ANALYSE VAN DE KNELPUNTBEROEPEN IN HET BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST IN 2007

Transcriptie

1

2 ANALYSE VAN DE KNELPUNTBEROEPEN IN HET BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST IN 2007

3

4 Inhoudstafel VOORWOORD 1. INLEIDING METHODOLOGIE INVENTARIS VAN DE KNELPUNTBEROEPEN IN HET BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST IN Inventaris van de knelpuntberoepen Nabeschouwing KENMERKEN VAN DE KNELPUNTBEROEPEN Eisen van de werkgevers Kenmerken van de werkgever EVOLUTIE VAN DE KNELPUNTBEROEPEN VAN 2001 TOT DE ARBEIDSRESERVE BESLUIT...50 BIJLAGE 1: TYPE VAN WERKAANBIEDINGEN...54 BIBLIOGRAFIE...55

5 Lijst van de tabellen Tabel 1: Lijst van knelpuntberoepen 2007 volgens beroepscategorie... 7 Tabel 2: Oorzaken van het knelpuntkarakter volgens de consulenten...26 Tabel 3: Niet-werkende werkzoekenden volgens het niveau van talenkennis (mondeling) - januari Tabel 4: Samenvatting van de globale analyse resultaten van de knelpuntberoepen...38 Tabel 5: Panorama van de knelpuntberoepen volgens beroepsgroep van 2001 tot Tabel 6: Algemeen overzicht van de werkzoekende arbeidsreserve Tabel 7: Overzicht van de flux van werkzoekenden ingeschreven in een knelpuntberoep Tabel 8: Overzicht van de flux van werkzoekenden ingeschreven volgens studienievau Tabel 9: Overzicht van de flux van werkzoekenden ingeschreven volgens leeftijd Tabel 10: Overzicht van de flux van werkzoekenden ingeschreven volgens geslacht Lijst van de grafieken Grafiek 1: Werkaanbiedingen volgens het studieniveau...32 Grafiek 2: Werkaanbiedingen volgens studierichting - secundair 2 e en 3 e graad...33 Grafiek 3: Werkaanbiedingen volgens studierichting - hoger niet-universitair...33 Grafiek 4: Werkaanbiedingen volgens taalvereisten...34 Grafiek 5: Werkaanbiedingen volgens het type van aanbieding...35 Grafiek 6: Werkaanbiedingen volgens sector...36 Grafiek 7: Werkaanbiedingen volgens bedrijfsgrootte...37

6 VOORWOORD Sinds 1998 stelt het Brussels Observatorium voor de Werkgelegenheid de resultaten voor van zijn Analyse van de knelpuntberoepen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. In 2007 werd een stijgende vraag naar arbeidskrachten opgetekend. Een deel van de werkaanbiedingen raakt evenwel moeilijk ingevuld ondanks de hoge werkloosheid. In dit verband wordt vaak naar knelpuntberoepen verwezen. De editie 2007 inventariseert 76 knelpuntberoepen. Het structurele karakter van bepaalde knelpuntberoepen toont de complexiteit van de Brusselse arbeidsmarkt aan. De oorzaken van de aanwervingsmoeilijkheden zijn veelzijdig en situeren zich zowel aan de kant van de vraag op de arbeidsmarkt als aan de aanbodzijde. Om een zo goed mogelijk beeld te krijgen van de oorzaken van de spanningen op de Brusselse arbeidsmarkt wordt de expertise van de consulenten van ACTIRIS en de sectorale werkgeversfederaties bij de studie betrokken. Hun ervaring draagt bij tot een betere kennis van deze spanningen. De gewestelijke en plaatselijke inschakelingswerkers kunnen de moeilijkheden die dit soort analyses aantonen niet alleen oplossen. Voor een efficiënte aanpak dienen alle partners in de domeinen tewerkstelling, opleiding en onderwijs de krachten te bundelen zodat een coherent beleid kan worden gevoerd dat afgestemd is op de gewestelijke economische en tewerkstellingscontext. De referentiecentra, die de operatoren inzake opleiding en tewerkstelling binnen eenzelfde structuur samenbrengen, bevorderen de onderlinge afstemming tussen het opleidingsaanbod en de behoeften van de ondernemingen. Parallel hiermee voert het Brussels Observatorium voor de Werkgelegenheid een analyse uit ter bevordering van de verdere ontwikkeling van het referentiecentrum voor de Horeca, waarbij de aanwervingsmoeilijkheden, de opleidingsbehoeften en de tewerkstellingsperspectieven voor deze sector worden geanalyseerd. Eddy COURTHEOUX Coördinator van het Territoriaal Pact voor de werkgelegenheid in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Directeur-generaal van ACTIRIS

7

8 1. INLEIDING De aanwezigheid van ongeveer arbeidsplaatsen zorgt ervoor dat het Brussels Hoofdstedelijk Gewest het belangrijkste tewerkstellingsbekken van België is. Tegelijkertijd wordt het Gewest geconfronteerd met de hoogste werkloosheidsgraad van het land. Hoewel de ruime arbeidsreserve, worden de Brusselse bedrijven eveneens geconfronteerd met rekruteringsmoeilijkheden voor bepaalde beroepen. Het onevenwicht tussen vraag en aanbod vormt een belemmering voor de beroepsinschakeling en de economische ontwikkeling van de regio. Het Brussels Observatorium voor de Werkgelegenheid stelt hiervoor jaarlijks een lijst van knelpuntberoepen op en analyseert de oorzaken van deze spanningen. De Brusselse arbeidsmarkt kenmerkt zich in 2007 enerzijds door een daling van het aantal werkzoekenden en anderzijds door een toename van het aantal beschikbare werkaanbiedingen. De verhouding tussen deze twee indicatoren getuigt van een grotere spanning op de arbeidsmarkt en maakt een analyse van de knelpuntberoepen zeker interessant. Een onderzoek naar de invulling van de werkaanbiedingen is een complexe uitvoering. Werkgevers kunnen gebruik maken van meerdere kanalen om hun werkaanbiedingen kenbaar te maken, bovendien kunnen ze hun selectiecriteria aanpassen gedurende de loop van de selectie. Voor eenzelfde functie kunnen verschillende selectieprocedures bestaan, terwijl sommige werkgevers dan weer voor alle functies eenzelfde standaardprocedure hanteren (eventueel aangevuld met specifieke tests). Om de moeilijk in te vullen werkaanbiedingen, de zogenaamde knelpuntberoepen, te bepalen maakt het Observatorium gebruik van de invullingsgraad en de van de door ACTIRIS ontvangen werkaanbiedingen. De beroepen die zich op de lijst van knelpuntberoepen bevinden worden gekenmerkt door een relatief langere en een invullingsgraad die lager ligt dan het geheel van de ontvangen werkaanbiedingen. Het is belangrijk om te benadrukken dat de oorzaak van de knelpuntberoepen niet noodzakelijk te maken heeft met krapte op de arbeidsmarkt. De oorzaken zijn complex en geenszins eenduidig, vaak spelen meerdere factoren die een beroep tot knelpuntberoep maken. Hoewel een tekort aan kandidaten voor de vacante betrekkingen voor bepaalde beroepen de moeilijkheden verklaren, spelen ook elementen zoals een discrepantie tussen de vereisten van de werkgever en het profiel van de werkzoekenden een rol, bijvoorbeeld wat betreft (specifieke) bekwaamheden of ervaring. Daarnaast kunnen de arbeidsomstandigheden ook van die aard zijn dat werkzoekenden de voorkeur geven aan een ander beroep of activiteitensector. Indien een beroep zich bevindt op de lijst van knelpuntberoepen, betekent dit niet dat het onmogelijk is om kandidaten voor dit beroep te vinden. Hoewel de invullingsgraad lager is en de tijd om een arbeidsplaats in te vullen uiteindelijk langer is, kan het best zijn dat een groot aantal werkaanbiedingen voor het betrokken beroep zonder problemen ingevuld worden. Het tweede hoofdstuk geeft toelichting bij de methodologie die gebruikt werd bij de selectie van de knelpuntberoepen op basis van de werkaanbiedingen die in 2007 door ACTIRIS werden ontvangen. Analyse van de knelpuntberoepen

9 In hoofdstuk drie wordt de lijst van knelpuntberoepen besproken. Voor elk knelpuntberoep wordt de belangrijkste oorzaak of oorzaken van het onevenwicht tussen vraag en aanbod aangehaald. De factoren die de oorzaak van deze spanningen verklaren werden door de ervaring van de consulenten van ACTIRIS aangereikt. Een deel van dit hoofdstuk vestigt tenslotte de aandacht van de lezer op het belang van de talenkennis als verklaring voor bepaalde aanwervingsmoeilijkheden. Het vierde hoofdstuk bespreekt de belangrijkste kenmerken van de werkaanbiedingen voor de knelpuntberoepen, in vergelijking met de kenmerken van het geheel van de in 2007 ontvangen werkaanbiedingen door ACTIRIS. In een vijfde hoofdstuk wordt ingegaan op de evolutie van de knelpuntberoepen sinds de eerste analyse in Een overzicht van de knelpuntberoepen per beroepsgroep laat toe enkele algemene tendensen te herkennen en om structurele aanwervingsmoeilijkheden te onderscheiden van de aanwervingsmoeilijkheden van beroepen die slechts één of twee keer als knelpuntberoep werden geïdentificeerd. Ten slotte wordt het aanbod op de arbeidsmarkt onder de loep genomen. De arbeidsreserve geeft een dynamisch beeld van de niet-werkende werkzoekenden die in de loop van het jaar 2007 minstens één maal beschikbaar waren op de arbeidsmarkt. Verder worden ook enkele kenmerken van de arbeidsreserve, zoals het studieniveau, de leeftijd en het geslacht, besproken. 2 Analyse van de knelpuntberoepen

10 2. METHODOLOGIE Het samenstellen van de lijst van knelpuntberoepen gebeurt in twee aanvullende fases. De eerste fase is een louter statistische analyse, die bestaat uit de toepassing van drie kwantitatieve selectiecriteria op alle werkaanbiedingen 1 die ACTIRIS gedurende het bestudeerde jaar heeft ontvangen. Deze drie criteria zijn: - gedurende het jaar werden minstens 15 werkaanbiedingen voor dit beroep ontvangen; - de invullingsgraad 2 van de werkaanbiedingen voor het beroep is lager dan de invullingsgraad van alle beroepen (in 2007 bedroeg de invullingsgraad 73,6%); - de benodigde tijd om de werkaanbiedingen van dit beroep af te sluiten 3 is langer dan de mediaan van de invullingstijd voor alle werkaanbiedingen (in 2007 bedroeg de mediaan van de invullingstijd 1,3 maand). Het belangrijkste voordeel van deze eerste fase van de analyse is de objectiviteit die volgt uit een cijfermatige verwerking van 3 belangrijke parameters. Van de volledige lijst van beroepen, samengesteld op basis van de bij ACTIRIS geregistreerde en beheerde werkaanbiedingen, worden enkel de beroepen weerhouden die gelijktijdig aan de drie criteria voldoen. In 2007 heeft ACTIRIS werkaanbiedingen 4 ontvangen voor 779 verschillende beroepen. Uit de statistische analyse werden 83 zogenaamde knelpuntberoepen weerhouden. De statistische analyse combineert een absoluut criterium (minstens 15 werkaanbiedingen) met twee relatieve criteria. Deze twee worden bepaald door de algemene werking van de arbeidsmarkt. De keuze voor de drempel van 15 werkaanbiedingen is arbitrair en werd vastgelegd om een minimum aan representativiteit van de beroepen op de Brusselse arbeidsmarkt te waarborgen. De criteria in verband met de invullingsgraad en de zijn relatief. Dit brengt met zich mee dat een beroep dat bijvoorbeeld drie jaar geleden als knelpunt beschouwd werd, en nu dezelfde objectieve kenmerken (, invullingsgraad) heeft niet noodzakelijk meer als moeilijk in te vullen beschouwd zal worden. Om de invullingsgraad te berekenen worden zowel de werkaanbiedingen geteld die door bemiddeling van ACTIRIS worden ingevuld alsook de werkaanbiedingen die zonder tussenkomst van ACTIRIS worden ingevuld. Voor deze laatste is ACTIRIS echter niet op de hoogte van de identiteit van de aangeworven kandidaten. Het niet tellen van de rechtstreeks ingevulde werkaanbiedingen door de werkgever zou een onderschatting betekenen van de ingevulde werkaanbiedingen en dus ook van de invullingsgraad van de ontvangen werkaanbiedingen door ACTIRIS Om zo goed mogelijk de dynamiek van de arbeidsmarkt in kaart te brengen, werd de analyse uitgevoerd op alle types van het arbeidscircuit, dus op het normaal economisch circuit (met uitzondering van EURES) en ook op alle tewerkstellingsprogramma s. Een werkaanbieding kan hierbij meerdere arbeidsplaatsen bevatten Het percentage voldane arbeidsplaatsen t.o.v. het aantal ontvangen arbeidsplaatsen gedurende het jaar Een werkaanbieding wordt afgesloten wanneer deze ingevuld is of wanneer de werkaanbieding geannuleerd wordt. De werkaanbiedingen die ACTIRIS ontvangt in het kader van het samenwerkingsakkoord dat van kracht is sinds juni 2006, omtrent de systematische uitwisseling van de werkaanbiedingen tussen de gewesten, worden in deze analyse niet opgenomen. Analyse van de knelpuntberoepen

11 Bij de statistische analyse moeten er echter ook een aantal kanttekeningen gemaakt worden. De eerste opmerking heeft betrekking op de representativiteit. Indien ACTIRIS voor een bepaald beroep minder dan 15 werkaanbiedingen ontvangt, komt het beroep niet op de lijst van knelpuntberoepen, hoewel het in de praktijk wel de kenmerken van een knelpuntberoep kan hebben. De tweede kanttekening die bij de statistische analyse gemaakt kan worden betreft het cumulatief karakter van de drie criteria. Elk beroep waarvan één van de parameters niet beantwoordt aan de vastgelegde criteria zal op basis van de statistische analyse niet weerhouden worden als knelpuntberoep. Om deels aan deze beperkingen tegemoet te komen wordt de lijst van knelpuntberoepen op basis van de statistische analyse voorgelegd aan de dienst Werkgevers van ACTIRIS. Deze tweede fase van het onderzoek is cruciaal omdat de consulenten op basis van hun praktische ervaring nog andere moeilijk in te vullen beroepen kunnen toevoegen die net door de mazen van de statistische analyse geglipt zijn. Hierbij is ook de expertise van de consulenten belangrijk, gezien de vele rechtstreekse contacten die zij hebben met de werkgevers. Zo waren de consulenten van mening dat de beroepen leraar 2 de graad secundair onderwijs Nederlands en vertaler toegevoegd moest worden aan de lijst van moeilijk in te vullen beroepen. Daarentegen kan het omgekeerde fenomeen zich ook voordoen. Een bepaald beroep beantwoordt aan de statistische criteria, maar blijkt over het algemeen toch niet moeilijk invulbaar te zijn. Dit kan bijvoorbeeld veroorzaakt worden door een uitzonderlijke werkaanbieding met veel arbeidsplaatsen maar die niet representatief is voor de over het algemeen ontvangen werkaanbiedingen voor dit beroep. Zo werden dit jaar een aantal beroepen waaronder particuliere chauffeur (rijbewijs B), hulpkelner en sportmonitor niet weerhouden als knelpuntberoepen alhoewel deze aan alle statistische criteria voldeden. Uiteindelijk werd een lijst van 76 knelpuntberoepen samengesteld. Deze beroepen vertegenwoordigen arbeidsplaatsen, wat overeenkomt met 25,1% van het totaal aantal ontvangen arbeidsplaatsen in Algemeen bedraagt de invullingsgraad voor de knelpuntberoepen 61,2% en de mediaan is 2,0 maanden. De volledige lijst van knelpuntberoepen voorzien met commentaar van de tewerkstellingsconsulenten en de werkgeversfederaties wordt in het volgende hoofdstuk besproken. 4 Analyse van de knelpuntberoepen

12 3. INVENTARIS VAN DE KNELPUNTBEROEPEN IN HET BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST IN 2007 Dit hoofdstuk geeft een overzicht van de 76 beroepen die in 2007 als moeilijk in te vullen kunnen beschouwd worden en een korte beschrijving van de oorzaken. De oorzaken van het knelpuntkarakter kunnen globaal in drie categorieën onderverdeeld worden: - kwantitatief tekort: er is een tekort aan kandidaten voor een bepaald beroep; - kwalitatief tekort: de kandidaten voldoen niet aan de vereisten aangaande opleiding, ervaring, talenkennis, specifieke kennis of bekwaamheden, houding of persoonlijkheid; - een tekort waarvan de oorzaak ligt in de ongunstige arbeidsomstandigheden, bijvoorbeeld wat betreft loon, stresserend, zwaar of gevaarlijk werk, vooroordelen t.o.v. een bepaald beroep, het uurrooster (avond-, weekend-, deeltijds werk,...), het statuut van zelfstandige of een ander kenmerk. De identificatie van de oorzaak van de aanwervingsproblemen is cruciaal ten overstaan van de oplossingen die aangereikt kunnen worden. Hoewel de drie oorzaken door middel van meetbare gegevens kunnen bepaald worden (aantal werkzoekenden, studieniveau, talenkennis, ) of controleerbare elementen zoals de uurroosters, de arbeidsomstandigheden, is het echter niet altijd even simpel een objectieve diagnose aan te duiden. De samenhang tussen de verschillende oorzaken en de sociale beeldvorming van een beroep geeft de analyse een subjectieve kant en brengt met zich dat de hoofdoorzaken soms moeilijk onderscheiden kunnen worden van eerder secundaire oorzaken. Nog moeilijker aan te tonen is het verband tussen de aanwervingsproblemen en het bestaan van etnische discriminatie bij de aanwerving. Hoewel dit probleem zich volgens de tewerkstellingsconsulenten voor bepaalde beroepen duidelijk stelt hebben wij verkozen, rekening houdende met het moeilijk opspoorbare en soms subjectieve karakter ervan, het probleem hier in het algemeen aan te halen eerder dan specifiek voor bepaalde beroepen. Een volgende opmerking is dat de beroepen in de tekst, ondanks het feit dat ze zowel voor mannen als voor vrouwen toegankelijk zijn, omwille van de leesbaarheid enkel in de genderneutrale vorm gebruikt worden. Verder in dit hoofdstuk worden per knelpuntberoep een aantal kenmerken weergeven: het aantal ontvangen arbeidsplaatsen, de mediaan (in maanden) die nodig is om een werkaanbieding af te sluiten 5, de invullingsgraad, de reserve aan arbeidskrachten en de verhouding van de arbeidsreserve t.o.v. het aantal ontvangen arbeidsplaatsen. 5 De mediaantijd is de tijd die nodig is om de helft van de werkaanbiedingen af te sluiten (omwille van plaatsing, annulering, ). Deze maat is minder gevoelig voor extreme waarden, zoals dit bij het gemiddelde wel het geval is. Analyse van de knelpuntberoepen

13 De variabele 'arbeidsreserve (AR)' geeft een beeld van het aantal ingeschreven niet-werkende werkzoekenden in 2007 per knelpuntberoep die als potentiële kandidaten voor de ontvangen werkaanbiedingen beschouwd kunnen worden. Een gedetailleerde beschrijving van het concept en van de methode waarop deze indicator is opgebouwd, vindt u in hoofdstuk 6. De variabele 'arbeidsreserve per aantal werkaanbiedingen () ' geeft de verhouding tussen vraag en aanbod op de Brusselse arbeidsmarkt voor een bepaald beroep. Of meer concreet het aantal ontvangen arbeidsplaatsen bij ACTIRIS ten opzichte van het aantal niet-werkende werkzoekenden per beroep. Deze variabele kan een idee geven van het kwantitatief tekort maar deze variabele is slechts een indicatie. Eerst een vooral is het moeilijk om de ideale verhouding werkzoekenden ten opzichte van een arbeidsplaats te bepalen. Verder kunnen ook werkenden zich geïnteresseerd tonen voor een bepaalde arbeidsplaats. Ten slotte gebeurt de selectie van werkzoekenden voor een werkaanbieding binnen ACTIRIS op basis van de beroepencode. Deze overeenkomst is echter niet perfect, zowel werkzoekenden als werkaanbiedingen kunnen meerdere beroepencodes hebben. Voor deze analyse baseren we ons op de eerste beroepencode omdat deze gezien wordt als de voornaamste. Werkzoekenden beperken zich in hun zoektocht naar werk niet tot hun beroepencodes en kunnen dus een job vinden in een verwant beroep. Bij de opsplitsing van de werkaanbieding volgens studieniveau dient opgemerkt te worden dat een werkgever niet altijd het studieniveau in de werkaanbieding specificeert, maar in heel wat gevallen wordt er wel een bepaald niveau verondersteld voor de uitoefening van het beroep. Deze werkaanbiedingen, waarbij het studieniveau niet wordt gespecificeerd, worden samen met de werkaanbiedingen waar hoogstens een diploma lager secundair onderwijs wordt gevraagd in de categorie geen specifieke vereisten (GV) ondergebracht. Het kan evenwel voorkomen dat in een werkaanbieding een lager studieniveau wordt gevraagd dan noodzakelijk, dit kan betekenen dat de ervaring een belangrijkere rol speelt voor de werkgever dan het effectieve studieniveau. Bij het soms hoge aandeel laaggeschoolden dient opgemerkt te worden dat werkzoekenden met een aantal jaren ervaring voor een bepaald beroep in aanmerking komen en worden ingeschreven in de overeenkomstige beroepencode ondanks hun laag studieniveau. Laatstejaarsstudenten die geen eindverhandeling indienen of niet deelnemen aan een verplichte stage die leidt tot de erkenning van het diploma of studieniveau kunnen echter wel in aanmerking komen om het beroep uit te oefenen alhoewel ze dus niet in het bezit zijn van het vereiste diploma. De 76 knelpuntberoepen werden gehergroepeerd in 11 grote "beroepscategorieën". Aangezien bepaalde beroepen in meerdere beroepscategorieën konden voorkomen, hebben we ze op inductieve wijze toch aan één enkele categorie toegewezen. Om de overzichtelijkheid van de beroepscategorieën te bewaren hebben we het aantal categorieën beperkt, ook al stellen we soms een zekere heterogeniteit tussen de beroepen in eenzelfde categorie vast. 6 Analyse van de knelpuntberoepen

14 TABEL 1: LIJST VAN KNELPUNTBEROEPEN 2007 VOLGENS BEROEPSCATEGORIE Kaderfuncties en beroepen in de communicatie Ingenieur-architect, burgerlijk ingenieur burgerlijke bouwkunde, industrieel ingenieur of technisch ingenieur (burgerlijke bouwkunde, elektriciteit, elektronica, mechanica, elektromechanica, chemie of biochemie), jurist, economist, vertaler, specialist public relations, verantwoordelijke bedrijfsbeheer en bedrijfsorganisatie, verantwoordelijke logistiek, verkoopsdirecteur, districtverantwoordelijke of productverantwoordelijke, marketing verantwoordelijke, marketingassistent, commercieel verantwoordelijke, administratief directeur, veiligheids- en welzijnsadviseur Onderwijzend personeel Leerkracht Nederlands (vanaf 2 de graad secundair onderwijs) Beroepen in de medische, sociale en hulpverlenende sector Ergotherapeut, hoofdverpleegkundige, ziekenhuisverpleegkundige (graduaat), geriatrisch verpleegkundige (graduaat), sociaal verpleegkundige (graduaat), tewerkstellingsconsulent, buurtwerker Administratieve beroepen Directiesecretaris, commercieel secretaris, bediende commerciële diensten, telefonist-receptionist, loketbediende, bediende verzekeringsmaatschappij, boekhouder, accountant, hulpboekhouder Commerciële beroepen Agent belast met verkoop van bank- en verzekeringsproducten, vertegenwoordiger diensten, vertegenwoordiger paramedisch materiaal, vertegenwoordiger voeding, verkoper diensten, televerkoper, callcenter operator, filiaalhouder KMO Beroepen in de informatica Ingenieur software, netwerkarchitect, systeemprogrammeur, projectleider informatica, analist-programmeur, webmaster/webdesigner, technicus helpdesk, andere informatici Technische beroepen Architectuurtekenaar, technici (elektromechanica, machinebouw en mechanische industrieën, bouw, elektriciteit, elektronica), technisch-commercieel medewerker binnendienst, industrieel onderhoudsmecanicien, elektromecanicien Beroepen in de bouw Loodgieter, elektricien (algemeen en woningbouw) Beroepen in transport en logistiek Chauffeur vrachtwagen met oplegger (rijbewijs C & E), chauffeur vrachtwagen met aanhangwagen (rijbewijs C & E), magazijnverantwoordelijke Beroepen in het toerisme en de horeca Bediende reisbureau, chef-kok, kok, kamermeisje, restaurantkelner, rangkelner Ambachtelijke beroepen Kapper voor dames Analyse van de knelpuntberoepen

15 3.1. Inventaris van de knelpuntberoepen Architecten Kaderfuncties en beroepen in de communicatie Knelpuntberoepen Ingenieur architect ,8 46, ,7 * GV = geen specifieke vereisten of hoogstens lager secundair onderwijs, M (Midden) = ten hoogste hoger secundair onderwijs, H (Hoog) = hoger onderwijs ** L (Laag) = hoogstens lager secundair onderwijs of een diploma niet erkend in België, M (Midden) = ten hoogste hoger secundair onderwijs, H (Hoog) = hoger onderwijs Voor het uitoefenen van het beroep ingenieur-architect wordt vaak de voorkeur gegeven aan het statuut van zelfstandige, terwijl de werkaanbiedingen die ACTIRIS ontvangt voornamelijk vacante plaatsen bij overheidsdiensten betreffen. De helft van de door ACTIRIS ontvangen werkaanbiedingen in 2007 voor het beroep ingenieur-architect, zijn afkomstig van lokale of gewestelijke overheden. Vaak wordt hierbij een bewijs van tweetaligheid (uitgereikt door Selor) gevraagd. Daarnaast beantwoorden de specifieke kennis en de ervaring bij de werkzoekenden niet steeds aan de eisen van de werkgevers. Ook de mobiliteit van de kandidaten is belangrijk, het beroep gaat gepaard met vele verplaatsingen naar partners voor de uitvoering van werkzaamheden of naar bouwplaatsen. Dit heeft vaak onregelmatige werkuren tot gevolg, afhankelijk van de beschikbaarheid van de klant. Het werkritme wordt bepaald door de deadlines die door de opdrachtgever worden vastgesteld. Naast de kwalitatieve aspecten is er voor dit beroep nog steeds een kwantitatief tekort. Ingenieurs en technisch ingenieurs Knelpuntberoepen Burgerlijk ingenieur burgerlijke bouwkunde Industrieel ingenieur of technisch ingenieur burgerlijke bouwkunde Industrieel ingenieur of technisch ingenieur elektriciteit Industrieel ingenieur of technisch ingenieur elektronica Industrieel ingenieur of technisch ingenieur mechanica Industrieel ingenieur of technisch ingenieur elektromechanica Industrieel ingenieur of technisch ingenieur chemie of biochemie ,4 47, , ,2 70, , ,7 43, , ,1 40, , ,7 38, , ,0 56, , ,5 66, ,1 De beroepen burgerlijk en industrieel ingenieur komen jaarlijks terug op de lijst van knelpuntberoepen. Als voornaamste oorzaak van het knelpuntkarakter wijzen de consulenten op een tekort aan kandidaten. Toch wordt opgemerkt dat, hoewel de meeste werkzoekenden in het bezit zijn van een hoger diploma, er over het algemeen naast de technische vereisten ook specifieke bekwaamheden of extra diploma s en een zekere ervaring gevraagd wordt. De taalvereisten vormen 8 Analyse van de knelpuntberoepen

16 ook een belangrijke belemmering bij de aanwerving van ingenieurs. Vaak wordt zelfs drietaligheid vereist. Vooral voor de beroepen burgerlijk ingenieur bouwkunde, industrieel ingenieur elektronica en (bio)chemie worden ook specifieke kwalitatieve aspecten naar voor geschoven voor het knelpuntkarakter. Directeurs en kaderpersoneel aankopen, bevoorrading en logistiek Knelpuntberoepen Verantwoordelijke logistiek ,4 44, ,4 Voor het beroep verantwoordelijke logistiek zijn het vooral kwalitatieve oorzaken die het knelpuntkarakter verklaren. Hoewel er vaak een hoger studieniveau wordt gevraagd is het verworven diploma niet doorslaggevend bij de aanwerving van kandidaten maar vooral de ervaring en de specifiek kennis van het product en de onderneming zijn belangrijk. Bovendien wordt voor deze functie vaak een actieve kennis van beide landstalen vereist. De consulenten wijzen tevens op een kwantitatief tekort aan potentiële kandidaten. Directeurs en kaderpersoneel verkoop en marketing Knelpuntberoepen Verkoopsdirecteur ,6 66, ,6 Districtverantwoordelijke of productverantwoordelijke ,6 58, ,5 Marketing verantwoordelijke ,9 65, ,3 Marketingassistent ,9 54, ,9 Commercieel verantwoordelijke ,8 38, ,1 De rekruteringen in de verkoop en marketing zijn onderhevig aan een hoge concurrentiële druk. De meeste werkgevers zijn op zoek naar personen met commerciële ervaring met betrekking tot het betrokken product en bij voorkeur in de sector in kwestie. De kandidaat moet tevens een uitstekende onderhandelaar zijn om vlotte contacten te garanderen met leveranciers en klanten. De talenkennis is vaak doorslaggevend en wordt dan ook aangeduid als voornaamste oorzaak voor de aanwervingsmoeilijkheden. Al maar vaker zijn deze beroepen alleen toegankelijk voor diegenen die een hogere opleiding hebben gevolgd, voornamelijk in de commerciële sector, aangevuld met meerdere jaren ervaring. Voor het beroep district- of productverantwoordelijke duidt de verhouding arbeidsreserve ten opzichte van het aantal werkaanbiedingen tevens op een kwantitatief tekort. Het beroep verkoopsdirecteur daarentegen wordt gekenmerkt door een hoge proportie werkzoekenden ten opzichte van het aantal door ACTIRIS ontvangen werkaanbiedingen. De consulenten wijzen erop dat bij het uitoefenen van deze functie vaak wordt gewerkt met commerciële streefcijfers wat onregelmatige uren en stress met zich meebrengt. Analyse van de knelpuntberoepen

17 Directeurs en kaderpersoneel administratie en financiële diensten Knelpuntberoepen Administratief directeur ,4 69, ,2 De door de consulenten aangegeven aanwervingsmoelijkheden voor deze functie zijn voornamelijk te wijten aan de hoge eisen die worden gesteld op het gebied van opleiding, domeinkennis, bekwaamheden inzake management en teamleiding, ervaring en vooral meertaligheid. Deze vereisten maken dat het invullen van werkaanbiedingen meer tijd in beslag neemt. Bovendien hanteren werkgevers vaak langere sollicitatieprocedures voor dergelijke functies. De werkgevers eisen voor dit beroep expliciet een hoger diploma of gaan er vanuit dat de kandidaten hierover beschikken. Coördinatoren, beheers- en bedrijfsorganisators Knelpuntberoepen Veiligheids- en welzijnsadviseur ,8 37, ,0 Verantwoordelijke bedrijfsbeheer en bedrijfsorganisatie ,6 69, ,4 De taken van de veiligheids- en welzijnadviseur houden verband met het kennen en uitvoeren van wettelijke taken. Naast de verantwoordelijkheden die deze functie omvat dienen de kandidaten over de nodige capaciteiten te beschikken zoals leiding geven en adviseren. Om up-to-date te blijven met de nieuwe wetgeving is het aangewezen regelmatig bijscholing te volgen. De consulenten wijzen voor de functie op een tekort aan kandidaten. Ook voor de functie van verantwoordelijke bedrijfsbeheer en -organisatie is een grondige kennis van de wetgeving noodzakelijk. De consulenten wijzen voor de functie voornamelijk op de kwalitatieve aspecten van de potentiële kandidaten. Cijfergegevens en het verwerken van cijfermateriaal behoren tot de kerntakken maar schrikken tegelijk ook vele kandidaten af. Economisten, actuarissen en statistici Knelpuntberoep Economist ,8 71, ,8 De werkaanbiedingen voor economisten kunnen op diverse functies van toepassing zijn bv. consulent, medewerker administratieve dienst, specialist financiën,... Ook de ingeschreven werkzoekenden hebben diverse specialiteiten en achtergronden wat de relatief grote arbeidsreserve verklaart. Het zijn vooral de specifieke kwalificaties die het vinden van geschikte kandidaten moeilijk maken. Ook onvoldoende talenkennis en gebrek aan ervaring liggen aan de basis van de aanwervingsmoeilijkheden. 10 Analyse van de knelpuntberoepen

18 Juristen Knelpuntberoep Jurist ,0 67, ,8 Een jurist geeft juridisch advies aan natuurlijke en rechtspersonen in verband met problemen of acties die juridische gevolgen hebben. De werkaanbiedingen in verband met de wetgeving en de reglementering zijn vaak zo gespecialiseerd dat kandidaten vaak niet over de juiste kwalificaties beschikken. Bovendien is deze functie meestal alleen toegankelijk voor personen met een universitaire opleiding rechten, eventueel aangevuld met een juridische specialisatie. Het ontbreken van de nodige talenkennis vormt ook een struikelblok bij het invullen van de werkaanbiedingen. Specialisten in de communicatie Knelpuntberoep Specialist public relations ,7 70, ,6 Het moeilijk in te vullen karakter van dit beroep wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door het gebrek aan meertaligheid van de kandidaat-werkzoekenden. Voor bijna al deze werkaanbiedingen is een goede actieve kennis van beide landstalen een absolute basisvereisten. De kennis van het Engels wordt beschouwd als een belangrijk pluspunt. Maar ook het ontbreken van ervaring vormt een struikelblok bij het vinden van geschikte kandidaten. Bovendien wordt van de kandidaten verwacht dat ze zich de filosofie van de onderneming eigen kunnen maken en deze overbrengen aan anderen. Makkelijk zakelijke relaties aangaan en over een goede communicatie beschikken is niet voor iedereen even gemakkelijk. Meestal wordt een hogere opleiding in de communicatiewetenschappen vereist. Vertalers Knelpuntberoep Vertaler ,4 63, ,6 De redenen waarom werkaanbiedingen voor de functie van vertaler moeilijk ingevuld worden, zijn zowel van kwantitatieve als kwalitatieve aard. Het is evenwel moeilijk om het kwantitatieve tekort aan kandidaten voor dit beroep te evalueren aangezien de beroepencode geen rekening houdt met de gestudeerde talen en eventuele specialisaties. Bovendien bestaat een deel van de arbeidsreserve uit licentiaten in Romaanse of Germaanse talen, die dus geen specifieke vertaalopleiding hebben gevolgd. De consulenten wijzen op een kwantitatief tekort van vertaler Nederlands, Frans en Oost-Europese talen. Analyse van de knelpuntberoepen

19 Onderwijzend personeel Leerkrachten voor 2 de en 3 de (4 de ) graad secundair onderwijs Knelpuntberoep Leerkracht Nederlands ,9 90, ,1 Sinds de eerste analyse van de knelpuntberoepen is de beroepsgroep van leerkrachten 2 de en 3 de graad secundair een vaste waarde op de lijst van knelpuntberoepen. Er laat zich een duidelijk kwantitatief tekort aan leerkrachten voelen op de arbeidsmarkt. De ongunstige arbeidsomstandigheden (stress, uurrooster en loon) vormen hier een belangrijke oorzaak. De tekorten in het onderwijs verschillen sterk per regio, vooral grootstedelijke gebieden kampen met een uitgesproken tekort. Hoewel leerkrachten Nederlands niet uit de statistische analyse werden weerhouden, omwille van de hoge invullingsgraad, wensten de consulenten het beroep toe te voegen aan de lijst van knelpunten. Het kwantitatieve tekort blijkt duidelijk uit de lage verhouding arbeidsreserve ten opzichte van de ontvangen werkaanbiedingen. Een betrekkelijk hoge invullingsgraad geeft anderzijds aan dat de betrokken arbeidsplaatsen vaak worden ingenomen door kandidaten die geen lerarenopleiding hebben gevolgd of niet over een getuigschrift van pedagogische bekwaamheid beschikken. In de regel kan dit slechts indien er een tekort is vastgesteld aan leerkrachten die over het vereiste of een voldoende bekwaamheidsbewijs beschikken. De ontvangen werkaanbiedingen zijn vaak voor een tijdelijke vervanging. De consulenten vestigen tevens de aandacht op de moeilijk in te vullen werkaanbiedingen voor leerkrachten Nederlands van de 1 ste graad in het secundair onderwijs. De statistische analyse laat echter niet toe de beroepen van leerkracht lager onderwijs op te nemen als knelpuntberoep. Net zoals bij de leerkrachten secundair onderwijs (2 de en 3 de graad) worden een kwantitatief tekort en ongunstige arbeidsomstandigheden aangeduid door de consulenten als voornaamste oorzaken. 12 Analyse van de knelpuntberoepen

20 Beroepen in de medische, sociale en hulpverlenende sector Verpleegkundigen Knelpuntberoepen Hoofdverpleegkundige ,6 60, ,2 Ziekenhuisverpleegkundige gegradueerde ,2 58, ,5 Geriatrisch verpleegkundige gegradueerde ,9 72, ,2 Sociaal verpleegkundige gegradueerde ,4 63, ,5 Vanwege de combinatie van humanisme, nuttigheid en onbaatzuchtigheid oefent het beroep van verpleegkundige een zekere aantrekkingskracht uit op jongeren. De hoge werklast en de zware taken zetten evenwel menige verpleegkundige ertoe aan deeltijds te gaan werken of vroegtijdig uit te treden, waardoor de ongunstige arbeidsomstandigheden zich bij een kwantitatief tekort voegen. Vooral het onregelmatige dienstrooster en het weekend- en nachtwerk blijken een obstakel te vormen voor vele verpleegkundigen. Ook neemt het takenpakket steeds meer toe, zo wordt van de verpleegkundige thans verwacht dat deze zich niet alleen bezighoudt met het zorgen voor het algemeen functioneren op lichamelijk vlak, maar tevens aandacht heeft voor sociale en psychische aspecten. Van de verzorgende wordt veel flexibiliteit en cliëntgerichtheid verwacht. Zo dient de verzorgende inzicht te hebben in nieuwe technologieën, kennis te hebben van kwaliteitszorg, palliatieve zorg en stervensbegeleiding, wat het beroep zeer belastend maakt. Men verwacht dat de verpleegkundigen ook de komende jaren zullen voorkomen op de lijst van knelpuntberoepen. De redenen hiervoor zijn onder andere, zoals reeds werd aangehaald, het succes van de formules voor deeltijds werken, de vergrijzing van de bevolking gekoppeld aan de hogere kwalitatieve eisen en ook de medisch technologische vooruitgang. Ergotherapeuten Knelpuntberoep Ergotherapeut ,6 66, ,5 De ergotherapeut bevindt zich voor de eerste maal op de lijst van knelpuntberoepen. Het knelpuntkarakter voor het beroep ergotherapeut wordt verklaard door een kwantitatief tekort. De werkaanbiedingen zijn vaak afkomstig van rusthuizen en maken melding van een halftijds werkregime. De vergrijzing van de bevolking kan deze vraag nog verder aanscherpen. Analyse van de knelpuntberoepen

21 Tewerkstellingsconsulenten Knelpuntberoep Tewerkstellingsconsulent ,9 65, ,9 Tewerkstellingsconsulenten dienen meestal in het bezit te zijn van een diploma hoger onderwijs. Voornamelijk sociale en administratieve vaardigheden vormen vaak een breekpunt. Ook een gebrek aan ervaring kan soms het knelpunt vormen. Naast deze kwalitatieve aspecten wijzen we voor dit beroep op een kwantitatief tekort. Opvoeders en buurtwerkers Knelpuntberoep Buurtwerker ,4 62, ,1 De ongunstige arbeidsomstandigheden verklaren hoofdzakelijk het knelpuntkarakter van dit beroep. Het uiteenlopende doelpubliek waarmee men geconfronteerd wordt kan de nodige stress met zich meebrengen. Ook de verschillende sociale en maatschappelijke problemen van de personen waarmee men werkt kunnen een uitdading vormen. 14 Analyse van de knelpuntberoepen

22 Administratieve beroepen Secretarissen Knelpuntberoepen Directiesecretaris ,6 67, ,4 Commercieel secretaris ,5 72, ,4 Algemeen kunnen we stellen dat de kwalificaties die vereist zijn voor de uitoefening van het beroep van secretaris vooral te maken hebben met talenkennis, kennis van bepaalde software, opleidingsniveau en motivatie van de kandidaten. Werkaanbiedingen voor directiesecretarissen vermelden meestal dat ervaring en meertaligheid noodzakelijk zijn. Een directiesecretaris kan immers gezien worden als de assistent van een kaderlid. Het is uitermate belangrijk dat men op de hoogte is van de werking van het bedrijf om het onderscheid te kunnen maken tussen belangrijke en minder belangrijke berichten. Ook het bijhouden van de agenda, zelfstandig kunnen werken en eventueel een kleine ondersteunende dienst leiden behoren tot het algemene takenpakket. De consulenten wijzen ook op de soms relatieve lage verloning in verhouding met de gestelde verantwoordelijkheid. Voor directiesecretaris komen vooral gegradueerden in aanmerking, personen met een lager diploma komen enkel in aanmerking als ze 5 jaar ervaring hebben op een gelijkwaardig niveau. De commercieel secretaris ondersteunt de commerciële medewerkers en staat in voor de opvolging van de bestellingen. Een groot deel van de taken bestaat uit het leggen van contacten met klanten en daarom is tweetaligheid en zelfs drietaligheid uiterst belangrijk. Er wordt van de kandidaten verwacht dat ze polyvalent zijn en bereid zijn iets te willen bijdragen aan de werking van de onderneming. Administratieve bedienden, onthaal en communicatie Knelpuntberoepen Bediende commerciële dienst ,7 65, ,3 Telefonist-receptionis ,6 71, ,7 De aanwervingmoeilijkheden voor deze beroepen worden hoofdzakelijk verklaard door kwalitatieve problemen. Het grootste struikelblok is de onvoldoende talenkennis. Voor de bedienden commerciële diensten is de talenkennis een belangrijk aspect omwille van de verschillende contacten met klanten en leveranciers. Voor telefonist-receptionist is tevens een hoog niveau van tweetaligheid onontbeerlijk en zelfs drietaligheid vereist aangezien men vaak de eerste contacten met de bezoekers, leveranciers of klanten verzorgt. In de meeste gevallen worden voor deze beroepen eveneens bekwaamheden op het vlak van administratie en tekstverwerking geëist. Analyse van de knelpuntberoepen

23 Bedienden financiële transacties en verzekeringen Knelpuntberoep Loketbeidende ,9 72, ,6 Bediende verzekeringsmaatschappij ,0 72, ,0 Zowel als loketbediende als bediende verzekeringsmaatschappij heb je een rechtstreeks contact met de klant, een goede talenkennis is dan ook noodzakelijk. Om de klanten op een efficiënte manier te kunnen helpen is een goede kennis van de onderneming en de diverse diensten nodig. Maar ook flexibiliteit en klantgerichtheid zijn zeer belangrijk en vormen vaak een struikelblok bij het vinden van geschikte kandidaten. Wat betreft het beroep bediende verzekeringsmaatschappij beschikken de kandidaten niet steeds over de gevraagde ervaring door de werkgevers. Bovendien is het opleidingsniveau van de ingeschreven werkzoekenden voor dit beroep niet altijd toereikend. Boekhouders en hulpboekhouders Knelpuntberoep Boekhouder ,8 69, ,8 Accountant ,4 53, ,5 Hulpboekhouder ,6 65, ,5 De boekhouding vormt in feite de kern van elke bedrijfsadministratie. Ze staat in voor het verzamelen en verstrekken van alle informatie van financiële aard. Ruim drie vierde van de werkzoekende boekhouders en accountants beschikken over een diploma hoger onderwijs. Personen die willen werken in de boekhouding zonder een graduaat of bachelor boekhouding te bezitten en hun hoger secundair onderwijs met succes hebben voleindigd worden ingeschreven als hulpboekhouder, evenals stagiairs die geslaagd zijn in de opleiding georganiseerd door derden. De consulenten wijzen voor deze beroepen vooral op een kwalitatief probleem: het opleidingsniveau of relevante ervaring, de talenkennis en de kennis van specifieke boekhoudkundige programma s. De boekhouder dient ook wettelijke boekhoudkundige documenten op te stellen zoals de jaarbalans en de resultatenrekening en staat in voor de BTW-aangifte. Voor het beroep van accountant wijzen de consulenten tevens op een kwantitatief tekort. 16 Analyse van de knelpuntberoepen

24 Commerciële beroepen Vertegenwoordigers Knelpuntberoepen Vertegenwoordigers diensten ,8 60, ,0 Vertegenwoordigers paramedisch materiaal en aanverwanten ,1 60, ,7 Vertegenwoordigers voeding ,9 60, ,7 Vertegenwoordigers vinden we elk jaar terug op de lijst van knelpuntberoepen. De werkuren van de vertegenwoordigers en de flexibiliteit die daaruit voortvloeit, het dikwijls onzekere salaris (meestal afhankelijk van de verkoopcijfers), de vele verplaatsingen en het statuut van zelfstandige dat soms geëist wordt, hebben al meer dan één potentiële kandidaat doen afhaken. Niet zozeer het studieniveau, maar vooral de gevraagde kennis en vaardigheden maken dat de werkaanbiedingen voor deze beroepen moeilijk in te vullen zijn. De kandidaten voor deze functies moeten over het algemeen tweetalig of zelfs meertalig zijn en moeten bovendien over de nodige ervaring (in de sector, de te verhandelen producten of, meer algemeen, ervaring als vertegenwoordiger) beschikken. Goede commerciële en communicatieve vaardigheden, klantgerichtheid en een goed voorkomen zijn eveneens belangrijke selectiecriteria. Van vertegenwoordigers wordt ook vaak verwacht dat ze in het bezit zijn van een eigen wagen. Verkopers en handelszaakbeheerders Knelpuntberoepen Verkoper diensten ,5 58, ,2 Televerkoper ,8 39, ,4 Callcenter operator ,6 58, ,4 Filiaalhouder KMO ,1 63, ,5 Een andere steeds terugkomende beroepsgroep op de lijst van knelpuntberoepen is deze van de verkopers en handelszaakbeheerders. De voornaamste verklaring voor het moeilijke karakter van deze beroepsgroep ligt in de kwalitatieve obstakels. Zoals steeds het geval is bij werkaanbiedingen waar de contacten met de klanten centraal staan, hebben de aanwervingscriteria voor de verschillende verkopersfuncties niet alleen betrekking op tweetaligheid maar ook op de commerciële en communicatieve vaardigheden en het voorkomen van de kandidaat-werknemer. Bovendien wordt in de meeste gevallen ervaring in de verkoop of in een gelijkaardige functie geëist, alsook een voorkennis van de te verhandelen producten. Sommige arbeidsomstandigheden, zoals de soepele arbeidstijden en -contracten en de schommelende werkdruk, worden als weinig aantrekkelijk ervaren. Wat de filiaalhouder van KMO s betreft, vormen ervaring in de verkoop of in een gelijkaardige functie, organisatietalent, communicatievaardigheid, noties inzake boekhouding en management, teambeheer en zin voor verantwoordelijkheid belangrijke struikelblokken. De consulenten wijzen bovendien op het feit dat er wel kandidaten zijn, maar slechts weinig werkaanbiedingen omdat het statuut van dit beroep vaak zelfstandige is. Analyse van de knelpuntberoepen

25 De moeilijkheden met betrekking tot de functie van televerkoper en callcenter operator situeren zich op het vlak van de werkuren en de vereiste flexibiliteit, het stresserend werk, de lage verloning en de arbeidsovereenkomsten van korte duur voor een bepaalde opdracht. De kandidaat-werknemers beschouwen deze functie ook vaak als een tijdelijke opdracht. Verzekeringsagenten Knelpuntberoep Agent belast met verkoop van bank- en verzekeringsproducten ,9 69, ,9 Voor dit beroep wijzen de consulenten op de kwalitatieve aspecten zoals een gebrek aan ervaring en het ontbreken van voldoende talenkennis van de kandidaten. Naast de administratieve taken speelt ook enige commerciële ingesteldheid een belangrijke rol voor de prospectie en verkoop. Verder merken we op dat voor dergelijke functie vaak voorkeur wordt gegeven aan het statuut van zelfstandige. 18 Analyse van de knelpuntberoepen

26 Beroepen in de informatica Informatici en aanverwante beroepen Knelpuntberoepen Ingenieur software ,4 62, ,0 Netwerkarchitect ,5 67, ,0 Systeemprogrammeur ,0 59, ,7 Projectleider informatica ,9 62, ,8 Analist-programmeur ,7 56, ,0 Webmaster/webdesigner ,4 56, ,1 Technicus helpdesk ,9 64, ,0 Andere informatici ,8 67, ,7 Dit jaar vinden we in deze beroepsgroep 8 beroepen terug op de lijst van knelpuntberoepen. Zoals uit bovenstaande tabel blijkt is informaticus een ruime term die complexe en uiteenlopende specialisaties dekt. Voor sommige van de profielen in de informatica is er een nijpend tekort, dit is onder meer het geval bij de ingenieur software en de projectleider. Aansluitend bij het kwantitatief tekort zijn er ook kwalitatieve aspecten die het knelpuntkarakter bepalen. De belangrijke obstakels voor de aanwerving van kandidaten voor deze knelpuntberoepen zijn volgens de consulenten de kennis van de programmeertalen (zoals: Java, C# en.net), de besturingssystemen (zoals Unix) en specifieke software. Voor webmaster/webdesigner is de kennis van HTML en XML onontbeerlijk. De consulenten wijzen op de vaak onvoldoende basiskennis van de ingeschreven werkzoekenden in deze beroepsgroep. Indien de kandidaten gespecialiseerd zijn in één programmeertaal is hun aanpassingsvermogen vaak te laag om over te schakelen naar nieuwe of andere talen die door de werkgevers gevraagd worden. Daarnaast verwachten de werkgevers dat de kandidaat-werknemers beide landstalen beheersen, zeker wanneer ze contact hebben met klanten, kennis van het Engels hebben o.a. voor het lezen van handleidingen, het participeren aan vergaderingen,... De consulenten wijzen eveneens op een gebrek aan voldoende ervaring. Bovendien beantwoordt het opleidingsniveau van de ingeschreven werkzoekenden vaak niet aan de eisen van de werkgevers. Meestal wordt een hoger opleidingsniveau gevraagd van het korte type of een universitaire opleiding. Analyse van de knelpuntberoepen

27 Tekenaars Technische beroepen Knelpuntberoep Architectuurtekenaar ,8 65, ,3 De plannen van de architect vormen het vertrekpunt van de tekenaar. De ingenieurs leveren de informatie omtrent de maten en het materiaal van de constructie. De architectuurtekenaar vertaalt met andere woorden de technische gegevens naar een plan dat duidelijk te begrijpen is. De consulenten duiden op een kwalitatief tekort om het knelpuntkarakter te verklaren. De werkzoekenden beschikken dikwijls niet over voldoende kennis van de werkmiddelen om te beantwoorden aan de ingediende werkaanbiedingen. Bijna alle werkaanbiedingen die ACTIRIS ontving in 2007 vragen enige jaren beroepservaring en kennis van CAD-systemen (Computer Aided Design). Ook het opleidingsniveau en de talenkennis vormen vaak een probleem bij het vinden van geschikte kandidaten. Technici in de natuur- en toegepaste wetenschappen Knelpuntberoepen Technicus in de elektromechanica ,7 64, ,8 Technicus in de machinebouw en in de mechanische industrieën ,2 56, ,8 Technicus bouw ,2 64, ,8 Technicus elektriciteit ,3 51, ,2 Technicus elektronica ,2 64, ,2 Technisch-commercieel medewerker binnendienst ,0 67, ,9 De beroepen voor technici in de natuur- en toegepaste wetenschappen worden sedert de eerste analyse als knelpuntberoepen naar voren geschoven. De consulenten wijten deze structurele moeilijkheden in de eerste plaats aan een kwalitatief tekort. Niet alle ingeschreven werkzoekenden beschikken over de gevraagde ervaring en vakspecifieke kennis. Tweetaligheid vormt eveneens een belangrijk selectiecriterium, net als een zekere dosis klantgerichtheid. Dit laatste is zeker van toepassing voor de technisch-commercieel medewerker die geregeld contacten heeft met leveranciers en klanten. Verder maken de consulenten ook melding van een kwantitatief tekort voor de technici in de elektromechanica en in de bouw. Voor technische beroepen is de instroom van jonge afgestudeerden de voorbije jaren lager dan de marktvraag. Dit kan gedeeltelijk verklaard worden door de hardnekkige vooroordelen over het technisch onderwijs en de matige interesse van meisjes in wetenschappen en techniek. 20 Analyse van de knelpuntberoepen