Hoofdkantoor. Telefoonnummer 2 juni Geachte dames en heren,

Transcriptie

1 Aan De voorzitter en de leden van Vaste Commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA Den Haag Cc Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid dhr. mr. L. F. Asscher Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid mw. drs. J. Klijnsma Minister van Onderwijs Cultuur en Wetenschap mw. dr. M. J. Bussemaker Hoofdkantoor Bezoekadres Naritaweg BX Amsterdam Postadres Postbus AL Amsterdam T F I Bank Datum Telefoonnummer 2 juni Onderwerp Reactie FNV Jong en FNV in beweging Aanpak Jeugdwerkloosheid charita.dundas@fnvjong.nl monica.bota@vc.fnv.nl Geachte dames en heren, Op 4 april 2014 heeft het kabinet ons middels een schrijven aan de Tweede Kamer op de hoogte gesteld over de aanpak jeugdwerkloosheid en de uitvoering van diverse bestrijdingsplannen. FNV Jong evenals FNV in Beweging zijn positief over de voortvarendheid waarmee dit Kabinet de bestrijding van de hoge werkloosheid onder jongeren probeert aan te pakken. Na de presentatie van de Aanpak Jeugdwerkloosheid in april vorig jaar is er een hoop gebeurd: regio s en sectoren zijn geactiveerd om bestrijdingsinstrumenten te ontwikkelen en tijdelijke maatregelen moeten jongeren meer kansen op de arbeidsmarkt bieden. Alles om de toenemende jeugdwerkloosheid een halt toe te roepen. Toch valt een jaar na presentatie van Aanpak Jeugdwerkloosheid vast te stellen dat de jeugdwerkloosheid niet tot nauwelijks is gedaald; in april vorig jaar was 16 procent van de jeugd werkloos, vandaag de dag is dat nog steeds 15,5 procent (CBS, april 2014). Daarnaast volgt uit de maandelijkse cijfers van het CBS dat de groep niet-melders al enkele maanden toeneemt. Ook is jeugdwerkloosheid onder allochtone jongeren nog steeds buitengewoon hoog en groeit het aandeel langdurig werkloze jongeren. De economie mag dan weer lichte tekenen van herstel laten zien, op de arbeids- en stagemarkt valt hier voorlopig nog niets van te merken. Niet voor niets hebben zich het afgelopen jaar jongeren van de arbeidsmarkt onttrokken. Het zoeken naar werk wordt door velen als kansloos beschouwd. Voor laagopgeleide jongeren zal het - ook na de crisis - waarschijnlijk problematisch blijven om werk te vinden. Dit alles onderstreept de noodzaak van een doeltreffende en efficiënte aanpak van jeugdwerkloosheid.

2 FNV Jong en FNV in Beweging geven in deze brief hun reactie op de Aanpak Jeugdwerkloosheid van het kabinet welke nu sinds een jaar loopt. Samenvattend komt onze reactie op het volgende neer: 1. Formuleer (alsnog) concrete doorstellingen waardoor instrumenten gerichter in te zetten zijn. 2. Harmoniseer de verschillende actielijnen in de sectoren, regio s en het onderwijs voor een meer integrale aanpak. 3. Ingezette instrumenten missen transparantie en moeten scherper in de uitvoering. 4. Leer van de huidige aanpak; goede borging en evaluatie van de (regionale) aanpak jeugdwerkloosheid cruciaal voor eventuele volgende aanpak. Beide partijen zijn ervan overtuigd dat uit de huidige Aanpak Jeugdwerkloosheid meer te halen valt. In het navolgende gaan wij hier verder op in - alsmede op onze kritiekpunten - en doen wij voorstellen waarmee de Aanpak Jeugdwerkloosheid doeltreffender en dus succesvoller wordt. 1. Nieuwe impuls door concrete doelstellingen te formuleren Er gebeurt op dit moment een hele hoop om werkloosheid onder jongeren te verkleinen. De Aanpak Jeugdwerkloosheid wordt echter niet langs een meetlat gelegd, er zijn immers geen harde doelen gesteld waarop het beleid gebaseerd is. Er geldt slechts een inspanningsverplichting. Alles wat er gebeurt kan daarom al snel gekwalificeerd worden als goed, alhoewel niemand precies kan verklaren in hoeverre een bepaald instrument heeft bijgedragen aan een concreet gesteld doel. FNV Jong is samen met FNV in Beweging van mening dat het kabinet met het huidige beleid een slag kan slaan door concrete doelstellingen te formuleren en beschikbare middelen effectiever toe te wijzen. Dat kan door bijvoorbeeld ten doel te stellen dat jongeren niet langer dan 4 maanden zonder werk thuis zitten, het tekort aan leerwerkplekken in geen enkele sector boven de 5 procent mag uitkomen of door een jeugdwerkloosheidsnorm te stellen van bijvoorbeeld 8 procent. Het kan ook een combinatie zijn van meerdere doelstellingen. Met dergelijke concrete doelstellingen kan beter bekeken worden in hoeverre beleidsinstrumenten bijdragen aan de bestrijding van de jeugdwerkloosheid. Het beleid moet meer gericht zijn op het behalen van resultaten. De minister kan dan een stevigere regierol op zich nemen gedurende de aanpak en kan tussentijds meer bijsturen om de gestelde doelen te behalen door bijvoorbeeld goed werkende beleidsinstrumenten op te schalen. Met een dergelijke impuls komen plannen sneller tot uitvoering waardoor meer jongeren kunnen rekenen op hulp en/of begeleiding bij het zoeken naar een baan of stage. 2. Betere harmonisatie van verschillende actielijnen De Aanpak Jeugdwerkloosheid wordt door het kabinet vanuit verschillende kanten aangevlogen; vanuit de sectoren middels sectorplannen waarvan een derde van het budget naar bestrijding jeugdwerkloosheid gaat, het onderwijs (School Ex 2.0, Techniekpact) en de regio s middels de regionale plannen van aanpak jeugdwerkloosheid. Stuk voor stuk worden vanuit de diverse invalshoeken nuttige activiteiten ondernomen, de kunst is echter om de verschillende actielijnen zo met elkaar te verknopen dat zij elkaar gaan versterken. Op dit moment mist deze synergie. Zo blijkt uit de Monitor Regionale Aanpak jeugdwerkloosheid dat regio s het lastig vinden sectorale aansluiting te vinden. Dat terwijl in de sectorplannen talrijke kansen worden gecreëerd voor werkloze jongeren. Het is doodzonde dat de sectorale aanpak nog geheel los lijkt te staan van de 2

3 regionale plannen van aanpak, want zolang een optimale aansluiting tussen regio s en sectoren ontbreekt missen werkloze jongeren onnodig kansen en bestaat het risico dat gerealiseerde leerwerkplekken en arbeidsplaatsen oningevuld blijven. Des te meer nu het nieuwe schooljaar in september alweer aan zal vangen. De verknoping tussen School Ex 2.0 en de regio s is ons inziens ook onvoldoende aanwezig. Zo is onduidelijk of en hoe jongeren, die na een exitgesprek met de onderwijsinstelling ervoor kiezen de arbeidsmarkt op te stromen, worden opgevangen door een regionaal werkplein van het UWV voor verdere hulp en begeleiding bij het vinden van werk. Verderop in deze brief gaan wij hier meer op in. Voor een succesvolle aanpak van jeugdwerkloosheid is het van wezenlijk belang dat gezocht wordt naar een betere harmonisatie van de verschillende actielijnen om te voorkomen dat ingezet beleid niet bij jongeren terecht komt waarvoor het dient. FNV Jong en FNV in Beweging zien hier een belangrijke (aanjagende) taak weggelegd voor minister Asscher. De eerste stap daarvoor dient een grondige analyse te zijn van waar de knelpunten zitten. Waarna de minister, eventueel bij monde van de ambassadeur jeugdwerkloosheid, zo snel mogelijk eventuele problemen weg dient te nemen. Daarnaast is het van groot belang dat de verschillende uitvoerende partijen met elkaar in contact komen te staan. Dat kan al door de projectleiders van de arbeidsmarktregio s koppelen aan de uitvoerende partijen van de sectorplannen. 3. Ingezette instrumenten niet transparant en knelpunten in de uitvoering De Aanpak Jeugdwerkloosheid behelst een breed palet aan instrumenten. De maatregelen die genomen zijn moeten als het aan het kabinet ligt leiden tot kwalitatieve en structurele verbeteringen van de positie van jongeren. FNV Jong en FNV in Beweging vinden het belangrijk dat er dan ook daadwerkelijk zichtbare verbeteringen optreden voor jongeren op de arbeidsmarkt. Of daar sprake van is is nog niet geheel duidelijk. Wij denken dat de oorzaak hiervan ligt in onvoldoende transparantie in de tussentijdse behaalde resultaten van de verschillende ingezette instrumenten. Maatregelen school en toekomst In de Aanpak Jeugdwerkloosheid wordt veel prioriteit gegeven aan onderwijs en het behalen van een startkwalificatie. Veel onderwijsbeleid wat door de minister in de brief wordt aangehaald gold al voor de start van de Aanpak Jeugdwerkloosheid. Dat geldt met name voor de inzet op de afname van de voortijdige schooluitvallers waar zeer goede resultaten zijn behaald. Ook de studiebijsluiter op het mbo komt niet voort uit de Aanpak Jeugdwerkloosheid, maar is zeker wel relevant als het gaat om het voorkomen van jeugdwerkloosheid. De studiebijsluiter geeft jongeren die voor hun opleidingskeuze staan objectieve informatie over de opleiding en over de kansen op de arbeidsmarkt na behalen van het diploma. FNV Jong heeft lang voor de studiebijsluiter gepleit en is betrokken geweest bij de ontwikkeling ervan. Grote storende factor is en blijft dat mbo-instellingen niet verplicht zijn de studiebijsluiter te hanteren. Wil het kabinet echt slagen in betere voorlichting op scholen om te voorkomen dat jongeren kiezen voor studies waar weinig werk in is, dan is een verplichtend element van wezenlijk belang. Het School Ex 2.0 programma behelst de helft van de gelden van de Aanpak Jeugdwerkloosheid, maar onduidelijk is wat deze investering een jaar later aan concrete resultaten heeft opgeleverd. Voorts rijst de vraag hoe in School Ex 2.0 gewaarborgd wordt dat jongeren die besluiten na afronding van hun mbo niveau 1 of 2 opleiding niet verder te gaan met school en dus de 3

4 arbeidsmarkt opstromen hulp en begeleiding krijgen van het UWV. Over de benadering van deze kwetsbare doelgroep valt niets terug te lezen in de brief terwijl het risico op werkloosheid bij deze groep aanzienlijk hoog is. Regionale aanpak jeugdwerkloosheid De 35 arbeidsmarktregio s zijn in september 2013 van start gegaan met de uitvoering van de plannen van aanpak. Uit de monitor blijkt dat 40 procent van de regio s een structurele aanpak heeft en dat deze veruit het meest effectief zijn. Deze regio s zijn vanwege die doorlopende aanpak veel sneller in staat de jeugdwerkloosheid te bestrijden. Als het kabinet daadwerkelijk structurele verbeteringen voor jongeren wil realiseren dan valt op dit punt nog forse winst te behalen. Hoe gaat de minister stimuleren dat de overige 60 procent van de regio s over gaat naar een meer doorlopende aanpak? Bovenop de 25 miljoen voor de regionale aanpak van jeugdwerkloosheid is nog 36 miljoen uit het Europees Sociaal Fonds uitgetrokken voor de arbeidsmarktregio s. Wat we weten is dat 34 arbeidsmarktregio s een aanvraag hebben ingediend, wat we niet weten is wat de concrete inhoud van deze aanvragen is. Daar waar de regionale plannen van aanpak jeugdwerkloosheid openbaar zijn, geldt dat voor deze plannen niet. Het openbaar maken van deze aanvragen zal ten goede komen aan de algehele aanpak van jeugdwerkloosheid. FNV Jong en FNV in Beweging pleiten hier dan ook voor. Sectorplannen In de sectorplannen zijn inmiddels talrijke afspraken gemaakt die jongeren kansen bieden. Zo zijn met de goedkeuring van het sectorplan in de zorg inmiddels meer dan leerwerkplekken afgesproken voor jongeren die mbo-onderwijs (gaan) volgen. Na goedkeuring van de plannen die in de tweede tranche zijn ingediend zal dit aantal vrijwel zeker toenemen. Dit zijn uiteraard hele goede uitkomsten. Wij uiten echter onze zorgen over hoe deze afgesproken plekken individuele jongeren gaan bereiken, dat is tenslotte waar het om draait. Daar is nu nog veel onduidelijkheid over. Al eerder haalden wij in deze brief aan dat de aansluiting tussen regio s en sectoren van groots belang is temeer, omdat regio s dan op de hoogte zijn van welke sectoren kansen bieden en in staat gesteld kunnen worden jongeren te matchen met plekken in bedrijven. Ook hier is het dus van belang dat de verschillende uitvoerende organisaties met elkaar in contact worden gebracht. Pas dan zullen de sectorplannen optimaal benut worden en bieden deze soelaas in de bestrijding van jeugdwerkloosheid. Ook hier helpt de zelfde praktische oplossing van beide groepen met elkaar in contact brengen. De Europese Jeugdgarantie De minister heeft onlangs een brief naar de Europese Commissie gestuurd waarin aangegeven wordt hoe Nederland invulling geeft aan de Europese Jeugdgarantie. De minister rapporteert hier niet over in de brief Aanpak Jeugdwerkloosheid. FNV Jong vindt dit samen met FNV in Beweging bij uitstek een onderwerp wat een plek zou moeten krijgen in de Aanpak Jeugdwerkloosheid en verzoekt de minister de brief en de eventuele reactie van de Europese Commissie openbaar te maken. Aandacht problematische doelgroepen Uit de maandelijkse werkloosheidsrapportages van het CBS volgt dat een steeds groter wordende groep jongeren verdwijnt uit de werkloosheidscijfers, zonder dat zij een baan hebben gevonden. De vrees is dat deze groep thuis op de bank eindigt zonder zichzelf nader te ontwikkelen. Dat maakt dat zij moeilijk verder kunnen worden geholpen in het zoeken naar een baan. Hetzelfde geldt voor langdurig werkloze jongeren. Deze groep lijkt explosief te stijgen. Ook bij hen zullen de 4

5 litteken effecten fors zijn. Het is belangrijk dat arbeidsmarktregio s, waar dit niet gebeurt, ervoor zorgen dat zij deze groep goed in beeld krijgen. Zodat zij deze jongeren adequaat kunnen helpen. 4. Goede evaluatie en borging Aanpak Jeugdwerkloosheid Het beleid jeugdwerkloosheid is eindig. Verschillende actielijnen eindigen op verschillende momenten. Het is belangrijk dat de juiste lessen geleerd worden uit de verschillende aanpakken. Wij vinden een gedegen evaluatie dan ook van het grootste belang. Daarvoor is het belangrijk dat, zoals eerder gezegd, de doelstellingen helder zijn. Daarnaast zien wij grote toegevoegde waarde in de monitor die Panteia nu uitvoert met betrekking tot de regionale aanpak jeugdwerkloosheid. Het is belangrijk dat hier ook duidelijk uit naar voren komt wat goed werkt en wat niet. Daarbij zou meer rekening kunnen worden gehouden met vragen als de kosten/baten afweging van een bepaald beleidsinstrument. Of de effectiviteit van een beleidsinstrument met betrekking tot een bepaalde doelgroep, zoals bijvoorbeeld allochtone jongeren. Het meest effectieve regionale beleid op jeugdwerkloosheid, blijkt voort te komen uit een al bestaande aanpak jeugdwerkloosheid in de arbeidsmarktregio. Als de potten leeg zijn zullen veel arbeidsmarktregio s helaas weer teruggaan naar de oude modus; met als gevolg dat de focus op jeugdwerkloosheid wegvalt. Daarmee gaan waardevolle kennis en beleid verloren. Gelukkig is 40 procent van de regio s vanwege een doorlopende aanpak snel in staat de jeugdwerkloosheid in de kiem te smoren. Regio s waar geen sprake is van een doorlopende aanpak hebben een veel langere aanloopperiode waarin telkens nieuw beleid ontwikkeld en samenwerking opgezocht dient te worden. Het is belangrijk dat regio s aangemoedigd worden door of wel de minister of wel de ambassadeur jeugdwerkloosheid om structureel te blijven investeren in jeugdwerkloosheid. Aangezien dit de effectiviteit van het beleid duidelijk ten goede komt. Ten slotte Wij verzoeken u het bovenstaande mee te nemen in uw beraadslagingen tijdens het algemeen overleg van 4 juni. Voor vragen of toelichting kunt u te allen tijden contact met ons opnemen. Met vriendelijke groet, Robbert Coenmans Voorzitter FNV Jong Edwin Bouwers Bestuur FNV In Beweging 5