Inleiding tot het Nederlands belastingrecht

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Inleiding tot het Nederlands belastingrecht"

Joannes de Winter
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Inleiding tot het Nederlands belastingrecht eerste tot en met zevende druk door mr. H.J. Hofstra f in leven oud-koogleraar in het belastingrecht aan de Rijksumrersiteit le Leiden achtste druk bewerkt door dr. R.E.C.M. Niessen hoogleraar belastingrecht aande Univeniteit Maastricht achtste druk 2002 KLUWER - DEVENTER

2 Inhoud Lijst van gebezigde afkortingen XIII I BEGRIPENBETEKENISVANDEBELASTING i i GRONDSLAGENGESCHIEDENISVANDEBELASTINGHEFFING i I.I Belastingheffing en Staat i 1.2 De belasting en definancieringvan de overheidsuitgaven De geschiedenis van de belastingheffing De betekenis van de geschiedenis De oorsprongen De ontwikkeling van de Nederlandse belastingheffing tot De bezetting en daarna Samenloop met de internationale ontwikkelingen 16 2 HET BEGRIP BELASTING Het traditionele belastingbegrip De functie van het belastingbegrip De kritiek op het traditionele belastingbegrip De overheidsheffing Het begrip overheidsheffing De indeling van de overheidsheffingen Een hedendaags belastingbegrip Definitie van het belastingbegrip De consequenties van een ruimer belastingbegrip Bestemmingsbelastingen Winsten krachtens overheidsmonopolies De'socialeverzekeringspremies Ontstaan en ontwikkeling Verzekeringspremie of belasting Milieuheffingen Andere publiekrechtelijke heffingen n Classificatie van de belastingtypen 28 3 BETEKENIS EN GEVOLGEN VAN DE BELASTINGHEFFING Belastingheffing en overheidsuitgaven De gevolgen van de belastingheffing in het algemeen De economische gevolgen van de belastingheffing Belastingheffing en economie Reactiemogelijkheden van de belastingbetaler 36 VII

3 Belastingcompensatie Belastingheffing en besparingen Belastingvlucht Belastingheffing en ondernemingsbeleid Belastingheffing en conjunctuur Belastingheffing en economische groei De sociale gevolgen van de belastingheffing De sociologische aspecten van de belastingheffing WIE DRAAGT DE BELASTING? HET VRAAGSTUK VAN DE OVERDRACHT Het begrip overdracht De oplosbaarheid van het vraagstuk De huidige stand van het vraagstuk 54 5 DEBELASTINGDRUKENDEGRENZENVANDE BELASTINGHEFFING De historische ontwikkeling Het begrip belastingdruk De grenzen van de druk De macro-economische beoordeling Belastingdruk en belastingbetaler Conclusies 64 II BELASTMGTffiORIEEN EN BELASTINGBEGINSELEN 65 6 BELASTINGBEGINSELEN Inleidende opmerkingen Rechtsbeginselen in het algemeen De problematiek van de belastingbeginselen Het begrip belastingbeginsel De mogelijkheid van specifieke belastingbeginselen De doelmatigheid van het recht Belastingbeginselen en belastingbeleid 72 7 BELASTINGTHEORIEEN Inleidende opmerkingen De 'voorklassieken' Adam Smith en de 'klassieken' De offertheorieen en de leer van de absolute belastingplicht De modeme belangentheorieen De draagkrachttheorie De 'functional finance' Beoordeling 84 VIII

4 8 DE BELASTINGHEFFING ALS INSTRUMENT VAN HET ALGEMENE OVERHEIDSBELEID Neutraliteit en nevendoeleinden Belastingheffing en economisch beleid De doeltreffendheid van hetfiscale instrument Economisch beleid Inkomensbeleid Belastinguitgaven en inkomensprijzen Vergroening Besluit 96 9 HEDEN EN TOEKOMST Inleidende opmerkingen Grondslagen van een hedendaagse belastingtheorie Geldende uitgangspunten Naar een andere belastingstructuur? Enkele actuele problemen Belangenbeginsel, productiebelastingen en opbrengstbelastingen Uitgaven-of inkomensbelasting De inkomstenbelasting Belastingen naar het vermogen Internationale verhoudingen Algemene gezichtspunten DeEG De vennootschapsbelasting 116 III BEGRIP, BRONNEN EN STRUCTUUR VAN HET NEDERLANDSE BELASTINGRECHT HET NEDERLANDSE BELASTINGRECHT: ALGEMENE OPMERKINGEN Omvang en bronnen van het Nederlandse belastingrecht De wettelijke grondslag Verdragen Het Gemeenschapsrecht Delegatie in het belastingrecht De grondslagen Het delegatiebeleid De rechtskracht van de door lagere organen uitgevaardigde algemene regelingen De verhouding van het belastingrecht tot andere delen van het recht De ontwikkeling van het belastingrecht Belastingrecht en civiel recht Belastingrecht en strafrecht 130 IX

5 Belastingrecht en administratief recht Belastingrecht en het recht met betrekking tot andere publiekrechtelijke heffingen De gebondenheid aan de wet Wet en beleid Wet en algemene rechtsbeginselen (buitenwettelijk recht) Het fiscale compromis De aansprakelijkheid van de belastingadministratie voor onrechtmatig handelen Bijzondere kenmerken van het belastingrecht Fiscale interpretatiemethoden en rechtsvinding; fraus legis en richtige heffing Rechtsvinding als algemeen vraagstuk Fiscale rechtsvinding Fraus legis en richtige heffing De rechtszekerheid in het belastingrecht BRONNEN EN STRUCTUUR VAN HET NEDERLANDSE BELASTINGRECHT Heffingswetten en algemene wetten Het Nederlandse rijksbelastingstelsel De structuur van het stelsel DE UITVOERTNG VAN DE BELASTINGWET Betekenis van de belastingtechniek De belastingbetaler Vertegenwoordiging; de belasringadviseur De belastingadministratie Het klantvriendelijke beleid De systemen van heffing naar Nederlands recht Forfaitaire regelingen De kosten van de belastingheffing De controle en de fraude De controle De fraude HOOFDLIJNEN VAN HET NEDERLANDSE BELASTINGRECHT DeAWR De inkomstenbelasting 188 J 3-3 Voorheffingen op de inkomstenbelasting De vermogensbelasting De vennootschapsbelasting De successierechten De omzetbelasting De invoerrechten en accijnzen De belastingen van rechtsverkeer Motorrijtuigenbelasting en milieuheffingen 225

6 11.ii Het gemeentelijke belastinggebied Het Internationale belastingrecht 231 IV DEBELASTINGSCHULD BELASTINGSCHULDENBELASTINGSCHULDENAAR Materiele en formele belastingschuld De publiekrechtelijke grondslag van de belastingverbintenis De betekenis van de aanslag bij de aanslagbelastingen De vaststelling van de aanslag Afwijkingen tussen materiele belastingschuld en aanslag; navordering Voorlopige aanslagen Andere belastingen dan aanslagbelastingen Soorten van belastingaanslagen Latente belastingschulden De belastingschuldenaar; hoofdschuldenaar en medeschuldenaren De belastingvordering De hoofdschuldenaar De mede-aansprakelijkheid van derden krachtens de belastingwet De mede-aansprakelijkheid krachtens overeenkomst Het zakelijke verhaalsrecht DE OMVANG VAN DE BELASTINGSCHULD De grondslagen voor de berekening van de belastingschuld Het belastbare feit Het voorwerp van de belasting De maatstaf van heffing Het waardebegrip De rarieven Inflatie en belastingheffing BESTAAN EN TENIETGAAN VAN DEBELASTINGSCHULD Het bestaan van de belastingschuld Het tenietgaan van de belastingschuld 269 V BELASTINGADMINISTRATIE EN BELASTINGBETALER DE BIJKOMENDE VERPLICHTINGEN De verhouding tussen belastingadministratie en belastingbetaler; algemene opmerkingen De bijkomende verplichtingen De historische ontwikkeling De bijkomende verplichtingen krachtens de AWR 275 XI

7 Bijkomende verplichtingen inzake invoerrechten en accijnzen MAATREGELENVANDWANG Het karakter van de dwangmaatregelen De dwanginvordering Inleidende opmerkingen Het 'open' stelsel De grondslag van de dwanginvordering De tenuitvoerlegging van het dwangbevel Hetfiscalevoorrecht en het bodemrecht Gijzeling De waarborgen voor een rechtmatige wetstoepassing Andere maatregelen van dwang HET FISCALE STRAFRECHT Geschiedenis Strafrecht en strafvordering volgens de AWR Strafrecht en strafvordering inzake invoerrechten Het quasi-strafrecht der belastingen De geschiedenis van de administratieve boeten Naar een nieuw stelsel Beoordeling van de administratieve boeten 295 VI DERECHTSBESCHERMINGVANDEBELASTINGBETALER DERECHTSPRAAKINBELASTINGZAKEN De grondslagen De administratieve voorbehandeling De procedure voor het gerechtshof De schriftelijke voorbereiding De mondelinge behandeling Deuitspraak Vereenvoudigde behandeling van het beroep Voorlopige voorziening Herziening Komend recht Het beroep in cassatie College van beroep voor het bedrijfsleven 320 Register van aangehaalde werken 321 Register van onderwerpen 336 XII

Vergelijkbare documenten

Hoofdlijnen van het Nederlands belastingrecht

Hoofdlijnen van het Nederlands belastingrecht door Mr. P.M. van Schie Prof. dr. CA. de Kam Mr. J. Lamens Mr. drs. F.J.P.M. Haas Twaalfde herziene druk Kluwer Deventer - 2004 INHOUDSOPGAVE Voorwoord bij