Rapportage eindmeting LOB. Directies en decanen VO September project Stimulering LOB

Transcriptie

1 Rapportage eindmeting LOB Directies en decanen VO September project Stimulering LOB

2 Voorwoord Voorjaar 2009 is de VO-raad gestart met het project Stimulering LOB. Dit project had als doel om binnen VO-scholen een kwaliteitsslag te maken op LOB, loopbaanoriëntatie- en begeleiding, van leerlingen. Leren kiezen, leren je loopbaan te sturen is een vaardigheid die de huidige maatschappij meer en meer vraagt. De eerste belangrijke keuzes die genomen worden zijn de sector- en profielkeuze en erna de vervolgstudie. In het vervolgonderwijs (MBO-HBO-WO) is er sprake van een uitval- en switcht percentage van rond de 25-30%. Om talenten beter te benutten, leerlingen en studenten gemotiveerd te houden is het van belang de leerling zo goed mogelijk te begeleiden bij het maken van de keuze. Door in het voortgezet onderwijs meer aandacht en kwaliteit te bieden aan LOB wordt hiermee een eerste stap gezet. Vanaf najaar 2009 tot voorjaar zijn er vanuit het project diverse activiteiten opgezet om scholen hierbij te ondersteunen. Van uitwisselings- en netwerkbijeenkomsten, diverse ondersteuningstrajecten en uitvoering geven aan nieuwe LOB-activiteiten samen met het hoger onderwijs zijn hierbij enkele activiteiten die uitgevoerd zijn. De LOB scan en het LOB-kwaliteitstraject, via de Loopbaanbox ontsloten, hebben scholen hierbij een goede stap in de richting gegeven. Gedurende de projectperiode is het LOB beleid en de uitvoering ervan binnen de VOscholen in Nederland gemonitord: in vond er een 0-meting plaats, in voorjaar een 1meting. Zo is er zicht op de ontwikkeling en groei van goede LOB binnen de VO-scholen. Dit rapport geeft hier de bevingen weer. Goed om te zien is dat LOB meer op de agenda is gekomen bij directies, wat tot een toename van visie en beleid heeft geleid. Ook is er een toename van betrokkenheid van mentoren en docenten bij LOB zichtbaar. Een goede ontwikkeling als we beseffen dat LOB meer en meer een onderdeel is van het onderwijs in plaats van een losse activiteit. De komende drie jaar gaat het project verder om nog de huidige opbrengsten beter te verankeren en scholen nog verder te ondersteunen om van visie en beleid naar implementatie te gaan. We kijken ernaar uit om samen met het veld LOB voor de leerlingen nog beter in te richten. Zodat we bijdragen aan de ontwikkeling van actieve, zelfsturende leerlingen die bewuste keuzes kunnen maken. Karen Oostvogel Projectleider Stimulering LOB September 2 Rapportage eindmeting LOB / Directies en decanen VO

3 Inhoud Voorwoord 2 1 Inleiding Werkwijze Respons Presentatie van de resultaten 7 2 Resultaten eindmeting Nieuwe ontwikkelingen Visie en beleid Oriëntatie en begeleiding Organisatie Samenwerking Waardering van en behoefte aan ondersteuning 21 3 Conclusies Nieuwe ontwikkelingen Stand van zaken en ontwikkelingen LOB Ondersteuning en toekomstperspectief Verschillen tussen vmbo- en havo/vwo-scholen Algemene conclusie 27 Bijlagen 29 Colofon 32 3 Rapportage eindmeting LOB / Directies en decanen VO

4 1 Inleiding Een effectieve loopbaanoriëntatie en -begeleiding (LOB) wordt steeds belangrijker om leerlingen zich succesvol te laten ontwikkelen. Mede daarom is het Project Stimulering LOB in 2009 door de VO-raad in het leven geroepen. Met dit project wil de VO-raad effectieve loopbaanoriëntatie en -begeleiding in het voortgezet onderwijs stimuleren. Dit hoofddoel is vertaald in de subdoelen: Scholen ontwikkelen meer visie op effectieve LOB; Scholen bieden een betere balans tussen vraaggericht en aanbodgerichte LOB; Scholen werken meer samen met bedrijven en het vervolgonderwijs in het kader van LOB; In het vervolgonderwijs is er meer aandacht voor effectieve LOB. Om deze doelen te bereiken heeft de VO-raad diverse instrumenten ingezet om LOB een kwaliteitsimpuls te geven. Er zijn onder andere diverse bijeenkomsten geweest, er is een LOB-website gelanceerd en de LOB-scan is ontwikkeld, waarmee scholen de stand van zaken in hun eigen school kunnen vaststellen. Basis van het project LOB en de LOBscan zjin de vier LOB-pijlers: Visie en beleid Oriëntatie en begeleiding Organisatie Samenwerking Oberon is door de VO-raad gevraagd de ontwikkeling in LOB-beleid en LOB-activiteiten op scholen in het gehele scholenveld te monitoren in de periode tot. Dit is gedaan door op twee momenten (in en in ) een enquête uit te zetten onder directies en decanen in het voortgezet onderwijs. Deze metingen vormen samen de nulmeting en de eindmeting. Voorliggende rapportage geeft een overzicht van de resultaten van beide metingen van de landelijke LOB-monitor. 1.1 Werkwijze Voor dit monitoronderzoek zijn de volgende onderzoeksvragen geformuleerd: Hoe geven VO-scholen vorm aan loopbaanoriëntatie en begeleiding? Gaat de kwaliteit van LOB in het VO vooruit (vergelijking 0- en 1-meting)? Zijn er verschillen te zien tussen vmbo-scholen en havo/vwo-scholen? In welke mate hebben scholen gebruik gemaakt van ondersteuning en hoe waarderen zij dat Is er behoefte aan ondersteuning bij het realiseren van nieuwe plannen? 4 Rapportage eindmeting LOB / Directies en decanen VO

5 Om antwoord te geven op deze onderzoeksvragen, hebben we een digitale vragenlijst opgesteld, waarin de vier pijlers van LOB zijn verwerkt 1. Ook is in deze vragenlijst aan directies en decanen gevraagd naar hun waardering van- en behoefte aan ondersteuning. Directies en decanen zijn in dit onderzoek apart bevraagd, omdat directies over meer overview beschikken over de plaats van LOB in het gehele schoolbeleid en decanen meer zicht hebben op de concrete invulling ervan. Onder de directies is daarnaast zowel tijdens de 0- als de 1-meting nog een telefonisch rappel uitgezet, deels om de respons te verhogen, deels om meer gegevens te vergaren over LOB en deels om er achter te komen waarom scholen niet willen deelnemen (nonresponsonderzoek). 1.2 Respons Directies De directies van alle VO-locaties in Nederland (op basis van DUO gegevens) zijn benaderd voor dit onderzoek, met uitzondering van het praktijkonderwijs. In eerste instantie zijn de directies uitgenodigd om een digitale vragenlijst in te vullen. De directies die dit na twee weken nog niet hadden gedaan (en waarvan een telefoonnummer beschikbaar was) zijn telefonisch benaderd. Een aantal van hen heeft daarna de digitale vragenlijst nog ingevuld, zij zijn meegenomen in de analyse van de digitale vragenlijst. Tabel 1: Respons directies Aantal benaderd Respons aantal Respons percentage Directie (digitale vragenlijst) % Directie (telefonisch rappel) % Totaal % Directie (digitale vragenlijst) % Directie (telefonisch rappel) % % De respons in is vergelijkbaar met die van. Decanen Alle decanen die lid zijn van de decanenverenigingen zijn benaderd voor dit onder zoek. De benadering vond in plaats via een brief verstuurd vanuit de decanenverenigingen. In vond de benadering plaats via een brief en/of aankondiging in de nieuwsbrief van de verenigingen. De decanen vulden de vragenlijst anoniem in, maar gaven wel antwoord op een aantal achtergrondvragen, waardoor we een beeld hebben van schooltype, regio en schoolgrootte (zie bijlage 2). 1 De LOB-scan geeft een integraal beeld van LOB weer. De scan is opgebouwd uit vier pijlers, te weten: Visie & beleid, Oriëntatie & begeleiding, Organisatie en Samenwerken 5 Rapportage eindmeting LOB / Directies en decanen VO

6 Tabel 2: Respons decanen Aantal benaderd Respons aantal Respons percentage Decanen % Decanen % De respons onder decanen ligt in een stuk lager dan in. Mogelijke oorzaak hiervan is dat decanen in aanvankelijk via een algemene nieuwsbrief op de hoogte zijn gesteld van de vragenlijst en pas later via een persoonlijk bericht. Onderwijstype De eerste vraag voor de directies en decanen betrof een achtergrondvraag en had betrekking op het onderwijstype. Deze vraag hebben we gesteld omdat het LOB-beleid per onderwijstype kan verschillen. Bovendien beschikten we bij de decanen niet over achtergrondgegevens. Tabel 3: Overzicht onderwijstypen van de respondenten (aanwezig op de betreffende locatie). (n directies =190; n directies = 248; n decanen= 258; n decanen = 403) (meerdere antwoorden mogelijk) vmbo basis/kaderberoeps 52% 42% 48% 31% vmbo gemengd/theoretisch/ 66% 63% 63% 46% mavo havo 42% 51% 38% 49% atheneum/gymnasium 42% 49% 34% 53% Uit tabel 3 valt op dat in onder de directies iets meer atheneum/gymnasium scholen hebben deelgenomen dan onder decanen. De deelname uit de overige schooltypen is ongeveer gelijk. In hadden onder de directies juist meer vmboscholen deelgenomen, en onder de decanen meer havo- en vwo-scholen. Bij de interpretatie van de gegevens moet hier rekening mee gehouden worden (met name waar het vergelijkingen betreft tussen directies en decanen). Naast de algehele analyse hebben we enkele uitsplitsingen gemaakt: Uitsplitsing naar onderwijstype: In deze analyse hebben we gericht naar verschillen gezocht tussen vmbo-scholen en havo/vwo-scholen. Brede scholengemeenschappen (met vmbo beroepsgericht, vmbo g/t en havo en vwo zijn hier buiten beschouwing gelaten) 2. Uitsplitsing naar schoolgrootte: In deze analyse hebben we gekeken naar verschillen tussen kleine scholen (minder dan 500 leerlingen), middelgrote scholen ( leerlingen) en grote scholen (meer dan 1000 leerlingen). Deze uitsplitsing konden we alleen maken bij de resultaten onder decanen, bij directies ontbrak deze informatie in. 2 Deze scholen zijn wel meegenomen in de algehele analyse. 6 Rapportage eindmeting LOB / Directies en decanen VO

7 Wanneer we verschillen hebben gevonden of wanneer het interessant is dat er geen verschil is, doen we daar in de tekst melding van. Representativiteit respons De gegevens m.b.t. de representativiteit zijn te vinden in Bijlage 1 (directies) en Bijlage 2 (decanen). Bij de directies zijn de gegevens van het gehele voortgezet onderwijs afkomstig van DUO, de decanen hebben een aantal achtergrondvragen beantwoord over onderwijstype, provincie en het aantal leerlingen op school. Wat betreft de spreiding over provincies is de respons van de directies en de decanen zowel in als in representatief voor het hele voortgezet onderwijs in Nederland. Bij onderwijstype is de respons in onder directies ook representatief, in zaten voor directies wat minder brede scholengemeenschappen (met zowel vmbo als havo en vwo) in de respons dan landelijk. De respons onder decanen is in ook voor bijna alle onderwijstypen representatief, alleen de categorie atheneum/gymnasium is iets ondervertegenwoordigd. In waren bij decanen de havo/vwo scholen ondervertegenwoordigd ten opzichte van het landelijke beeld. In beschikken we voor directies niet over cijfers van de grootte van de school. Hier kunnen we voor deze meting dus geen uitspraak over doen. In konden we dat wel, dit bleek destijds representatief. Bij decanen beschikken we wel over deze gegevens, de verdeling over schoolgrootte is representatief in, in hebben meer decanen van grote scholen (meer dan 1000 leerlingen) gerespondeerd. Relatie deelname actief LOB beleid Door het telefonisch rappelonderzoek zijn we in staat om vast te stellen of scholen (directies) waar actief LOB-beleid gevoerd wordt, eerder geneigd zijn om de digitale vragenlijst in te vullen dan scholen waar LOB geen thema is. Dit blijkt niet zo te zijn: slechts een klein deel van de directies die de vragenlijst niet wilden invullen geeft aan dat LOB niet actueel is op hun school (29%). De overige resultaten uit het non-respons onderzoek staan in Bijlage Presentatie van de resultaten Enkele vragen uit de telefonische rappel komen overeen met vragen uit de digitale vragenlijst en zijn daarom ook meegenomen in deze resultaten. Overige uitkomsten van de telefonische rappel staan in Bijlage 3. Verschillen tussen vmbo-scholen en havo/vwo-scholen worden alleen genoemd als we ze aangetroffen hebben. Dat doen we in de toelichtende tekst bij de betreffende tabel. Als er niet over wordt gerapporteerd, zijn er geen noemenswaardige verschillen gevonden. 7 Rapportage eindmeting LOB / Directies en decanen VO

8 2 Resultaten eindmeting We presenteren hier de resultaten van de digitale vragenlijst die in (1-meting) is afgenomen bij directieleden en decanen van VO-scholen. 3 We zetten de resultaten af tegen die van (0-meting). 2.1 Nieuwe ontwikkelingen Aan directieleden en decanen hebben we gevraagd of er de afgelopen twee jaar op hun school nieuwe ontwikkelingen hebben plaatsgevonden (schooljaar tot nu). Tabel 4: Hebben bij u op school de afgelopen twee jaar nieuwe ontwikkelingen plaatsgevonden op het gebied van loopbaanoriëntatie en -begeleiding (LOB)? (n directies =209 ; n decanen = 247). Nee 30% 35% Ja 70% 65% NB Vergelijking met is hier niet mogelijk omdat deze vraag in voor het eerst is gesteld. Ongeveer tweederde van alle ondervraagden geeft aan dat er de afgelopen jaar ontwikkelingen hebben plaatsgevonden op het gebied van LOB. Wat houden deze nieuwe ontwikkelingen in? Hieronder presenteren we de top 5 van nieuwe ontwikkelingen. Top 5 nieuwe ontwikkelingen in de afgelopen twee jaar Volgens directies (n =138) 1) Nieuwe LOB-activiteiten (bijv. werkexploratie, opleidingsexploratie, loopbaangesprekken) 2) LOB-beleid/visie ontwikkeld of herzien 3) Digitalisering LOB (inzet van instrumenten als dedecaan.net) 4) Scholing mentoren/decanen/lob-coaches 5) Deelname LOB-projecten (bijvoorbeeld vmbo-routekaartproject van de VO-raad) Volgens decanen (n =155) 1) Nieuwe LOB-activiteiten (bijv. opleidingsexploratie, werkexploratie, loopbaangesprekken) 2) Digitalisering LOB (inzet van instrumenten als dedecaan.net) 3) LOB-beleid/visie ontwikkeld of herzien 4) Nieuwe decaan / herziening decanaat 5) LOB-werkplan opgesteld 3 Onder directieleden die de digitale vragenlijst na twee weken nog niet hadden ingevuld is een telefonisch onderzoek uitgevoerd. Daarin zijn enkele vragen gesteld die ook in de digitale vragenlijst gesteld zijn. 8 Rapportage eindmeting LOB / Directies en decanen VO

9 Scholen die zich hebben doorontwikkeld op LOB gebied, hebben de afgelopen twee jaar vooral nieuwe LOB-activiteiten geïntroduceerd, LOB-beleid ontwikkeld of LOB-gegevens gedigitaliseerd. Directies en decanen verschillen niet wezenlijk in de genoemde vernieuwingen. 2.2 Visie en beleid De eerste pijler van LOB is visie en beleid. Hoe ziet het LOB-beleid er uit op scholen en welke ontwikkelingen hebben zich hierin voorgedaan de afgelopen twee jaar? Visie en doelen Tabel 5: Beschikt uw school over een visie op het gebied van loopbaanoriëntatie en begeleiding (LOB)? (n directies =190; n decanen = 244) Ja 84% 74% 80% 69% Nee 16% 26% 21% 31% Het aantal scholen dat over een LOB-visie beschikt, is de afgelopen twee jaar toegenomen met ongeveer 10 procent. Zo n 80% van de VO-scholen heeft een visie op LOB geformuleerd. Tabel 6: In onze visie beogen wij met LOB (n directies = 157; n decanen =187) (meerdere antwoorden mogelijk) het ontwikkelen van 78% 76% 78% 73% loopbaancompetenties het verminderen van switchen 76% 75% 59% 62% van studierichting het voorkomen van voortijdig 67% 68% 67% 59% schoolverlaten talentontwikkeling 66% 56% 44% 42% het ontwikkelen van de 25% 22% 28% 23% competentie om met veranderingen en onzekerheid om te gaan het vergroten van het aantal 8% 9% 5% 10% hoger opgeleiden anders 9% 10% 13% 14% In de visies op LOB staat het ontwikkelen van loopbaancompetenties nog steeds voorop, gevolgd door het verminderen van switchen van studierichting en het voorkomen van voortijdig schoolverlaten. Meer directieleden vinden talentontwikkeling belangrijk in vergelijking met twee jaar geleden. Voor decanen heeft het terugdringen van voortijdig schoolverlaten aan belang gewonnen. 9 Rapportage eindmeting LOB / Directies en decanen VO

10 We zien hier duidelijke verschillen tussen vmbo en havo/vwo. Voor vmbo-decanen en directies zijn het ontwikkelen van loopbaancompetenties, het omgaan met veranderingen en onzekerheid en het voorkomen van voortijdig schoolverlaten belangrijkere doelen dan voor havo/vwo-decanen en directies. Voor havo/vwo-decanen en directies is het verminderen van switchen belangrijker dan voor vmbo-decanen- en directies. Tabel 7: Is de visie schriftelijk vastgelegd? (n directies = 156; n directies = 174; n decanen =176; n decanen = 270) Ja 69% 62% 67% 52% Nee 31% 38% 34% 48% Ongeveer tweederde van de scholen heeft de visie schriftelijk vastgelegd. Een derde van de scholen heeft dus (nog) niets op papier staan. De afgelopen twee jaar is het aantal scholen dat niets heeft opgeschreven wel afgenomen deze vooruitgang is vooral zichtbaar bij de decanen. Op het vmbo is de visie vaker schriftelijk vastgelegd (73, 72) dan in het havo/vwo (61, 57). Randvoorwaarden Tabel 8: Is het LOB beleid bij u op school vertaald in financiële middelen? (n directies = 155; n decanen =172) Ja 68% 59% 58% 56% Nee 32% 41% 42% 44% Meer dan de helft van de scholen heeft het LOB-beleid vertaald in financiële middelen. Dit gebeurt volgens directieleden op meer scholen dan twee jaar terug. Bij de decanen is deze vooruitgang echter niet te zien. Mogelijk hebben decanen wat minder zicht op de begroting. We zien ook grote verschillen tussen vmbo en havo/vwo: op havo/ vwo-scholen is LOB beter in de financiën doorgevoerd (80, 77) dan op vmbo-scholen (62, 49). Tabel 9: Wordt het LOB beleid systematisch geëvalueerd en bijgesteld? (n directies = 155; n decanen =171) Ja 70% 49% 59% 43% Nee 30% 51% 42% 57% 10 Rapportage eindmeting LOB / Directies en decanen VO

11 Een meerderheid van de scholen evalueert het LOB-beleid systematisch en stelt het zo nodig bij. In vergelijking met twee jaar geleden is het aantal scholen dat dit doet flink toegenomen (met ongeveer 20 procent). Bij de directies is er een verschil te zien tussen vmbo- en havo/vwo-scholen: vmbo evalueert meer (78%) dan havo/vwo (59%). Bij decanen is dit verschil echter niet terug te zien; decanen zijn hier ook minder positief over dan directies. Tabel 10: Beschikt uw school over een LOB werkplan? (n directies = 184; n decanen =220) Ja 63% 50% 56% 47% Nee 38% 50% 45% 53% Iets meer dan de helft van de scholen beschikt over een LOB-werkplan. Dit aantal is met ongeveer 10 procent toegenomen de afgelopen twee jaar. Stellingen LOB-beleid Aan de directies en decanen is een aantal stellingen voorgelegd over de verbinding tussen LOB en ander beleid en de positie van de schoolleider en andere betrokkenen daarbij. De respondenten moesten daarbij aangeven in hoeverre de stellingen op hun school van toepassing zijn. De figuren 1 tot en met 4 geven inzicht in de reacties op de stellingen van directieleden en decanen. directie directie decanen decanen 4% 34% 54% 8% 2% 39% 45% 14% 2% 29% 51% 18% 2% 26% 55% 17% 0% 20% 40% 60% 80% 100% volledig in grote mate in enige mate niet Figuur 1 Stelling: Bij ons op school is er sprake van een expliciete verbinding tussen het onderwijs, de organisatie van de school en onze LOB visie en doelen. (n directies =183; n decanen =209). 11 Rapportage eindmeting LOB / Directies en decanen VO

12 directie directie decanen decanen 7% 34% 35% 25% 4% 26% 38% 33% 6% 17% 38% 39% 3% 38% 38% 45% 0% 20% 40% 60% 80% 100% volledig in grote mate in enige mate niet Figuur 2 Stelling: Bij ons op school heeft één van de schoolleiders de verantwoordelijkheid voor LOB en draagt die samen met andere leidinggevenden actief uit. (n directies =183; n decanen =209). directie directie decanen decanen 4% 34% 51% 11% 3% 26% 52% 19% 3% 23% 58% 16% 3% 21% 50% 26% 0% 20% 40% 60% 80% 100% volledig in grote mate in enige mate niet Figuur 3 Stelling: Bij ons is het merendeel van de docenten daadwerkelijk betrokken bij het uitvoeren van LOB activiteiten. (n directies =183; n decanen =209). 3% 26% 52% directies decanen 10% 44% 36% 10% 16% 53% 24% 7% 0% 20% 40% 60% 80% 100% volledig in grote mate in enige mate niet Figuur 4 Stelling: LOB is een zaak voor de decaan, hij is de centrale contactpersoon wat betreft LOB en is aanspreekpunt voor de leerlingen. (n directies =183; n decanen =209). 12 Rapportage eindmeting LOB / Directies en decanen VO

13 Twee jaar geleden konden we uit de reacties op de stellingen concluderen dat LOB op de meeste scholen wel een plaats heeft in het beleid, maar dat dit nog wel verbeterd kon worden. Nu is te zien dat de scholen op sommige punten vooruitgang hebben geboekt, zij het beperkt. De schoolleiding heeft nu op meer scholen verantwoordelijkheid genomen voor het LOB-beleid en op iets meer scholen zijn docenten betrokken bij de uitvoering van LOB-activiteiten. De verbinding tussen onderwijs, organisatie en visie op LOB is echter ongeveer gelijk gebleven. Op alle stellingen zijn directies positiever gestemd over het LOB-beleid dan de decanen. De stelling over de positie van de decaan (figuur 4) is bij de eindmeting voor het eerst aan directieleden en decanen voorgelegd. Hierop geven de meerderheid van de directieleden en de decanen aan dat LOB toch vooral een zaak is van de decaan. De decaan lijkt op de meeste scholen nog steeds de centrale persoon te zijn als het om LOB gaat. Wanneer we kijken naar verschillen tussen vmbo en havo/vwo, zien we die wel bij directies maar veel minder bij decanen. In het vmbo zijn er in vergelijking met havo/ vwo volgens de directies meer scholen met sterke verbindingen tussen LOB-visie, -organisatie en -activiteiten, hebben meer schoolleiders verantwoordelijkheid voor LOB, zijn op meer scholen de docenten daadwerkelijk betrokken bij LOB en is LOB minder een zaak van de decaan. De decanen nuanceren dit beeld echter weer; hier zijn dezelfde verschillen wel zichtbaar, maar veel kleiner. 2.3 Oriëntatie en begeleiding De tweede pijler van LOB is oriëntatie en begeleiding hoe is LOB ingevuld in de dagelijkse onderwijspraktijk? LOB in het curriculum Tabel 11: Welke plaats heeft LOB in het curriculum van uw school? (n directies =201/202; n directies =228) Niet In sommige gevallen In veel gevallen Altijd Leerlingen kunnen naar de 4% 2% 6% 5% 28% 19% 63% 74% decaan toe als zij dat willen. LOB is een onderdeel van de 3% 7% 20% 20% 41% 45% 36% 29% mentorlessen. LOB is een apart vak. 68% 61% 14% 19% 11% 10% 6% 10% LOB is volledig geïntegreerd in het curriculum/rooster; iedere docent besteedt er structureel aandacht aan. 33% 45% 41% 37% 22% 14% 5% 4% 13 Rapportage eindmeting LOB / Directies en decanen VO

14 Tabel 12 : Welke plaats heeft LOB in het curriculum van uw school? (n decanen =209; n decanen =365) Leerlingen kunnen naar de decaan toe als zij dat willen. LOB is een onderdeel van de mentorlessen. Niet In sommige gevallen In veel gevallen Altijd 0% 0% 7% 3% 27% 13% 66% 84% 5% 7% 28% 25% 42% 42% 25% 27% LOB is een apart vak 61% 63% 22% 19% 12% 10% 5% 8% LOB is volledig geïntegreerd in het curriculum/rooster; iedere docent besteedt er structureel aandacht aan. 46% 56% 40% 32% 13% 9% 1% 3% Iets meer dan een kwart van de scholen heeft volgens directies LOB altijd of in veel gevallen volledig geïntegreerd in het curriculum. Volgens decanen is dat slechts op minder dan 20% van de scholen het geval. In vergelijking tot is er wel een kleine toename te zien in het aantal scholen dat LOB volledig heeft geïntegreerd. Op iets minder dan een vijfde van de scholen is LOB altijd of vaak een apart vak op het rooster. LOB is vaak een onderdeel van de mentorlessen, hier is geen verandering in gekomen de afgelopen twee jaar. Op het overgrote deel van de scholen kunnen leerlingen naar de decaan als zij dat willen, maar wel iets minder vaak dan twee jaar geleden. Er zijn verschillen zichtbaar tussen vmbo-scholen en havo/vwo-scholen. Zowel onder directies als onder decanen komt duidelijk naar voren dat havo/vwo-scholen LOB vaker niet geïntegreerd hebben in het curriculum (54, 43) dan vmboscholen (42, 27). Volgens directies van havo/vwo-scholen is LOB bovendien minder vaak een apart vak dan volgens directies van vmbo-scholen, maar dit verschil is nauwelijks zichtbaar bij decanen. Afstemmen op behoeften van leerlingen directie directie decanen decanen 4% 57% 38% 1% 4% 53% 41% 3% 3% 41% 53% 3% 8% 51% 38% 3% 0% 20% 40% 60% 80% 100% volledig in grote mate in enige mate niet Figuur 7 Stelling: Wij sluiten in onze LOB-activiteiten aan op de individuele behoeften van de leerling (directies, n=183; decanen =209) 14 Rapportage eindmeting LOB / Directies en decanen VO

15 Twee jaar geleden waren directies en decanen het nog met elkaar eens wat betreft de aansluiting van LOB op de individuele behoeften van leerlingen. Nu zijn decanen hier minder positief over in vergelijking tot de directies en ook in vergelijking tot twee jaar terug. Zo n veertig procent van de decanen is nu van mening dat LOB volledig of in grote mate aansluit bij de individuele behoeften van leerlingen, tegenover bijna zestig procent van de directies. Onder decanen zien we een behoorlijk verschil tussen vmbo en havo/vwo: havo/vwoscholen sluiten meer aan bij behoeften van individuele leerlingen (57% in grote mate of volledig) dan vmbo-scholen (37%). Bij de directies is het verschil echter minimaal. LOB-activiteiten Tabel 13 : Op onze school worden de volgende LOB activiteiten aangeboden (n directies = 228; n decanen = 363) (meerdere antwoorden mogelijk) Informatieverstrekking over vervolgopleidingen 99% 98% 98% 99% Bezoek aan voorlichtingsdagen 98% 98% 94% 98% Reflectie op eigen kunnen en 85% 81% 69% 76% motivatie Loopbaangesprekken 74% 72% 81% 84% Opleidingsexploratie 63% 65% 55% 68% Werkexploratie 58% 48% 52% 48% Anders, namelijk 15% 11% 9% 9% Er is sprake van uiteenlopende LOB-activiteiten op de scholen. Voorlichting over vervolgopleidingen en loopbaangesprekken vinden net als in op bijna alle scholen plaats. Reflectie vindt ook zeer regelmatig plaats, volgens directies echter vaker dan volgens decanen. In vergelijking met twee jaar geleden zien we weinig opzienbarende ontwikkelingen in de LOB-activiteiten die scholen aanbieden. De enige noemenswaardige ontwikkelingen die zichtbaar zijn, is een toename van het aantal scholen dat werkexploratie aanbiedt (vooral bij directies) en een afname van het aantal scholen dat opleidingsexploratie aanbiedt (vooral bij decanen). Zowel bij decanen als directies valt op dat vmbo-scholen meer werkexploratie bieden (65, 64) dan havo/vwo-scholen (44, 33). Decanen melden dat havo/vwo-scholen meer opleidingsexploratie bieden (63%) dan vmbo-scholen, maar dit verschil is bij directies niet noemenswaardig. 15 Rapportage eindmeting LOB / Directies en decanen VO

16 Op de vraag welke activiteit de leerling het beste op weg helpt bij het maken van beslissingen voor hun loopbaan, geven veel directies en decanen aan dat er niet één activiteit als beste te benoemen is, maar dat een leerling het beste op weg geholpen wordt bij het maken van beslissingen door een combinatie van activiteiten. Enkele uitspraken zijn: De combinatie van activiteiten en het reflecteren hierop, maakt dat de leerling een keuze kan maken, Het gaat om begeleiding op maat, iedere leerling heeft eigen loopbaanvragen en Dit is niet één activiteit het is een doorlopende leerlijn waarin de activiteiten er allemaal toe bijdragen dat een leerling de juiste beslissingen kan maken. Wie welke taak heeft met betrekking tot LOB activiteiten op school staat weergegeven in tabel 12a en 12b. bezoek voorlichtingsdagen Tabel 14a: Wie heeft welke taak m.b.t. de LOB activiteiten op uw school? Antwoorden directies (n = 182) schoolleider decaan mentor vakdocent (en) iemand anders niemand 9% 7% 92% 92% 51% 38% 12% 10% 2% 4% 1% 0% opleidingsexploratie 6% 4% 74% 72% 45% 34% 21% 18% 4% 5% 12% 10% werkexploratie 4% 3% 50% 49% 39% 27% 35% 25% 10% 13% 18% 21% reflectie op eigen 1% 2% 35% 36% 96% 88% 41% 25% 4% 3% 1% 3% kunnen / motivatie loopbaangesprekken 1% 2% 65% 71% 74% 53% 18% 8% 4% 3% 7% 12% Info-verstrekking vervolgopleidingen 3% 2% 96% 97% 56% 39% 27% 17% 2% 4% 0% 0% bezoek voorlichtingsdagen Tabel 14b: Wie heeft welke taak m.b.t. de LOB activiteiten op uw school? Antwoorden decanen (n = 203) schoolleider decaan mentor vakdocent (en) iemand anders niemand 3% 2% 94% 95% 39% 31% 9% 3% 4% 1% 2% 1% opleidingsexploratie 1% 1% 79% 86% 38% 30% 14% 12% 4% 0% 9% 8% werkexploratie 2% 1% 49% 58% 33% 25% 31% 20% 11% 8% 20% 24% reflectie op eigen 1% 1% 44% 56% 87% 87% 29% 21% 6% 3% 3% 3% kunnen / motivatie loopbaangesprekken 1% 0% 88% 89% 64% 60% 9% 3% 6% 2% 3% 4% Info-verstrekking vervolgopleidingen 1% 0% 99% 99% 37% 32% 18% 12% 4% 0% 0% 0% 16 Rapportage eindmeting LOB / Directies en decanen VO

17 Schoolleiders zijn net als twee jaar terug haast nooit bij praktische LOB-activiteiten betrokken. De decaan heeft nog steeds de meeste LOB-taken (zeker volgens de decanen zelf). Er is een toename te zien in de mate waarin mentoren betrokken zijn bij de praktische LOB-activiteiten. Volgens directieleden is het voeren van loopbaangesprekken nu grotendeels een taak van de mentor geworden, in plaats van een decanenaangelegenheid. Ook bij vakdocenten is een toename te zien in de betrokkenheid bij LOB-activiteiten. Opvallende verschillen die aangetroffen zijn tussen vmbo- en havo/vwo-scholen: Bij vmbo-scholen is opleidingsexploratie vaker een taak van de mentor dan bij havo/ vwo; Werkexploratie is in het vmbo vaker een taak van de mentor dan in het havo/vwo. Ook de vakdocent vmbo heeft vaker deze taak; Reflectie bieden op eigen kunnen en motivatie is vaker een taak van vakdocenten op het vmbo dan op het havo/vwo; Vakdocenten vmbo voeren vaker loopbaangesprekken met leerlingen dan vakdocenten havo/vwo; Hieruit valt op te maken dat mentoren en vakdocenten in het vmbo meer LOB-taken hebben dan mentoren en vakdocenten havo/vwo. 2.4 Organisatie De derde pijler van LOB is organisatie. Hierbij gaat het onder meer om de competenties van het personeel dat LOB-activiteiten uitvoert en om bewustwording van het belang van LOB. Competenties personeel Tabel 15: Is het LOB beleid vertaald in competenties voor het personeel? (n directies =182; n decanen =202) Ja 21% 16% 12% 15% Nee 79% 84% 88% 85% Twee jaar geleden konden we concluderen dat het LOB-beleid niet vaak vertaald is in competenties voor het personeel. Dit is volgens directies nu iets verbeterd iets meer scholen werken met LOB-competenties. Bij de decanen zien we dat echter niet terug. Directies van vmbo-scholen melden vaker dat LOB-beleid is vertaald in competenties voor het personeel (27%) dan directies van havo/vwo-scholen (10%), mar ook dit verschil is bij decanen niet terug te zien. 17 Rapportage eindmeting LOB / Directies en decanen VO

18 Bewustwording onder docenten Tabel 16: Zijn de docenten op uw school zich bewust van het belang van LOB en de ambities van de school ten aanzien van LOB? (n directies =182; n decanen =202) Ja, maar de docenten van de bovenbouw meer dan die van de 42% 30% onderbouw Ja, maar de docenten van de onderbouw meer dan die van de 3% 6% bovenbouw Ja, zowel onderbouw- als bovenbouwdocenten 28% 21% Nee, zowel in de onder- als de bovenbouw zijn docenten zich te 21% 31% weinig bewust van LOB Anders 6% 13% NB Deze vraag is in voor het eerst gesteld. De antwoorden kunnen daardoor niet vergeleken worden met. Over het bewustzijn van docenten van het belang van LOB zijn de meningen verdeeld. Volgens ongeveer een vijfde van de directies en decanen zijn zowel onder- als bovenbouw docenten zich bewust van het belang van LOB. Eén vijfde van de directies en een derde van de decanen vindt echter dat zowel onder- als bovenbouwdocenten zich te weinig bewust zijn van het belang van LOB. Daarnaast vindt 42% van de directies en 30% van de decanen dat docenten van de bovenbouw zich meer bewust zijn van het belang van LOB dan die van de onderbouw. Het omgekeerde komt nauwelijks voor. We zien hier verschillen tussen vmbo-scholen en havo/vwo-scholen. Directies en decanen van vmbo-scholen geven vaker aan dat zowel de onder- als de bovenbouwdocenten zich goed bewust zijn van het belang van LOB (34, 25) dan directies en decanen van havo/vwo-scholen (19, 8). Bovendien geven directies van havo/vwo-scholen vaker aan dat zowel onder- als bovenbouwdocenten zich te weinig bewust zijn van het belang van LOB dan directies van vmbo-scholen. Dit verschil komt echter niet terug bij decanen. 2.5 Samenwerking De vierde en laatste pijler van LOB is samenwerking: met welke externen werken scholen samen om LOB te realiseren en/of te verbeteren? 18 Rapportage eindmeting LOB / Directies en decanen VO

19 Ouderparticipatie directie directie decanen decanen 2% 41% 54% 3% 4% 39% 54% 4% 6% 34% 54% 7% 3% 40% 51% 6% 0% 20% 40% 60% 80% 100% volledig in grote mate in enige mate niet Figuur 10 Stelling: Bij ons op school participeren de ouders/verzorgers in de loopbaanbesluitvorming van hun kind? (n directies = 182; n decanen =202) Ouders hebben op bijna alle scholen wel enige rol, echter op minder dan de helft van de scholen hebben ze een grote rol. Dit is onveranderd gebleven ten opzichte van. Tabel 17 laat zien wat ouders doen als ze bij LOB betrokken worden. Tabel 17: Op welke wijze worden ouders betrokken bij LOB-activiteiten? (n directies =182; n decanen =201) Ouders worden niet betrokken 1% 4% We lichten ouders op maat voor over de mogelijkheden van hun 82% 78% kind in en na school We vragen ouders om voorlichting te geven over de eigen 36% 26% studie/beroepspraktijk We stimuleren ouders actief om thuis de leerlingen 65% 70% te ondersteunen bij het ontwikkelen van hun loopbaancompetenties Ouders participeren in de loopbaanbesluitvorming 45% 40% Anders 8% 10% NB Deze vraag is in voor het eerst gesteld. De antwoorden kunnen daardoor niet vergeleken worden met. De meeste scholen lichten ouders op maat voor over de mogelijkheden van hun kind in en na school en stimuleren ouders actief om thuis de leerlingen te ondersteunen bij het ontwikkelen van hun loopbaancompetenties. Heel wat minder scholen laten ouders participeren in de loopbaanbesluitvorming, nog minder scholen laten ouders voorlichting geven over de eigen studie of beroepspraktijk. Over het algemeen is het beeld van de directies iets positiever dan dat van de decanen. 19 Rapportage eindmeting LOB / Directies en decanen VO

20 We zien hier enkele verschillen tussen vmbo- en havo/vwo-scholen, maar telkens is dat beeld maar zichtbaar bij directies of decanen, en nooit bij beide. Onder decanen is zichtbaar dat ouders in het vmbo meer op maat worden voorgelicht dan in het havo/ vwo (onder directies zien we geen verschil). Bij directies zien we dat ouders op havo/ vwo-scholen vaker worden betrokken voor voorlichting over de eigen beroepspraktijk dan in het vmbo (onder directies is het verschil minimaal). Ook is onder directies te zien dat meer havo/vwo-scholen ouders adviseren om leerlingen thuis te ondersteunen dan vmbo-scholen (bij decanen is dit verschil veel kleiner). Samenwerkingsverbanden Tabel 18: Bent u in het kader van het LOB beleid de samenwerking aangegaan met vervolgopleidingen in de regio? (n directies = 225; n decanen = 356) Ja 83% 85% 80% 87% Nee 17% 15% 20% 14% Zeer veel scholen werken samen met vervolgopleidingen in de regio, echter niet allemaal. Met name bij decanen zien we een afname van enkele procenten. Wanneer scholen samenwerken met vervolgopleidingen, dan maakt meer dan de helft gebruik van het aanbod van de vervolgopleiding (tabel 19). Op één vijfde tot een kwart van de scholen wordt gezamenlijk een programma op maat samengesteld. Een aantal scholen werkt zowel vraag- als aanbodgericht samen met het vervolgonderwijs. Verder vindt samenwerking ook plaats in de vorm van voorlichtingsdagen of meeloopdagen. Tabel 19: Hoe ziet de samenwerking met de vervolgopleiding(en) eruit? (n directies =151; n decanen =201) Wij maken gebruik van het aanbod van de vervolgopleidingen 56% 55% Wij stellen samen met de vervolgopleiding(en) een programma 27% 20% op dat past bij onze school Anders 17% 25% NB Deze vraag is in voor het eerst gesteld. De antwoorden kunnen daardoor niet vergeleken worden met. We zien verschillen tussen vmbo- en havo/vwo-scholen, maar vooral bij de directies. Directies havo/vwo melden vaker dat scholen gebruik maken van het aanbod (62%) dan directies vmbo (51%), vmbo-scholen werken vaker samen aan het programma met de vervolgopleiding (33%) dan havo/vwo-scholen. Onder decanen zijn deze verschillen verwaarloosbaar. 20 Rapportage eindmeting LOB / Directies en decanen VO

21 Tabel 20: Bent u in het kader van het LOB beleid de samenwerking aangegaan met het bedrijfsleven en andere instellingen in de regio? Met hoeveel bedrijven en instellingen dan? (n directies =182; n decanen =201) Ja, met 1-20 bedrijven/ 41% 46% 30% 32% instellingen Ja, met bedrijven/ 18% 12% 14% 12% instellingen Ja, met meer dan 50 10% 8% 12% 4% bedrijven/instellingen Nee, geen samenwerking 31% 33% 44% 52% Volgens ruim twee derde van de directieleden en ruim de helft van de decanen werkt de school samen met het bedrijfsleven in de regio in het kader van LOB. Bij de decanen is een toename te zien van het aantal scholen dat samenwerkt met bedrijven. Ook lijken scholen nu met iets meer bedrijven samen te werken dan in. Wanneer scholen samenwerken met bedrijven, dan maken zij ook hier voornamelijk gebruik van het aanbod van bedrijven (tabel 21). Op één vijfde deel van de scholen wordt gezamenlijk een programma op maat samengesteld. Ook werken een aantal scholen zowel vraag- als aanbodgericht samen met het bedrijfsleven en vindt samenwerking plaats in de vorm van stages. Er zijn grote verschillen te zien tussen vmbo- en havo/vwo-scholen. Zowel onder directies als onder decanen is duidelijk zichtbaar dat vmbo vaker samenwerkt met het bedrijfsleven (78, % 68) dan havo/vwo (51, 37% decanen). Tabel 21: Hoe ziet de samenwerking met het bedrijfsleven eruit? (n directies = 126; n decanen =113) Wij maken gebruik van het aanbod van bedrijven 58% 47% Wij stellen samen met de bedrijven een programma op dat past 24% 31% bij onze school Anders 18% 22% NB Deze vraag is in voor het eerst gesteld. De antwoorden kunnen daardoor niet vergeleken worden met. 2.6 Waardering van en behoefte aan ondersteuning Tot slot brengt deze eindmeting in beeld of scholen gebruik hebben gemaakt van ondersteuning op het gebied van LOB, hoe zij deze ondersteuning waarderen en of zij in de toekomst nog behoefte hebben aan ondersteuning. Omdat de vragen specifiek over de afgelopen jaar gaan of de toekomst betreffen, is geen vergelijking gemaakt met de 0-meting in. 21 Rapportage eindmeting LOB / Directies en decanen VO

22 Waardering van ondersteuning Tabel 22 : Heeft uw school de afgelopen twee jaar gebruik gemaakt van ondersteuning op het gebied van LOB? (meerdere antwoorden mogelijk) (n directies =182; n decanen =199) website 30% 35% LOB-scan 29% 36% loopbaanbox 12% 22% Project vmbo routekaart 12% 8% Pilot VO-HO -* 3% Andere ondersteuning 23% 21% Geen gebruik gemaakt van ondersteuning 51% 40% NB Omdat schoolleiders waarvan de school aan de pilot VO-HO heeft deelgenomen eerder dit jaar een aparte vragenlijst hebben gekregen, zijn zij niet uitgenodigd voor de landelijke LOB monitor. De pilot VO-HO was daarom niet opgenomen als antwoordcategorie. Decanen hebben iets meer gebruik gemaakt van ondersteuning (60%) dan directieleden (49%). Van de website en de LOB-scan is het meest gebruik gemaakt door zowel directies als decanen. De loopbaanbox is een iets minder gebruikte vorm van ondersteuning, maar nog altijd een kwart van de decanen heeft deze geconsulteerd. Bij andere ondersteuning noemen directies en decanen vooral de inzet van een extern bureau voor ondersteuning, met name voor training loopbaanbegeleiding en voeren loopbaangesprekken. Een belangrijke vervolgvraag is of de scholen iets gehad hebben aan de ondersteuning. Tabel 23: Heeft deze ondersteuning uw school verder geholpen met LOB? (n directies =83; n decanen =104) Ja, de ondersteuning heeft mijn school verder geholpen 87% 78% Nee, de ondersteuning heeft mijn school niet verder geholpen 13% 22% Driekwart van de decanen en nog meer directieleden geven aan dat de ondersteuning de school verder heeft geholpen met LOB. Onder directies is er iets meer enthousiasme over de ondersteuning dan onder decanen. Enkele uitspraken waarom de ondersteuning de school verder heeft geholpen zijn: de ondersteuning heeft geleid tot beter inzicht en tools voor de implementatie van het groeimodel van ons LOB-beleid, het heeft geleid tot een concreet lesprogramma, de LOB-scan heeft ons geholpen om hiaten in onze visie aan te vullen en er zijn nu extra mogelijkheid voor de leerlingen om zich te oriënteren op een vervolgopleiding en een beroep. Redenen die zijn opgegeven waarom de ondersteuning de school niet verder heeft geholpen, zijn onder andere: er is verder niets mee gedaan, de schoolleiding is er niet mee verder gegaan, wij (decaan en schoolleiding) moeten de LOB box nog bespreken. 22 Rapportage eindmeting LOB / Directies en decanen VO

23 Toekomstbeeld en behoefte aan ondersteuning Tabel 24: Heeft u plannen voor de komende periode wat betreft LOB? Met de komende periode bedoelen wij de rest van en het schooljaar (n directies = 182, n decanen =197) Ja 82% 85% Nee 18% 15% Zeer veel scholen hebben plannen voor de komende periode wat betreft LOB. Zij blijven zich dus ontwikkelen op dit gebied. Directies van havo/vwo-scholen hebben vaker geen plannen (30%) dan directies van vmbo-scholen (11%). Onder decanen zien we dit verschil echter niet terug. Wat de meest voorkomende plannen zijn onder directieleden en decanen is te zien in de top 5 zijn hieronder. De meeste scholen gaan de komende periode het huidige LOB-beleid continueren of Top 5 plannen voor de komende periode wat betreft LOB Directies (n =165) 1) Professionaliseren/doorontwikkelen huidige LOB-aanpak 2) Continueren huidige aanpak / geen plannen 3) Intensiveren/aangaan van samenwerking met het bedrijfsleven / het vervolgonderwijs 4) Nieuwe LOB-activiteiten invoeren 5) (verder) implementeren LOB-beleid / LOB-plan Decanen (n =165) 1) Nieuwe LOB-activiteiten invoeren 2) Professionaliseren/doorontwikkelen huidige LOB-aanpak 3) Opstellen LOB-beleid / LOB-visie / LOB-werkplan 4) Continueren huidige aanpak / geen plannen 5) Ouderparticipatie verhogen bij LOB verder professionaliseren. Ook bestaan de plannen veelvuldig uit het uitvoeren van nieuwe LOB-activiteiten. Directies en decanen noemen geen wezenlijk verschillende plannen, wel zien we dat directies vaker het intensiveren van de samenwerking met het bedrijfsleven of het vervolgonderwijs noemen en decanen vaker het verhogen van ouderparticipatie. 23 Rapportage eindmeting LOB / Directies en decanen VO

24 Tabel 25: Heeft u bij de realisatie van de plannen behoefte aan ondersteuning? (n directies = 150; n decanen =168) Ja 31% 46% Nee 69% 54% Bijna de helft van de decanen heeft behoefte aan ondersteuning bij de realisatie van de plannen. Voor directies is dit ongeveer een derde. Tabel 26 : Waaruit zou deze ondersteuning moeten bestaan? (meerdere antwoorden mogelijk) (n directies =47; n decanen =77) Website verder uitbreiden met 15% 27% Good practices 64% 43% Kenniskringen/kennisuitwisselingsbijeenkomsten 43% 49% Ondersteuning bij implementatie (uitwerken van de uitkomsten 40% 33% van de LOB scan) Ondersteuning bij evaluatie huidige LOB beleid 28% 29% Ondersteuning bij interpretatie LOB scan 9% 7% Ondersteuning bij samenwerking met externe partijen 19% 18% Informatiebrochures 26% 31% Anders, namelijk 26% 18% NB Deze vraag is in voor het eerst gesteld. De antwoorden kunnen daardoor niet vergeleken worden met. De ondersteuning kan verschillende vormen aannemen. Er is vooral behoefte aan good practices (met name door directies), kenniskringen en ondersteuning bij implementatie (uitwerken van de uitkomsten van de LOB scan). 24 Rapportage eindmeting LOB / Directies en decanen VO

25 3 Conclusies Met de eindmeting van de landelijke LOB-monitor wil het Project Stimulering LOB van de VO-raad in beeld brengen welke ontwikkelingen zich in het voortgezet onderwijs hebben voorgedaan de afgelopen twee jaar (0-meting in ). Ook wil het project de ervaringen en behoeften rondom de ondersteuning in beeld brengen. De volgende onderzoeksvragen zijn geformuleerd: Hoe geven VO-scholen vorm aan loopbaanoriëntatie en begeleiding? Is de kwaliteit van LOB in het VO vooruitgegaan (vergelijking 0- en eindmeting)? In welke mate hebben scholen gebruik gemaakt van ondersteuning en hoe waarderen zij dat? Is er behoefte aan ondersteuning bij het realiseren van nieuwe plannen? Zijn er verschillen te zien tussen vmbo-scholen en havo/vwo-scholen? Twee identieke digitale vragenlijsten zijn uitgezet onder directies en decanen. De vragenlijsten kwamen grotendeels overeen met die van de 0-meting, die in is uitgevoerd. De belangrijkste uitkomsten van deze vragenlijsten en de conclusies worden hieronder kernachtig beschreven. 3.1 Nieuwe ontwikkelingen Directieleden en decanen is expliciet gevraagd of zich de afgelopen twee jaar nieuwe ontwikkelingen hebben voorgedaan. 70% van de directieleden en 65% van de decanen meldt dat dat het geval is. Het gaat dan voornamelijk om de ontwikkeling/herziening van het LOB-beleid en om het invoeren van nieuwe LOB-activiteiten. 3.2 Stand van zaken en ontwikkelingen LOB Hieronder presenteren we voor de vier LOB-pijlers wat de stand van zaken is en welke ontwikkelingen over de afgelopen jaren zichtbaar zijn. Eerste pijler: visie en beleid Scholen hebben duidelijk vorderingen gemaakt wat betreft LOB-visie en beleid: Het aantal scholen met een visie op LOB is de afgelopen jaren met zo n tien procent toegenomen en ligt rond de 80% in. De visie wordt ook vaker schriftelijk vastgelegd; Het ontwikkelen van loopbaancompetenties en het verminderen van switchen van studierichting zijn nog steeds de belangrijkste doelen. Bij directies heeft talentontwikkeling aan belang gewonnen, voor decanen is het voorkomen van schooluitval belangrijker geworden de afgelopen twee jaar; Het aantal scholen met een LOB-werkplan is de afgelopen jaren met zo n tien procent toegenomen. Ruim de helft van de scholen beschikt over een LOB-werkplan; Wat betreft de plaats van LOB in het beleid is wel wat vooruitgang te zien, maar blijft deze beperkt. De schoolleiding heeft op meer scholen verantwoordelijkheid genomen voor het LOB-beleid en op iets meer scholen zijn docenten betrokken bij de uitvoering van LOB-activiteiten. 25 Rapportage eindmeting LOB / Directies en decanen VO

26 Tweede pijler: oriëntatie en begeleiding In de invulling van LOB in het onderwijs is enige ontwikkeling zichtbaar: Ruim een kwart van de scholen heeft LOB grotendeels of volledig geïntegreerd in het curriculum. Hier is een kleine toename te zien ten opzichte van. Het aantal scholen dat aangeeft dat leerlingen naar de decaan toe kunnen als zij dat willen is afgenomen; Scholen bieden uiteenlopende LOB-activiteiten. Meest geboden activiteiten zijn nog altijd informatieverstrekking over vervolgopleidingen en bezoeken aan voorlichtingsdagen. In de geboden LOB-activiteiten is weinig ontwikkeling te zien ten opzichte van twee jaar geleden. De decaan heeft nog steeds de meeste LOB-taken, maar bij mentoren en vakdocenten is een duidelijke toename te zien in hun betrokkenheid bij LOB-activiteiten. Derde pijler: organisatie Bij organisatie is gevraagd naar LOB-competenties en voor het eerst naar bewustwording onder docenten: Op een klein deel van de scholen (21, 12 decanen) is het LOB-beleid vertaald naar competenties voor het personeel. Hier is geen grote vooruitgang zichtbaar; Over het bewustzijn van docenten van het belang van LOB zijn de meningen verdeeld. Een deel vindt dat zowel de onder- als bovenbouwdocenten zich voldoende bewust is van het belang van LOB, een deel vindt dat geen van beide groepen zich voldoende bewust is, en deel vindt dat de bovenbouwdocenten zich er meer bewust van zijn dan de onderbouwdocenten. Vierde pijler: samenwerking Wat betreft samenwerking hebben zich de afgelopen jaren weinig ontwikkelingen voorgedaan. In de eindmeting is voor het eerst ook gevraagd naar de manier waarop wordt samengewerkt: Ouders hebben meestal wel enige rol, maar hebben slechts op ruim éénderde van de scholen een grote rol. De meeste scholen lichten ouders op maat voor over de mogelijkheden van hun kind in en na school en stimuleren ouders actief om thuis de leerlingen te ondersteunen bij het ontwikkelen van hun loopbaancompetenties; Zo n tachtig procent van de scholen werkt samen met vervolgopleidingen. Meestal maken scholen gebruik van het aanbod van de vervolgopleidingen, rond de twintig procent van de scholen stelt samen met een vervolgopleiding(en) een programma op dat past bij de school. 3.3 Ondersteuning en toekomstperspectief Ondersteuning in de afgelopen jaren 60% van de decanen en 47% van de directieleden heeft gebruik gemaakt van ondersteuning. Bij directies betreft het vooral consultatie van de website nl, bij de decanen zowel het gebruik van de website als het invullen van de LOB-scan; Driekwart van de decanen en bijna negentig procent van de directieleden geeft aan dat deze ondersteuning hen verder heeft geholpen met LOB. 26 Rapportage eindmeting LOB / Directies en decanen VO

27 Toekomstbeeld en behoefte aan ondersteuning Ruim tachtig procent van de scholen heeft LOB-plannen voor de komende jaren. Het betreft bij directies vooral het verbeteren van de huidige aanpak en bij decanen vooral het invoeren van nieuwe LOB-activiteiten; Bijna de helft van de decanen heeft behoefte aan LOB-ondersteuning, tegenover één derde van de directies. De ondersteuning kan verschillende vormen aannemen. Er is vooral behoefte aan good practices (met name door directies), kenniskringen en ondersteuning bij implementatie (uitwerken van de uitkomsten van de LOB scan). 3.4 Verschillen tussen vmbo- en havo/vwo-scholen We hebben de resultaten op de vragenlijsten uitgesplitst naar schooltype: in hoeverre verschilt LOB op vmbo-scholen en havo/vwo-scholen van elkaar? We geven hieronder aan wat de meest in het oog springende verschillen zijn. Dat doen we alleen als het verschil zowel bij directies als bij decanen is aangetroffen. Visie en beleid Op vmbo-scholen is de visie vaker schriftelijk vastgelegd dan op havo/vwo-scholen; Op havo/vwo-scholen is LOB beter in de financiën doorgevoerd dan op vmbo-scholen. Oriëntatie en begeleiding Havo/vwo-scholen hebben LOB vaker niet geïntegreerd in het curriculum dan vmboscholen; Wat betreft de LOB-activiteiten valt op dat vmbo-scholen meer werkexploratie bieden dan havo/vwo-scholen; Mentoren en vakdocenten in het vmbo hebben meer LOB-taken dan mentoren en vakdocenten havo/vwo. Het gaat dan bijvoorbeeld om werkexporatie, opleidingsexploreatie, reflectie bieden op eigen kunnen en motivatie, en loopbaangesprekken voeren. Organisatie Er zijn geen grote verschillen tussen vmbo-scholen en havo/vwo-scholen met betrekking tot de organisatie van LOB. Samenwerking Vmbo-scholen werken vaker samen met het bedrijfsleven dan havo/vwo-scholen. Ondersteuningsbehoefte Hier zijn geen grote verschillen aangetroffen tussen vmbo-scholen en havo/vwo-scholen. 3.5 Algemene conclusie Al met al is vast te stellen dat er de afgelopen jaren zeker enige vooruitgang geboekt is op het vlak van LOB. Dat geldt met name voor het beleid: zo n tachtig procent van de scholen beschikt over een visie en de helft van de scholen heeft ook een LOB-werkplan. Dat betekent ook dat een aantal scholen nog niet over een LOB-visie beschikt. Voor deze scholen is dat een aandachtspunt. 27 Rapportage eindmeting LOB / Directies en decanen VO