Nakijkwerk in uitvoering

Transcriptie

1 Feedback Evaluatie Correctie Nakijkwerk in uitvoering 2 FEED de BACK Een grote stapel schriften ligt te wachten op uw rode pen. Elke dag weer. i n Team klas Voelt u zich wel eens schuldig, als u werk van leerlingen niet van commentaar hebt voorzien? De meeste leerkrachten ervaren het nakijken als een zware last, die nu eenmaal bij het vak hoort. Staat u er daardoor nog wel eens bij stil waarom u nakijkt? En stelt u uzelf wel eens de vraag wat nakijken daadwerkelijk oplevert? In een serie van vijf artikelen gaan we dieper in op het fenomeen feedback. Aflevering 2: het nakijken van leerlingenwerk nader belicht. Ik kan niet alles nakijken. Maar hoe kan het dan wél? Herkenbaar? Vera Vergunst & Linda Jonkman Over de auteurs Vera Vergunst en Linda Jonkman werken als onderzoeker/ontwikkelaar of organisatie-/innovatieadviseur bij de CED-Groep in Rotterdam. De volgende uitspraken zullen voor velen van u herkenbaar zijn: Veel leerkrachten hebben het gevoel, dat de kwaliteit van de feedback die ze geven, afhangt van de hoeveelheid commentaar, die ze bij het werk van een leerling hebben geschreven. Ze vinden mondelinge feedback heel belangrijk, maar vinden dat die feedback niet dezelfde waarde heeft als geschreven feedback. 5

2 Ze hebben het gevoel, dat ook jonge kinderen, die nog niet kunnen lezen, schriftelijke feedback moeten krijgen op hun werk, om zo te kunnen verantwoorden dat er feedback is gegeven. Ze voelen zich schuldig, als niet al het werk van voldoende commentaar is voorzien. (Clarke, 2003.) En veel leerkrachten vinden, dat ze al het werk van leerlingen moeten zien. Al deze opvattingen maken, dat er druk komt te staan op het nakijken! Wél doen Maak keuzes welk werk u nakijkt. Schriftelijk nakijken kan zinvol zijn bij toetsen, nieuwe stof en projecten (of werkstukken), waar leerlingen gedurende een langere periode aan werken. Laat leerlingen zélf hun werk nakijken. Of laat ze elkaars werk nakijken. U kunt veel schriftelijk nakijkwerk voorkomen, door op een veel effectievere manier feedback te geven tijdens het geleide inoefenen. Effectieve feedback geeft leerlingen veel informatie * Waar hij staat, moet uiteraard steeds hij/zij gelezen worden. Hier is voor gekozen, omdat anders de tekst nodeloos ingewikkeld en onleesbaar wordt. Niet doen Uw nakijkwerk uitbesteden Nakijken is meer dan alleen maar aangeven wat goed of fout is. Het moet handreikingen bieden. De functie van feedback is tweeledig: - Enerzijds geeft het nakijken van werk de leerling informatie over hoe hij* het doet ten opzichte van een doel en een standaard. U verwacht namelijk een bepaalde prestatie van de leerling op een taak. - Anderzijds geeft het nakijken van werk u als leerkracht informatie over hoe u effectief feedback kunt geven. Feedback, die de kloof overbrugt tussen wat een leerling begrijpt en wat hij zou moeten begrijpen. Achteraf nakijken De kans is groot, dat de leerling achteraf niet meer precies weet hoe hij zijn werk heeft aangepakt en wat er beoordeeld is. Hij is zich niet meer bewust van de fouten, die hij in zijn werk maakte. En de feedback zal hem daarom frustreren, terwijl die hem juist zou moeten stimuleren. Tips voor het geven van schriftelijke feedback Schrijf goed leesbaar. Maak uw schriftelijke feedback niet langer dan wat de leerling heeft geschreven. (Koppel de feedback aan de belangrijkste leerdoelen.) Geef net zo veel goede punten als verbeterpunten aan. Sluit met uw feedback aan bij de ontwikkelingsleeftijd van de leerling. (Snapt hij wat u hebt geschreven?) Identificeer fouten (of typen fouten), maar corrigeer ze niet allemaal. Er blijft dan voor de leerling niets over om te verbeteren. Nakijken tijdens de fase van begeleid inoefenen Inzicht in proces De fase van begeleid inoefenen en verwerken biedt veel ruimte voor het geven van feedback. Nakijken terwijl leerlingen aan het werk zijn, kan voorkomen, dat kinderen zich nieuwe kennis of vaardigheden verkeerd eigen maken. U kunt direct feedback geven op de manier waarop leerlingen een taak aanpakken. Leerlingen krijgen daardoor inzicht in het proces, dat ze doorlopen bij het maken van een taak. Ze leren hun leervorderingen kennen. En ze kunnen hun aanpak nog wijzigen. Individueel en direct De fase van het begeleid inoefenen is een uitstekend moment, om uw leerlingen individuele (mondelinge) feedback te geven. Tijdens het rondlopen kunt u leerlingen direct van feedback voorzien, precies op het moment, dat leerlingen midden in hun denkproces zitten. Eigenlijk wordt 6 Nakijkwerk in uitvoering Feedback Evaluatie Correctie

3 het achteraf nakijken op deze manier vervangen door het veel functionelere rondlopen en direct mondelinge feedback geven. (Van Vugt, 2003.) Richten op inhoud Geef leerlingen feedback over hun handelen, over de manier waarop ze te werk gaan. Als u hierin investeert, kunnen leerlingen aan het eind van de les vaak zélf hun werk corrigeren. Dat ze daarbij de gelegenheid hebben om hun fouten te verbeteren, is juist goed. Het gaat er niet om hoeveel opgaven ze goed maakten, maar om hoe ze die opgaven maakten. Als dat het uitgangspunt is, zullen leerlingen gaan nadenken waarom ze een fout maakten in plaats van gericht te zijn op het verbeteren van fouten. Richt u alleen op inhoud. De verleiding is groot, om tijdens het rondlopen even iets op te merken over bijvoorbeeld het wel of niet netjes schrijven. Daarmee leidt u de leerlingen af van hun leerdoel. Wat maakt feedback effectief? Feedback wordt effectief, als die de juiste informatie bevat én voldoende afgestemd is op de behoeften, vaardigheden en capaciteiten van de leerling. U heeft dus veel informatie nodig. Door middel van feedback wilt u het gat tussen de huidige kennis en vaardigheden en het leerdoel verkleinen. Effectieve feedback geeft de leerling veel informatie. Uit de feedback moet een leerling kunnen begrijpen in hoeverre het leerdoel is bereikt, wat het volgende doel is, hoe hij verder moet en hoe hij zijn leren kan vergroten. (Hattie, 2007.) Effectieve feedback: juiste informatie Om de leerling de juiste informatie te kunnen geven, hebt u zélf ook veel informatie nodig. Namelijk: Wat is het doel, dat de leerling moet bereiken? In hoeverre heeft de leerling dit leerdoel bereikt? Hoe moet de leerling verder? Wat is het doel, dat de leerling moet bereiken? Wat moet de leerling kunnen, weten, behalen? De leerling voert de taak uit, om een leerdoel te behalen. Een van de belangrijkste voorbereidingen voor effectieve feedback is het omschrijven van heel duidelijke doelen, vooral ook richting de leerlingen. (Hattie, 2007.) Als het doel niet duidelijk is voor de leerlingen, dan zullen ze ook niet goed snappen waarom ze de taak maken. Als leerlingen zich betrokken voelen/tonen bij een doel, zijn ze eerder geneigd om te vragen om feedback. (Locke & Latham, 1990/Hattie, 2007.) In hoeverre heeft de leerling dit leerdoel bereikt? Met behulp van de feedback weet de leerling in hoeverre hij het leerdoel heeft behaald. Hoe is zijn prestatie in relatie tot de standaard? Hoe is zijn prestatie ten opzichte van zijn vorige prestatie op een vergelijkbare taak? Komt hij nu dichter bij het leerdoel? Het is belangrijk, dat u als leerkracht succescriteria voor de taak hebt bepaald. 7

4 6? 7? Volgende keer De volgende aflevering van Feedback in de klas in Praxisbulletin, jaargang 31, nummer 1 (september 2013) zal gaan over het geven van cijfers als beoordeling van werk. Het betreft dan aflevering 3: Verdient Joost nu een zes of een zeven? Wat maakt, dat een leerling de taak, in relatie tot het lesdoel, goed heeft gemaakt? Wees heel kritisch bij het vaststellen van deze criteria en houd uzelf eraan. Een leerling heeft er niets aan, als hij wordt gecorrigeerd op onderdelen van een taak, die niet tot het lesdoel behoren. In welke situaties is het passend, om de leerling ook op andere fouten te wijzen? Hierover kunt u in teamverband afspraken maken. Hoe moet de leerling verder? Met uw feedback wilt u een hoger niveau van leren bereiken. Dit volgende stapje kan op twee niveaus plaatsvinden: op het niveau van het begrip van de taak én op het niveau van zelfregulatie. Aan het eerste niveau werkt u bijvoorbeeld, door meer uitdaging in de taken te bieden of door in te gaan op de denkprocessen en oplossingsstrategieën. Het tweede niveau geeft antwoord op de vraag: hoe wordt de leerling meer zijn eigen leraar? Continu feedback Wilt u de leerling helpen om de taak te begrijpen? Wilt u de leerling helpen de taak beter en/of met behulp van andere strategieën uit te voeren? En wilt u de leerling helpen zijn eigen leren te sturen? Gericht op het vergroten van leren Als leerkracht krijgt u altijd het product in handen. Dat product geeft informatie over het proces. Als het product altijd goed is, is de leerling dus al verder in zijn proces en heeft hij meer aanbod nodig. In plaats van meer van hetzelfde te geven (meer informatie, meer taken, meer verwachtingen), is feedback dan effectiever. Feedback is gericht op het vergroten van het leren. Dus: meer uitdaging in de taken, meer zelfregulatie, meer automatiseren, meer strategieën (of processen), dieper begrip (of meer informatie over wat wel of niet is begrepen). Dit kan een heel grote impact hebben op het leren! (Hattie, 2007.) Arina Rook, adjunctdirecteur van OBS De Catamaran: Leerlingen ontvangen bij ons tijdens de les continu feedback van de leerkracht, waardoor fouten direct gecorrigeerd worden en daardoor niet inslijten. Wij hebben gezien, dat deze vorm van feedback direct grote invloed heeft op de leeropbrengsten. Die zijn enorm vooruitgegaan! Stem uw feedback goed af op de leerling Leerlingen hebben verschillende onderwijsbehoeften en dus ook verschillende feedbackbehoeften. Een goede manier om erachter te komen wat uw leerling nodig heeft, is hem te vragen naar zijn denkproces. Stel bijvoorbeeld de vraag: Hoe ben je tot dit antwoord gekomen? 8 Nakijkwerk in uitvoering Feedback Evaluatie Correctie

5 De leerling moet op dat moment met de taak bezig zijn, want achteraf zal hij dat niet meer kunnen reproduceren. Deze vraag is daarom vooral geschikt om te stellen tijdens de ronde door de klas, tijdens het inoefenen. Het antwoord van de leerling kan u helpen bij het bepalen van de meest geschikte feedback, voor díe leerling, op dát moment. Effectieve feedback: afstemming op behoeften, vaardigheden en capaciteiten Tips per behoefte Om uw feedback goed af te kunnen stemmen op de behoefte van leerlingen, is het belangrijk goed naar het type leerling te kijken. We onderscheiden hier drie typen leerlingen en geven passende feedbacktips per feedbackbehoefte. Drie typen leerlingen Een leerling, die met een nieuwe taak bezig is en daar moeite mee heeft U kunt uzelf (en de leerling) de vraag stellen: Heeft deze leerling de opdracht wel goed begrepen? Als hij de opdracht goed heeft begrepen, dan heeft de leerling waarschijnlijk behoefte aan meer uitleg. Voor hem is het van belang, dat hij weet welke opdrachten hij fout en welke hij goed heeft gemaakt. U zou deze leerling direct extra uitleg over de stof kunnen geven. Bijvoorbeeld door nog eens stapsgewijs uit te leggen hoe hij de taak zou kunnen aanpakken. Een leerling, die het lastig vindt om efficiëntere strategieën toe te passen Het kan heel goed helpen, om de zogenoemde puntjesronde toe te passen. Dat wil zeggen, dat u een punt zet bij een verkeerd antwoord, zodat de leerling aan het denken wordt gezet over deze fout. Als hij hier niet uitkomt, kunt u deze leerling vragen naar zijn manier van werken. U zegt dan bijvoorbeeld: Vertel me eens hoe je dit hebt gedaan. Uit het antwoord komt u dan snel te weten waar het misgaat in het proces of welke strategie de leerling toepast. Een leerling, die zelfstandig aan zijn taak werkt en de stof beheerst U wilt de leerling naar een hoger niveau van leren helpen. Daarvoor is de hierboven beschreven techniek (de puntjesronde ) ook heel geschikt. Daarbij heeft deze leerling doorgaans geen hulp meer nodig. U spoort hem aan om zélf op zoek te gaan naar oplossingen en hem zo meer eigenaar te laten worden van zijn eigen leerproces. Ook het bieden van een ander type uitdaging is voor deze leerling heel geschikt. U zou hem bijvoorbeeld zélf een opdracht kunnen laten bedenken. Daarmee stimuleert u de leerling, om op een andere manier over de stof na te denken. Meer lezen Dit artikel (Nakijkwerk in uitvoering) is de tweede aflevering van de vijfdelige reeks Feedback in de klas, die in het Praxisbulletin zal verschijnen. Eerder verscheen al: In onze klas is feedback heel normaal (aflevering 1, opgenomen in nummer 8, april 2013). Het volgende (derde) artikel in de reeks zal gaan over het gebruik van beoordelingen, uitgedrukt in cijfers. Hoe beoordeelt u het werk van de leerling met een cijfer? Op wat voor manier geeft een cijfer feedback? En wat zijn mogelijke alternatieven voor het geven van een cijfer tussen 1 en 10 als beoordeling? Veel succes! Geef feedback, afgestemd op de individuele behoefte van elke leerling Literatuur S. Clarke, Enriching feedback in the classroom, Hodder Education, London, M. van Groenestijn, C. Borghouts & C. Janssen, Protocol Ernstige RekenWiskunde Problemen en Dyscalculie, Koninklijke Van Gorcum, Assen, J. Hattie & H. Timperley, The Power of Feedback, in: Review of Educational Research, 77 (1), , Joep M. C. G. van Vugt, Nagekeken en dan...? Over het nut van corrigeren, in: Zorg Primair (onderwijsblad voor het primair onderwijs), 44, (44-46),