Objectieve functioneringsmeetlat: Hoeveel beter word ik van de zorg in het ziekenhuis?

Transcriptie

1 Objectieve functioneringsmeetlat: Hoeveel beter word ik van de zorg in het ziekenhuis? MEDISCHE AFDELING H Ziekte of ziek zijn kun je op allerlei manieren definiëren. Maar waar het een patiënt uiteindelijk om gaat, is in welke mate een aandoening hem of haar belemmert in het dagelijks en sociaal leven. Diezelfde maatstaf kan een patiënt ook hanteren bij de beoordeling van de ziekenhuiszorg: hoe functioneerde ik toen ik het ziekenhuis in kwam en hoe heeft de behandeling mijn situatie verbeterd? Gek genoeg voorziet de huidige methodiek in ziekenhuiszorg niet in eenduidige en objectief meetbare antwoorden (uitkomstmaat) op deze beide vragen: wat zijn precies de beperkingen die patiënten ervaren in het dagelijks leven als gevolg van een bepaalde aandoening en wat is het objectief meetbare effect daarop van een therapie. Dat wil zeggen, tot voor kort. Onderzoekers van het Maastricht UMC+ hebben voor neurologische aandoeningen een nieuw instrument ontwikkeld dat deze antwoorden wél geeft. Deze functioneringsmeetlat heeft potentieel een enorme meerwaarde voor patiënten, artsen, ziekenhuizen en alle andere partijen in de zorg. Het Maastricht UMC+ zoekt daarom partners die willen investeren in verdere ontwikkeling.

2 Een objectieve meetlat Objectieve resultaten vergen een objectieve meetlat (uitkomstmaat). Vergelijk het met een meetlint waarmee je iemands lengte meet: kind A is 1.60 meter, kind B is 1.50 meter. Met dit meetlint weet je niet alleen objectief hoe lang A en B zijn, je weet ook dat A langer is dan B en dat het verschil tussen A en B precies 10 cm is. Bovendien, als je beide kinderen na een paar jaar nog eens meet, zie je dat A inmiddels 10 cm gegroeid is en B 15 cm. Het meetlint levert diverse objectieve waarden op. Deze waarden hebben voor iedereen dezelfde betekenis, eenzelfde eenheid (namelijk centimeters) en het maakt niet uit wie de meting verricht. Objectieve waarden dus. Voor ziektebeelden zou je ook zulke objectieve waarden willen verkrijgen, het liefst met gebruikmaking van één meetlat: hoe beperkt is iemand in het dagelijks functioneren als gevolg van een bepaalde aandoening ( lengte) en wat is het effect van een behandeling op zijn of haar functioneren ( groei). Daarnaast is het informatief om te weten welke aandoeningen beperkender zijn dan andere ( verschil). En dat uitgedrukt in eenzelfde vaste waarde. Partners gezocht voor verdere ontwikkeling Tot voor kort bestond een dergelijke objectieve meetlat, zo n uitkomstmaat, in de ziekenhuiszorg niet. Tot voor kort, want onderzoekers op het gebied van spierziekten in het Maastricht UMC+ hebben nu voor een aantal spieraandoeningen zo n meetlat ontwikkeld. Een meetlat die niet alleen objectieve, maar ook bijzonder waardevolle informatie levert over de kwaliteit en effectiviteit van de geleverde zorg. Waardevol voor patiënten, voor specifieke ziektebeelden, voor artsen, maar zeker ook voor ziekenhuizen en zorgverzekeraars. Op basis van de succesvolle toepassing binnen het specialisme Neurologie wordt nu gezocht naar partners om deze methode uit te rollen naar andere specialismen en ziekenhuizen. Drie problemen ondervangen De meetlat van het Maastricht UMC+ ondervangt drie bekende problemen met de huidige uitkomstmaten: de huidige methodiek levert geen reëel eenduidig beeld op van het dagelijks functioneren van een patiënt, veranderingen in de waarden als gevolg van therapie zijn niet of lastig te duiden en diverse meetmethoden zijn onderling niet te vergelijken. Een uitleg. De klassieke methode binnen de neurologie en bij chronische ziekten in het algemeen om te bepalen hoe ziek iemand is, is een patiënt een groot aantal meerkeuzevragen voor te leggen over allerlei aspecten van zijn ziekte. De patiënt kan op een schaal van bijvoorbeeld 1 (onmogelijk uitvoerbaar) tot soms 10 (zonder probleem uitvoerbaar) aangeven wat hij of zij aan belemmeringen ervaart. Al die antwoorden worden bij elkaar opgeteld en het gemiddelde levert een somscore, een totaalscore op. Het probleem met de somscore is, dat het geen reëel beeld oplevert van de dagelijkse praktijk. Een gechargeerd voorbeeld: stel dat patiënt A een 1 invult op de vraag of hij met knopen en ritsen kan omgaan en een 10 geeft voor het kunnen lopen. Patiënt B geeft precies de omgekeerde antwoorden: knopen en ritsen gaat zonder problemen, maar lopen is onmogelijk. Voor beide patiënten levert dit dezelfde somscore op. Maar in het dagelijks leven zullen de beperkingen bij patiënt A van meer fijnmotorische aard zijn (moeite met handelingen zoals aankleden, knopen, ritsen, mes en vork, snijden van groenten etc) terwijl de belemmeringen van patiënt B meer met mobiliteit te maken hebben. In dit geval geldt dus niet dat het geheel de som der delen is: de dagelijkse situatie van patiënt A is volstrekt anders dan die van patiënt B. Anders gezegd: de vragen gaan over dagelijkse activiteiten, wat op zich goed is, maar de getallen die gekoppeld worden aan de antwoorden van patiënten hebben eigenlijk geen betekenis voor het dagelijks functioneren. Het zijn geen vaste waarden zoals centimeters, maar arbitrair gekozen waarden.

3 Het tweede probleem in de huidige methodiek is dat de schaalverdeling niet vast is. Een meetlint heeft een vaste waarde: het verschil tussen 1.65 m en 1.75 is 10 cm. Het verschil tussen 2.00 m en 2.10 m is ook 10 cm. Voor de huidige uitkomstmaten in de zorg geldt dat niet: een verschuiving van 10 naar 5 kan in de dagelijkse praktijk voor de patiënt een heel ander effect betekenen dan de verschuiving van 30 naar 25. Dit maakt zo n verschil ook heel lastig te duiden voor een arts: de beide verschuivingen suggereren dat het om dezelfde verbetering gaat, maar omdat de getallen geen vaste waarde hebben, verliezen ze daarmee hun informatiewaarde. Het derde probleem is dat er voor eenzelfde aandoening diverse meetinstrumenten zijn. Die leveren allemaal uitkomstmaten op, maar die zijn onderling niet te vergelijken. De ene 10 is de andere niet. Daarmee verliezen dit soort getallen ook hun waarde: de bevindingen van diverse methoden kunnen niet naast elkaar gelegd worden. De functioneringsmeetlat lost al deze problemen op. De meetlat in het kort De meetlat van het Maastricht UMC+ zet twee essentiële zaken tegen elkaar af: dagelijkse handelingen en de mate waarin een patiënt daar beperkingen in ervaart. Dit gebeurt volgens het RASCH-model. Mate van dagelijks functioneren en handelingen op één liniaal Meer zieke patient Slechter functioneren Minder zieke patient Beter functioneren logit 1 logit Makkelijke taken Moeilijke taken De dagelijkse handelingen Welke aandoening iemand ook heeft, in grote lijnen hebben we allemaal te maken met dezelfde dagelijkse handelingen: uit bed komen, naar de wc gaan, wassen en tanden poetsen, ontbijten, de deur uit gaan, werken, boodschappen doen, eten maken, gaan slapen et cetera. Uit al die handelingen wordt, mede op basis van informatie van een groot aantal patiënten en expertise van specialisten, een lijst gemaakt met een serie dagelijkse handelingen die relevant zijn voor een bepaald ziektebeeld. De uiteindelijke samenstelling van vragenlijsten varieert per aandoening. Het heeft immers geen enkele zin om een patiënt die niet kan lopen te vragen of hij moeite heeft met traplopen. Patiënten bepalen dus mede welke dagelijkse handelingen relevant zijn. Zo ontstaat voor elk ziektebeeld een eigen serie handelingen die op de meetlat terecht komen. Deze meetlat is dus ziektespecifiek.

4 Vaste waarden en een nulpunt Vervolgens worden alle handelingen ingedeeld van eenvoudig uit te voeren tot moeilijk of zwaar om uit te voeren. Ook dit gebeurt op basis van informatie van patiënten en de kennis van specialisten. Elke handeling die bij een bepaalde ziektebeeld bevraagd wordt, krijgt een bepaalde waarde toegekend op de meetlat: een boterham klaarmaken kent op een specifieke meetlat bijvoorbeeld de waarde -5 (eenvoudig) terwijl trap op lopen met boodschappen +5 is (moeilijk). Zo ontstaat op elke meetlat niet alleen een duidelijke en vaak logische indeling van eenvoudig naar moeijlijk, er is ook een bepaalde drempelwaarde vast te stellen, een soort nulpunt. Dat is het punt waarop je zegt hier kan iemand gemiddeld functioneren, daarboven redelijk tot prima, daaronder minder en minder. Vaste eenheid: Logit Bij deze ziekte-specifieke meetlat worden veranderingen in het dagelijks functioneren bij een patiënt uitgedrukt in zogenaamde Logits. Het interval tussen -5 en -4 is dus 1 Logit, het verschil tussen +4 en +5 is ook 1 Logit. Hierdoor kan het effect van een therapie dus weergegeven worden in vaste waarden: de situatie van een patiënt verandert met zoveel Logits. 3 antwoordmogelijkheden Nu de meetlat klaar is, wordt gemeten hoe de patiënt functioneert bij binnenkomst in het ziekenhuis. Bij elke handeling op de meetlat geven patiënten aan of ze deze niet, met moeite, of zonder moeite kunnen uitvoeren. Er zijn dus 3 antwoordmogelijkheden. Op basis van de antwoorden van de patiënt komt er een bepaalde score uit. Wie ver aan de linkerkant van de meetlat scoort, ervaart dus veel beperkingen in het dagelijks leven, terwijl iemand met een score die hoog in de plus zit, redelijk tot goed kan functioneren (zie figuur boven). De meerwaarde: effect van zorg is nu meetbaar Elke meetlat heeft dus vaste waarden. Hierdoor geven de uitkomsten van de vragenlijsten een reëel beeld van het daadwerkelijk functioneren van een patiënt en worden ook effecten van een therapie objectief zichtbaar. Nog steeds zal het in de praktijk zo zijn dat patiënt A een ander soort beperking ervaart in het dagelijks en sociaal functioneren dan patiënt B, maar als ze beiden 2 Logits verbeteren, is de verbetering objectief even groot. Zo zijn de effecten van therapie bij verschillende patiënten dus ook objectief met elkaar te vergelijken. Vergelijken van ziektebeelden, afdelingen en ziekenhuizen Deze functioneringsmeetlat is dus niet alleen voor een individuele patiënt van belang, omdat deze zo de ontwikkeling in het eigen ziektebeeld kan volgen. De meetlat is minstens zo relevant voor artsen, specialismen die te maken hebben met diverse ziektebeelden, voor afdelingen binnen ziekenhuizen en voor het ziekenhuis als geheel. De meetlatten maken het mogelijk om ziektebeelden met elkaar te vergelijken in termen van hoezeer patiënten hierdoor belemmerd worden in hun functioneren. Deze vergelijking gebeurt door ziekte-specifieke meetlatten met elkaar te verankeren. Bepaalde handelingen komen op meerdere meetlatten voor. Door de meetlatten op die punten met elkaar te verbinden en naast elkaar te leggen, kun je zien in welke mate de ene ziekte patiënten meer belemmert dan andere aandoeningen. Maar zo wordt ook een vergelijking mogelijk tussen de effectiviteit van diverse therapieën op diverse afdelingen binnen ziekenhuizen en daarmee uiteindelijk de effectiviteit van de verleende zorg van een ziekenhuis als geheel. Door de scores van therapie naast elkaar te leggen, zie je waar de beste

5 resultaten geboekt worden en waar therapie weinig effect heeft op het functioneren van de patiënt. Door de scores van diverse afdelingen naast elkaar te leggen, kun je zien in hoeverre het geheel aan ziekenhuiszorg bijdraagt aan een beter functioneren van een patiënt en kunnen resultaten tussen ziekenhuizen worden vergeleken: van ziektebeelden en het functioneren van afdelingen tot één maat voor het functioneren van een ziekenhuis als geheel. Marktwaarde: partnership gezocht Ook voor marktpartijen in de zorg levert dit relevante en noodzakelijke informatie over het effect van geleverde zorg. En dat bepaalt immers de tevredenheid van de patiënt: hoe functioneerde ik toen ik het ziekenhuis in kwam en hoe heeft de behandeling mijn situatie verbeterd? Daarmee heeft deze methodiek grote marktwaarde. Zoals aangegeven is het Maastricht UMC+ op zoek naar een samenwerkingspartner die de meerwaarde van dit project inziet. Gezien het grote maatschappelijke belang van de doorontwikkeling van deze meetlat gaat de voorkeur uit naar een maatschappelijk betrokken bedrijf, zoals een verzekeraar, patiëntenorganisatie, farmaceutisch bedrijf of (semi-) overheidsinstelling. Maastricht UMC+ biedt in dit partnership toegang tot patiënten, onderzoeksfaciliteiten en diverse mogelijkheden op het gebied van subsidies. Geïnteresseerd en meer weten? Ivo George, Business Developer Maastricht Valorisation Center Oxfordlaan EV Maastricht The Netherlands +31(0) (0)