Evaluatie MULTIDISCIPLINAIR EVALUATIERAPPORT

Transcriptie

1 Evaluatie MULTIDISCIPLINAIR EVALUATIERAPPORT Bommelding Stadhoudersstraat Arnhem 16 april 2013

2 Datum: 19 augustus 2013 Samenstellers rapport: Jan Slakhorst en Simone Hilgenberg Opdrachtgever: Paul Joosten Leden evaluatieteam: Alex Berendsen Francis Bulthuis Harro Filippo Gerrit Hakze Patrick van Hoof Ton Mol Harco van Oorschot Suzanne Peperkamp Gerard Peters Robert Polman Gerard Smit Jan de Werd 1

3 Inhoud 0. Voorwoord Algemeen Objectgegevens Personeel en eenheden Veiligheidsketen Verslag evaluatieleider Conclusies en aanbevelingen

4 0.Voorwoord In 2004 heeft Veiligheids- en Gezondheidsregio Gelderland-Midden een methodiek ontwikkeld en bestuurlijk vastgesteld voor het systematisch evalueren van incidenten. Uitgangspunt van deze methodiek is dat evalueren één van de belangrijkste onderdelen is van een kwaliteitstraject. Door middel van evaluatie is het mogelijk enerzijds een incident af te sluiten en anderzijds is incidentevaluatie één van de middelen voor een verbeter- en vernieuwingstraject. Het doel van de evaluatiesystematiek is dan ook het verbeteren van de kwaliteit van de bestrijding van calamiteiten, zware ongevallen en rampen. Niet alleen intern worden de diensten en het bestuur in staat gesteld te leren van de verbeterpunten, maar ook is het mogelijk onderling van elkaar leren. In voorliggend rapport wordt verslag gedaan van de multidisciplinaire evaluatie naar aanleiding van het GRIP1-incident naar aanleiding van de bommelding in de Stadhoudersstraat te Arnhem. In het rapport wordt antwoord gegeven op de vraag hoe het GRIP1-inicident is afgehandeld door de rampenbestrijdings- en crisisorganisatie. De onderzoeksmethoden bestonden uit analyse van individuele evaluatieverslagen, van rapporten van de meldkamer en van het crisismanagementsysteem. Er zijn geen monodisciplinaire evaluaties uitgevoerd. Het rapport is opgebouwd uit 6 hoofdstukken. In de hoofdstukken 1 tot en met 4 worden feitelijkheden weergegeven. In het eerste hoofdstuk wordt een algemene indruk gegeven van het globale verloop van het incident. In hoofdstuk 2 en 3 zijn respectievelijk de objectgegevens en ingezette personeel en eenheden opgenomen. Vervolgens wordt in hoofdstuk 4 het verloop van het incident weergegeven op basis van alle onderdelen van de veiligheidsketen. De analyse van de evaluatie is weergeven in het verslag van de evaluatieleider (hoofdstuk 5). In dit hoofdstuk vormen de kritische factoren opschaling, informatiemanagement en leiding en coördinatie de rode draad. In hoofdstuk 6 zijn de conclusies en aanbevelingen verwoord. 3

5 1. Algemeen Datum Dinsdag 16 april 2013 Locatie Stadhoudersstraat te Arnhem Gemeente Arnhem Aard incident Veiligheid en openbare orde, bommelding Omschrijving Op dinsdagmiddag 16 april 2013 ontvangt de meldkamer van Gelderland-Midden een melding van de meldkamer van de Landelijke Eenheid politie over het achterlaten van een spijkerbom in een woning aan de Stadhoudersstraat in Arnhem. In verband met explosiegevaar wordt de Stadhoudersstraat vervolgens afgesloten en uit drie woningen worden vijf personen ontruimd. De officier van dienst politie (OvD-P) kondigt GRIP1 af. De politie onderzoekt de betreffende woning op explosieven. Deze blijken niet aanwezig. Er wordt afgeschaald naar GRIP0 en de straat wordt weer vrijgegeven. Belangrijke meldingen en tijdstippen 14:06 uur De meldkamer van de Landelijke Eenheid Politie geeft bommelding door aan meldkamer Gelderland-Midden uur OvD-P geeft opdracht ter plaatse straat af te zetten. 15:20 uur OvD-P kondigt GRIP1 af Circa 16:00 uur Circa 17:20 uur Start bomverkenning Pand verkend, niets aangetroffen, omgeving wordt vrijgegeven uur Afschaling naar GRIP0 2. Objectgegevens Adres Stadhoudersstraat 139 Omschrijving object De Stadhoudersstraat en de woning waar de vermeende bom zou liggen bevinden zich in de Arnhemse wijk Het Broek. Bron: Google Maps 4

6 Bron: Google Maps 3. Personeel en eenheden Meldkamer Dienstdoend hoofd meldkamer Calamiteitencoördinator Centralisten brandweer Centralisten ambulancedienst Centralisten politie Veld Brandweer Verbindingscommandowagen Ambulance 2 ambulance eenheden stand by Politie Bomverkenners Surveillance eenheden Voorlichter (op afstand) Bevolkingszorg Ambtenaar openbare veiligheid CoPI Leider CoPI Informatiemanager Plotter Officier van dienst bevolkingszorg Officier van dienst - brandweer Officier van dienst geneeskundig Officier van dienst politie CoPI-voorlichter Teamleider explosieven veiligheid 5

7 4. Veiligheidsketen Pro-actie Het Risicoprofiel (2010) van Gelderland-Midden geeft inzicht in de voor de regio specifieke veiligheidsrisico s en in de wijze waarop deze zich ten opzichte van elkaar verhouden qua impact en waarschijnlijkheid. In het risicoprofiel zijn een 19-tal scenario s onderscheiden. De bommelding op 16 april 2013 valt onder het thema technologische omgeving en is niet onder te brengen bij één van de genoemde rampscenario s. Preventie Vergunning d.d Preventieve maatregelen Omliggende objecten/ omgeving Preparatie Opleiding / oefening Overige preparatieve maatregelen Niet van toepassing Niet van toepassing Woonwijk Het Broek Voor functionarissen van de hoofdstructuur van de rampenbestrijding en crisisbeheersing van Gelderland-Midden gelden opleidings- en oefeneisen. Deze zijn vastgelegd in het beleidsplan MOTO Protocol Verdachte Objecten - Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Repressie De volgende processen hebben een dominante rol gespeeld bij de bestrijding van de (effecten) van dit incident: Afzetting De politie verzorgt de afzettingen. In het eerste CoPI-overleg is sprake van over mogelijk onvoldoende afzetting. Na controle blijkt de afzetting voldoende. Ontruiming In opdracht van de officier van dienst politie worden het bewuste pand en de belendende percelen ontruimd. In het CoPI wordt gesproken over eventuele uitbreiding van ontruimingsgebied. Dit is niet nodig. De bewoners van de woning aan de Stadhoudersstraat 139 worden voor verhoor meegenomen naar het politiebureau aan de Beekstraat. Opvang van de bewoners van naburige woningen is niet nodig vanwege zelfredzaamheid van deze bewoners. Communicatie Er zijn 2 voorlichters betrokken bij dit incident. De politievoorlichter bevindt zich in Nijmegen. De voorlichter van de brandweer is ter plaatse in het CoPI. De brandweervoorlichter treedt op als CoPIvoorlichter. Hij voert namens de hulpdiensten het woord. Er wordt afgestemd tussen beide voorlichters. De politievoorlichter komt ter plaatse na afschaling naar GRIP0 en handelt het incident dan monodisciplinair af. Door een persalarmering om uur van de politievoorlichter is veel pers in een vroeg stadium aanwezig. De CoPI-voorlichter staat de pers te woord. De boodschap voor omwonenden luidt: blijf weg bij ramen. Omdat alle perstelefoontjes binnen komen bij de CoPI-voorlichter en de CoPI-voorlichter te druk is wordt twitter vanuit CoPI niet ingezet. Ook worden geen persberichten opgesteld. Wel wordt vanuit politievoorlichting getwitterd. Nazorg Er zijn geen multidisciplinaire activiteiten uitgevoerd in het kader van nazorg. 6

8 5. Verslag evaluatieleider Op verzoek van de evaluatieleider hebben ingezette functionarissen op basis van het model evaluatieformulier schriftelijk verslag gedaan van de ondernomen acties. Naar aanleiding van deze individuele evaluaties is de evaluatieleider tot de navolgende samenvatting van het verloop en de effectiviteit van de operationele inzet gekomen. Hierbij is een indeling gemaakt op basis van de kritische, randvoorwaardelijke processen bij rampenbestrijding en crisisbeheersing. Naast het feit dat deze processen niet alleen een noodzakelijke randvoorwaarde zijn voor het effectief functioneren van de rampenbestrijding cq. crisisbeheersing, hebben zij ook een multidisciplinair karakter. Deze processen maken dus gezamenlijke bestrijding van grootschalige incidenten mogelijk. Melding, alarmering en opschaling Onder opschaling wordt verstaan het proces van veranderen van het functioneren van de parate en gemeentelijke diensten vanuit de dagelijkse situatie (de basiszorg) naar één (regionale rampenbestrijdings)organisatievorm. Dit houdt niet alleen het vergroten van de operationele slagkracht in, maar tevens dat de operationele leiding overgaat naar een hoger niveau. De melding kwam binnen bij de politiemeldkamer. Er is niet gedeeld met de calamiteitencoördinator of met de andere disciplines dat er sprake was van een bommelding. Het incident is monodisciplinair gebleven totdat de officier van dienst politie opschaalde naar GRIP1. Dit deed hij op basis van de dreigingsanalyse van de teamleider explosieven veiligheid. De reden hiervoor was de gevaarszetting en deze was terecht. Wel kunnen vraagtekens gezet worden bij de late afkondiging van GRIP1; ruim een uur na de eerste melding. Na de GRIP1-afkondiging heeft de meldkamer binnen de wettelijk vastgestelde normtijden gealarmeerd. De alarmering via P2000 en de Communicator is binnen 2 minuten na afkondiging van GRIP1 gerealiseerd. Vanwege een inmiddels opgeloste administratieve omissie was de officier van dienst brandweer niet gekoppeld aan een GRIP1-incident en daarom ook niet gealarmeerd. Na constatering is deze alsnog later gealarmeerd. Hierdoor is de opkomsttijd van deze functionaris in het CoPI met 5 minuten overschreden. Ook de informatiemanager en de officier bevolkingzorg waren niet binnen 30 minuten in het CoPI. Voor zover geverifieerd kon worden op basis van de individuele verslagen is het protocol verdachte objecten gevolgd. Leiding en coördinatie Het kritische proces leiding en coördinatie is essentieel voor het functioneren van de hoofdstructuur, omdat hiermee alle andere rampbestrijdings- en kritische processen worden aangestuurd. In totaal waren er 4 CoPI-overleggen. De CoPI-overleggen verliepen constructief. Er zijn besluiten genomen (o.a. niet uitbreiden ontruimingsgebied) en er is aan scenariodenken gedaan. De scenario s (o.a. vuile bom) zijn uitgewerkt in LCMS. Communicatie en informatie Onder informatiemanagement wordt verstaan het totaal aan activiteiten om de juiste (operationele) informatie tijdig op de juiste plaats te krijgen, kortom het verzamelen, analyseren, filteren en doorleiden van de (operationele) informatie. Er was een aantal technische problemen waardoor LCMS aanvankelijk niet gebruikt kon worden. In de meldkamer werd een schakelunit vervangen waardoor de calamiteitencoördinator aanvankelijk niet over LCMS beschikte. In het CoPI was eerst geen internetverbinding. Dit is opgelost met een mobiele telefoon. Er werd een storingshandleiding in het CoPI gemist. Dit is inmiddels opgelost na het inwerking treden van de regionale beheersorganisatie LCMS. Bij dit incident waren een brandweer- en politievoorlichter betrokken. Omdat de politievoorlichter niet 7

9 ter plaatse kwam, nam de brandweervoorlichter na afstemming met de officier van dienst politie de rol van ontkleurd CoPI-voorlichter op zich. Vanwege de aard van het incident en de onbekendheid met de afspraken m.b.t. het optreden van de voorlichter in het CoPI heeft dit tot verwarring geleid. De afspraak is dat voorlichters van de hulpdiensten de rol van CoPI-voorlichter vervullen. Het geniet de voorkeur dat de afkomst van de voorlichter aansluit bij de aard van het incident (naar rato van de invulling van de rol van operationeel leider) maar het is net zo goed mogelijk dat de brandweervoorlichter de rol van ontkleurd CoPI-voorlichter vervult bij een incident als deze. 8

10 6. Conclusies en aanbevelingen Conclusie Aanbeveling Uitvoerder Datum gereed Een incident als deze moet vanaf de start multidisciplinair gedeeld worden. Dit hoeft dan nog niet te betekenen dat het multidisciplinair aangepakt moet worden, maar de andere disciplines moeten wel ingelicht worden. In veel gevallen leidt een dergelijk incident tot een multidisciplinaire inzet (gewonden, instorting of brand). Een bommelding altijd multidisciplinair bekend maken in de meldkamer. De andere disciplines kunnen dan al proactief handelen en in LCMS kan geplot worden. Dit moet via bijscholing en oefening onder de aandacht worden gebracht. Politiemeldkamer Oefencyclus Er is in deze situatie met de bestaande omstandigheden (politievoorlichter kwam niet naar incidentlocatie) goed gehandeld door de brandweervoorlichter aan te wijzen als CoPIvoorlichter. De procedure is gevolgd. Er is afgestemd met de officier van dienst politie en de politievoorlichter is op afstand betrokken gebleven. Bij CoPI-oefeningen afspraken nogmaals onder de aandacht brengen. Afdeling RGO Oefencyclus