gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan zone voor windturbines Meer-Hoogstraten bijlage 3: toelichtingsnota Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap

Transcriptie

1 gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan zone voor windturbines Meer-Hoogstraten bijlage 3: toelichtingsnota Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap

2 colofon samenstelling Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap Departement Leefmilieu en Infrastructuur Administratie Ruimtelijke Ordening, Huisvesting en Monumenten & Landschappen Afdeling Ruimtelijke Planning verantwoordelijke uitgever AROHM Graaf de Ferraris-gebouw Koning AlbertII-laan 20 bus Brussel januari 2003

3 gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan zone voor windturbines Meer-Hoogstraten Gezien om gevoegd te worden bij het besluit van de Vlaamse regering van houdende definitieve vaststelling van het ontwerp van gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan 'zone voor windturbines' in Meer-Hoogstraten de minister-president van de Vlaamse regering de Vlaamse minister van Financiën en Begroting, Innovatie, Media en Ruimtelijke Ordening Patrick DEWAEL Dirk VAN MECHELEN

4 INHOUDSTAFEL BIJLAGE 3: TOELICHTINGSNOTA... 1 I. GROOTSCHALIGE WINDTURBINEPARKEN LANGSHEEN HOOFDWEGEN... 1 A ALGEMEEN BELEIDSKADER... 1 A.1 Europees beleid - Vlaams beleid... 1 A.2 Beleidsbrief Ruimtelijke Ordening ( )... 1 A.3 Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen... 1 B RUIMTELIJKE AFWEGING... 2 B.1 Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen en de omzendbrief EME/ B.2 Windplan Vlaanderen:... 3 B.3 Overige afwegingselementen... 4 II. ZONE VOOR WINDTURBINES IN MEER-HOOGSTRATEN... 5 A RUIMTELIJKE AFWEGING VAN DE LOCATIE TE MEER-HOOGSTRATEN... 5 B BESTAANDE FEITELIJKE EN JURIDISCHE TOESTAND... 6 B.1 Relatie met lopende of afgeronde structuurplanningsprocessen... 6 B.2 Bestaande toestand en relatie met overige plannen... 6 C BESTAANDE RUIMTELIJKE STRUCTUUR EN AFBAKENING VAN HET PLANGEBIED... 7 C.1 Afbakening van het plangebied... 7 C.2 Aandachtspunten in de bestaande ruimtelijke structuur... 8 D UITGANGSPUNTEN BIJ DE UITWERKING VAN EEN VOORSCHRIFT 'ZONE VOOR WINDTURBINES'... 9 E TOELICHTING BIJ DE VOORSCHRIFTEN DIE STRIJDIG ZIJN MET HET RUIMTELIJK UITVOERINGSPLAN... 10

5 1 I. Grootschalige windturbineparken langsheen hoofdwegen A Algemeen beleidskader A.1 Europees beleid - Vlaams beleid In 1997 heeft de Europese Commissie het witboek "Energie voor de Toekomst: Duurzame Energie" goedgekeurd. In dit Witboek werd een doelstelling opgenomen om tegen 2010 twaalf procent van het bruto binnenlands verbruik van de EU te halen uit hernieuwbare bronnen. Met het oog op het realiseren van die doelstelling heeft de Vlaamse regering deze optie ingeschreven in haar regeerakkoord onder de noemer "een vrije energiemarkt die voldoet aan de afspraken gemaakt in Kyoto" (deel 4, hoofdstuk 1, punt A.5). In het Vlaams decreet van 17 juli 2000 houdende de organisatie van de elektriciteitsmarkt werd door de Vlaamse overheid deze norm vertaald naar de doelstelling van drie procent tegen 2004, groeiend naar vijf procent in Het halen van deze doelstelling is niet vrijblijvend maar wordt vergezeld van boeteclausules voor de elektriciteitsleveranciers die deze doelstelling niet halen. Aangezien vanuit het Vlaams niveau een aantal locaties na een ruimtelijke en landschappelijke afweging bij voorkeur worden benut voor de inplanting van grootschalige windturbineparken (10MW en meer), is een planningsinitiatief noodzakelijk. Hiermee kan worden vermeden dat de gebieden die hiervoor in aanmerking komen, worden versnipperd door kleinere initiatieven. Bovendien vereist de realisatie van dit soort projecten in sommige gevallen een bestemmingswijziging voor die delen waarvoor heden geen stedenbouwkundige vergunning voor de inplanting van windturbines kan worden afgeleverd. A.2 Beleidsbrief Ruimtelijke Ordening ( ) In de beleidsbrief ruimtelijke ordening behoren de windturbines tot de ruimtelijke problemen en behoeften waarvoor een planmatige en procesmatige oplossing nodig is (punt 9.3). In die optiek kadert de opmaak van een gewestelijk RUP voor de inplanting van grootschalige windturbineparken langsheen hoofdwegen. A.3 Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen De opmaak van gewestelijke RUP's voor windturbines wordt niet voorop gesteld in het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen. Toch kan op basis van zowel de ruimtelijke principes (bundelingsprincipe, vrijwaren van de open ruimte) als de algemene principes die de grondslag vormen voor een duurzaam beleid (opwekking van hernieuwbare energie, optimaal gebruik van de afgewogen locaties) wordt de opmaak van gewestelijke RUP's voor windturbines vanuit het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen worden ondersteund. Vanuit deze principes is de keuze voor locaties langsheen hoofdwegen (en andere lijninfrastructuren) en aansluitend bij de stedelijke gebieden, grootschalige industrieterreinen of minstens bij kernen van het buitengebied een logisch gevolg. Bovendien wordt gekozen de gebieden die in een gewestelijk RUP worden opgenomen zo optimaal mogelijk te benutten voor windturbineparken op Vlaams niveau en alzo de verspreide inplanting van grootschalige turbines te ontmoedigen. Ontwerp gewestelijk RUP 'zone voor windturbines Meer-Hoogstraten'

6 2 B Ruimtelijke afweging B.1 Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen en de omzendbrief EME/ De omzendbrief EME/ vormt het afwegingskader en de randvoorwaarden voor de inplanting van windturbines. Hiermee vormt deze omzendbrief voor wat het ruimtelijk aspect betreft het voorlopig afwegingskader gebaseerd op de elementen en principes van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen. De omzendbrief gaat uit van drie elementen: duurzame ruimtelijke ontwikkeling, duurzaam energiegebruik en de voordelen van windenergie. Hierna zal enkel ingegaan worden op de aspecten van duurzame ruimtelijke ontwikkeling. Het beleid ten aanzien van hernieuwbare energiebronnen past binnen de uitgangshouding van een duurzame (ruimtelijke) ontwikkeling zoals ook geformuleerd in het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen. Relevant voor het locatievraagstuk van windturbines is vooral één van basisdoelstelling van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen, namelijk het behoud en waar mogelijk de versterking van het buitengebied. Complementair aan deze basisdoelstelling is er ook het ruimtelijk principe van de gedeconcentreerde bundeling dat uitgaat van het concentreren van activiteiten met als doel verdere versnippering van de open ruimte tegen te gaan. Hierbij is de bundeling met lijninfrastructuren en verticale landschapselementen van belang. Als basisprincipe geldt ook het duurzaam omspringen met de bestaande ruimte door bundeling en/of medegebruik. Duurzaam ruimtegebruik houdt in dat rekening wordt gehouden met de kwetsbaarheid en de draagkracht van het gebied. Er kan ook een nieuw landschapsbeeld worden geschapen die een meerwaarde oplevert en de positieve effecten in het licht stelt. De inplanting van windturbines kan bepaalde zichtbare grenzen in het landschap benadrukken. Door windturbines zoveel als mogelijk te bundelen, moet het behoud van de nog resterende open ruimte in het sterk verstedelijkte Vlaanderen worden gegarandeerd. De voorkeur gaat dan ook uit naar het realiseren van windenergieopwekking door middel van een clustering van windtrubines, veeleer dan een verspreide inplanting van verschillende individuele turbines. Dit clusteringsprincipe kan als volgt worden geoperationaliseerd: 1. Aangezien windturbines en windturbineparken moeten worden beschouwd al een gemeenschapsvoorziening of nutsvoorziening (energiebevoorrading van woningen en bedrijven), moet in de eerste plaats worden gestreefd naar een ruimtelijke concentratie van windturbines in de stedelijke gebieden en in de kernen van het buitengebied. Vermindering van de woonkwaliteit kan worden vermeden door te streven naar een bundeling van windturbines met bedrijventerreinen, bepaalde gemeenschapsvoorzieningen, grootschalige recreatieve infrastructuur, Uiteraard moeten het niveau en de reikwijdte van de voorzieningen (de schaal en de potentiële hinder van het windturbinepark) in overeenstemming zijn met het belang van de kern of het stedelijk gebied. Het principe van clustering kan met andere woorden niet resulteren in een grootschalig windturbinepark naast een kleine kern.

7 3 2. Omdat vanuit technisch oogpunt windturbines evenwel over een voldoende grote, obstakelvrije omgeving moeten kunnen beschikken, kan het bundelen van windturbines met woningen en/of bedrijvigheid niet strikt als een absolute ruimtelijke locatievoorwaarde worden gehanteerd. Een technisch haalbare locatie in de open ruimte kan worden onderzocht indien er naar een zo groot mogelijke ruimtelijke bundeling wordt gestreefd met andere infrastructuur, bij voorkeur lijninfrastructuur (wegen, spoorwegen, waterwegen, ), die reeds een belangrijke ruimtelijk-landschappelijke en visuele impact heeft. De uiteindelijke locatiekeuze voor windturbines zal steeds moeten passen binnen een samenhangende visie op de gewenste ruimtelijke structuur van het betrokken gebied. De afwegingscriteria hiervoor zijn: aansluiting van het project bij de schaal en de opbouw van het landschap en anderzijds het niet aantasten door het project van de structuur en de essentiële functies van de locatie. B.2 Windplan Vlaanderen: Het windplan Vlaanderen is een beleidsondersteunende studie die kadert in het VLIET-bis programma met steun van het Vlaams gewest. Het doel is tweeledig: de beschikbare ruimte voor windenergie in Vlaanderen inventariseren; een beleidsinstrument ontwikkelen voor een verantwoorde toepassing van windenergie in Vlaanderen; Deze studie gaat uit van een grondig en gedetailleerd onderzoek naar de technische (aansluiting op het net, milieumaatregelen) en economische aspecten (windaanbod en exploitatievoorwaarden, kostprijsevolutie, financiering, ) van de inplanting van windturbines gerelateerd aan een ruimtelijke analyse op basis van de bestemmingen van het gewestplan. Op basis van deze bestemmingen zijn positieve en negatieve buffers aangegeven rondom respectievelijk industrieterreinen, dienstverleningszones enerzijds en woongebieden, natuurgebieden, beschermde landschappen, vogel- en habitatrichtlijngebieden. Bovendien werden de gebieden van belang voor de luchtvaart op kaart aangebracht; in deze gebieden is de inplanting van windturbines mogelijk gehouden aan restricties inzake hoogte. De bestemmingen van het gewestplan werden in hun geschiktheid voor inplanting van windturbines ingedeeld in een drietal klassen: 1. In aanmerking komende gebieden met basiskleur groen (klasse 1); 2. Voorwaardelijke gebieden met basiskleur geel (klasse 2 en 3); 3. Uit te sluiten gebieden met basiskleur rood (klasse 0), paars (habitatregel), beige (beschermde monumenten en landschappen); Het eindresultaat is een kaart die een beeld geeft van de gebieden in Vlaanderen die in aanmerking kunnen komen voor de toepassing van windenergie. Het blijft echter noodzakelijk per project en per locatie het terrein te evalueren op geschiktheid voor inplanting van windturbines. Dit kan tevens inhouden dat een planningsinitiatief noodzakelijk is, omdat de geselecteerde zone in een gewestplanbestemming gelegen is waar de inplanting van windturbines niet vergunbaar is (agrarisch gebied, reservatiestrook, enz ).

8 4 B.3 Overige afwegingselementen Het Windplan Vlaanderen werd opgemaakt op basis van een stand van zaken van het gewestplan van 1 december Intussen zijn nog enkele lopende gewestplanwijzigingen afgerond waarmee geen rekening kon worden gehouden. Dit geldt evenzeer voor de wijzigingen als gevolg van een bijzonder plan van aanleg of in de toekomst een ruimtelijk uitvoeringsplan. Ten tweede blijft het noodzakelijk de locaties af te wegen op basis van de structuurplanningsprocessen die van toepassing zijn in deze gebieden. Steeds dient onderzocht of de opties uit deze plannen kunnen gehandhaafd blijven door het mogelijk maken van de inplanting van windturbineparken.

9 5 II. Zone voor windturbines in Meer-Hoogstraten A Ruimtelijke afweging van de locatie te Meer-Hoogstraten De locatie te Meer-Hoogstraten als zone voor windturbines werd weerhouden op basis van volgende elementen. Een eerste aspect is de aanduiding van de locatie in het Windplan Vlaanderen als een gebied dat met de hoogste prioriteit zeker in aanmerking komt voor windenergie (basiskleur groen). Vanwege de ligging langsheen een lijninfrastructuur en met een gunstig windaanbod (gemiddeld 6m/s op hoogte van 100m) komt dit gebied duidelijk in de schijnwerpers. Een tweede aspect is de mogelijkheid tot clustering van een windturbinepark met verschillende lijninfrastructuren (E19 en toekomstige HSL-lijn) en een grootschalig industrieterrein (douane- en transportzone). Het bedrijventerrein -oorspronkelijk ontstaan uit de douanezone- werd door opeenvolgende wijzigingen van het gewestplan uitgebreid tot zijn huidige toestand. Resultaat is een langgerekt terrein van 2.9 km tussen de landsgrens en de E19. Hiermee wordt de locatie erg interessant voor de inplanting van een grootschalig windturbinepark in een lijnvormige opstelling aan weerzijden van de lijninfrastructurenbundel en gekoppeld aan een grootschalig industrieterrein. Een derde aspect is dat er zich in of aansluitend bij deze locatie geen gebieden bevinden met een (potentieel) belang voor het functioneren van de natuurlijke structuur (potentiële grote eenheden natuur, grote eenheden natuur in ontwikkeling, habitatrichtlijngebieden, beschermde landschappen, ankerplaatsen). Een vierde aspect is het feit dat voor de locatie vanuit de lopende of afgeronde structuurplanningsprocessen geen tegenindicaties worden vastgesteld die de inplanting van windturbines op deze locatie onmogelijk maken (zie punt II.B.1). Tenslotte vergemakkelijkt de bestaande feitelijke toestand de mogelijkheden tot inplanting van windturbines (beperkte aanwezigheid van verspreid liggende bebouwing oostelijk van de E19, een grote obstakelvrije ruimte westelijk van het bedrijventerrein). Op basis van deze kenmerken werden reeds voorstellen voor inplanting van grote windturbines onderzocht. Dit project betrof al naargelang het alternatief de inplanting van 7 tot 9 windturbines van 2MW elk. Ook in Nederland bestaat er interesse om aansluitend bij deze locatie de inplanting van windturbines mogelijk te maken. De gemeente Breda heeft na afweging voor haar grondgebied deze locatie als één van de mogelijke inplantingplaatsen voor windturbines weerhouden. De kenmerken van het gebied aan Nederlandse kant van de grens zijn vergelijkbaar met die aan Belgische zijde waardoor een uitbreiding kaderend in een totaalproject perfect mogelijk is. Gezien de specifieke ligging van het plangebied is een afstemming van de projecten die zich aandienen aan beide zijden van de landsgrens wenselijk. Een grensoverschrijdend windturbinepark kan de locatie bovendien een duidelijke bakenfunctie (grensgebied) bieden.

10 6 B Bestaande feitelijke en juridische toestand B.1 Relatie met lopende of afgeronde structuurplanningsprocessen In het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen behoort deze locatie tot het buitengebied, meer bepaald tot de Noorderkempen als één van de belangrijkste gebieden van de agrarische structuur. Voor de verschillende onderdelen van de agrarische structuur op macroniveau worden ontwikkelingsperspectieven uitgewerkt voor ondermeer de regio's met concentratie en specialisatie van tuinbouw onder glas of plastic. In die gebieden -waaronder Hoogstratenwordt ten behoeve van gemeenschappelijke watervoorziening en afvalwaterzuivering gestreefd naar een optimale bundeling. In dezelfde optiek en op basis van het gedeconcentreerde bundelingprincipe (zie punt I.B.1) kan de inplanting van windturbines op deze locatie worden verantwoord. Het geeft ook aan dat windenergie ter plekke gunstig kan aangewend worden voor de verspreid liggende glastuinbouwbedrijven waarvan een aantal in de directe omgeving gelegen zijn. Conform het Ruimtelijk Structuurplan Provincie Antwerpen (BVR ) behoort de locatie tot de deelruimte Noorderkempen en meer specifiek de Open Kempen. Als ruimtelijk concept vanuit de invalshoek van de provincie wordt de deelruimte gezien als een open gebied met grootschalige landbouw en verspreide natuurlijke gebieden. Binnen deze deelruimte wordt Hoogstraten beschouwd als een belangrijk verdichtingspunt. Deze rol wordt geëxpliciteerd door middel van het geven van taakstellingen inzake woningen, bijkomende bedrijventerreinen en de verdere uitbouw van de tuinbouwfunctie. Specifiek wordt gewezen op het belang van de ligging nabij de Nederlandse grens en de noodzaak tot een samenhangende ontwikkeling van de transportzones Meer en Hazeldonk (NL). De provincie stelt vast dat deze grensoverschrijdende transportzone functioneert op bovenprovinciaal belang. In die optiek suggereert ze de transportzone te beschouwen als poort op Vlaams niveau. Het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan is op heden nog in zijn beginfase. Op basis van de huidige stand van dit proces zijn er geen indicaties van strijdigheid met dit plan. Bovendien wordt een bundeling van windturbines voorgesteld met elementen van bovenlokaal niveau waardoor de relatie met het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan beperkt is. B.2 Bestaande toestand en relatie met overige plannen Kaart 1.1: bestaande feitelijke toestand: percellering Kaart 1.2: bestaande feitelijke toestand: luchtfoto met aanduidingen Kaart 1.3: bestaande juridische toestand: gewestplan (toestand ) Kaart 1.4: bestaande juridische toestand: andere juridische plannen (situering vergunning ontsluiting en realisatie HSL-lijn).

11 7 Tabel 1: Type In het gebied grensstellend Gewestplan Turnhout (KB ) met wijzigingen Bestemmingen: industriegebied, transportzone, agrarisch gebied en landschappelijk waardevol agrarisch gebied; reservatiezone voor lijninfrastructuur. BPA geen geen Verkavelingen geen geen Beschermd monument geen geen Beschermd dorps- of stadsgezicht geen geen Beschermd landschap geen geen Ankerplaats geen geen Relictzone geen geen Vogelrichtlijngebied geen geen Habitatrichtlijngebied geen geen Turnhout (KB ) met wijzigingen Bestemmingen: Agrarisch gebied, landschappelijk waardevol agrarisch gebied, reservaatgebied, dagrecreatie en verblijfsrecreatie Ten noordwesten: grens met Nederland C Bestaande ruimtelijke structuur en afbakening van het plangebied C.1 Afbakening van het plangebied De afbakening van het gebied hangt nauw samen met de globale structuur van het gebied (zie A). Ten noorden vormt de landsgrens de begrenzing van het RUP. Deze valt westelijk van de E19 samen met de begrenzing van het bedrijventerrein. Aan dezelfde zijde van de E19 komt de zuidgrens gemakshalve overeen met de begrenzing van het bedrijventerrein (as van het oude tracé van de Krochtenstraat). Oostelijk van de E19 wordt de zuidgrens vanwege de aanwezige bewoning gekozen op 300m uit de as van de Krochtenstraat (brugdek). Vanwege het tracé van de toekomstige HSL-lijn en een parallelweg voor ontsluiting van het bedrijventerrein wordt de westelijke begrenzing vastgelegd op 300m vanuit de as van de E19 (toestand vóór verlegging). Voor de oostelijke begrenzing volstaat een parallellijn van 200m uit de as van de E19. Hoewel windturbines in principe vergunbaar zijn in de zone westelijk van de E19 (industriegebied en transportzone) wordt toch geopteerd ook dit gedeelte mee op te nemen in het plangebied van een gewestelijk RUP. Hiermee wordt in eerste instantie aangegeven dat elk initiatief dat binnen deze zone wordt genomen dient te kaderen in het visueel samenhangend totaalbeeld voor de ganse zone. Bovendien wordt hiermee aangegeven dat de locatie de potentie heeft de realisatie van een groot project mogelijk te maken wat een planningsinitiatief op Vlaams niveau verantwoordt. Aangezien het voorschrift voor dit RUP

12 8 in overdruk is, wijzigt dit in feite niets aan de onderliggende bestemming tenzij het feit dat de realisatie van windturbines mogelijk wordt gemaakt. In noordelijke richting (Nederlands grondgebied) kan de lijnvormige opstelling aan één of beide zijden worden voortgezet wat ook overeenkomt met de wens van de gemeente Breda (aanwezigheid douanezone en bedrijventerrein Hazeldonk). In zuidelijke richting is de inplanting van windturbines voorbij de grens van de transportzone niet wenselijk wegens de nabijheid van een reservaatgebied, de aanwezigheid van woningen aan de Krochtenstraat en de indringing in de open ruimte. C.2 Aandachtspunten in de bestaande ruimtelijke structuur Aangezien er een zone voor windturbines in overdruk als algemeen kader en geen concrete inplantingplaatsen voor windturbines worden afgebakend, behoeft de (cartografische) analyse van de bestaande ruimtelijke structuur en van de bestaande feitelijke toestand niet gedetailleerd plaats te vinden. De afweging van de concrete inplantingplaatsen zal uiteindelijk op het moment van de stedenbouwkundige vergunningsaanvraag gebeuren (zie D). Bijgevolg volstaan een uittreksel en een beschrijving van de luchtfoto en de topografische kaart. Het gebied ten westen zal op termijn volledig ingenomen zijn door bedrijven. Momenteel is het bedrijventerrein vrijwel volledig bezet met uitzondering van een strook langsheen de E19. Deze strook is vrijgehouden in afwachting van de realisatie van de HSL-lijn. Het bedrijventerrein wordt gekenmerkt door een aaneenschakeling van vaak grootschalige bedrijfsgebouwen met tussenliggend de openbare wegenis, parkings, tankstations en bureelgebouwen. Aan de zuidgrens van het gebied zijn enkele woningen en hoevegebouwen gelegen meer bepaald aan beide zijden van de Krochtenstraat. Bepaalde constructies zullen verdwijnen door de realisatie van de HSL-lijn of door realisatie van de bestemming transportzone. Het gebied ten oosten van de E19 bevat een verspreid nederzettingspatroon van boerderijen (veelal tuinbouwbedrijven) en landelijke bewoning alle in agrarisch gebied. Het noordelijk deel (tegen de landsgrens) is bestemd als landschappelijk waardevol agrarisch gebied vanwege de aanwezigheid van kleine landschapselementen. Dit gebied (alsook de E10-put) is belangrijk voor avifauna. De interferentie tussen dit weidevogelgebied en de zone voor windturbines langsheen de E19 is echter verwaarloosbaar op basis van adviezen van het Instituut voor Natuurbehoud. Bovendien vallen deze gebieden buiten het plangebied. De hoofdas wordt gevormd door een lokale verbindingsweg (Hoogeind) tussen Meer en Galder (NL). Vanuit deze as dringen een aantal wegen (al of niet verhard) het gebied in. Langs deze wegen ligt verspreid de bebouwing zonder echter binnen de af te bakenen zone voor windturbines te dringen met uitzondering van de bebouwing ter hoogte van De Mosten. De gronden zijn voornamelijk in gebruik als akker. In het noordelijk deel zijn een aantal percelen omgeven door kleine landschapselementen. De zone voor windturbines ligt aan weerszijden van de E19. Deze hoofdweg wordt aan de westelijke zijde gevolgd voor de aanleg van de HSL-lijn Antwerpen-Amsterdam. Intussen werd voor deze werken een aanvraag ingediend voor stedenbouwkundige vergunning. Deze aanvraag voorziet niet enkel in de aanleg van de spoorlijn (westelijk van de E19) doch ook in de parallelle wegenis ter ontsluiting van het omliggende gebied. Omdat de ruimte tussen de bedrijven en de E19 ter hoogte van De Mosten beperkt is, wordt tevens plaatselijk voorzien in het verleggen van de E19 in oostelijke richting. Om die reden werd de reservatiestrook op die plaats ruimer gekozen. Voor de inplanting van windturbines is deze zone ter hoogte van De

13 9 Mosten overigens minder interessant vanwege de ligging van bewoning op de rand en binnen het plangebied. D Uitgangspunten bij de uitwerking van een voorschrift 'zone voor windturbines' Aangezien het vastleggen van exacte inplantingplaatsen voor de windturbines op de locatie te Meer-Hoogstraten afhankelijk is van verschillende factoren, werd geopteerd de zone voor windturbines op te vatten als een strook aan weerszijden van de E19 waarbinnen de inplanting van windturbines mogelijk wordt gemaakt. Onder meer volgende factoren zijn bepalend voor de uiteindelijke keuze van de exacte inplantingplaatsen: het huidig ruimtegebruik op en in de onmiddellijke omgeving van de inplantingplaats (bedrijven, woningen, ); het vermogen, de daarvoor vereiste minimale grootte van en optimale tussenafstand tussen de windturbines; de evolutie van de techniek; de bereidheid van de grondeigenaar om de inplanting van een windturbine toe te laten; de bereikbaarheid met het oog op installatie en onderhoud. Zonder deze kennis is het dan ook voor het Vlaams gewest onmogelijk om reeds in het ruimtelijk uitvoeringsplan een visueel samenhangend totaalbeeld vast te leggen. Dit visueel samenhangend totaalbeeld wordt vastgesteld op basis van de eerste aanvraag voor stedenbouwkundige vergunning waarbij een inplantingvoorstel wordt gedaan op basis van deze factoren en op basis van de gebiedsgebonden bepalingen. Dit visueel samenhangend totaalbeeld zal nadien het toetsingskader vormen voor latere aanvragen. De analyse van vermelde factoren blijft grotendeels noodzakelijk. Het aanduiden van deze zone waarin bestaande constructies, zoals woningen, bedrijfsgebouwen of wegen gelegen zijn, houdt bijgevolg niet in dat deze constructies zullen moeten worden verwijderd om windturbines in te planten. In de vergunningsaanvraag zal een initiatiefnemer moeten aantonen op welke manier de windturbines in het bestaande ruimtegebruik worden ingepast. Hetzelfde geldt ook voor de wegenis om de windturbines te bereiken, waarbij zo veel als mogelijk gebruik moet worden gemaakt van bestaande (landbouw)wegen. Volgende principes staan voorop binnen deze zone voor windturbines: 1. het behoud van de/een in grondkleur aangeduide bestemming met de mogelijkheid tot de inplanting van windturbines; 2. het toezien op de visuele samenhang voor de totaliteit van de locatie. 3. het optimaal gebruik van de aangeduide locatie voor de winning van hernieuwbare energie volgens het BATNEEC-principe (best beschikbare technologie die geen buitensporige kosten met zich meebrengt); Het basisvoorschrift beperkt zich tot deze essentiële elementen. Deze worden als volgt vormgegeven. Het eerste uitgangspunt levert de bepalingen op waardoor de redelijke benutting van de in grondkleur bestaande bestemming mogelijk blijft ondanks de inplanting van windturbines en

14 10 vice versa. De in grondkleur bestaande bestemming bestaat in eerste instantie uit de bestemming vastgelegd in een bestemmingsplan (BPA of gewestplan) alsook de gebieden die werden afgebakend op basis van Europese regelgeving (Ramsar-, vogel- en habitatrichtlijngebieden). Meestal zijn deze laatste echter niet in het geding vanwege de onverenigbaarheid met de inplanting van windturbines. In de bestaande toestand is aangegeven hoe de zone voor windturbines zich verhoudt tot deze gebieden. Om het tweede en derde uitgangspunt waar te maken, wordt het eerste project -dat een groot project moet zijn- beeldbepalend voor de verdere invulling van de zone. Dit project zal overigens ook getoetst worden aan een visueel samenhangend totaalbeeld voor de gehele zone dat bovendien wordt vastgelegd op basis van de gebiedsgebonden bepalingen (minimum te realiseren MW voor ganse gebied, minimum aantal te realiseren windturbines bij de eerste aanvraag voor stedenbouwkundige vergunning). Deze elementen worden bepaald in overleg met de gewestelijke administratie bevoegd voor het energiebeleid. Het opleggen van een minimum te realiseren vermogen dient in deze context te worden opgevat als een noodzakelijk gegeven om te komen tot een zo optimaal mogelijk benutten van de meest geschikte locaties voor de inplanting van windturbines en het vermijden van versnipperde inplantingen in open ruimtegebieden. De aanvrager van een stedenbouwkundige vergunning voor een project dat uitvoering voorziet van de bepalingen van dit RUP dient bij zijn aanvraag een nota te voegen waarin hij zijn project verantwoordt op basis van de hiervoor aangegeven bepalingen en het inpast in het visueel samenhangend totaalbeeld. Zowel in Besluit van de Vlaamse regering van 4 november 1997 omtrent de vaststelling van de samenstelling van het dossier voor de aanvraag om een bouwvergunning als in de bijbehorende omzendbrief RO/98/01 (dd ) zijn er aanknopingspunten om deze extra verantwoordingsstukken te vragen ter beoordeling van de stedenbouwkundige vergunning. In de omzendbrief EME/ betreffende het afwegingskader en randvoorwaarden voor de inplanting van windturbines wordt uitvoerig ingegaan op de vereiste inhoud van de bij de aanvraag in te dienen verantwoordingsnota (milieunota). E Toelichting bij de voorschriften die strijdig zijn met het ruimtelijk uitvoeringsplan Gelet op het feit dat de bestemming opgevat is als een bestemming in overdruk met behoud van de onderliggende bestemming, zijn er geen strijdigheden met de huidige bestemming waarop de overdruk wordt geplaatst. Uit de analyse van de bestaand juridische toestand blijkt bovendien dat er geen bepalingen dienen opgeheven te worden om de realisatie van de bestemming in overdruk mogelijk te maken. Enige discussie kan ontstaan omtrent het landschappelijk waardevol agrarisch gebeid noordoostelijk van de E19. De inplanting van windturbines in deze bestemming is volgens het Windplan Vlaanderen niet onverenigbaar. Dit wordt tevens bevestigd in de omzendbrief EME/ betreffende het afwegingskader en randvoorwaarden voor de inplanting van windturbines. In deze omzendbrief wordt uitvoerig ingegaan op het element landschap inzake de inplanting van windturbines. Hierbij dienen echter wel volgende bedenkingen te worden geformuleerd: Ten eerste is een windturbine een uitgesproken verticaal en van op grote afstand zichtbaar element in het landschap. Dit zou tot gevolg hebben dat grote afstandsregels zouden moeten

15 11 gelden ten aanzien van gebieden die landschapsgevoelig zijn zonder dat hiervoor de impact volledig kan worden weggewerkt. Ten tweede zijn de landschappelijk waardevolle gebieden op het gewestplan als aanvullende aanduiding bij een basisbestemming afgebakend tot op perceelsgrens. De impact van een turbine in het gebied kan in het geval van aansluiting bij een verstedelijkt landschap soms minder invloed hebben dat de inplanting net buiten de begrenzing van de aanvullende aanduiding landschappelijk waardevol doch gelegen in een aaneengesloten open ruimtegebied. Hieruit volgt dat het landschappelijk karakter plaats per plaats dient bekeken te worden. Ten derde kan met de inplanting van windturbines net aan landschapsopbouw worden gedaan. De inplanting van windturbines in de directe nabijheid van de infrastructurenbundel E19/HST-lijn en het grootschalig industrieel karakter van de transportzone kan derhalve worden beschouwd als een baken die bovendien samenvalt met de begrenzing van het landschappelijk waardevol agrarisch gebied. In die optiek kan het zelfs het waardevol karakter van het landschappelijk waardevol agrarisch gebied versterken. Concreet voor de locatie te Hoogstraten-Meer kan als conclusie derhalve worden gesteld dat de impact op het open ruimtekarakter van het landschappelijk waardevol gebied noordoostelijk van het plangebied gering is en eerder een bakenfunctie vervult bij de begrenzing van dit grote open ruimtegebied. Bovendien zal de inplanting van windturbines binnen het plangebied van dit RUP niet willekeurig gebeuren maar volgens een welbepaalde logische ordening waarvoor de criteria worden omschreven in de stedenbouwkundige voorschriften bij dit RUP. De exacte inplantingsplaatsen worden vastgelegd op basis van de in te dienen stedenbouwkundige vergunning(en). Als onderbouwing van de aanvraag dient de projectontwikkelaar de elementen uit de omzendbrief te motiveren in een milieunota.