Plan van aanpak monitoring Sociaal domein Aa en Hunze

Transcriptie

1 Plan van aanpak monitoring Sociaal domein Aa en Hunze Januari 2016

2 Inhoud 2

3 1.1 Inleiding Met ingang van 2015 zijn de Jeugdwet, Wmo 2015 en de Participatiewet gedecentraliseerd naar de gemeenten. Met deze decentralisaties zijn er veel nieuwe taken bijgekomen. De gemeenten moet deze taken uitvoeren met minder financiële middelen. Dit brengt financiële risico s en onzekerheden met zich mee. Het is dan ook van belang om grip te houden op de uitvoering van de huidige en nieuwe taken en inzicht te hebben in de effecten hiervan. Dit kan door middel van het ontwikkelen van een monitor met kwantitatieve informatie (cijfers) en kwalitatieve informatie (beleidseffecten). In het plan van aanpak worden voorstellen gedaan welke informatie in eerste aanleg op te nemen in de monitor sociaal domein van Aa en Hunze. Daarnaast wordt er ook een procesvoorstel gedaan hoe de monitor verder te ontwikkelen en aan te laten sluiten aan de behoeften van de raad en het college. In het ontwikkelen van de monitor zal het uitgangspunt zijn om aan te sluiten bij de bestaande (landelijke) monitor en waar nodig lokaal aanvullend te monitoren. Dit om zo efficiënt mogelijk de monitor samen te stellen en de personele inzet laag te houden Aanpak Met betrekking tot de monitoring van de (uitvoering en effecten van) het beleid op het sociaal domein wordt een onderscheid gemaakt tussen de volgende onderwerpen: 1. Sturingsinformatie op operationeel niveau (aantal cliënten, soort hulpvraag, snelheid behandeling vragen, kosten). 2. Verantwoordings- en beleidsinformatie op tactisch en strategisch niveau (hoe effectief is het beleid, gemeten a.d.h.v. prestatie-indicatoren? Hoe ervaren inwoners het beleid en de uitvoering van de taken binnen het sociale domein?) 3. Verdiepende informatie (bijvoorbeeld: inkomenseffectrapportage) 3

4 2. Monitoring diverse niveaus Landelijke gemeentelijke monitor sociaal domein (Waar staat je gemeente) Landelijk is door de VNG en KING de gemeentelijke monitor sociaal domein ontwikkeld. De monitor voorziet in de horizontale beleids- en verantwoordingsinformatie. Dat betekent de informatievoorziening richting de gemeenteraad en inwoners. De monitor geeft inzicht in gebruik, overige onderwerpen (bv vroegtijdige schoolverlaters, % inwoners in aanraking met politie, e.d.), cliëntervaring en toegankelijkheid en een wijkprofiel. Zie voor een overzicht van de onderzochte indicatoren/gegevensset bijlage 1. Aan de hand van deze indicatoren worden maatschappelijke effecten onderzocht. De monitor toont gegevens die niet zijn te herleiden tot individuen. De monitor biedt inzage in de volgende onderwerpen die zowel de Wmo, Jeugdzorg als Participatiewet beslaan: Verplichtingen per transitie en relatie gemeentelijke monitor sociaal domein De verschillende wetten leggen verplichtingen op tot het aanleveren van gegevens waarvan de gemeentelijke monitor sociaal domein gebruik maakt. Dat betekent dat als onze gemeente gebruik maakt van de gemeentelijke monitor sociaal domein deze gegevens niet opnieuw worden opgevraagd bij gemeenten of andere bronhouders. Deze verplichtingen verschillen per wet: Voor de Jeugdwet zijn de verplichtingen vastgelegd in de Jeugdwet zelf. De verplichting tot aanlevering van gegevens ligt bij aanbieders en niet bij gemeenten. Deze gegevens worden geanonimiseerd en geaggregeerd verwerkt in de gemeentelijke monitor sociaal domein. Omdat de kosten van zorg en aan Jeugd geen onderdeel uitmaken van de beleidsinformatie Jeugd, wordt dit onderdeel wel aanvullend bij gemeenten uitgevraagd. Het gaat dan niet om informatie op persoonsniveau maar alleen om informatie over de totale kosten per voorziening (bijvoorbeeld residentiële jeugdhulp, jeugdhulp zonder verblijf etc.). Voor de Participatiewet sluiten de wettelijke verplichtingen aan op de bestaande monitoringinfrastructuur. Voor de Wmo zijn er in het kader van beleidsinformatie geen wettelijke verplichtingen vastgelegd. Er zijn wel afspraken met de Rijksoverheid dat de gegevens uit de gemeentelijke 4

5 monitor als basis worden gebruikt bij het bepalen van de informatiebehoefte van het Rijk. De kern van die afspraak is dat de gemeentelijke informatiebehoefte leidend is Regionale monitoring Sociaal domein Voor jeugd wordt op Drents niveau de monitor Meetbaar Beter ontwikkeld en uitgevoerd door PIONN. Deze monitor draagt bij aan inzicht en sturing in de volgende aspecten: De monitor Meetbaar Beter komt informatie over jeugd(zorg) in Drenthe samen in de vorm van trends, prognoses en vergelijkingen (%), op postcode- en/of gemeenteniveau. Indicatoren zijn: kosten van de trajecten (en ingezette budgetten), ( inclusief welke vraag en zorgaanbod aan welke jongeren geboden wordt) de kwaliteit, effectiviteit klanttevredenheid de vraag Ieder half jaar is er een factsheet beschikbaar met cijfers over de jeugd(zorg) op gemeenteniveau Voor de Wmo is men op Drents niveau aan het kijken of er naast de landelijke monitor nog behoefte is aan extra indicatoren. Voor de Participatiewet worden gegevens op operationeel niveau (kengetallen en financiën) gemonitord door de Interregionale Sociale Dienst (ISD) en drie maal per jaar aan de gemeenten gerapporteerd (voorjaarsnota, najaarsnota en jaaroverzicht). Aanvullende lokale wensen en aandachtspunten Aanvullend op bovenstaande gegevensverzameling zijn een aantal lokale ontwikkelingen van belang bij het bepalen wat wij in onze gemeente willen monitoren en verantwoorden. Het uitgangspunt hierbij is om zoveel mogelijk aan te sluiten bij de gegevens die al verzameld worden zowel landelijk als regionaal. Dit om de kosten en tijdsinvestering zo laag mogelijk te houden Visie sociaal domein In 2015/2016 is er een visie opgesteld voor het hele sociale domein. Deze visie kan als stip op de horizon gebruikt worden voor een overkoepelende langere termijn visie voor het sociale domein. Niet alleen als koerswijzer maar ook om de consistentie te vergroten bij het maken van (beleids)keuzes en het doorvoeren van beheersmaatregelen. Een verbindende visie ondersteunt ook samenwerking met andere partners. Deze visie moet antwoord geven op de volgende vragen: 1. Wat willen we bereiken voor de burgers van Aa en Hunze in het Sociaal Domein? 2. Hoe denken we dat te gaan bereiken? Nulmeting Om de effecten van de uitvoering van het sociaal domein te kunnen meten, is het van belang vooraf een nulmeting uit te voeren. Bij een nulmeting wordt gemeten hoe de situatie bij de start van het nieuwe beleid is. In Aa en Hunze hebben we de nulmeting uitgevoerd doormiddel van een onderzoek naar het huidig gebruik van de voorzieningen binnen het sociaal domein Nieuwe indeling begroting De indicatoren zullen aansluiten bij de nieuwe begrotingssystematiek die nu in ontwikkeling is. De auditcommissie zal dan ook betrokken worden in het proces Klantbelevingsonderzoek Naast de nulmeting die onder cliënten wordt uitgevoerd is het van belang inzicht te houden in de tevredenheid van inwoners over de voorzieningen in de gemeente, daarom wordt vanaf 2016 jaarlijks een klantbelevingsonderzoek uitgevoerd. De verplichting om de tevredenheid van inwoners te meten is ook opgenomen in de Wmo 2015, Jeugdwet en Participatiewet. 5

6 3. Voorstel Monitoring en verantwoording Aa en Hunze Gelet op voorgaande informatie wordt onderstaand een voorstel gedaan voor de monitoring en verantwoording in de gemeente Aa en Hunze. Dit voorstel sluit aan bij de wensen van het Sociaal team en de kaders en uitgangspunten zoals opgenomen in het eerder door het college vastgestelde uitvoeringsplan transities sociaal domein. Het streven is om de rapportages en verantwoording zoveel mogelijk integraal aan te leveren en te koppelen aan de P&C-cyclus. 3.1 Doel monitoring en verantwoording Het integraal en periodiek monitoren van beleid en uitvoering binnen het sociaal domein op operationeel, tactisch en strategisch niveau waarbij zoveel mogelijk gebruik gemaakt wordt van aanwezige gegevens en structuren; Op operationeel niveau wordt de gemeentelijke monitor sociaal domein hiervoor gebruikt aangevuld met informatie vanuit instellingen, RSD en het Sociaal Team en CJG. Op tactisch en strategisch niveau wordt het monitoren van de prestatie-indicatoren, die gekoppeld zijn aan de maatschappelijke agenda, hiervoor gebruikt Sturingsinformatie op operationeel niveau Met betrekking tot de sturingsinformatie op uitvoeringsniveau wordt het volgende voorgesteld: 1. De gemeente neemt deel aan de gemeentelijke monitor sociaal domein. Zowel de basis- als facultatieve gegevensset wordt aangeleverd (zie bijlage 1). 2. De gegevens uit deze monitor zullen tweemaal per jaar worden gerapporteerd aan de gemeenteraad en andere betrokkenen (o.a. Wmo-adviesraad, instellingen) en worden gepubliceerd op de gemeentelijke website. 3. In samenwerking met Het Sociaal Team en CJG wordt bepaald op welke onderdelen verdere monitoring van belang is op operationeel niveau (bv samenwerking, opstellen individuele maatwerkarrangementen, doorverwijzing, aantal klachten/bezwaarzaken, etc.). Deze aanvulling op de monitoring is uiterlijk mei 2016 gereed zodat vanaf dat moment daadwerkelijk gemeten kan worden. Deze gegevens worden aangeleverd via Aeolus en verwerkt in de genoemde rapportage onder punt In samenwerking met ketenpartners zoals Impuls zullen we indicatoren ontwikkelen om de effecten van het werk te kunnen meten en ook verwerken in de subsidierelatie. 5. Via de P&C cyclus worden de begrote en werkelijke kosten gemonitord. Deze worden gekoppeld aan de rapportage zoals genoemd onder punt Via de ISD Baanzicht wordt de uitvoering van de Participatiewet inclusief bijbehorende Kosten gemonitord. Deze gegevens worden op de gebruikelijke manier, via de P&C cyclus, aan de raad beschikbaar gesteld en worden aangeleverd voor de gemeentelijke monitor sociaal domein Verantwoordings- en beleidsinformatie (tactisch en strategisch niveau) Met betrekking tot verantwoordings- en beleidsinformatie wordt het volgende voorgesteld: 1. Het effect van de nog te ontwikkelen doelen en effecten agenda wordt gemonitord door het opstellen en periodiek meten van prestatie-indicatoren. Deze prestatie-indicatoren sluiten aan op de beleidsdoelstellingen zoals geformuleerd in de visie van het sociaal domein, kadernota s niet betrekking. Deze indicatoren worden eenmaal per jaar gemeten en gerapporteerd ( via de P&C cyclus) aan gemeenteraad, Wmo-adviesraad en andere betrokkenen en worden gepubliceerd op de gemeentelijke website. Het beleid kan zo nodig op basis van deze meting jaarlijks worden bijgesteld. 6

7 2. Er wordt een nulmeting sociaal domein uitgevoerd naar het gebruik van voorzieningen in het sociaal domein in 2015 als startpunt voor het monitoren. 3. De tevredenheid van inwoners over het voorzieningenniveau binnen het sociaal domein van de gemeente (mantelzorg, vrijwilligerswerk, welzijn) wordt tweejaarlijks gemeten door middel van een klantbelevingsonderzoek. Het eerste klantbelevingsonderzoek wordt uitgevoerd in Deze rapportages worden aangeboden aan gemeenteraad, Wmo-adviesraad en andere betrokkenen en worden gepubliceerd op de gemeentelijke website Verdiepende informatie Met betrekking tot incidentele verdiepende informatie wordt het volgende voorgesteld: Naar aanleiding van de op te stellen uitvoeringsagenda wordt in overleg met gemeenteraad, Wmoadviesraad en overige betrokkenen bepaald op welke thema s aanvullend (eenmalig of periodiek) verdiepend onderzoek nodig is. Gedacht kan worden aan thema s als zelfredzaamheid, sociaal netwerk (mantelzorg, vrijwilligerswerk) en financiën. Waar mogelijk wordt gebruik gemaakt van de informatie die er al is om te voorkomen dat onnodig onderzoek wordt gedaan. 3.5 Uitwerking en opstellen van de doelen, effecten en indicatoren Voorstel is om drie voorbeelden te presenteren hoe er in het sociaal domein gemeten kan worden. De volgende voorbeelden kunnen we presenteren: MKBA (Maatschappelijke Kosten baten Analyse) Rekenkamerproof van de Tinten ZRM methode (Zelf Redzaamheidmatrix) Planning Periode Onderwerp Rol college/raad Januari 2016 Plan van aanpak monitoring sociaal domein en nulmeting Vaststelling college, ter informatie naar de raad en Wmo adviesraad Maart 2016 Presentatie Nulmeting, monitoring Ter vaststelling college en raad Mei e monitor Sociaal Domein (1 e kwartaal 2016) Vaststelling college, raad Ter informatie naar Wmoadviesraad en inwoners Oktober/ november 2016 November 2016 Uitvoering Klantbelevingsonderzoek 2 e monitor Sociaal Domein (1 e + 2e kwartaal 2016) Vaststelling college Vaststelling college, raad ter informatie naar Wmoadviesraad en inwoners December Uitkomsten klantbelevingsonderzoek Vaststelling college 7

8 Bijlage 1 Gegevensset gemeentelijke monitor sociaal domein De gegevensset bestaat uit een basisset (gegevens die elke gemeente verzamelt voor beleidsinformatie) en een facultatieve set (betreft een set van verrijkende statistieken die optioneel verzameld worden). Onderwerpen gegevenselementen opmerkingen Basis/facultatief gegevens BSN Met het BSN is geboortedatum, adres en Basisset geslacht ook beschikbaar, evenals een koppeling met de bij het CBS beschikbare informatie. In de gemeentelijke monitor wordt het BSN gevraagd bij maatwerk arrangementen (arrangement of individuele voorziening die niet vrij toegankelijke is en waarvoor een verwijzing nodig is) en niet voor vrij toegankelijke zorg en/of zoals algemene voorzieningen. Gebruik Sociaal Domein Type maatwerkarrangement In overleg met gemeenten wordt het detailniveau van type arrangementen nader uitgewerkt. Dit betreft een gezamenlijk ontwikkeltraject. Voorgesteld wordt om vanaf 2016 een indeling te hanteren die past bij de nieuwe werkelijkheid en de beoogde transformatie en voor 2015 een indeling die past Basisset Intensiteit van de Doel of perspectief van de Begin - en einddatum Reden beëindiging Totaal aantal cliënten 1e lijns Instelling bij het overgangsjaar. Intensiteit betreft de zwaarte van de. In overleg met gemeenten wordt het detailniveau uitgewerkt. In overleg met gemeenten wordt het detailniveau uitgewerkt. Vanuit jeugd wordt gesproken over perspectief (bijvoorbeeld stabiliseren crisissituatie, behandelen). Hiermee wordt de duur van de inzichtelijk In overleg met gemeenten wordt een onderverdeling opgesteld. De reden van beëindiging geeft inzicht in de verschuivingen in de piramide van zorg en. Indien beschikbaar. Betreft informatie op gemeente/wijk/kern niveau, en geen informatie op persoonsniveau. Betreft het type instelling die de maatwerkvoorziening levert. Proces Type verwijzer In overleg met gemeenten wordt het detailniveau uitgewerkt (gedacht kan worden aan: gemeente, wijkteam, huisarts, jeugdarts, gecertificeerde jeugdinstelling, medisch specialist, geen verwijzer), indien geregistreerd ook verwijzing zelf Financiën Datum aanmelding bij instelling Euro's per periode maatwerkarrangementen Euro's per periode 1e lijns Hiermee worden wachtlijsten inzichtelijk (ten opzichte van begindatum maatwerkarrangement) In overleg met gemeenten wordt voorgesteld om deze informatie (in elk geval in het eerste jaar) niet te publiceren, maar om te gebruiken als informatie voor gemeenten onderling om te leren en verbeteren bij vergelijking van resultaten. De indeling maatwerk, 1e lijns en sociale Basisset Basisset 8

9 Euro's per periode sociale basisvoorzieningen basisvoorzieningen is afkomstig uit de meicirculaire. Cliëntervaring (waar mogelijk op persoonsnivea u) Ervaring toegangsproces Ervaring naar mate waarin bijdraagt aan de zelfredzaamheid en participatie Ervaren kwaliteit van De cliëntervaring is een wettelijke verplichting. De nadere uitwerking betreft een gezamenlijk ontwikkeltraject. Vooralsnog facultatief, mogelijk later basis vanwege wettelijke verplichting. Daarnaast wordt in de gemeentelijke monitor gebruik gemaakt van de volgende gegevens. De gegevens vermeld bij het profiel en de early warning items zijn of komen beschikbaar bij het CBS. Voor de samenloop met de Wet langdurige zorg en de Zorgverzekeringswet, worden momenteel afspraken gemaakt met VWS. Samenloop Wlz en Zvw (aangeleverd aan CBS door Vektis) Profiel gemeente of waar mogelijk op wijk/kern niveau (beschikbaar via CBS) Early warning items (beschikbaar via CBS) Aantal cliënten per type Wlzvoorziening Euro's per periode per type Wlzvoorziening Aantal cliënten per type (geïndiceerde) Zvw-voorziening Euro's per periode per type (geïndiceerde) Zvw-voorziening Samenstelling huishouden Sociaal economische status: oa inkomensopbouw en opleidingsniveau Leefbaarheidsscore Eenzaamheidsscore Mentale gezondheid 1 Fysieke leefomgeving 1 Sociale leefomgeving 1 Registratie aantal meldingen AMHK Registratie voortijdig schoolverlaten Registratie in aanraking met politie Registratie kinderen in armoede Registratie type onderwijsvorm Registratie type werk of werkzoekende Registratie langdurige aandoening, chronische ziekte of multiproblematiek Registratie jongeren met overgewicht 9