, het absolute topgebied, Gottesfuss, Braunfels, Rosenberg en Wiltinger Kupp en zijn hoofdzakelijk samengesteld uit kwartsiet en leisteen. Samen met Markus Molitor werkt hij aan een re-cultivering van de in vergetelheid geraakte Lage Geisberg in Schoden aan de Saar. Toch stoten zij hier aan grenzen. Er is veel protest en acties van natuurliefhebbers tegen het rooien van hectares groene hellingen om wijnbouw mogelijk te maken. Zijn wijnen worden uitsluitend met de hand geoogst, persing vindt plaats met traditionele korbkeltering om niet te veel tannines uit pitten en restanten van steeltjes te krijgen en de gisting geschiedt zonder toevoeging van industriële mode-gisten. De wijnen worden opgevoed in grote eikenhouten foeders, droog en alcoholarm en worden niet biochemisch geklaard. Van Volxem is ook begonnen eikenhout uit de Eifel te gebruiken voor foeders. Dit hout laat hij eerst vier jaar drogen en tot vaten verwerken in Oostenrijk. In praktisch alle bekende wijngidsen krijgt Van Volxem het maximum aantal van vijf sterren. Topkwaliteit voor een redelijke prijs is zijn motto. Niewodniscansky omschrijft zijn wijnen ook als begeleiders van goed eten. Daar slaagt hij uitzonderlijk goed in. Zijn buurman, sinds kort eigenaar van het Weingut von Othegraven, is de bekende Duitse talkmaster Günther Jauch. Geld spielt keine Rolle is hier het motto. Roman Niewodniczansky, Markus Molitor, Egon Müller en Günther Jauch schijnen regelmatig onder het genot van een lekker hapje het glas te heffen. Weingut Markus Molitor Wijndomein Markus Molitor is het grootse wijnhuis met 75 hectare aan de Middenmoezel, gevestigd te Bernkastel-Wehlen. Markus Molitor is 52 jaar oud en al op twintigjarige leeftijd in 1984 begonnen met zijn wijndomein. Afgezien van 10 hectare rondom zijn pas verbouwde hoofdvestiging met moderne vinotheek en proeflokaal voor honderd personen in Bernkastel bezit Molitor diverse percelen op toplagen in de wijde 4

5 omstreken van de Middenmoezel. Veel van deze percelen zijn aangekocht van kleine wijnboeren, die het niet meer zagen zitten in de wijnindustrie. Ook deze wijnmaker gebruikt geen industriële gisten, maar natuurlijke gisten en gebruikt naast houten foeders ook roestvrijstalen vaten. Zijn jonge wijnen blijven relatief lang op gist liggen en worden pas zeer laat afgevuld. Vooral de jonge wijnen schijnen daardoor iets gesloten te blijven in de neus en ontwikkelen zich pas mooi na een paar jaar rust. Praktisch ieder jaar slaagt Molitor erin om minstens een Beerenauslese of Trockenbeerenauslese te produceren. Een fenomenale prestatie, vooral in koude en natte jaren. In tegenstelling tot Van Volxem zijn de wijnen van Molitor over het algemeen wat zwaarder en rijker aan alcohol. De laatste jaren komen er van dit wijnhuis dankzij de klimaatverandering ook goede Pinot Noirs, vooral uit de Brauneberger Mandelgraben en de Graacher Himmelreich, twee absolute toppercelen. Alle wijnen van Molitor scoren regelmatig boven de 90 Parkerpunten in internationale wijngidsen. Eigenzinnige Molitor ligt regelmatig in de clinch met de VDP-elite. Maar elk jaar weer verrast hij de wijnwereld met prachtige collecties wijnen, zowel droog wit als Riesling of Weiβburgunder, rood in de vorm van Pinot Noirs en dessertwijnen van de rieslingdruif. De zoete wijnen, vooral die uit de Wehlener- en Zeltinger Sonnenuhr, scoren regelmatig boven de 90 Parkerpunten. Het wijntijdschrift Falstaff kroonde Molitor in 2014 tot wijnmaker van het jaar. In 2015 werden drie ausleses van hem beloond met 100 Parkerpunten. Daarmee is dit wijnhuis toegetreden tot de groep van de meest prominente wijnmakers ter wereld. De wijnen op de proeftafel 1. Weingut Van Volxem 1900 Brut. Gelegen in Wiltingen aan de Saar. 55 hectare wijngaard in diverse goede Lagen. Duitse sekt jaargang 2009 met 12 % alcohol. Een vrij droge sekt uit de Saar. In december 2013 door de FAZ in Duitsland uitgeroepen tot beste Duitse sekt van het jaar Kan volgens de FAZ concurreren met de beste Franse champagnes. Prijs van 26 euro. 2. Weingut Kirsten. Weiβburgunder Wijndomein gelegen in Klüsserath aan de Moezel. Een lichte aangename Weiβburgunder of Pinot Blanc zonder veel pretenties. Prijs is 9,95 euro. 3. Weingut Julian Haart. Riesling Jay-Jay Kabinett Wijndomein gelegen in Piesport-Mittelmosel. Frisse droge Riesling met maar 9,5% alcohol. Julian Haart is een relatieve nieuwkomer en timmert aardig aan de weg met elk jaar een betere beoordeling voor zijn wijnen. Pas begonnen met wijn maken in 2010 en diverse kleine percelen overgenomen van zijn oom. Vegan certificaat. Prijs is 11,95 euro. 4. Weingut Van Volxem. Schiefer Riesling Locatie: Wiltingen aan de Saar. Volgens kenners de kleinere broer van de Saar-riesling. Fruitig, iets bloemig met een tikje mint met minerale tonen, volgens de wijnschrijvers. Slechts 12 % alcohol. Prijs bedraagt 9,90 euro. 5. Weingut Van Volxem. Saar Riesling Ook weer een lichte wijn met maar 12% alcohol. Volgens de Neue Züricher Zeitung een prachtige, lichtvoetige witte wijn met een fantastische prijs-kwaliteit 5

6 verhouding. Op The Wine and Food Association 2016 te Amsterdam Wijn van het jaar 2016 in de categorie Moselwijn in de prijsklasse euro. Prijs is 12,00 euro. 6. Weingut Herrenberg. LochRiesling 2015 Bio. Eigenaars zijn Claudia en Manfred Loch. Wijndomein uit Schoden aan de Saar. Wijnhuis Herrenberg, relatief klein met een areaal van 5 hectare heeft vaak een mooie collectie van zeer minerale Saar-Rieslings, fruitig maar met veel zuur. Ook de edelzoete ausleses van de Riesling scoren regelmatig zeer hoog. De prijs van deze Lochriesling biowijn is 12,90 euro. Deze Lochriesling heeft volgens de kenners een aroma van met leisteen omhulde perziken en abrikozen. Voor wat het waard is. 7. Weingut Willi Schaefer. Graacher Domprobst Riesling Kabinett Een relatief klein wijndomein van circa 5 hectare gelegen in Graach in de Middenmoezel. Een traditioneel wijnhuis wat al valt af te lezen van de etiketten. Een adres en een website zijn pas sinds kort aanwezig. Alle percelen hebben een steillage en zijn uitsluitend met Riesling beplant. De familie Schaefer maakt mooie frisse Rieslings in het kabinett-assortiment. Ook zijn zoete ausleses scoren hoog in de Parkerlijst. De Graacher Domprobst is zijn absolute toplage. De wijnkenners omschrijven zijn wijnen als elegant en finesserijk. De prijs is 13,95 euro. 8. Weingut Van Volxem. Fuder Nr. 4 Saar Riesling Alte Reben Wederom uit Wiltingen. Een Riesling van de oudste wijnstokken die Van Volxem bezit. Sommige hebben een leeftijd van 120 jaar. Een wijn, volgens kenners met prachtige mineralen, fris en fruitig in de neus met meloen en ananas en een berg stenen! Hier domineert het leisteen-terroir. De prijs is 17,95 euro. 9. Weingut Van Volxem. Goldberg Riesling Groβes Gewächs Goldberg is een van de vele toplagen van Van Volxem met een optimaal microklimaat. Dit is een droge Riesling die volgens kenners 95 Parkerpunten verdient. In de neus iets van gras, gele vruchten, korianderzaad, mango en iets zout. Een geniaal aroma en dat alles bij slechts 12% alcohol met een uiterst bescheiden prijs van 23,00 euro en dat voor een Groβes Gewächs. Spitze! 10. Weingut Markus Molitor. Zeltinger Sonnenuhr Riesling Spätlese trocken Een Spätlese trocken uit de toplage Zeltinger Sonnenuhr, ongetwijfeld een van de beste Riesling-terroirs ter wereld. Deze Riesling is van relatief jonge stokken met een complex aroma van perzik, cassis, limoen en grapefruit met complexe mineralen. Volgens de kenners een dramatisch mooie Riesling voor een prijs van 19,80 euro. 11. Weingut Markus Molitor. Brauneberger Mandelgraben Pinot Noir Molitor slaagt erin om mooie, krachtige Pinot Noirs te maken in een gebied waar deze druivensoort een aantal jaren geleden nog niet gesignaleerd werd. Brauneberger Mandelgraben is een steillage bestaande uit verweerde graniet en leisteen. De wijn heeft barrique-opvoeding gehad en zal waarschijnlijk na verloop van jaren alleen maar beter worden. Een beschrijving van deze jaargang is nog niet gevonden, maar de Mandelgraben van jaargang 2012 krijgt 89 Parkerpunten in de Gault-Millau gids. 12. Weingut Markus Molitor. Zeltinger Sonnenuhr, Riesling Auslese De edelzoete Rieslings van Molitor uit de lage Zeltinger Sonnenuhr zijn onovertroffen en deze 2014 krijgt maar liefst 98 Parkerpunten. De druiven komen van 100 jaar oude terrasbeplanting en de opbrengst bedraagt hl/hectare. Volgens Parker heeft deze dessertwijn een prachtige structuur met aroma s van rozijnen en citrus, delicaat met nog restzuur en zachte zijde-achtige tannines met een intens lange afdronk. Parker noemt het een sensuele wijn met maar 7,5% alcohol. De wijnpaus besluit zijn lofzang met: another Molitor-beauty of the 2014 vintage. Houdbaar tot De prijs is 78 euro. Januari