Competentieprofiel mentor jeugdzorg 1

Transcriptie

1 Competentieprofiel mentor jeugdzorg 1 Karin Kleine, projectleider Ontwikkeling traineeship HBO-afgestudeerden Marjolein van Dijk, opleidingsadviseur Jeugdzorg Nederland 3 juli Dit document is geschreven in het kader van het Implementatieplan Professionalisering Jeugdzorg en is te downloaden via Stichting Nederlands Jeugdinstituut (NJi), Utrecht.

2 Inleiding Traineeship In het kader van het Implementatieplan professionalisering van de jeugdzorg is een traineeship voor nieuwe medewerkers ontwikkeld. Met het traineeship worden de volgende doelen nagestreefd: Nieuwe medewerkers krijgen de mogelijkheid om tijdens het werk het beroep zich eigen te maken en zich hierin te ontwikkelen. Het traineeship zal een positieve bijdrage leveren aan het behouden van personeel voor de sector. Het traineeship levert een positieve bijdrage aan de kwaliteit van het werk. Het traineeship kan worden gewaardeerd met een branchecertificaat. De deelnemende trainees krijgen gedurende maximaal twee jaar begeleiding van een mentor. De geselecteerde mentoren worden voor deze taak opgeleid. Om die reden is er in 2011 een conceptprofiel voor de mentor ontwikkeld. Aangepast mentorprofiel Het traineeship is eind 2011 begonnen met een pilot, die in juni 2013 is geëvalueerd. Tijdens de pilot is besloten dat er een toets verbonden gaat worden aan de opleiding van mentoren. Om die reden is het profiel herzien en voorzien van beter toetsbare indicatoren. Deze herziening is uitgevoerd in samenwerking met de betrokken deelnemers aan de pilot. Doel mentorprofiel Dit profiel is bedoeld als hulpmiddel voor de volgende doelen: werving en selectie van begeleiders scholing van begeleiders beoordeling van begeleiders ~ 2 ~

3 Algemeen Naam van het beroep Mentor in de jeugdzorg Datum en versie Vastgesteld in begeleidingscommissie deelproject 3 d.d. 8 november 2013 Ontwikkeld door Legitimering beroepsbeeld HaKa Nederland in het kader van het Implementatieplan Professionalisering Jeugdzorg. Het aangepaste profiel is gebaseerd op het eerste concept-profiel dat in de pilot van het traineeship is geëvalueerd. Het geactualiseerde profiel is voorgelegd aan de betrokken deelnemers aan de pilot van het traineeship en de begeleidingscommissie van het traineeship. Beroepsspecifieke informatie Mogelijke functiebenamingen: mentor, tutor Rollen en verantwoordelijkheden De mentor faciliteert en ondersteunt het leerproces van de trainee tot het niveau van gevorderd beginner, onder andere door het op een gestructureerde manier creëren van de benodigde leermomenten. De mentor ondersteunt de trainee bij het verzamelen van bewijzen voor het portfolio. De trainee is verantwoordelijk voor het vullen van en de kwaliteit van het zijn portfolio. Beroepscontext Het traineeship wordt uitgevoerd volgens de stappen: zelfbeoordeling, ontwikkelplan, tijdspad, leren, bewijsvoering, proeve van bekwaamheid. De mentor voorziet de trainee van informatie en documentatie over alle te doorlopen stappen. Door het uitvoeren van de zelfbeoordeling wordt duidelijk op welke punten de trainee zich zal moeten ontwikkelen. Deze ontwikkelpunten komen in het ontwikkelplan. De mentor ondersteunt de trainee bij het formuleren van de doelen in het ontwikkelplan en bij het vaststellen van de benodigde activiteiten. De mentor stuurt waar nodig bij op de aard en inhoud van de doelen en maakt de trainee bewust(er) van ontwikkelpunten. Hij beïnvloedt de bereidheid en het enthousiasme van de trainee om de ontwikkelpunten aan te pakken en gezamenlijk de prioriteiten, aanpak en planning te bepalen op een positieve manier. Aansluiten bij de persoon, de persoonlijke omstandigheden en de leerstijl van de trainee zijn hierbij basisvoorwaarden, maar ook de lerende houding van de mentor zelf. Pas als hij zelf over het nodige leervermogen beschikt zal hij in staat zijn leergedrag bij anderen te sturen en deze instelling ook op anderen over te brengen. Het traineeship is een veelomvattend traject, dat tot maximaal 2 jaar kan duren. Om te zorgen dat de leerperiode overzichtelijk blijft, maakt de trainee met begeleiding van de mentor een tijdspad. De mentor monitort dat het tijdspad realistisch wordt ingevuld. De mentor ondersteunt bij het vinden van passende, effectieve leeractiviteiten, die aansluiten bij de gestelde criteria in de proeve van bekwaamheid. De mentor kent de mogelijkheden die er zijn binnen de organisatie op het gebied van training en ontwikkeling. Zo nodig creëert de mentor zelf leersituaties op de werkplek of biedt zelf de nodige kennisoverdracht en gelegenheid tot het oefenen van vaardigheden. De mentor let hierop bij de leerstijl van de trainee en betrekt de overige teamleden. De mentor weet wat competenties zijn en hoe deze kunnen worden ontwikkeld. De mentor heeft oog voor de interactie binnen het team en de opstelling van de trainee ~ 3 ~

4 daarbinnen. Bij problemen in de samenwerking is de leidinggevende de aangewezen persoon. De mentor ondersteunt de trainee bij het verzamelen en vormgeven van de benodigde bewijsdocumenten voor het portfolio en geeft objectief feedback op de bewijzen die de trainee besluit op te nemen. De trainee blijft eindverantwoordelijk voor de kwaliteit van het portfolio. De mentor bewaakt de voortgang van het leerproces, communiceert hierover en evalueert gemiddeld om de vier maanden. De mentor stimuleert optimale reflectie van de trainee. De mentor begeleidt en coacht de trainee bij het doorlopen van het leerproces, het reflecteren op dit proces en stuurt aan op het nemen van eigen verantwoordelijkheid. Communicatieve en didactische vaardigheden in combinatie met inhoudelijke kennis en ervaring zijn hierbij van groot belang. De mentor rapporteert aan de leidinggevende, die eindverantwoordelijk is voor het functioneren van de trainee. De mentor is een rolmodel voor de trainee en draagt (on)gevraagd bij aan de ontwikkelingen in de organisatie. De mentor draagt de visie en cultuur van de organisatie over op de trainee. Algemene beroepshouding van de mentor: toont empathie toont zich positief; denkt vanuit mogelijkheden heeft een helicopterview op de plaats en het proces van de trainee in het team en de organisatie handelt integer en volgens afspraak beschikt over zelfkennis en reflectieve vaardigheden stelt zich lerend op Profiel begeleider Algemene kennis over het traineeship Heeft kennis van de doelstellingen, de procedures en processen van het traineeship. Kan uitleggen wat de meerwaarde van het traineeship voor een trainee en de organisatie is. Algemene eisen aan vakinhoudelijke deskundigheid De mentor is een vakvolwassen beroepskracht die ± 5 jaar ervaring heeft als jeugdzorgwerker. Heeft voldoende kennis van en inzicht in het Competentieprofiel gevorderd beginner dat ten grondslag ligt aan het traineeship. Weet wat competenties zijn en hoe deze kunnen worden ontwikkeld. Kan beoordelen wat geschikt bewijsmateriaal is voor het aantonen van competenties. Maakt gebruik van bronnen om op de hoogte te blijven van de laatste ontwikkelingen op het vakgebied. Blijft op de hoogte van de ontwikkelingen in de sector en het beroep, door werkzaam te blijven in de praktijk, het lezen van vakbladen, internet en bezoeken van vakbeurzen en congressen en trainingen te volgen. Belangrijkste taken van de mentor Instrueren Leerproces begeleiden Coachingsgesprekken voeren Bijdragen aan beleidsvorming ~ 4 ~

5 Taak: 1. Instrueren De mentor legt de stappen van het traineeship uit en voorziet de trainee van de nodige informatie en documentatie. De mentor legt op een begrijpelijke manier uit wat er van de trainee in het traineeship wordt verwacht. 1.1 Kan de trainee op duidelijke en gestructureerde wijze informeren over het volledige traineeship, met daarin specifiek toegelicht en voorzien van documentatie de stappen zelfbeoordeling, het ontwikkelplan, het tijdspad en de proeve van bekwaamheid Kan de trainee op duidelijke en gestructureerde wijze uitleggen wat er in een portfolio moet worden opgenomen aan bewijzen en hoe dit bewijs er inhoudelijk en qua vorm uit moet zien Bakent de rol van de trainee met bijbehorende taken en verantwoordelijkheid af ten opzichte van de rollen van teamgenoten, de mentor en de leidinggevende. Taak: 2. Leerproces begeleiden Begeleidt de trainee bij het ondernemen van de noodzakelijke ontwikkelactiviteiten Creëert leersituaties passend bij de betreffende gedragscriteria uit het competentieprofiel en maakt daarbij zoveel mogelijk gebruik van teamgenoten Sluit aan bij de leerstijl van de trainee Begeleidt de trainee bij het verzamelen van bewijsdocumenten en let hierbij op de VRAAK-criteria (variatie, relevantie, actualiteit, authentiek en kwantiteit) Geeft feedback op de bewijsdocumenten 2.1 Zorgt dat de trainee kennis heeft van de mogelijke ontwikkelactiviteiten in relatie tot de te ontwikkelen competenties. 2.2 Creëert leersituaties op de werkplek die exact passen bij de criteria waarop de trainee wordt beoordeeld, als het bestaande ontwikkelaanbod daar niet in voorziet. 2.3 Stimuleert collega s uit het team om een actieve rol te spelen in de te creëren leersituaties. 2.4 Kent de leerstijl van de trainee en houdt hier actief rekening mee in de begeleidingsgesprekken en bij de te creëren ontwikkelactiviteiten. 2.5 Kan, samen met de trainee, de relatie leggen tussen de beoordelingscriteria en het soort bewijzen dat hiervoor van toepassing is. 2.6 Kan aan de trainee uitleggen hoe bewijsstukken beter kunnen voldoen aan de VRAAK- en/of beoordelingscriteria. Taak: 3. Coachingsgesprekken voeren ~ 5 ~

6 Brengt het denkproces van de trainee op gang via gesprekstechnieken en stimuleert en adviseert de trainee om ontwikkelactiviteiten te ondernemen en geschikte bewijsdocumenten te vinden. Hierbij laat de mentor de verantwoordelijkheid voor het leerproces bij de trainee. Geeft feedback op het ontwikkelproces van de trainee en stimuleert de trainee om er zelf op te reflecteren 3.1 Gebruikt gesprekstechnieken op een zodanige wijze dat de trainee aan het denken wordt gezet over de eigen doelen, gedragscriteria en geschikte bewijsstukken 3.2 Maakt actief gebruik van reflectieve vragen om het reflectieproces van de trainee te stimuleren 3.3 Past de feedbackregels toe bij het terugkoppelen van positieve dan wel negatieve bevindingen ten aanzien van de ontwikkeling van de trainee 3.4. Laat de verantwoordelijkheid van het leerproces bij de trainee door de oplossing van problemen waar mogelijk door de trainee te laten bedenken en uitvoeren Taak: 4. Bijdragen aan beleidsvorming De mentor is zich ervan bewust van zijn verschillende rollen binnen de organisatie (werknemer, uitvoerend professional, mentor) en het belang van zijn bijdrage aan de beleidsvorming binnen de organisatie. De mentor vormt een schakel tussen de werkvloer en het management. De mentor is zich ervan bewust dat hij een rolmodel vormt voor de trainee en van de verantwoordelijkheden die dit met zich meebrengt. De mentor brengt de missie, beleidsuitgangspunten en de cultuur over van de organisatie en dient als voorbeeld op het gebied van het op peil houden van de eigen professie en de eigen reflectievaardigheden. 4.1 Signaleert verbeterpunten in het professionaliseringbeleid en rapporteert deze aan de leidinggevende. 4.2 Brengt de missie, beleidsuitgangspunten en de cultuur van de organisatie actief over aan de trainee Houdt de eigen professionaliteit op peil door ontwikkelactiviteiten te ontplooien als deelname aan congressen, cursussen, lezen van vakbladen, en deelname aan netwerken, belangen- en beroepsverenigingen. 4.4 Reflecteert met regelmaat op het eigen handelen, zowel op het eigen uitvoerende werk als op de begeleiding van de trainee, en deelt de bevindingen waar dit een meerwaarde heeft met de trainee, collega s, leidinggevende en/of de organisatie ~ 6 ~