cc. Voorzitter en de leden van de Vaste Commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van de Tweede Kamer der Staten Generaal

Transcriptie

1 Postadres Postbus 8456, 1005 AL Amsterdam Aan de voorzitter en de leden van de Vaste Commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid van de Tweede Kamer der Staten Generaal Postbus EA Den Haag cc. Voorzitter en de leden van de Vaste Commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van de Tweede Kamer der Staten Generaal Datum 22 maart 2013 Ons kenmerk Onderwerp: Reactie FNV Jong brief 5 maart 2013 Aanpak Jeugdwerkloosheid Uw kenmerk Telefoonnr charita.dundas@fnvjong.nl Geachte dames en heren, FNV Jong is blij dat het Kabinet in haar brief van 5 maart 2013 met een inzet komt om de hoogopgelopen werkloosheid onder jongeren terug te dringen. Er worden nieuwe investeringen gedaan voor een gezamenlijke aanpak van jeugdwerkloosheid waarvoor in totaal 50 miljoen wordt uitgetrokken. Wij zien dit als een goede eerste stap in de juiste richting. Momenteel bedraagt de jeugdwerkloosheid 15,5%. De afgelopen maand zijn er werkloze jongeren tussen de 15 en 25 jaar bijgekomen, waardoor we nu in totaal op uitkomen. Het risico op werkloosheid is voor jongeren extra hoog, omdat zij veelal over weinig werkervaring beschikken, niet verder komen dan een flexibele baan en steeds vaker zijn opgeleid voor iets waar op de arbeidsmarkt nauwelijks vraag naar is. Onder allochtone jongeren is de werkloosheid helemaal ongekend hoog; in het laatste kwartaal van 2012 was ruim 31% op zoek naar werk. Deze recordhoogtes zijn lang niet meer gehaald. Het is dan ook van groot belang dat de overheid niet langer stil blijft zitten, want teveel tijd is al verspild. In deze brief geeft FNV Jong haar reactie op de Aanpak Jeugdwerkloosheid zoals die voorgesteld is door het Kabinet in de brief van 5 maart Ook doet FNV Jong verbetervoorstellen in het licht van de voorgestelde aanpak. Wij vragen aandacht voor de volgende punten: Een Taskforce Jeugdwerkloosheid is nodig om de aanpak in de regio s aan te jagen en te stroomlijnen. Een goede uitvoering in de regio s valt of staat met een stevige aansluiting op de sectoren. Werkloze jongeren verdienen acute ondersteuning. Jeugdwerkloosheid voorkomen begint met een betere aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt en voldoende stages en leerwerkplekken. 1

2 Laat het tekort aan leerwerkbanen (bbl) niet oplopen door afschaffing van de WVA Werkloze, allochtone jongeren verdienen meer aandacht. Hieronder geven wij een nadere toelichting op deze punten. 1. Stevigere uitvoering in de regio s 1.1 Taskforce Jeugdwerkloosheid ziet er op toe dat er in alle regio s wat gebeurt Het Kabinet wil de arbeidsmarktregio s een impuls geven om de jeugdwerkloosheid te bestrijden. Hiervoor wordt 25 miljoen uitgetrokken. Regio s kunnen in aanmerking komen voor een bijdrage vanuit het rijk als zij hiervoor voor 1 juli een plan van aanpak indienen. Om de plannen van aanpak snel vorm te geven zullen centrumgemeenten een intentieverklaring moeten ondertekenen. De Programmaraad wordt gevraagd om regio s te ondersteunen bij de voorbereiding en uitvoering van de regionale aanpak. FNV Jong vreest dat deze opzet een te vrijblijvende is. Van belang is dat in alle regio s ingezet wordt op de aanpak van jeugdwerkloosheid en dit niet af te laten hangen van intenties die geen garanties met zich meebrengen. Elke regio moet een concrete en realiseerbare aanpak hebben. Ons voorstel is om het vrijblijvende karakter te schrappen en de ondersteunende rol van de Programmaraad te beleggen bij een Taskforce Jeugdwerkloosheid, die tevens (onder begeleiding van de ambassadeur) een aanjagende, coördinerende en monitorende rol op zich neemt. In deze Taskforce hebben sociale partners, overheid, VNG en UWV zitting. Wij juichen betrokkenheid van FNV Jong toe voor de vertegenwoordiging van jongeren en het verbinden van goede initiatieven. 1.2 Stevige aansluiting tussen regio s en sectoren Het Kabinet vindt het wenselijk dat de regionale aanpak van de jeugdwerkloosheid wordt ondersteund door een sectorale aanpak. Sectorale initiatieven ter verbetering van de arbeidsmarktinstroom van jongeren worden gestimuleerd en kunnen in aanmerking komen voor overheidssteun. FNV Jong ziet het als een goed streven om sectorale initiatieven vanuit de overheid te ondersteunen. Wij zullen sociale partners dan ook zoveel mogelijk stimuleren om voorstellen gericht op het creëren van werken/of stageplekken voor jongeren in te dienen. De uitvoering van de sectorale plannen zal uiteindelijk in de regio s plaatsvinden. Wij missen in de Aanpak Jeugdwerkloosheid van het Kabinet de brug tussen regio s en sectoren. In de uitvoering van het Actieplan jeugdwerkloosheid ( ) ging het op dit punt faliekant mis. Laten we een les trekken uit het verleden door ditmaal de regio s stevig te verknopen met de sectorale initiatieven. De Taskforce Jeugdwerkloosheid zou hierin een rol kunnen spelen en mensen in de regio s kunnen aan stellen om de match met sectorale afspraken te maken. Voorts vinden wij dat sociale partners door de overheid meer uitgedaagd moeten worden om bovensectorale initiatieven te bevorderen. Nu ligt de focus te veel op de sectoren, terwijl deze juist ook zou moeten liggen tussen de sectoren. Voor schoolverlaters met weinig arbeidsmarktperspectief (bijvoorbeeld afgestudeerd op psychologie of communicatie) moeten omscholingsmogelijkheden gecreëerd worden om te kunnen werken in tekortsectoren. 2

3 2. Werkloze jongeren nu ondersteuning bieden Een hoog risico op werkloosheid vraagt om een goed geregeld vangnet, zodat werkloze jongeren niet zonder inkomen komen te zitten. Slechts een klein deel van de jongeren komt in aanmerking voor een WW-uitkering (vanwege hun korte arbeidsverleden), op dit moment zijn dat er nog geen Het aantal bijstandsuitkeringen loopt, ondanks de sterk oplopende jeugdwerkloosheid, terug onder jongeren. Onder 27 plussers neemt het aantal bijstandsgerechtigden juist toe. Vanwege gewijzigde wetgeving in de Wet Werk en Bijstand (WWB, invoering 4 weken zoektermijn) lijkt de problematiek rondom de inkomenspositie van werkloze jongeren onzichtbaar geworden te zijn. Uit onderzoek van de gemeente Utrecht blijkt dat maar liefst 64% van de werkloze jongeren niet terugkeert na de zoektermijn. Dit zijn schrikbarende cijfers. Ook is er nauwelijks zicht op de toename van het aantal niet-melders als gevolg van de invoering van de 4 weken zoektermijn. FNV Jong vindt dat de overheid (desnoods tijdelijk) afstand moet doen van de 4 weken zoektermijn, die jongeren alleen maar dieper de problemen in jaagt en het zicht op de groep niet-melders verder vertroebelt. Het is van juist nu van belang dat werkloze jongeren in het zicht zijn in de regio s door de aanwezigheid van laagdrempelige ondersteuning van gemeenten. Door jongeren bij de gemeente weg te blijven jagen met de 4 weken zoektermijn slaan we de plank volledig mis en zullen regionale initiatieven om jongeren aan het werk te helpen onvoldoende resultaat opleveren. Voorts vinden wij dat jongeren die in de WW zitten meer ondersteuning en hulp moeten krijgen bij het vinden van passend werk. Met de invoering van de E-dienstverlening en een slecht functionerende digitale vacaturebank ( worden mensen in de WW aan hun lot overgelaten en blijven zij onnodig lang in werkloosheid verkeren. 3. Jeugdwerkloosheid voorkomen begint op scholen 3.1 Maak van verder doorleren in het hoger onderwijs óók een item Het School Ex Programma wordt door dit Kabinet weer nieuw leven ingeblazen. Leerlingen van mboinstellingen worden bij het naderen van het einde van de opleiding gestimuleerd door te gaan met leren. FNV Jong is een grote voorstander het School Ex Programma vanwege de bewezen successen. Het langer op school houden van jongeren is een goede manier om werkloosheid te voorkomen en biedt jongeren in de toekomst meer perspectief op werk. Toch zullen er ook jongeren zijn die om wat voor reden dan ook niet kiezen voor langer doorstuderen. Deze jongeren worden in samenwerking met de gemeente gestimuleerd een geschikte baan te vinden. Op welke manier denkt het Kabinet hier concreet invulling aan te geven? Onder de werkzoekende jongeren is het aandeel hoogopgeleiden de afgelopen maanden fors toegenomen, hun aandeel verdubbelde in een jaar tijd (Basiscijfers Jeugd UWV/SBB, maart 2013). Net als voor laagopgeleide jongeren, is het voor de hogeropgeleiden in deze crisistijd verstandiger om verder door te leren en niet direct de arbeidsmarkt op te stromen. Het Kabinet kan hierin iets betekenen door het School Ex Programma naar het Hoger onderwijs uit te breiden en door het mogelijk maken van het volgen van een tweede opleiding of specialisatie tegen het reguliere tarief. 3

4 3.2 Positieve prikkel aan scholen voor betere afstemming opleidingsaanbod met arbeidsmarkt Juist in tijden van hevige krapte op de arbeidsmarkt wordt zichtbaar dat een goede afstemming tussen vraag en aanbod in regio s en sectoren van wezenlijk belang is. Deze afstemming begint al bij de opleidingen, hierin ligt één van de oorzaken van jeugdwerkloosheid. Er worden nog steeds te veel jongeren opgeleid voor banen die er niet of nauwelijks zijn. Uit een inventarisatie van FNV Jong blijkt dat van de 10 meest populaire mbo-opleidingen de helft een slecht baanperspectief heeft. Met het oog op de komende krapte op de arbeidsmarkt kan dit tot desastreuze gevolgen leiden, zowel voor Nederland als voor onze toekomstige werknemers. Een betere afstemming tussen het opleidingsaanbod en de arbeidsmarkt is nodig. Ook het Kabinet noemt in haar brief van 5 maart dit belangrijk te vinden. Hoe dit dan precies zou moeten gebeuren is alleen nog de vraag. FNV Jong stelt voor om opleidingen in tekortsectoren goedkoper te maken en om onderwijsinstellingen niet enkel meer te financieren op aantallen studenten, maar op kwaliteit en prestatie (bijv. vinden afgestudeerden binnen 6 maanden een passende baan). FNV Jong pleit tevens voor een verplichte invoering van de arbeidsmarktbijsluiter (zowel op mbo als hbo) waarmee jongeren die een studiekeuze moeten maken onafhankelijke, betrouwbare informatie krijgen over het arbeidsmarktperspectief van de opleiding. 4. Afschaffing WVA werkt tekort aan leerwerkbanen in de hand De recessie laat ook zijn sporen achter op de stage- en leerbanenmarkt: de plaatsingen op een leerwerkbaan zijn de laatste vier maanden in vergelijking met 2011 gedaald van naar Eind 2012 hadden ingeschreven bbl-studenten nog steeds geen leerwerkbaan. FNV Jong krijgt steeds meer signalen van jongeren dat zij geen leerwerkbaan kunnen vinden of dat zij een stage of leerwerkbaan moeten doorlopen tegen slechte arbeidsvoorwaarden. De afschaffing van de WVA Onderwijs is een directe rem op het aantal leerwerkbanen, honderden bblleerlingen kunnen hierdoor mogelijk niet hun opleiding afmaken. Zeker nu is het voortbestaan van de WVA van groot belang om verdere terugloop van het aantal leerwerkbanen tegen te gaan. 5. Aanval op flex Zo n 65% van de flexibele schil in Nederland is jonger dan 35 jaar. Jongeren lopen daardoor een groter risico op werkloosheid. Vooral nu hebben flexwerkende jongeren het zwaar te verduren; contracten zijn onzeker, worden niet verlengd en de tussenliggende periodes van werkloosheid duren steeds langer, vaak zonder recht op een uitkering. FNV Jong vindt dat de rechten van flexwerkers gelijk horen te zijn aan die van werknemers met een vast contract. Het Kabinet geeft in haar brief aan met sociale partners de mogelijkheden te bekijken om de wettelijke bescherming van verschillende vormen van flexibele arbeid te verbeteren om jongeren op de langere termijn perspectief te bieden op werkzekerheid. Wij vinden dat maatregelen als een aanzegtermijn met boetebeding, een snellere opbouw van een WW-uitkering en hogere WW-premies voor werkgevers (vervuiler-betaalt-principe) noodzakelijk zijn om de eindeloze onzekerheid - waar veel jonge flexwerkers in verkeren - deels weg te nemen en hen een betere inkomensondersteuning te bieden bij werkloosheid. 6. Allochtone jongeren verdienen extra aandacht in de uitvoering De werkloosheid onder allochtone jongeren is schrikbarend hoog: bijna een derde van hen is werkloos. Allochtone jongeren hebben een structurele achterstandspositie op de arbeidsmarkt en zijn 4

5 gedurende de crisis extra kwetsbaar. In het jaarrapport integratie 2011 noemt het Sociaal Cultureel Planbureau de positie van jonge migranten op de arbeidsmarkt zorgelijk. FNV Jong vindt extra aandacht en inzet voor deze doelgroep essentieel. Het Kabinet lijkt de problemen waar allochtone jongeren tegenaan lopen ook te zien, maar concrete plannen om dit probleem aan te pakken blijven achterwege. Op initiatief van FNV Jong is de SER eind 2012 de werkgroep BAM (Benutting Arbeidsmarktpotentieel Migrantenjongeren) gestart om de positie van allochtone jongeren in het onderwijs en op de arbeidsmarkt te analyseren en goede initiatieven te nemen en te omarmen. Het Kabinet kan lering trekken uit deze goede initiatieven en mogelijkheden creëren om succesvolle projecten ter verbetering van de arbeidsmarktpositie van allochtone jongeren in de regio s aan te jagen en op te schalen. In de verwachting dat u onze reactie bij uw overwegingen zult betrekken. Met vriendelijke groet, Dennis Wiersma Voorzitter FNV Jong 5