In gesprek over lesobservaties: mentorrollen en feedback strategieën

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "In gesprek over lesobservaties: mentorrollen en feedback strategieën"

Transcriptie

1 In gesprek over lesobservaties: mentorrollen en feedback strategieën Velon 17 maart 2017 Joris Beek & Itzél Zuiker / i.zuiker@uu.nl

2 Het onderzoek Een sterk begin: Inductieprogramma Lesobservatie ICALT lesobservatie 8 dialogen ICALT lesobservatie Analyse Mentorrollen Feedbackstrategieën

3 Deze workshop 1. Startende docent: Joris Les observeren Mentorgesprek 2. Theorie Mentorrollen Feedbackstrategieën 3. Lesobservatie bespreken Ingevuld rapport gebruiken Afsluiting

4 Startende docent: Joris Beek Gestart in januari klassen, 2 vakken: - 2x 2 VMBO Nask - 3 VMBO kader Wiskunde - 3 VMBO kader en basis Nask - 4 Basis wiskunde - 2x 4 Kader wiskunde - 4 Kader Nask Situatie in de klas: - Secretaressebureau - Beamer alleen leesbaar met lichten uit - Grote hiaten in kennis van de leerlingen

5 Lesobservatie wiskundeles Vooraf: waar gaat u op letten? Fragment 1: lesopening Fragment 2: instructie Fragment 3: conflict Achteraf: noteer drie onderwerpen waarover u het met Joris zou willen hebben

6 Lesobservatie wiskundeles

7 Mentorgesprek: de Vissenkom 3 stoelen Joris Mentor Extra

8 Mate van sturing Mentorrollen: de theorie 100 Helper De mentor introduceert de meeste onderwerpen in het gesprek. De mentor geeft weinig sturing in het gesprek (vragen stellen, antwoorden van de docent samenvatten, actief luisteren). Beoordelaar De mentor introduceert de meeste onderwerpen in het gesprek. De mentor gebruikt een sturende begeleidingsstijl (advies geven, feedback, instructies geven, etc.) Stimulator De mentor gaat in op onderwerpen die geïntroduceerd worden door de docent. Adviseur De mentor gaat in op onderwerpen die geïntroduceerd worden door de docent. De mentor geeft weinig sturing in het gesprek (vragen stellen, antwoorden van de docent samenvatten, actief luisteren) Geïntroduceerde onderwerpen De mentor gebruikt een sturende begeleidingsstijl (advies geven, feedback, instructies geven, etc.)

9 Mentorrollen: onze bevindingen

10 1. Begeleider Als je deze groep nu bekijkt zou maar zeggen, even los van leerrendement, of van welke lesvorm of dat soort dingen. Als je gewoon deze groep bekijkt als groep mensen, wat zou deze groep nodig hebben? 2. Starter Ja, ik denk qua orde gewoon wel iemand die duidelijk en consequent is. Gewoon die Maar ook, ja ik denk zelf toch ook wel heel erg een soort van een beetje voor je willen werken of zo. Dat idee heb ik ook. En, nou ja toch qua werkvormen denk ik dat het best wel een groep is die afwisseling nodig heeft, dus wel veel verschillende dingen in kleine stukjes. 3. Begeleider Ja, tempo kwam er bij mij ook meteen naar boven. Ze hebben het denk ik wel nodig dat het gaat. Dat het door gaat. Want alle ruimtes die vullen zij wel in. Dat is iets wat dan wel minder wenselijk is. 4. Starter Maar ja, als je dat weet dan 5. Begeleider En als je kijkt binnen de wat je.. je zegt inderdaad dat ze ook vooral de groep als geheel, maar ik vind ze ook erg op elkaar gefocust. 6. Starter Maar ik vind het niet zozeer op een negatieve manier op elkaar. Tenminste dat heb ik nog niet zo gemerkt, maar jij zat er midden in vandaag dus misschien

11 Feedback: de theorie Positieve en negatieve feedback (3:1) Specifieke en niet-specifieke feedback Startniveau Huidig niveau Gewenst niveau Progressie feedback Discrepantie feedback Strategie (hoeveelheid, niveau, diepte)

12 Feedback: onze bevindingen Dialoog Totaal Positief Negatief Niet-specifiek Meer niet-specifiek Meer specifiek Specifiek Totaal

13 Lesobservatie gebruiken Domein Indicator Waardering Competent Nog niet competent Klimaat toont in gedrag en taalgebruik respect voor leerlingen X Klimaat zorgt voor een ontspannen sfeer X Management zorgt voor een doelmatig klassenmanagement X Instructie gebruikt de leertijd efficiënt X Klimaat zorgt voor wederzijds respect X Instructie geeft goed gestructureerd les X Instructie bevordert dat leerlingen hun best doen X Management gaat tijdens de verwerking na of leerlingen de opdrachten op een juiste X manier uitvoeren Instructie geeft feedback aan de leerlingen X Management geeft duidelijke uitleg van het gebruik van didactische hulpmiddelen en opdrachten X Instructie gaat tijdens de instructie na of leerlingen de leerstof hebben begrepen X Instructie betrekt alle leerlingen bij de les X Activatie stelt vragen die leerlingen tot denken aanzetten X Activatie hanteert werkvormen die leerlingen activeren X Activatie stimuleert leerlingen om over oplossingen na te denken X Activatie zorgt voor interactieve instructie X Activatie stimuleert het zelfvertrouwen van zwakke leerlingen X Leren Leren moedigt kritisch denken van leerlingen aan X Leren Leren bevordert het toepassen van het geleerde X Leren Leren leert leerlingen oplossingen te checken X Leren Leren stimuleert het gebruik van controle activiteiten X Afstemmen gaat na of de lesdoelen werden bereikt X Leren Leren vraagt leerlingen na te denken over strategieën bij de aanpak X Afstemmen stemt de instructie af op relevante verschillen tussen leerlingen X Afstemmen biedt zwakke leerlingen extra leer- en instructietijd X Afstemmen stemt de verwerking van de leerstof af op relevante verschillen tussen leerlingen X

14 Afsluiting Wat neemt u mee uit deze workshop? Wat wilt u ons nog meegeven?

15 Verdere informatie Website Een sterk begin Achtergrondinformatie: Mentorrollen en feedbackstrategieën in coachingsgesprekken Stageverslag project Begeleiding Startende Leraren in de regio Utrecht

16 Bronnen Hattie, J., & Timperley, H. (2007). The power of feedback. Review of Educational Research,.77(1), doi: / Hennissen, P., Crasborn, F., Brouwer, N., Korthagen, F., & Bergen, T. (2008). Mapping mentor teachers roles in mentoring dialogues. Educational Research Review, 3, doi: /j.edurev Kluger, A. N., & DeNisi, A. (1996). The effects of feedback interventions on performance: A historical review, a meta-analysis, and a preliminary feedback intervention theory. Psychological Bulletin, 119(2), doi: / Shute, V. J. (2008). Focus on Formative Feedback. Review of Educational Research, 78(1), doi: / Van de Grift, W. (2007). Quality of teaching in four European countries: a review of the literature and application of an assessment instrument. Educational Research, 49(2), doi: / Voerman, L., Meijer, P. C., Korthagen, F. a J., & Simons, R. J. (2012). Types and frequencies of feedback interventions in classroom interaction in secondary education. Teaching and Teacher Education, 28(8), doi: /j.tate

Kijkwijzer (voorheen observatie instrument) ICALT. verdieping voor coach en leerkracht. leerkracht

Kijkwijzer (voorheen observatie instrument) ICALT. verdieping voor coach en leerkracht. leerkracht Kijkwijzer (voorheen observatie instrument) Veiliger, vraagt naar algemeenheden: basis Overzichtelijk maar te globaal Niet gedifferentieerd in niveau ICALT Meer gedetailleerd, biedt mogelijkheden tot verdieping

Nadere informatie

Hoe observeer je in de klas?

Hoe observeer je in de klas? Hoe observeer je in de klas? Een vliegende start Donderdag 15 oktober 2015 Rosanne Zwart Welkom en voorstellen Ik begeleid startende docenten Ik werk op een school Ik werk op een universiteit of Hogeschool

Nadere informatie

VOORBEELD. Uw lesobservatie en de leerlingvragenlijst. Naam docent: Lerarenopleiding Rijksuniversiteit Groningen

VOORBEELD. Uw lesobservatie en de leerlingvragenlijst. Naam docent: Lerarenopleiding Rijksuniversiteit Groningen Uw lesobservatie en de leerlingvragenlijst Een terugkoppeling ten behoeve van uw professionele ontwikkeling Naam docent: VOORBEELD Lerarenopleiding Rijksuniversiteit Groningen juli 2016 Inhoudsopgave Inleiding...

Nadere informatie

Hierbij bied ik jullie het advies aan over de invulling van de cao-afspraak (zie bijlage).

Hierbij bied ik jullie het advies aan over de invulling van de cao-afspraak (zie bijlage). Drs. S.J. de Groot Muntstraat 5 3512 ET Utrecht inlichtingen Drs. S.J. de Groot telefoon 030-230 69 60 e-mail s.degroot@onderwijscooperatie.nl bijlage(n) 1 briefnummer projectcode datum 26.09.2015 Onderwerp

Nadere informatie

Mogelijke aandachtspunten voor het invullen van het lesevaluatieformulier

Mogelijke aandachtspunten voor het invullen van het lesevaluatieformulier Mogelijke aandachtspunten voor het invullen van het lesevaluatieformulier Gewenst gedrag uit zich bijvoorbeeld in 1 Interpersoonlijk competent De student toont in gedrag en taalgebruik respect Is vriendelijk

Nadere informatie

Observatie-instrument Basisbekwaam handelen Zicht op de vaardigheden van leerkrachten in de ontwikkeling van start- naar basisbekwaam

Observatie-instrument Basisbekwaam handelen Zicht op de vaardigheden van leerkrachten in de ontwikkeling van start- naar basisbekwaam Observatie-instrument Basisbekwaam handelen Zicht op de vaardigheden van leerkrachten in de ontwikkeling van start- naar basisbekwaam Samengesteld door Marie-Louise van Lieshout in opdracht van Brigit

Nadere informatie

Literatuuronderwijs als denkscholing

Literatuuronderwijs als denkscholing Literatuuronderwijs als denkscholing Martijn Koek, Tanja Jansen, Frank Hakemulder, Gert Rijlaarsdam Universiteit van Amsterdam Universiteit Utrecht Universiteit Antwerpen als ik wil veeg ik de smeerkaas

Nadere informatie

Fabel Positieve feedback in het schrijfschrift zorgt ervoor dat kinderen leesbaar leren schrijven.

Fabel Positieve feedback in het schrijfschrift zorgt ervoor dat kinderen leesbaar leren schrijven. Fabel of feit? Auteurs: Annelies de Hoop & Johannes Noordstar Goed zo! Kinderen leren leesbaar schrijven door positieve feedback. Kerndoel van het schrijfonderwijs is dat leerlingen gedurende de basisschool

Nadere informatie

Stageverslag project Begeleiding Startende Leraren in de regio Utrecht

Stageverslag project Begeleiding Startende Leraren in de regio Utrecht Stageverslag project Begeleiding Startende Leraren in de regio Utrecht Een op onderzoek georiënteerde stage binnen een toegepaste wetenschappelijke of academische context Het inductieproject: Begeleiding

Nadere informatie

De Gastheer/vrouw Een veilige leeromgeving

De Gastheer/vrouw Een veilige leeromgeving ; Vijf rollen van de docent De Gastheer/vrouw Een veilige leeromgeving Ontvangt de leerlingen in de les Is de docent op tijd in het lokaal, hij ontvangt de leerlingen? Heeft de docent de les voorbereid?

Nadere informatie

Feedback (vak)collega Roel Verkerk

Feedback (vak)collega Roel Verkerk Feedback (vak)collega Roel Verkerk Activiteit Concretisering Wat zie / hoor ik? 1. Toont in gedrag en taalgebruik respect a. Laat leerlingen uitspreken voor leerlingen, Natasha geeft leerlingen spreektijd,

Nadere informatie

Directe feedback in digitale leermiddelen; succes gegarandeerd?.

Directe feedback in digitale leermiddelen; succes gegarandeerd?. Directe feedback in digitale leermiddelen; succes gegarandeerd?. Kwaliteit van feedback Auteur: Pepijn Dousi Digitale leermiddelen hebben een grote toegevoegde waarde in het basisonderwijs. Kinderen vinden

Nadere informatie

Feedback middels formatief toetsen

Feedback middels formatief toetsen Feedback middels formatief toetsen Studiedag Mbo Taalacademie Kim Schildkamp Contact: k.schildkamp@utwente.nl Formatief toetsen en feedback Waar denkt u aan bij de termen formatief toetsen en feedback?

Nadere informatie

D.1 Motiveren en inspireren van leerlingen

D.1 Motiveren en inspireren van leerlingen DIDACTISCHE BEKWAAMHEID D.1 Motiveren en inspireren van leerlingen Resultaat De leraar motiveert leerlingen om actief aan de slag te gaan. De leraar maakt doel en verwachting van de les duidelijk zorgt

Nadere informatie

Feedback geven en krijgen. Diepteverwerking 9 november 2016 Marieke Thurlings

Feedback geven en krijgen. Diepteverwerking 9 november 2016 Marieke Thurlings Feedback geven en krijgen Diepteverwerking 9 november 2016 Marieke Thurlings Overzicht Wat is feedback? Feedback van leraar aan leerlingen Hét model van Hattie & Timperley (2007) Zelf aan de slag Uitwisselen

Nadere informatie

LesObservatieFormulier

LesObservatieFormulier LesObservatieFormulier versie 2.4 24 maart 2014 Dit lesobservatieformulier is ontwikkeld voor en door academische opleidingsscholen en de lerarenopleidingen van HvA, InHolland, VU en UvA in de regio Amsterdam.

Nadere informatie

Competenties en bekwaamheden van een Daltonleerkracht

Competenties en bekwaamheden van een Daltonleerkracht Naam: School: Daltoncursus voor leerkrachten Competenties en bekwaamheden van een Daltonleerkracht Inleiding: De verantwoordelijkheden van de leerkracht zijn samen te vatten door vier beroepsrollen te

Nadere informatie

betere leerprestaties?

betere leerprestaties? 2 Leidt het gebruik van digitale leerlingvolgsystemen tot betere leerprestaties? Marjan Faber & Adrie Visscher Universiteit Twente Digitale leerlingvolgsystemen geven leraren een terugkoppeling op hoe

Nadere informatie

Kijkwijzer formulier. Naam leerkracht. Groep leerkracht. Naam beoordelaar. Beoordeelde les. Datum. Bijzonderheden

Kijkwijzer formulier. Naam leerkracht. Groep leerkracht. Naam beoordelaar. Beoordeelde les. Datum. Bijzonderheden Kwaliteitsaanpak Basisonderwijs Amsterdam Naam leerkracht Groep leerkracht Naam beoordelaar Beoordeelde les Datum Bijzonderheden Dit formulier is bedoeld als invulformulier voor scholen die met de Kijkwijzer

Nadere informatie

Aansluiting op kern- en deeltaken

Aansluiting op kern- en deeltaken GLVF Implementatie In studiejaar 2016-2017 zullen alle studenten leren lesgeven met de GLVF. Enkele aanpassingen in de GLVF formulieren: Aansluiting op kern- en deeltaken; Aantallen GLVF per semester;

Nadere informatie

Teacher feedback in the classroom

Teacher feedback in the classroom Teacher feedback in the classroom A study of learning enhancing feedback and its use in the classroom Feedback: theory and classroom practice A study of the occurrence of learning enhancing feedback in

Nadere informatie

Effectief coachen is vragen stellen én feedback geven

Effectief coachen is vragen stellen én feedback geven Effectief coachen is vragen stellen én feedback geven Als je veel vragen stelt en geen feedback tussendoor geeft, kan de ander onzeker worden. Daarom is het belangrijk dat je beide bewust afwisselt. Dat

Nadere informatie

FORMATIEF TOETSEN IN DE KLAS: BEVORDERENDE EN BELEMMERENDE FACTOREN

FORMATIEF TOETSEN IN DE KLAS: BEVORDERENDE EN BELEMMERENDE FACTOREN FORMATIEF TOETSEN IN DE KLAS: BEVORDERENDE EN BELEMMERENDE FACTOREN ONDERWIJS RESEARCH DAGEN, ROTTERDAM, 26 MEI 2016 CHRISTEL H.D. WOLTERINCK WILMA B. KIPPERS KIM SCHILDKAMP CINDY L. POORTMAN FORMATIEF

Nadere informatie

1 De leraar creëert een veilig pedagogisch klimaat

1 De leraar creëert een veilig pedagogisch klimaat KIJKWIJZER PEDAGOGISCH-DIDACTISCH HANDELEN IN DE KLAS School : Vakgebied : Leerkracht : Datum : Groep : Observant : 1 De leraar creëert een veilig pedagogisch klimaat (SBL competenties 1 en 2) 1.1* is

Nadere informatie

uitgangssituatie Doelstelling

uitgangssituatie Doelstelling Deelplan b: Rekenen Pedagogisch handelen, taakgerichte werksfeer Verdere implementatie en borging werken met het ADI model en afstemming en verwerking (groepsplan) Invoer nieuwe rekenmethode Rekenlijn

Nadere informatie

Leren observeren en collegiale consultatie

Leren observeren en collegiale consultatie 1 03-09-2015 30-09-2016 1 Leren observeren en collegiale consultatie Michelle Helms-Lorenz 2 03-09-2015 30-09-2017 2 Bij het observeren komt veel kijken Bij het trekken van conclusies nav observaties komt

Nadere informatie

Feedbacktool. Feestelijke lancering op het SOK-congres. De theorie. Nijverheidsstraat 10 > 1000 Brussel T >

Feedbacktool. Feestelijke lancering op het SOK-congres. De theorie. Nijverheidsstraat 10 > 1000 Brussel T > Feedbacktool Feestelijke lancering op het SOK-congres Nijverheidsstraat 10 > 1000 Brussel T 02 894 74 70 > www.scholierenkoepel.be De theorie > 1 Onderzoek 1: leerkrachten zijn de sleutel Invloed op schoolprestaties

Nadere informatie

ICALT. E-learning. Een gratis training in het gebruik van een lesobservatie-instrument

ICALT. E-learning. Een gratis training in het gebruik van een lesobservatie-instrument ICALT E-learning Een gratis training in het gebruik van een lesobservatie-instrument Het observeren van een les Observeert u uw collega s wel eens als zij lesgeven? En zoekt u naar een geschikte manier

Nadere informatie

VRAGENLIJST FORMATIEF TOETSEN DOCENT

VRAGENLIJST FORMATIEF TOETSEN DOCENT VRAGENLIJST FORMATIEF TOETSEN VRAGENLIJST FORMATIEF TOETSEN DOCENT EEN FEEDBACK INSTRUMENT VOOR LEERLINGEN EEN FEEDBACK INSTRUMENT VOOR DOCENTEN CHRISTEL WOLTERINCK C.H.D.WOLTERINCK@UTWENTE.NL CHRISTEL

Nadere informatie

Competenties / bekwaamheden van een daltonleerkracht

Competenties / bekwaamheden van een daltonleerkracht Competenties / bekwaamheden van een daltonleerkracht Tijdens de DON bijeenkomst van 13 november 2013 hebben we in kleine groepen (daltoncoördinatoren en directeuren) een lijst met competenties/bekwaamheden

Nadere informatie

Werken aan instructievaardigheden

Werken aan instructievaardigheden Werken aan instructievaardigheden Stichting Katholiek Onderwijs Enschede 20 maart 2012 Fred Kramer Voorstellen: Fred Kramer ruim 25 jaar basisschoolervaring in groep 1-8 4 jr bovenschools taalconsulent

Nadere informatie

Beoordelingsformulier (Les) Voorbereiding Naam student: Krijn Cornelisse. Datum:

Beoordelingsformulier (Les) Voorbereiding Naam student: Krijn Cornelisse. Datum: A Beoordelingsformulier (Les) Voorbereiding Naam student: Krijn Cornelisse Naam docent: F.Kok Datum: 5-12-2013 Het Lesplan; de student; Omschrijving Bereidt zich voor op de lessen en zorgt ervoor dat alle

Nadere informatie

D.1 Motiveren en inspireren van leerlingen

D.1 Motiveren en inspireren van leerlingen Didactisch bekwaam D.1 Motiveren en inspireren van leerlingen Resultaat De leerlingen krijgen ruimte voor eigen inbreng en creatieve invulling van de opdracht. De leraar zorgt ervoor dat leerlingen zich

Nadere informatie

BEGELEIDEND BEOORDELEN EN BEOORDELEND BEGELEIDEN

BEGELEIDEND BEOORDELEN EN BEOORDELEND BEGELEIDEN BEGELEIDEND BEOORDELEN EN BEOORDELEND BEGELEIDEN Workshop HBO-V van de toekomst: binden, begeleiden, beoordelen Drs. Inke Schaap, docent verpleegkunde DIT WAS HET PLAN: Een begeleider is een professioneel

Nadere informatie

5 juni Feedback.

5 juni Feedback. 5 juni 2015 Feedback Mirjam.Snel@hu.nl Twitter: @MirjamSnel Voorstellen Wie ben ik en Wie zijn jullie? Feedback Feedback is one of the most powerful influences of learning and achievement. Hattie, J.,

Nadere informatie

Maaike Verschuren en Kris Verbeeck. Handelingsgericht observeren van rekenen en wiskunde. Panamaconferentie 21 januari 2011 Noordwijkerhout

Maaike Verschuren en Kris Verbeeck. Handelingsgericht observeren van rekenen en wiskunde. Panamaconferentie 21 januari 2011 Noordwijkerhout Maaike Verschuren en Kris Verbeeck Handelingsgericht observeren van rekenen en wiskunde Panamaconferentie 21 januari 2011 Noordwijkerhout Welkom Toelichten programma Welke verwachtingen heb je van deze

Nadere informatie

Bachelorthesis Bekwaamheidseisen startende leraren

Bachelorthesis Bekwaamheidseisen startende leraren BEKWAAMHEIDSEISEN STARTENDE LERAREN 1 Bachelorthesis Bekwaamheidseisen startende leraren Jolien van Bekhoven (3932265) In samenwerking met Sven van der Roest (3999386) Groepsnummer 7 Opdrachtgever: dr.

Nadere informatie

TOELICHTING OP DE KWALITEITSKAART BASISONDERWIJS

TOELICHTING OP DE KWALITEITSKAART BASISONDERWIJS TOELICHTING OP DE KWALITEITSKAART BASISONDERWIJS Om de kwaliteit van het onderwijs te beoordelen worden basisscholen bezocht met periodiek kwaliteitsonderzoek (PKO). Vóór 2003 werden basisscholen bezocht

Nadere informatie

Autonomie Ik kan veel zelf

Autonomie Ik kan veel zelf Competentie Ik kan veel Autonomie Ik kan veel zelf Relatie Ik wil samenwerken Leiding geven aan je eigen leven Plezier in leren Gezien worden Programma AVONDSTART Journaal Planning Bijzonderheden 1 WORKSHOP

Nadere informatie

Visiestuk. Waarden. De waarden die ik belangrijk vind op een basisschool zijn:

Visiestuk. Waarden. De waarden die ik belangrijk vind op een basisschool zijn: Visiestuk Deze foto past bij mij omdat ik altijd voor het hoogst haalbare wil gaan. Ook al kost dit veel moeite en is het eigenlijk onmogelijk. Ik heb doorzettingsvermogen, dat heb je ook nodig bij het

Nadere informatie

Stap 3 Leeractiviteiten begeleiden

Stap 3 Leeractiviteiten begeleiden Stap 3 Leeractiviteiten begeleiden Bij het begeleiden van leeractiviteiten kun je twee aspecten aan het gedrag van leerkrachten onderscheiden, namelijk het pedagogisch handelen en het didactisch handelen.

Nadere informatie

Voortgezet Speciaal Onderwijs januari 2013

Voortgezet Speciaal Onderwijs januari 2013 Voortgezet Speciaal Onderwijs januari 2013 Naam: Vakgebied : Groep: Team : indicator 1 : PEDAGOGISCH HANDELEN 1.1 zorgt voor een ontspannen sfeer spreekt leerlingen op een positieve manier aan maakt zodanig

Nadere informatie

Kijkwijzer Primair Onderwijs. Jantien Voorbeeld. Competentie Thermometer Nicolaes Maesstraat

Kijkwijzer Primair Onderwijs. Jantien Voorbeeld. Competentie Thermometer Nicolaes Maesstraat Kijkwijzer Primair Onderwijs Jantien Voorbeeld Competentie Thermometer 0756143561 Nicolaes Maesstraat 2 216 daniel@ctmeter.nl Zaandam www.ctmeter.nl Assessment Jantien Voorbeeld» Rapportage Rapportage

Nadere informatie

Cognitieve strategieën voor diepe verwerking en feedback

Cognitieve strategieën voor diepe verwerking en feedback Cognitieve strategieën voor diepe verwerking en feedback Samenvatting van het artikel van Henry L. Roediger III, Mary A. Pyc (2012), Inexpensive techniques to improve education: Applying cognitive pgychology

Nadere informatie

Christel Wolterinck (Marianum en Universiteit Twente), Kim Schildkamp (Universiteit Twente), Wilma Kippers (Universiteit Twente)

Christel Wolterinck (Marianum en Universiteit Twente), Kim Schildkamp (Universiteit Twente), Wilma Kippers (Universiteit Twente) Vragenlijst formatief toetsen - Leerlingen Deze vragenlijst is ontwikkeld door de Universiteit Twente op basis van bestaande vragenlijsten* en heeft als doel te onderzoeken in welke mate de docenten en

Nadere informatie

SWOT-ANALYSE. 1 Interpersoonlijk competent. 1.1 Eisen. 1.2 Mijn ontwikkelpunten. 1.3 Mijn leerdoelen

SWOT-ANALYSE. 1 Interpersoonlijk competent. 1.1 Eisen. 1.2 Mijn ontwikkelpunten. 1.3 Mijn leerdoelen SWOT-ANALYSE Met een SWOT-analyse breng ik mijn sterke en zwakke punten in kaart. Deze punten heb ik vervolgens in verband gebracht met de competenties van en leraar en heb ik beschreven wat dit betekent

Nadere informatie

Bijlage bij groepsplan begrijpend lezen

Bijlage bij groepsplan begrijpend lezen Bijlage bij groepsplan Aanpak in de klas via IGDI model Voorbereiding Start van de les: te behandelen leesstrategie op het bord, doel van de les benoemen Instructie en inoefening: 1. één strategie hardop

Nadere informatie

Categorieënsysteem voor het in kaart brengen van feedbackgedrag

Categorieënsysteem voor het in kaart brengen van feedbackgedrag Categorieënsysteem voor het in kaart brengen van feedbackgedrag (Van den Bergh, Ros & Beijaard, 2013) Toelichting bij het categorieënsysteem Stap 1: Selectie van feedbackinteracties* Selecteer in de video-opname

Nadere informatie

ONDERWIJSBEHOEFTES VAN JONGEREN EN ONDERSTEUNINGSBEHOEFTES VAN MENTOREN EN LEERKRACHTEN IN KAART BRENGEN

ONDERWIJSBEHOEFTES VAN JONGEREN EN ONDERSTEUNINGSBEHOEFTES VAN MENTOREN EN LEERKRACHTEN IN KAART BRENGEN ONDERWIJSBEHOEFTES VAN JONGEREN EN ONDERSTEUNINGSBEHOEFTES VAN MENTOREN EN LEERKRACHTEN IN KAART BRENGEN HULPZINNEN VOOR HET BENOEMEN VAN ONDERWIJSBEHOEFTEN VAN LEERLINGEN Deze leerling heeft een instructie

Nadere informatie

Opbrengstgericht omgaan met verschillen. Bijeenkomst 4 Onderwijsbehoeften en differentiatievormen: differentiatie bij verwerking

Opbrengstgericht omgaan met verschillen. Bijeenkomst 4 Onderwijsbehoeften en differentiatievormen: differentiatie bij verwerking Opbrengstgericht omgaan met verschillen Bijeenkomst 4 Onderwijsbehoeften en differentiatievormen: differentiatie bij verwerking Programma Doelen en programma toelichten Terugblik op huiswerkopdracht Een

Nadere informatie

Welkom! Activerende didactiek als motor voor studiesucces. 27 juni. Workshop Kom over de brug ORD

Welkom! Activerende didactiek als motor voor studiesucces. 27 juni. Workshop Kom over de brug ORD 27 juni 2019 Welkom! Activerende didactiek als motor voor studiesucces Workshop Kom over de brug ORD Dominique Sluijsmans Zuyd Hogeschool Lector Professional Assessment dominique.sluijsmans@zuyd.nl sluijsmans.net

Nadere informatie

Speciaal Onderwijs januari 2013

Speciaal Onderwijs januari 2013 Speciaal Onderwijs januari 2013 Naam: Vakgebied : Groep: Team : indicator 1 : PEDAGOGISCH HANDELEN 1.1 zorgt voor een ontspannen sfeer spreekt leerlingen op een positieve manier aan maakt zodanig contact

Nadere informatie

Docenten die hun onderwijs meer willen afstemmen op de individuele verschillen tussen leerlingen en hun leeropbrengst willen vergroten.

Docenten die hun onderwijs meer willen afstemmen op de individuele verschillen tussen leerlingen en hun leeropbrengst willen vergroten. 1. Differentiëren Onderzoeken welke manieren en mogelijkheden er zijn om te differentiëren en praktische handvatten bieden om hiermee aan de slag te gaan. Vervolgens deze kennis toepassen in de praktijk

Nadere informatie

Zie de leerling! interactie tussen leerkracht en leerling

Zie de leerling! interactie tussen leerkracht en leerling Zie de leerling! interactie tussen leerkracht en leerling Charlaine Reval, Karla Uitewaal Inhoud Het belang van leerkracht - leerlingrelatie Pedagogisch klimaat en klassenmanagement als fundament Mentale

Nadere informatie

OCW: vierjarig landelijk project Begeleiding Startende Leraren (BS)

OCW: vierjarig landelijk project Begeleiding Startende Leraren (BS) STARTWIJZER vo / mbo Marjolein Wallenaar, Aeres Hogeschool Wageningen; Piety Runhaar, Wageningen University & Research; Sandra Peerenboom, Openbaar Onderwijs Groningen; Eefje Boef & Linda Medendorp, mbo

Nadere informatie

Zes tips voor betere feedback. Dr. Linda Keuvelaar van den Bergh Fontys Opleidingscentrum Speciale Onderwijszorg (OSO)

Zes tips voor betere feedback. Dr. Linda Keuvelaar van den Bergh Fontys Opleidingscentrum Speciale Onderwijszorg (OSO) Zes tips voor betere feedback Dr. Linda Keuvelaar van den Bergh Fontys Opleidingscentrum Speciale Onderwijszorg (OSO) Doelen Jullie hebben kennis over: Kenmerken van goede feedback De situatie m.b.t. feedback

Nadere informatie

2 Voorbeeld beoordelingsformulier op basis van kenmerken Kenmerken Kwaliteitsontwikkeling - Omgaan met verschillen

2 Voorbeeld beoordelingsformulier op basis van kenmerken Kenmerken Kwaliteitsontwikkeling - Omgaan met verschillen 2 Voorbeeld beoordelingsformulier op basis van kenmerken Kenmerken Kwaliteitsontwikkeling - Omgaan met verschillen (vertrouwelijk) Beoordeling ten aanzien van Naam: Geboortedatum: Betreft De beoordeling

Nadere informatie

BEGELEIDING STARTENDE LERAREN IN REGIO OOST

BEGELEIDING STARTENDE LERAREN IN REGIO OOST BEGELEIDING STARTENDE LERAREN IN REGIO OOST EERSTE RESULTATEN RUG MBT DE BEGELEIDINGSMONITOR MAART/APRIL 2018 WAAROM BEGELEIDING STARTENDE LERAREN? Praktijkshock klachten Ontwikkeling van starters wordt

Nadere informatie

Stilstaan bij de start

Stilstaan bij de start Wat hebben startende leraren nodig om zich in de eerste jaren van hun beroepspraktijk te ontwikkelen tot stevige professionals? Voorlopige opbrengst literatuuronderzoek in het kader van het R&D-project

Nadere informatie

Observatielijst voor klassieke lessen

Observatielijst voor klassieke lessen Observatielijst voor klassieke lessen Gewaardeerd op een 5-punts schaal wordt een aantal uitspraken gedaan. 1 = komt niet voor 2 = komt soms voor 3 = komt voor 4 = komt vaak voor 5 = komt altijd voor Na

Nadere informatie

Omgaan met Bumpy Moments in de context van Technisch Beroepsonderwijs

Omgaan met Bumpy Moments in de context van Technisch Beroepsonderwijs VELON/VELOV CONFERENTIE Brussel, 4-5 februari 2016 Omgaan met Bumpy Moments in de context van Technisch Beroepsonderwijs Fontys Hogescholen, Eindhoven Dr. E. Klatter, Dr. K. Vloet, Dr. S. Janssen & MEd

Nadere informatie

Scoreformulier Pro-U assessments Lijst met beoordelingen op SBL competenties en indicatoren

Scoreformulier Pro-U assessments Lijst met beoordelingen op SBL competenties en indicatoren Scoreformulier Pro-U assessments Lijst met beoordelingen op SBL competenties en indicatoren Let op: momenteel wordt gewerkt aan een instrument dat beoordeelt aan de hand van de nieuwe bekwaamheidseisen

Nadere informatie

ONDERZOEK NAAR KWALITEITSVERBETERING. Wellantcollege Amersfoort

ONDERZOEK NAAR KWALITEITSVERBETERING. Wellantcollege Amersfoort ONDERZOEK NAAR KWALITEITSVERBETERING Wellantcollege Amersfoort Plaats : Amersfoort BRIN nummer : 01OE 16 Onderzoeksnummer : 289916 Datum onderzoek : 6 juni 2016 Datum vaststelling : 11 oktober 2016 Pagina

Nadere informatie

VRAGENLIJST FORMATIEF TOETSEN DOCENT

VRAGENLIJST FORMATIEF TOETSEN DOCENT VRAGENLIJST FORMATIEF TOETSEN VRAGENLIJST FORMATIEF TOETSEN DOCENT EEN FEEDBACK INSTRUMENT VOOR DOCENTEN EEN FEEDBACK INSTRUMENT VOOR DOCENTEN CHRISTEL WOLTERINCK C.H.D.WOLTERINCK@UTWENTE.NL CHRISTEL C.H.D.WOLTERINCK@UTWENTE.NL

Nadere informatie

O M V G Norm: 1.1 (ontspannen sfeer) 1.2 (veiligheid) 1.3 (respect) 1.4 (zelfvertrouwen) Opmerkingen

O M V G Norm: 1.1 (ontspannen sfeer) 1.2 (veiligheid) 1.3 (respect) 1.4 (zelfvertrouwen) Opmerkingen KwaliteitWijzer primair onderwijs augustus 2013 Naam: Vakgebied : Datum: Groep: Team : ob - mb - bb (omcirkelen) indicator 1 : PEDAGOGISCH HANDELEN aandachtspunten goede praktijken - + nvt 1.1 zorgt voor

Nadere informatie

Zelfregulatie in het basisonderwijs; de rol van de docent

Zelfregulatie in het basisonderwijs; de rol van de docent Move to make a difference Zelfregulatie in het basisonderwijs; de rol van de docent Alien van der Sluis en Arjan Pruim Introductie Quiz(je) Beetje theorie Praktijk Gesprek Rondje la Rondje langs de velden

Nadere informatie

TPACK-NL vragenlijst een toelichting

TPACK-NL vragenlijst een toelichting TPACK-NL vragenlijst een toelichting Petra Fisser & Joke Voogt Universiteit Twente Curriculumontwerp & Onderwijsinnovatie http://www.tpack.nl In dit document is de Nederlandse versie van de TPACK vragenlijst

Nadere informatie

Projectleider, e-learning adviseur, blogger

Projectleider, e-learning adviseur, blogger Projectleider, e-learning adviseur, blogger Projectleider, e-learning adviseur, blogger Programma Blended learning? Vormen van blended learning Praktijkvoorbeelden blended learning De mix maken Blended

Nadere informatie

Overzicht pedagogisch didactisch handelen

Overzicht pedagogisch didactisch handelen faclteit gedrags- en maatschappijwetenschappen niversitaire lerarenopleiding Datm: 11 janari 2016 T.a.v.: «Adressering «Achternaam_docent Betreft: «Betreft «Projectleider «Email_onderzoeksproject Landleven

Nadere informatie

Nakijkwerk in uitvoering

Nakijkwerk in uitvoering Feedback Evaluatie Correctie Nakijkwerk in uitvoering 2 FEED de BACK Een grote stapel schriften ligt te wachten op uw rode pen. Elke dag weer. i n Team klas Voelt u zich wel eens schuldig, als u werk van

Nadere informatie

Kijkwijzer 2.0. Datum: Naam leerkracht: Groep: Aantal leerlingen: Bezocht door:

Kijkwijzer 2.0. Datum: Naam leerkracht: Groep: Aantal leerlingen: Bezocht door: Kijkwijzer 2.0 Datum: Naam leerkracht: Groep: Aantal leerlingen: Bezocht door: Leeswijzer - Aandachtspunten: aandachtspunten voor het handelen van leerkrachten - Observeerbaar gedrag: vertaling naar handelingen

Nadere informatie

Toezicht in het praktijkonderwijs

Toezicht in het praktijkonderwijs Toezicht in het praktijkonderwijs In dit schrijven wordt aangegeven hoe een school voor praktijkonderwijs de diverse indicatoren uit het waarderingskader van de Inspectie voor directe belanghebbenden (school,

Nadere informatie

- Je spreekt leerlingen aan op ongewenst gedrag. Je geeft af en toe positieve feedback.

- Je spreekt leerlingen aan op ongewenst gedrag. Je geeft af en toe positieve feedback. Evaluatieformulier Lerarenopleiding (talen, exact, sociale vakken) Versie schoolcontactpersoon Student: Aldert Kasimier Schoolcontactpersoon: C. Vidon Opleiding: Geschiedenis Stageschool: Zernike Datum:

Nadere informatie

OnzeLes Samen met leerlingen elke dag een beetje beter Mei 2016

OnzeLes Samen met leerlingen elke dag een beetje beter Mei 2016 OnzeLes Samen met leerlingen elke dag een beetje beter Mei 2016 AUTEURSRECHTELIJK BESCHERMD Gebruik van dit materiaal alleen met uitdrukkelijke toestemming van stichting leerkracht Overzicht Doel sessie

Nadere informatie

Bijlage 1. Kijkwijzers leraarvaardigheden

Bijlage 1. Kijkwijzers leraarvaardigheden Bijlage 1. Kijkwijzers leraarvaardigheden In deze bijlage staan kijkwijzers op het gebied van interactie, didactiek en klassenmanagement, die je kunt gebruiken bij de analyse van opnames. A. Kijkwijzers

Nadere informatie

Scan Professionele leercultuur in teams Kohnstamm Instituut

Scan Professionele leercultuur in teams Kohnstamm Instituut Scan Professionele leercultuur in teams Kohnstamm Instituut De scan Professionele leercultuur in teams is een instrument voor scholen voor voortgezet onderwijs waarmee in kaart wordt gebracht hoe ver het

Nadere informatie

Flipped classroom: hoger onderwijs op zijn kop?

Flipped classroom: hoger onderwijs op zijn kop? Flipped classroom: hoger onderwijs op zijn kop? Wilfred Rubens http://www.wilfredrubens.com LEARNING LAB 1 Sessieleider: Wilfred Rubens 14.15 17.15 uur / zaal E-1.20 http://www.slideshare.net/wrubens http://www.wilfredrubens.com

Nadere informatie

Christel Wolterinck (Marianum en Universiteit Twente), Kim Schildkamp (Universiteit Twente), Wilma Kippers (Universiteit Twente)

Christel Wolterinck (Marianum en Universiteit Twente), Kim Schildkamp (Universiteit Twente), Wilma Kippers (Universiteit Twente) Vragenlijst formatief toetsen - Docent Deze vragenlijst is ontwikkeld door de Universiteit Twente op basis van bestaande vragenlijsten* en heeft als doel te onderzoeken in welke mate de docenten en leerlingen

Nadere informatie

kempelscan P1-fase Kempelscan P1-fase 1/7

kempelscan P1-fase Kempelscan P1-fase 1/7 kempelscan P1-fase Kempelscan P1-fase 1/7 Interpersoonlijke competentie Kern 1.2 Inter-persoonlijk competent Communiceren in de groep De student heeft zicht op het eigen communicatief gedrag in de klas

Nadere informatie

Professionaliseren van de didactische aanpak van het informatievaardighedenonderwijs

Professionaliseren van de didactische aanpak van het informatievaardighedenonderwijs Professionaliseren van de didactische aanpak van het informatievaardighedenonderwijs Angelique van het Kaar Risbo Erasmus Universiteit Rotterdam 7 november 2012 Overzicht onderwerpen Training Didactische

Nadere informatie

Hoe kijkt een inspecteur naar kwaliteit (en kwaliteitszorg)? Monique Okkerse Swaantje de Bekker

Hoe kijkt een inspecteur naar kwaliteit (en kwaliteitszorg)? Monique Okkerse Swaantje de Bekker Hoe kijkt een inspecteur naar kwaliteit (en kwaliteitszorg)? Monique Okkerse Swaantje de Bekker Programma Kennismaking Veranderingen in het toezicht Kwaliteitsgebieden nieuw waarderingskader 2017 Didactisch

Nadere informatie

DOEL CO-CREATIESESSIE. In gesprek met jullie leerlingen over oplossingen die zorgen voor een nog leukere en betere school!

DOEL CO-CREATIESESSIE. In gesprek met jullie leerlingen over oplossingen die zorgen voor een nog leukere en betere school! OUTPUT CO-CREATIE OSG DE HOGEBERG 17 AUGUSTUS 2015 - OSG DE HOGEBERG - DEN BURG DOEL CO-CREATIESESSIE In gesprek met jullie leerlingen over oplossingen die zorgen voor een nog leukere en betere school!

Nadere informatie

UNIVERSITEIT TWENTE WORKSHOP TWENTS MEESTERSCHAP STUDENT DRIVEN LEARNING OP DE UT

UNIVERSITEIT TWENTE WORKSHOP TWENTS MEESTERSCHAP STUDENT DRIVEN LEARNING OP DE UT UNIVERSITEIT TWENTE WORKSHOP TWENTS MEESTERSCHAP STUDENT DRIVEN LEARNING OP DE UT FRANK VAN DEN BERG & ANNE MULLER CENTRE OF EXPERTISE IN LEARNING AND TEACHING 23 JANUARI 2019 29/1/19 1 STUDENT DRIVEN

Nadere informatie

Van beleidsplan naar docentgedrag in de klas. Etalageconferentie 7 februari 2013 Geppie Bootsma

Van beleidsplan naar docentgedrag in de klas. Etalageconferentie 7 februari 2013 Geppie Bootsma Van beleidsplan naar docentgedrag in de klas Etalageconferentie 7 februari 2013 Geppie Bootsma g.bootsma@aps.nl Opzet lezing Taalbeleidsplan in de school Taalbewust gedrag in de les Onderzoek naar taal

Nadere informatie

Dagelijks instructie - goede rekenresultaten voor de hele groep -

Dagelijks instructie - goede rekenresultaten voor de hele groep - Dagelijks instructie - goede rekenresultaten voor de hele groep - S. Huitema Malmberg, s-hertogenbosch 1 inleiding In de afgelopen jaren zijn de verschillen tussen de kinderen in een klas duidelijk toegenomen.

Nadere informatie

Docent LB. Inhoudsopgave. Docent LB Inter-persoonlijk. Leesinstructies Rapportgegevens

Docent LB. Inhoudsopgave. Docent LB Inter-persoonlijk. Leesinstructies Rapportgegevens Docent LB Naam feedbackontvanger MGN(Robbert van Megen) Huidige datum: 12/24/2010 Inhoudsopgave Leesinstructies Rapportgegevens Feedbackontvanger Geselecteerde competenties Feedbackgevers Totaaloverzicht

Nadere informatie

Aantekenformulier van het assessment PDG

Aantekenformulier van het assessment PDG Aantekenformulier van het assessment PDG Kandidaat: Assessor: Datum: Een startbekwaam docent voldoet aan de bekwaamheidseisen voor leraren in het tweedegraadsgebied (zie competentie 1 t/m 7 op de volgende

Nadere informatie

Competenties. van de rondleider in kunst en -historische musea. De competenties zijn verdeeld over vier hoofdcategorieën.

Competenties. van de rondleider in kunst en -historische musea. De competenties zijn verdeeld over vier hoofdcategorieën. Competenties van de rondleider in kunst en -historische musea Verwijzing naar deze lijst: Schep, M., Van Boxtel, C., & Noordegraaf, J. (2017). Competent museum guides: defining competencies for use in

Nadere informatie

P.1 Creëren van een veilig en stimulerend leerklimaat

P.1 Creëren van een veilig en stimulerend leerklimaat Pedagogisch bekwaam P.1 Creëren van een veilig en stimulerend leerklimaat Resultaat De meeste leerlingen voelen zich veilig en worden gestimuleerd en uitgedaagd om te leren. Ze zijn actief en betrokken

Nadere informatie

De uitdaging van goede begeleiding Michelle Helms-Lorenz

De uitdaging van goede begeleiding Michelle Helms-Lorenz De uitdaging van goede begeleiding Michelle Helms-Lorenz Begeleiding Startende Leraren 2014-2019 9 regio s 447 vestigingen 3 tranches ~2250 beginnende docenten Agenda 1. Ontwikkel- en professionaliseringsbehoeften

Nadere informatie

kempelscan K1-fase Eerste semester

kempelscan K1-fase Eerste semester kempelscan K1-fase Eerste semester Kempelscan K1-fase eerste semester 1/6 Didactische competentie Kern 3.1 Didactisch competent Adaptief omgaan met leerlijnen De student bereidt systematisch lessen/leeractiviteiten

Nadere informatie

Zwakke rekenaars betrekken bij klassikale instructie

Zwakke rekenaars betrekken bij klassikale instructie Zwakke rekenaars betrekken bij klassikale instructie 23 januari 2013 13.30 16.00 uur Berber Klein Orthopedagoog & docent speciale onderwijszorg Vrije Universiteit: faculteit psychologie en pedagogiek b.klein@vu.nl

Nadere informatie

Onderwijs-, opvoedings- en ondersteuningsbehoeften formuleren

Onderwijs-, opvoedings- en ondersteuningsbehoeften formuleren Onderwijs-, opvoedings- en ondersteuningsbehoeften formuleren Voor het concreet formuleren van onderwijs- en opvoedingsbehoeften kunnen een aantal hulpzinnen ondersteuning bieden. Deze worden gebruikt

Nadere informatie

21ste-eeuwse vaardigheden:

21ste-eeuwse vaardigheden: INLEIDING 21ste-eeuwse vaardigheden Het helpen ontwikkelen van 21ste-eeuwse vaardigheden bij studenten vraagt het nodige van docenten. Zowel qua werkvormen als begeleiding. In hoeverre neem je een voorbeeldrol

Nadere informatie

ITT/HU Beoordelingscriteria praktijk Fase 3 (jaar 3)

ITT/HU Beoordelingscriteria praktijk Fase 3 (jaar 3) ITT/HU Beoordelingscriteria praktijk 2018-2019 Fase 3 (jaar 3) Kerntaak 1: Pedagogische adequaat handelen: opbouwende relatie met kinderen ontwikkelen, leiding geven aan de groep, zorgen voor een goed

Nadere informatie

ONDERZOEK NAAR KWALITEITSVERBETERING. Reitdiep College Kamerlingh Onnes HAVO VWO

ONDERZOEK NAAR KWALITEITSVERBETERING. Reitdiep College Kamerlingh Onnes HAVO VWO ONDERZOEK NAAR KWALITEITSVERBETERING Reitdiep College Kamerlingh Onnes HAVO VWO Plaats : Groningen BRIN nummer : 13ZU C1 BRIN nummer : 13ZU 00 HAVO BRIN nummer : 13ZU 00 VWO Onderzoeksnummer : 290077 Datum

Nadere informatie

DIFFERENTIËREN MBV HET CIRCUIT

DIFFERENTIËREN MBV HET CIRCUIT DIFFERENTIËREN MBV HET CIRCUIT ERKCONFERENTIE MORGEN GAAN WE DIFFERENTIËREN! Ellen Schoonen Ellen@schoonenrekenmaar.nl Wat valt er in uw les te kiezen? Wanneer en wat kunnen leerlingen bij u in de les

Nadere informatie

Vragenlijst Formatief Toetsen Leerling

Vragenlijst Formatief Toetsen Leerling Vragenlijst Formatief Toetsen Leerling Deze vragenlijst is ontwikkeld door de Universiteit Twente en heeft als doel te onderzoeken hoe en in welke mate formatief toetsen wordt gebruikt door docenten en

Nadere informatie

Quickscan voor personeel

Quickscan voor personeel Quickscan 2018-2019 voor personeel Uitslagen Quick Scan SBO De Vlieger Inleiding In dit rapport worden de resultaten beschreven van de Quickscan 2018-2019 voor personeel van SBO De Vlieger. De gebruikte

Nadere informatie

Scan Professionele leercultuur op scholen Kohnstamm Instituut

Scan Professionele leercultuur op scholen Kohnstamm Instituut Scan Professionele leercultuur op scholen Kohnstamm Instituut De scan Professionele leercultuur op scholen is een instrument voor scholen voor voortgezet onderwijs waarmee in kaart wordt gebracht hoe ver

Nadere informatie