EC-HbsCC: Excel programma voor berekening van erosiecorrosie op basis van de publicatie van Kastner en Riedle (1986).
|
|
- Adriaan Bosman
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 EC-HbsCC: Excel programma voor berekening van erosiecorrosie op basis van de publicatie van Kastner en Riedle (1986). In 1982 publiceerden Heitmann en Kastner 1 uitgebreid de resultaten van de erosiecorrosie experimenten van KWU Siemens. Enkele jaren na deze publicatie hebben Kastner en Riedle 2 (1986) bovenstaande model in een software programma verwerkt. Weer enkele jaren later is het programma door KWU Siemens tot een uitgebreid software pakket (WATCHEC) omgewerkt dat nu in veel centrales wordt toegepast. Met het hedendaagse Excell programma is het mogelijk de complexe formules van Kastner en Riedle in een flexibel programma om te zetten. Op basis van hun publicatie van 1986 is dan ook de EC- HbsCC excell file gemaakt. Eerder werd ook door KEMA al een dergelijke eenvoudige versie gemaakt, KASEC (KEMA Assist System for Erosion Corrosion) (Huijbregts,Uilhoorn en Wels 3, 1997). Vooral bij schades is een rekenmodel zeer gemakkelijk om te helpen de oorzaak van de erosie corrosie vast te stellen. Erosie corrosie experimenteel werk van Kastner en Riedle In 1982 publiceerden Heitman en Kastner 1 de resultaten van de uitgebreide erosiecorrosie experimenten van KWU Siemens. Voorbeelden van de meetgegevens zijn gegeven in de figuren 1, 2 en 3. Figuur 1. De invloed van stroomsnelheid en temperatuur op de erosie corrosie van 15Mo3 volgens de metingen van KWU. (Heitmann, 1982).
2 Figuur 2. De invloed van ph waarde en zuurstofgehalte op de erosie corrosie van 15Mo3 volgens de metingen van KWU. (Heitmann 1, 1982). Figuur 3. De invloed van het Cr+Mo gehalte en de geometrie op de erosie corrosie volgens de metingen van KWU (Heitmann 1, 1982). Model van Kastner en Riedle voor één fase stroming Kastner en Riedle 2 stelden op basis van de eerdere meetgegevens een empirisch model op, weergegeven in onderstaande formules: ϕ = 6,25.k c.{b.e Nw.[1-0,175.(pH-7) 2 ].1,8.e -0,118.g +1). [f(t)] (1)
3 De waarden B, N en f(t) zijn geformuleerd als : B = -10,5. h - 9, T 2 + 0,79.T - 132,5 (2) N = -0,0875.h - 1, T T - 2,15 voor 0 < h < 0,5 % (3) N = (-1, T 2 + 0,109.T -22,07).0,154.e -1.2.h voor 0,5< h < 5 % (4) f(t) = C 1 + C 2.t + C 3. t 2 + C 4.t 3 (5) De waarden C 1, C 2, C 3, en C 4 zijn constanten. C 1 = 0, C 2 = - 0, (6) C 3 = - 0, C 4 = 0, (7) In bovenstaande vergelijkingen zijn onderstaande notaties gebruikt Omschrijving Dimensie Notatie Bijzonderheden materiaalvermindering µg/cm 2 /h ϕ De omrekeningsfactor van gr/cm2h naar mm/jaar is 0,011) Stroomsnelheid m/s w Watertemperatuur K T T<_ 613 ph -log(h + ) ph 7.0 <_ ph _< 9.39 zuurstofconcentratie µg/kg 0_< g < 30 Geometriefactor (Keller 4 ) Dimensieloos k c * Expositietijd Uur T t>200 uur Materiaalfactor (Cr+Mo) % h 0<h<5 * In tegenstelling tot de publicatie van Keller is de Keller-factor door Kastner dimensieloos ingevoerd. In Figuur 4 zijn de gemeten en berekende materiaalafname weergegeven. De formule (1) is zo opgesteld dat de gemeten materiaalafname conservatief waren, ofwel de berekende waarden waren hoger dan de gemeten waarden.
4 Figuur 4. De gemeten en de volgens het KWU model berekende materiaal afnamen (Kastner 4, 1986). Model van Kastner en Riedle voor twee fasen stroming Ook voor twee fasen stromingen in waterstoom mengsels kan de formule (1) worden toegepast wanneer zogenaamde ringstroming optreedt. Bij ringstroming is er op de pijpwand een dunne snelstromende waterfilm aanwezig. In de formule (1) wordt dan dus niet de medium snelheid ingevuld maar de berekende watersnelheid van de waterfilm op de wand. Kastner en Riedle berekende deze met behulp van de vergelijkingen van Rouhani 5. De snelheid van de waterfilm wordt berekend met de formule : W F =(m'/ ρ W )*(1-x)/1- α) (8) De volume fractie van de stoom wordt berekend met de vergelijkingen 9, 10 en 11 die door Rouhani zijn gegeven: α =(x/ ρ D )/(C*((x/ ρ D )+(1-x)/ ρ W )+ w rel /m') (9) Voor de waarde van C geldt de formule:
5 C= *(1-x) (10) Voor de relatieve watersnelheid geldt de formule: w rel =((1,18/ ρ W 0,5 )*(g' * σ *( ρ W - ρ D )) 0,25 )*(1-x) (11) Bij dimensieanalise van vergelijking 11 blijkt dat de waarde 0,25 een drukfout is. Dit getal moet worden gecorrigeerd in 0,5. Dit werd door de auteur (Riedle) bevestigd. Omschrijving Notatie Dimensie Waarde Referentie Stoom dichtheid bij ρ D kg/m 3 Stoomtabel verzadiging Water dichtheid ρ W kg/m 3 Stoomtabel Mass flow m' kg/m 2 /s. Stoomfractie (massa) x Diameter D mm Oppervlaktespanning σ kg/m 7.30E-03 Prins pg 18 (kracht) Zwaartekracht constante g* m 3 /s 2 /kg 6.67E-11 Prins pg 173 De waarden voor stoom dichtheid bij verzadiging en water dichtheid bij de opgegeven temperatuur worden afgelezen uit de stoomtabel. Een addertje onder het gras is nog wel dat de waterkwaliteit in de waterfilm duidelijk kan verschillen van die van het totale water-stoom mengsel. Door de verschillen in verdelingcoëfficiënt van het alkaliseringmiddel (bv ammonia, morpholine, hydrazine) en het zuurstof gehalte kunnen de chemische condities in de waterfilm duidelijk verschillen met de gemiddelde waarde van het water-stoom mengsel en dus ook een aanleiding zijn voor hoge erosiecorrosie snelheden. In het Siemens model wordt dan ook uitgegaan van een ph=7 en een zuurstofgehalte van 0 µg/kg. EC-HbsCC excell file gebruiksaanwijzing. Met het hedendaagse Excell programma is het mogelijk de complexe formules van Kastner en Riedle in een flexibel programma om te zetten. Op basis van hun publicatie van 1986 is dan ook de EC- HbsCC excell file gemaakt. Gebleken is dat in de publicatie één klein drukfoutje zat dat bij de berekeningen is gecorrigeerd, dit in overleg met de auteur van het artikel, de Hr Riedle. Lof voor zijn reactie. De gebruiksaanwijzing is eenvoudig. 1. In het Start blad zijn de rode cijfers de input gegevens. Er is keuze uit Main Choice, Choice 1 en Choice 2. Op deze wijze kunnen de EC waarden snel worden vergeleken. 2. Voor twee fasen stroming moet de snelheid uit de Grafiek 2 Phase Flow worden afgelezen.
6 Figuren worden gegenereerd met de Main Choice gegevens in het start blad. De volgende grafieken zijn mogelijk: De Erosie Corrosie snelheid tegen Cr+Mo gehalte van het staal De Erosie Corrosie snelheid tegen zuurstof gehalte De Erosie Corrosie snelheid tegen de stroomsnelheid De Erosie Corrosie snelheid tegen ph waarde De Erosie Corrosie snelheid tegen Keller getal De Erosie Corrosie snelheid tegen Temperatuur 4. Rekenbladen en formules zijn verborgen en kunnen niet worden gewijzigd. Ze zijn beveiligd met een wachtwoord. Referenties 1. Heitmann und Kastner (1982), VGB Kraftwerkstechnik 62, H. 3, pg Kastner W., Riedle K. Empiracal Model for the Calculation of Material Losses due to Corrosion Erosion, VGB Kraftwerksrtechnik 66, nr 12, dec 1986, pg Huijbregts W.M.M., Uilhoorn F., Wels H.C. (1997), "Erosion-corrosion in heat exchangers, the value of material specification", Euromat, Maastricht 4. Keller H. (1974), Erosionskorrosion in Nassdampfturbinen VGB Kraftwerkstechnik 54, 5, pg Rouhani Z., Modified Correlations for Void and Two-Phase Pressure Drop. AE-RTV-841 (1969). Nog enkele schadegevallen. Met bovenstaand rekenmodel kunnen de verschillende invloedsfactoren goed worden ingeschat. Bij de experimenten van KWU Siemens werden de elementen Cr en Mo in de correlatieformules opgenomen. Het element Cu werd daarbij veronachtzaamd. In de uitgebreide erosie-corrosie experimenten bij KEMA werd vastgesteld dat het element Cu 40% meer effect had op de erosie-corrosie weerstand van het C-staal dan het element Cr. Deze relatieve erosieweerstand van de stalen werd uitgedrukt in onderstaande Cr-equivalent formule: Cr-equivalent = Cr +1.4 Cu Mo C > 0.09 Door van de stalen van schadegevallen en niet-schadegevallen het Cr-equivalent te bepalen bleek dat de stalen van de schadegevallen over het algemeen een Cr-equivalent lager dan 0.09 bezaten. Alleen in bijzonder sterk erosie corrosieve condities (bv zeer hoge snelheden) treedt ook onder deze condities aantasting op. Zie de voorbeelden op pg 10. Hieronder enkele voorbeelden van deze cases. Zie voor meer erosie-corrosie informatie de eerder uitgebrachte publicaties (papers nr: 21, 22, 27, 28, 46, 47, 58 en 60 op website )
7 Twee sterk door erosiecorrosie aangetaste schakelarmen van voedingwaterpompen. Foto links: Schakelarm na uur aangetast.(foto's KEMA). (2.83) Foto rechts: Schakelarm na uren in bedrijf. (2.108)
8 Natte stoom pijpen. (foto KEMA) Aangetaste plaat (2.89-1) Niet aangetaste platen (2.90 en ) Hoge druk waterafscheider met tijger vel erosie patroon. (foto KEMA) (2.88) Gelaste platen in een waterafscheider. (foto KEMA) Niet-aangetaste plaat ( ) Aangetaste plaat ( )
9 Ontmantelde voorwarmer was gebouwd met 2 verschillende staal heats. (foto KEMA) Aangetaste pijpen (2.69-1A) Niet-aangetaste pijpen (2.69-2B) Steam blanketing aan de binnenzijde en erosie-corrosie aan de buitenzijde van de pijp. (foto KEMA) ( )
10 Spindel (foto KEMA). (2.114) Buffle plaat voor uitstromende stoom in proefketel KEMA.(foto KEMA). (2.133) Erosie corrosie achter stomplassen.(foto KEMA). Sterke aantasting (1.123) Aantasting (1.125) Geen aantasting (1.127)
Erosie corrosie in waterstoom systemen.
60 EC Stoomboek publ www.hbscc.nl - 1 - Erosie corrosie in waterstoom systemen. Ir W.M.M. Huijbregts *. Handboek Stoom, Uitgeverij Nassau B.V. 2006, december, pg 7130-1 - 7130-34 Inleiding De belangrijkste
Nadere informatiede weerstandscoëfficiënt van de bochten is nagenoeg onafhankelijk van het slangtype.
TNO heeft een onderzoek naar de invloed van een aantal parameters op de wrijvings- en weerstandscoëfficiënten van DEC International -slangen en -bochten uitgevoerd (rapportnummer 90-042/R.24/LIS). De volgende
Nadere informatiede weerstandscoëfficiënt van de bochten is nagenoeg onafhankelijk van het slangtype.
TNO heeft een onderzoek naar de invloed van een aantal parameters op de wrijvings- en weerstandscoëfficiënten van DEC International -slangen en -bochten uitgevoerd (rapportnummer 90-042/R.24/LIS). De volgende
Nadere informatieMateriaalkeuze uit het oogpunt van corrosie en kostenoverwegingen.
`46 Corrosie voorkomen www.hbscc.nl - 1 - Materiaalkeuze uit het oogpunt van corrosie en kostenoverwegingen. Ir W.M.M. Huijbregts, KEMA Nederland B.V. Voorlichtingsbijeenkomst "Corrosie; voorkomen is beter
Nadere informatieCarbonaat spanningscorrosie, een ondergeschoven kindje!! Bron van het carbonaat voor SCC in lage druk ketels en stadsverwarmingssystemen.
57 Carbonaat SCC Studiekern www.hbscc.nl - 1 - Carbonaat spanningscorrosie, een ondergeschoven kindje!! Bron van het carbonaat voor SCC in lage druk ketels en stadsverwarmingssystemen. Voordracht op de
Nadere informatieDRUKVERLIES GELAMINEERDE FLEXIBELE SLANGEN
TNO heeft een onderzoek naar de invloed van een aantal parameters op de wrijvings- en weerstandscoëfficiënten van EC -slangen en -bochten uitgevoerd (rapportnummer 90-042/R.24/LIS). e volgende parameters
Nadere informatiePhydrostatisch = gh (6)
Proefopstellingen: Bernoulli-opstelling De Bernoulli-vergelijking (2) kan goed worden bestudeerd met een opstelling zoals in figuur 4. In de figuur staat de luchtdruk aangegeven met P0. Uiterst links staat
Nadere informatieHoofdstuk 1 Beweging in beeld. Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal
Hoofdstuk 1 Beweging in beeld Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal 1.4/1.5 Significantie en wiskundige vaardigheden Omrekenen van grootheden moet je kunnen. Onderstaande schema moet je
Nadere informatie4,4. Praktische-opdracht door een scholier 2528 woorden 23 juni keer beoordeeld. Natuurkunde. De Veer. Het bepalen van de veerconstante,
Praktische-opdracht door een scholier 2528 woorden 23 juni 2004 4,4 127 keer beoordeeld Vak Natuurkunde De Veer Het bepalen van de veerconstante, Het bepalen van de trillingstijd van een veer, Het bepalen
Nadere informatieDe olie uit opgave 1 komt terecht in een tank met een inhoud van 10 000 liter. Hoe lang duurt het voordat de tank volledig met olie is gevuld?
5. Stromingsleer De belangrijkste vergelijking in de stromingsleer is de continuïteitsvergelijking. Deze is de vertaling van de wet van behoud van massa: wat er aan massa een leiding instroomt moet er
Nadere informatieNIVEAU 3 STOOMTECHNIEK AFVALVERBRANDING BE
NIVEAU 3 STOOMTECHNIEK AFVALVERBRANDING BE TIJD 2 UUR TOEGESTANE HULPMIDDELEN, REKENMACHINE, STOOMTABEL EN H-S DIAGRAM 1. Noem de drie fasen waarin water kan verkeren. 2. Wat wordt verstaan onder verzadigde
Nadere informatieTECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN FACULTEIT WERKTUIGBOUWKUNDE DIVISIE COMPUTATIONAL AND EXPERIMENTAL MECHANICS
TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN FACULTEIT WERKTUIGBOUWKUNDE DIVISIE COMPUTATIONAL AND EXPERIMENTAL MECHANICS Tentamen Polymeerverwerking (4K550) vrijdag 2 juli 2004, 14:00-17:00. Bij het tentamen mag
Nadere informatieNMi EuroLoop KROHNE Academy Procesverbetering door kennisoptimalisatie
NMi EuroLoop 2015-11-26 KROHNE Academy 2015 Procesverbetering door kennisoptimalisatie Reynolds schaling voor het kalibreren van debietmeters voor o.a. stoom en industriële gassen Roy van Hartingsveldt
Nadere informatienatuurkunde havo 2015-II
natuurkunde havo 05-II Aan het juiste antwoord op een meerkeuzevraag wordt scorepunt toegekend. Vleugel maimumscore antwoord: vier knopen en drie buiken, afwisselend afstand KB = afstand BK B maimumscore,70
Nadere informatieVerdampercorrosie in ketels
61 Verdampercorrosie Stoomboek www.hbscc.nl 1 Verdampercorrosie in ketels W.M.M. Huijbregts. * Handboek Stoom, Uitgeverij Nassau B.V., 2006, augustus, pg 7140-1 - 7140-48 1 Inleiding In een verdamper wordt
Nadere informatieTECHNISCHE GEGEVENS doorstromingsgegevens bepaling van de doorstromingsfactor en de doorlaatdiameter
TECHNISCHE GEGEVENS doorstromingegevens bepaling van de doorstromingsfactor en de doorlaatdiameter Bepaling van de grootte van de afsluiters Een goede keuze van de grootte van de afsluiters is belangrijk.
Nadere informatieWiskundige vaardigheden
Inleiding Bij het vak natuurkunde ga je veel rekenstappen zetten. Het is noodzakelijk dat je deze rekenstappen goed en snel kunt uitvoeren. In deze presentatie behandelen we de belangrijkste wiskundige
Nadere informatieVallen Wat houdt je tegen?
Wat houdt je tegen? Inleiding Stroming speelt een grote rol in vele processen. Of we het nu hebben over vliegtuigbouw, de stroming van bloed door onze aderen, formule 1 racing, het zwemmen van vissen of
Nadere informatieHoofdstuk 1 Beweging in beeld. Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal
Hoofdstuk 1 Beweging in beeld Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal 1.1 Beweging vastleggen Het verschil tussen afstand en verplaatsing De verplaatsing (x) is de netto verplaatsing en de
Nadere informatieDe hevel. Rik Schepens 0772841. Rob Wu 0787817 23 maart 2012. Modelleren A Vakcode: 2WH01. Begeleider: Arris Tijsseling
De hevel Rik Schepens 0772841 Rob Wu 0787817 23 maart 2012 Begeleider: Arris Tijsseling Modelleren A Vakcode: 2WH01 Inhoudsopgave Samenvatting 1 1 Inleiding 1 2 Theorie 2 3 Model 3 4 Resultaten en conclusie
Nadere informatieValidatie van simulatiemethode in Open FOAM
Validatie van simulatiemethode in Open FOAM Samenvatting Dit verslag gaat over of een simulatie uitgevoerd in Open FOAM voldoende nauwkeurigheid bied en tevens uitvoerbaar is op een gewone computer. Er
Nadere informatieCorrosieonderzoek met betrekking tot elektriciteitsopwekking
38 Electriciteitsopwekking www.hbscc.nl - 1 - Corrosieonderzoek met betrekking tot elektriciteitsopwekking W.M.M. Huijbregts Chemisch Magazine, mei 1990, pg 259-267 W Huijbregts studeerde in 1966 af als
Nadere informatieEindexamen havo natuurkunde pilot II
Eindexamen havo natuurkunde pilot 0 - II Aan het juiste antwoord op een meerkeuzevraag worden scorepunten toegekend. Opgave Parasaurolophus maximumscore antwoord: resonantie maximumscore Voor de grondtoon
Nadere informatieAfmetingen werden vroeger vergeleken met het menselijke lichaam (el, duim, voet)
Samenvatting door een scholier 669 woorden 2 november 2003 6 117 keer beoordeeld Vak Methode Natuurkunde Natuurkunde overal Hoofdstuk 1: Druk 1.1 Druk = ergens tegen duwen Verband = grootheid die met andere
Nadere informatieWanda 4 Heat 4 maart 2010
Wanda 4 Heat Toepassing Stadsverwarming Procesindustrie Theorie: Variabelen Wanda 4 Liquid Primaire rekenvariabelen: Discharge / debiet Head / Energie hoogte Q H [m3/s] [m] Afgeleide variabelen: Druk Snelheid
Nadere informatieHet drie-reservoirs probleem
Modelleren A WH01 Het drie-reservoirs probleem Michiel Schipperen (0751733) Stephan van den Berkmortel (077098) Begeleider: Arris Tijsseling juni 01 Inhoudsopgave 1 Samenvatting Inleiding.1 De probleemstelling.................................
Nadere informatieDefinitie. In deze workshop kijken we naar 3 begrippen. Massa, Volume en Mol. Laten we eerst eens kijken wat deze begrippen nu precies inhouden.
Definitie In deze workshop kijken we naar 3 begrippen. Massa, Volume en Mol. Laten we eerst eens kijken wat deze begrippen nu precies inhouden. Massa In je tabellenboek vindt je dat de SI eenheid van massa
Nadere informatieUitwerkingen Vacuümpomp, 3HV, 1: Onderzoeken: theorieën, modellen en experimenten.
Uitwerkingen Vacuümpomp, 3HV, 1: Onderzoeken: theorieën, modellen en experimenten. 1.1 C. B 2. Als een goed uitgevoerd experiment en een goed rekenmodel daarbij niet dezelfde uitkomsten geven, zal de onderliggende
Nadere informatieschematische doorsnede van de wand van een oven Filmlaagjes zijn dunne (laminaire) laagjes lucht voor, direct tegen de wand
schematische doorsnede van de wand van een oven Filmlaagjes zijn dunne (laminaire) laagjes lucht voor, direct tegen de wand schematische doorsnede van de wand van een oven Filmlaagjes zijn dunne (laminaire)
Nadere informatieVoortgangstoets NAT 4 HAVO week 11 SUCCES!!!
Naam: Voortgangstoets NAT 4 HAVO week 11 SUCCES!!! Noteer niet uitsluitend de antwoorden, maar ook je redeneringen (in correct Nederlands) en de formules die je gebruikt hebt! Maak daar waar nodig een
Nadere informatie- KLAS 5. a) Bereken de hellingshoek met de horizontaal. (2p) Heb je bij a) geen antwoord gevonden, reken dan verder met een hellingshoek van 15.
NATUURKUNDE - KLAS 5 PROEFWERK H6 22-12-10 Het proefwerk bestaat uit 3 opgaven met in totaal 31 punten. Gebruik van BINAS en grafische rekenmachine is toegestaan. Opgave 1: De helling af (16p) Een wielrenner
Nadere informatieTentamen Warmte-overdracht
Tentamen Warmte-overdracht vakcode: 4B680 datum: 21 juni 2010 tijd: 14.00-17.00 uur LET OP Er zijn in totaal 4 opgaven waarvan de eerste opgave bestaat uit losse vragen. Alle opgaven tellen even zwaar
Nadere informatieTentamen x 3
Tentamen 28.06.2011 Gebruik de meegeleverde vellen papier voor het schrijven van de oplossingen van de opgaven. Schrijf je naam, studentnummer en studierichting op de eerste pagina. Nummer alle volgende
Nadere informatieGassnelheid en volume metingen. Deze code van goede meetpraktijk beschrijft de toegepaste. werkwijze bij de meting voor gassnelheid en volume
Code van goede meetpraktijk van de VKL (Vereniging Kwaliteit Luchtmetingen) Wat doet de VKL? De Vereniging Kwaliteit Luchtmetingen (VKL) heeft ten doel, binnen de kaders van de Europese en Nationale wet-
Nadere informatieAventuri met Bernoulli De wet van Bernoulli toegepast
Inleiding l in de 18e eeuw bedacht Daniel Bernoulli het natuurkundige principe om te vliegen. De wet van Bernoulli is de wet van behoud van energie voor een sterk vereenvoudigde situatie waarin alleen
Nadere informatieTENTAMEN SCHEIDINGSPROCESSEN
TENTAMEN SCHEIDINGSPROCESSEN Vooraf: Zet Uw naam op alle papieren (ook de losse pagina s met figuren etc.) die U denkt in te leveren. Vergeet niet de uitgewerkte figuren in Bijlage 1, 2 en 3 in te leveren.
Nadere informatieWATERWERKBLAD. BEREKENINGSGRONDSLAGEN en tabellen voor het bepalen van drukverliezen in buizen
WATERWERKBLAD BEREKENINGSGRONDSLAGEN en tabellen voor het bepalen van drukverliezen in buizen WB 2.1 G DATUM: OKT 2011 Auteursrechten voorbehouden In dit werkblad wordt aangegeven op welke wijze drukverliezen
Nadere informatieSignificante cijfers en meetonzekerheid
Inhoud Significante cijfers en meetonzekerheid... 2 Significante cijfers... 2 Wetenschappelijke notatie... 4 Meetonzekerheid... 4 Significante cijfers en meetonzekerheid... 5 Opgaven... 6 Opgave 1... 6
Nadere informatieFysica. Een voorwerp wordt op de hoofdas van een dunne bolle lens geplaatst op 30 cm van de lens. De brandpuntsafstand f van de lens is 10 cm.
Vraag 1 Een voorwerp wordt op de hoofdas van een dunne bolle lens geplaatst op 30 cm van de lens. De brandpuntsafstand f van de lens is 10 cm. Hulptekening: f f Het beeld van het voorwerp gevormd door
Nadere informatieUitwerkingen. T2: Verbranden en Ontleden, De snelheid van een reactie en Verbindingen en elementen
Uitwerkingen T2: Verbranden en Ontleden, De snelheid van een reactie en Verbindingen en elementen 2008 Voorbeeld toets dinsdag 29 februari 60 minuten NASK 2, 2(3) VMBO-TGK, DEEL B. H5: VERBRANDEN EN ONTLEDEN
Nadere informatieBETONSTAAL GERIBDE en GEDEUKTE STAVEN GERIBDE en GEDEUKTE DRAAD met hoge ductiliteit
OCBS Vereniging zonder winstoogmerk Keizerinlaan 66 B 1000 BRUSSEL www.ocab-ocbs.com TECHNISCHE VOORSCHRIFTEN PTV 302 Herz. 7 2015/6 PTV 302/7 2015 BETONSTAAL GERIBDE en GEDEUKTE STAVEN GERIBDE en GEDEUKTE
Nadere informatieTECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN FACULTEIT WERKTUIGBOUWKUNDE DIVISIE COMPUTATIONAL AND EXPERIMENTAL MECHANICS
TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN FACULTEIT WERKTUIGBOUWKUNDE DIVISIE COMPUTATIONAL AND EXPERIMENTAL MECHANICS Tentamen Polymeerverwerking (4K550) dinsdag 4 juli 2006, 14:00-17:00. Bij het tentamen mag
Nadere informatieBasics flowmetingen. De basis informatie over: Thermal Mass / Positive Displacement / Turbine / Verschildruk en VA Flowmeters
Basics flowmetingen De basis informatie over: Thermal Mass / Positive Displacement / Turbine / Verschildruk en VA Flowmeters Thermische Flowmeters (in-line & by-pass principe) Thermische massa flowmeter
Nadere informatieLOPUC. Een manier om problemen aan te pakken
LOPUC Een manier om problemen aan te pakken LOPUC Lees de opgave goed, zodat je precies weet wat er gevraagd wordt. Zoek naar grootheden en eenheden. Schrijf de gegevens die je nodig denkt te hebben overzichtelijk
Nadere informatieSignificante cijfers en meetonzekerheid
Inhoud Significante cijfers en meetonzekerheid... 2 Significante cijfers... 2 Wetenschappelijke notatie... 3 Meetonzekerheid... 3 Significante cijfers en meetonzekerheid... 4 Opgaven... 5 Opgave 1... 5
Nadere informatieOpgave Zonnestelsel 2005/2006: 3
Opgave Zonnestelsel 25/26: 3 2.1 Samenstelling van de gasreuzen Het afleiden van de interne samenstelling van planeten gebeurt voornamelijk door te kijken naar de afwijkingen in de banen van satellieten
Nadere informatiewiskunde B pilot vwo 2017-II
wiskunde B pilot vwo 017-II Formules Goniometrie sin( tu) sin( t)cos( u) cos( t)sin( u) sin( tu) sin( t)cos( u) cos( t)sin( u) cos( tu) cos( t)cos( u) sin( t)sin( u) cos( tu) cos( t)cos( u) sin( t)sin(
Nadere informatieCorrosiekennis is aan corrosie onderhevig
Corrosiekennis is aan corrosie onderhevig Mascha Ludoph Bijeenkomst VeMet & Kerngroep Corrosie 12 maart 2008 Praktijkvoorbeelden 1. Schade luchtkoeler 2. Schade condensaatkoeler 3. Schade aluminium koeltoren
Nadere informatieAAN DE SLAG Arbeid verricht door de wrijvingskracht (thema 1)
Arbeid verricht door de wrijvingskracht (thema 1) Is de arbeid die moet verricht worden op een voorwerp om dat voorwerp over een afstand h omhoog te brengen, afhankelijk van de gevolgde weg? Kies een van
Nadere informatieIn het internationale eenhedenstelsel, ook wel SI, staan er negen basisgrootheden met bijbehorende grondeenheden. Dit is BINAS tabel 3A.
Grootheden en eenheden Kwalitatieve en kwantitatieve waarnemingen Een kwalitatieve waarneming is wanneer je meet zonder bijvoorbeeld een meetlat. Je ziet dat een paard hoger is dan een muis. Een kwantitatieve
Nadere informatietentamen stromingsleer (wb1225), Faculteit 3mE, TU Delft, 28 juni 2011, u
Dit tentamen bestaat uit twee delen: deel I bestaat uit 7 meerkeuzevragen en deel II bestaat uit twee open vragen. Deel I staat voor 40% van uw eindcijfer. Deel I invullen op het bijgeleverde formulier.
Nadere informatieTentamen Warmte-overdracht
Tentamen Warmte-overdracht vakcode: 4B680 datum: 7 april 2014 tijd: 9.00-12.00 uur LET OP Er zijn in totaal 4 opgaven waarvan de eerste opgave bestaat uit losse vragen. Alle opgaven tellen even zwaar mee.
Nadere informatieTitel: De titel moet kort zijn en toch aangeven waar het onderzoek over gaat. Een subtitel kan uitkomst bieden. Een bijpassend plaatje is leuk.
Het maken van een verslag voor natuurkunde Deze tekst vind je op www.agtijmensen.nl: Een voorbeeld van een verslag Daar vind je ook een po of pws verslag dat wat uitgebreider is. Gebruik volledige zinnen
Nadere informatieBasics flowmetingen. De basis informatie over: Magnetisch Inductieve/ Vortex/ Ultrasone en Coriolis Massa Flowmeters
Basics flowmetingen De basis informatie over: Magnetisch Inductieve/ Vortex/ Ultrasone en Coriolis Massa Flowmeters Erik Stokman Sales Manager KROHNE Nederland Kerkeplaat 14 3313 LC Dordrecht Tel.: +31
Nadere informatieSpleetcorrosie in zeewater elektrochemisch gemeten.
PT/Procestechniek 39 (1984), nr 6/7 pg 44-46. Materialen en Constructies. - 1 - Roestvast stalen condensorpijpen (deel 1) Spleetcorrosie in zeewater elektrochemisch gemeten. H.G. van Zuilen, W.M.M. Huijbregts
Nadere informatieMeting zonnepaneel. Voorbeeld berekening diodefactor: ( ) Als voorbeeld wordt deze formule uitgewerkt bij een spanning van 7 V en 0,76 A:
Meting zonnepaneel Om de beste overbrengingsverhouding te berekenen, moet de diodefactor van het zonnepaneel gekend zijn. Deze wordt bepaald door het zonnepaneel te schakelen aan een weerstand. Een multimeter
Nadere informatienatuurkunde havo 2017-II
Aan het juiste antwoord op een meerkeuzevraag wordt scorepunt toegekend. Panfluit maximumscore In de buis bevinden zich longitudinale geluidsgolven met verschillende frequenties. Er treedt resonantie op
Nadere informatie4900 snelheid = = 50 m/s Grootheden en eenheden. Havo 4 Hoofdstuk 1 Uitwerkingen
1.1 Grootheden en eenheden Opgave 1 a Kwantitatieve metingen zijn metingen waarbij je de waarneming uitdrukt in een getal, meestal met een eenheid. De volgende metingen zijn kwantitatief: het aantal kinderen
Nadere informatieExamen VWO. wiskunde B (pilot) tijdvak 2 woensdag 21 juni uur
Eamen VW 017 tijdvak woensdag 1 juni 13.30-16.30 uur wiskunde B (pilot) Dit eamen bestaat uit 17 vragen. Voor dit eamen zijn maimaal 74 punten te behalen. Voor elk vraagnummer staat hoeveel punten met
Nadere informatieJ De centrale draait (met de gegevens) gedurende één jaar. Het gemiddelde vermogen van de centrale kan dan berekend worden:
Uitwerking examen Natuurkunde1 HAVO 00 (1 e tijdvak) Opgave 1 Itaipu 1. De verbruikte elektrische energie kan worden omgerekend in oules: 17 = 9,3 kwh( = 9,3 3, ) = 3,3 De centrale draait (met de gegevens)
Nadere informatie#''/0"12/%"1'&341'&/"
!"#$%&'""()!*"+",--."#" #''/0"12/%"1'&341'&/" 5 #67811%9:'-9/6"5! "#$%!&$!'&#(!)*+!!!!!!!!! )##(!!!!!!!,#$%'&-+!!!!!!!! )##(!!!!!!!,#$%'&-+!!!!!!!! )##(!!!!!!!,#$%'&-+!!!!!!!!!!!! Taak A1: Bepaling van
Nadere informatieVoorbeeldverslag Enzymatisch gekatalyseerde ontbinding gevolgd door het kwantitatief meten van gasvolumes
Practicum Grondslagen van de Chemie Naam: Richting: 1 e ba (Samengewerkt met: ) Datum:. Voorbeeldverslag Enzymatisch gekatalyseerde ontbinding gevolgd door het kwantitatief meten van gasvolumes Doelstellingen
Nadere informatieT2: Verbranden en Ontleden, De snelheid van een reactie en Verbindingen en elementen
T2: Verbranden en Ontleden, De snelheid van een reactie en Verbindingen en elementen 2008 Voorbeeld toets dinsdag 29 februari 60 minuten NASK 2, 2(3) VMBO-TGK, DEEL B. H5: VERBRANDEN EN ONTLEDEN 3(4) VMBO-TGK,
Nadere informatieOm nu te berekenen hoeveel koelwater er per uur door een leiding stroomt, heb je een vergelijking of formule nodig. Je gebruikt de volgende formule:
Een vergelijking (1) In je dagelijkse werk reken je onbewust vaak met behulp van vergelijkingen of formules. Stel je voor dat je graag wilt weten hoeveel koelwater er per uur door een leiding stroomt.
Nadere informatieDe invloed van ph en het 02-gehalte in het ketelwater op de vervorminggeïnduceerde corrosie van laaggelegeerde staalsoorten
35 VIC materialen 1988 www.hbscc.nl 1 De invloed van ph en het 02-gehalte in het ketelwater op de vervorminggeïnduceerde corrosie van laaggelegeerde staalsoorten Ir. W.M.M Huijbregts* Materialen Vol.,
Nadere informatieEindronde Natuurkunde Olympiade 2014 theorietoets deel 1
Eindronde Natuurkunde Olympiade 2014 theorietoets deel 1 Opgave 1 Fata Morgana (3p) We hebben een planparallelle plaat met een brekingsindex n(z), die met de afstand z varieert. Zie ook de figuur. a. Toon
Nadere informatiePrijsberekeningsmethode. van stalen kegeldaktanks. met een inhoud tussen de 50 en 500 m 3
Prijsberekeningsmethode voor stalen kegeldaktanks met een inhoud Prijsberekeningsmethode voor stalen kegeldaktanks met een inhoud tussen de 50 en 500 m 3 Ing. J. M. L. Nijssen Y2020 1 1. Inleiding Y2020
Nadere informatieVAK: Mechanica - Sterkteleer HWTK
VAK: Mechanica - Sterkteleer HWTK Proeftoets Beschikbare tijd: 100 minuten Instructies voor het invullen van het antwoordblad. 1. Dit open boek tentamen bestaat uit 10 opgaven.. U mag tijdens het tentamen
Nadere informatienatuurkunde vwo 2017-I
natuurkunde vwo 07-I Cessna 4 maximumscore 5 uitkomst: α = 7,8 voorbeeld van een berekening: In verticale richting geldt: F = Fz = mg = 70 9,8= 6,965 0 N. De motorkracht kan berekend worden met behulp
Nadere informatieOpgave 1 Afdaling. Opgave 2 Fietser
Opgave 1 Afdaling Een skiër daalt een 1500 m lange helling af, het hoogteverschil is 300 m. De massa van de skiër, inclusief de uitrusting, is 86 kg. De wrijvingskracht met de sneeuw is gemiddeld 4,5%
Nadere informatieJe kunt al: -de centrummaten en spreidingsmaten gebruiken -een spreidingsdiagram gebruiken als grafische weergave van twee variabelen
Lesbrief: Correlatie en Regressie Leerlingmateriaal Je leert nu: -een correlatiecoëfficient gebruiken als maat voor het statistische verband tussen beide variabelen -een regressielijn te tekenen die een
Nadere informatieEindexamen vwo scheikunde I
Waterstof uit afvalwater 1 maximumscore 4 C 6 H 1 O 6 + 4 H O 4 H + CH COO + HCO + 4 H + molverhouding CH COO : HCO = 1 : 1 en C balans juist 1 coëfficiënt voor H + gelijk aan de som van de coëfficiënten
Nadere informatieAAN DE SLAG Arbeid verricht door de wrijvingskracht (thema 1)
Arbeid verricht door de wrijvingskracht (thema 1) Is de arbeid die moet verricht worden op een voorwerp om dat voorwerp over een afstand h omhoog te brengen, afhankelijk van de gevolgde weg? Kies een van
Nadere informatie0,8 = m / 350 1 = m / 650
EXTRA De dichtheid van een mengsel 39 a 1L = 1000 ml 1% is dus 10 ml 35% is dan 350 ml Zo kan het ook: (1000 / 100) x 35 = 350 ml alcohol (en dus 1000-350 = 650 ml water) b alcohol water m =? V = 350 cm
Nadere informatieHoofdstuk 4 Trillingen en cirkelbewegingen. Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal
Hoofdstuk 4 Trillingen en cirkelbewegingen Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal U (V) 4.1 Eigenschappen van trillingen Harmonische trilling Een electrocardiogram (ECG) gaf het volgende
Nadere informatieSterilisatie van Phaco-handstukken, onder welke hoek? Ralph van Wezel, ziekenhuisapotheker/dsmh
Sterilisatie van Phaco-handstukken, onder welke hoek? Ralph van Wezel, ziekenhuisapotheker/dsmh Inhoud - Inleiding - Doelstelling onderzoek Phaco-handstukken - Onderzoeksmethode - Resultaten - Discussie
Nadere informatieVAARDIGHEDEN EXCEL. MEETWAARDEN INVULLEN In de figuur hieronder zie je twee keer de ingevoerde meetwaarden, eerst ruw en daarna netjes opgemaakt.
VAARDIGHEDEN EXCEL Excel is een programma met veel mogelijkheden om meetresultaten te verwerken, maar het was oorspronkelijk een programma voor boekhouders. Dat betekent dat we ons soms in bochten moeten
Nadere informatieIVF temperatuurregeling incubator
IVF temperatuurregeling incubator Les 2 Warmteleer Dossier Je hebt je dossier meegenomen en dit bestaat nu uit: 1. Het stencil van les 1, volledig ingevuld 2. Samenvatting van les 1 de Excelgrafieken met
Nadere informatieTentamen Warmte-overdracht
Tentamen Warmte-overdracht vakcode: 4B680 datum: 30 juni 2014 tijd: 9.00-12.00 uur LET OP Er zijn in totaal 4 opgaven waarvan de eerste opgave bestaat uit losse vragen. Alle opgaven tellen even zwaar mee.
Nadere informatieExact periode 2: Dichtheid
Exact periode 2: Dichtheid 1. Definitie Met dichtheid wordt bedoeld: de massa per volume-eenheid. Formule: m V : (spreek uit: ro) de dichtheid ( in kg.m -3 ) m: massa (in kg) V: volume (in m 3 ) Volume
Nadere informatieMeten is weten, dat geldt ook voor het vakgebied natuurkunde. Om te meten gebruik je hulpmiddelen, zoals timers, thermometers, linialen en sensoren.
1 Meten en verwerken 1.1 Meten Meten is weten, dat geldt ook voor het vakgebied natuurkunde. Om te meten gebruik je hulpmiddelen, zoals timers, thermometers, linialen en sensoren. Grootheden/eenheden Een
Nadere informatieGEWAPEND BETONSTAAL GERIBDE KOUDVERVORMDE DRAAD
OCBS Vereniging zonder winstoogmerk Keizerinlaan 66 B 1000 BRUSSEL www.ocab-ocbs.com TECHNISCHE VOORSCHRIFTEN PTV 303 Herz. 4 2013/12 PTV 303/4 2013 GEWAPEND BETONSTAAL GERIBDE KOUDVERVORMDE DRAAD HERZIENING
Nadere informatieExact Periode 7 Radioactiviteit Druk
Exact Periode 7 Radioactiviteit Druk Exact periode 7 Radioactiviteit Druk Exact Periode 7 2 Natuurlijke radioactiviteit Met natuurlijke radioactiviteit wordt bedoeld: radioactiviteit die niet kunstmatig
Nadere informatieRekentool DYKA AIR 3.0
Rekentool DYKA AIR 3.0 Instructie gebruik rekentool Versie 3.0, juli 2014 Inhoud 1 INLEIDING... 3 1.1 ALGEMENE ONTWERPRICHTLIJNEN... 3 1.2 KANAALONTWERP... 3 1.2.1 Beperk stromingsruis:... 3 1.2.2 Luchtsnelheden
Nadere informatieKlassieke autotechniek (1)
Klassieke autotechniek (1) E. Gernaat (ISBN in overweging) 1 Carburateurs 1.1 Carburateurs met variabele onderdruk en brandstofverstuiving In het begin van de ontwikkeling van de benzinemotor werden wel
Nadere informatieDe bisectie methode uitgelegd met een makkelijk voorbeeld
De Bisectie methode De bisectie methode uitgelegd met een makkelijk voorbeeld De bisectie methode is een recursieve methode om punten van een functie te gaan afschatten. Hierbij gaat men de functiewaarde
Nadere informatieScharnierende, veerbelaste regelafsluiter met hoge capaciteit
Scharnierende, veerbelaste regelafsluiter met hoge capaciteit Kenmerken Tussenbouwtype terugslagklep met bouwlengte volgens ISO 5752, tabel 5 kort Grote doorstroomcapaciteit (K v -waarde) dank zij de speciale
Nadere informatieExamen Inleiding Atmosfeer 8 mei 2014 EXAMEN INLEIDING ATMOSFEER. 8 mei 2014, 13:30-16:30 uur
EXAMEN INLEIDING ATMOSFEER 8 mei 2014, 13:30-16:30 uur E E R S T D I T L E Z E N!! 1. Vermeld duidelijk je NAAM en REGISTRATIENUMMER in de linkerbovenhoek van elk in te leveren foliovel (de foliovellen
Nadere informatieNATUURKUNDE OLYMPIADE EINDRONDE 2013 PRAKTIKUMTOETS
NATUURKUNDE OLYMPIADE EINDRONDE 13 PRAKTIKUMTOETS Opmerkingen 1. Schrijf bovenaan elk papier je naam.. Nummer elke bladzijde. 3. Schrijf op de eerste pagina het totale aantal bladen dat je inlevert. 4.
Nadere informatieGeleidbaarheid. Ministerieel besluit van 29 jan Belgisch Staatsblad van 18 feb 2015
Compendium voor monsterneming en analyse in uitvoering van het Materialendecreet en het Bodemdecreet Versie april 2006 CMA/2/I/A.2 Inhoud INHOUD 1 Toepassingsgebied 3 2 Definities 3 2.1 Specifieke geleidbaarheid,
Nadere informatiep V T Een ruimte van 24 ºC heeft een dauwpuntstemperatuur van 19 ºC. Bereken de absolute vochtigheid.
8. Luchtvochtigheid relatieve vochtigheid p e 100 % p absolute vochtigheid = dichtheid van waterdamp dauwpuntstemperatuur T d = de temperatuur waarbij de heersende waterdampdruk de maximale dampdruk is.
Nadere informatienatuurkunde vwo 2017-I
Cessna In figuur 1 staat een foto van een Cessna, een eenmotorig vliegtuig. figuur 1 In tabel 1 staan gegevens van deze Cessna. tabel 1 figuur 2 Cessna lengte 7,3 m spanwijdte 10,7 m hoogte 3,0 m tankinhoud
Nadere informatieAr(C) = 12,0 u / 1 u = 12,0 Voor berekeningen ronden we de atoommassa s meestal eerst af tot op 1 decimaal. Voorbeelden. H 1,0 u 1,0.
5. Chemisch rekenen 1. Atoommassa De SI-eenheid van massa is het kilogram (kg). De massa-eenheid die we voor atomen gebruiken is u (unit). 1 27 1 u 1,66 10 kg m 6 C-nuclide m(h) = 1,0 u m(o) = 16,0 u m(c)
Nadere informatienatuurkunde havo 2017-I
Aan het juiste antwoord op een meerkeuzevraag wordt scorepunt toegekend. Elektrische doorstroomverwarmer maximumscore voorbeelden van antwoorden: Er gaat minder energie verloren aan de buitenlucht. / De
Nadere informatieWATERWERKBLAD. AANLEG VAN LEIDINGWATERINSTALLATIES Bevestiging van leidingen
WATERWERKBLAD AANLEG VAN LEIDINGWATERINSTALLATIES Bevestiging van leidingen WB 3.6 DATUM: JUNI 2004 Auteursrechten voorbehouden Met betrekking tot de bevestiging van leidingen is in artikel 3.6 van NEN
Nadere informatieExact periode 2: Dichtheid
Exact periode 2: Dichtheid 1 Definitie Met dichtheid wordt bedoeld: de massa per volume-eenheid. Formule: m V : (spreek uit: ro) de dichtheid ( in kg.m -3 ) m: massa (in kg) V: volume (in m 3 ) Volume
Nadere informatieQ l = 23ste Vlaamse Fysica Olympiade. R s. ρ water = 1, kg/m 3 ( ϑ = 4 C ) Eerste ronde - 23ste Vlaamse Fysica Olympiade 1
Eerste ronde - 3ste Vlaamse Fysica Olympiade 3ste Vlaamse Fysica Olympiade Eerste ronde. De eerste ronde van deze Vlaamse Fysica Olympiade bestaat uit 5 vragen met vier mogelijke antwoorden. Er is telkens
Nadere informatieTECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN FACULTEIT WERKTUIGBOUWKUNDE DIVISIE COMPUTATIONAL AND EXPERIMENTAL MECHANICS
TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN FACULTEIT WERKTUIGBOUWKUNDE DIVISIE COMPUTATIONAL AND EXPERIMENTAL MECHANICS Tentamen Polymeerverwerking (4K550) maandag 11 augustus 2003, 09:00-12:00. Bij het tentamen
Nadere informatieBasics flowmetingen. De basis informatie over: Thermal Mass / Positive Displacement / Turbine / Verschildruk en VA Flowmeters
Basics flowmetingen De basis informatie over: Thermal Mass / Positive Displacement / Turbine / Verschildruk en VA Flowmeters Thermische Flowmeters (in-line & by-pass principe) 3 Thermische massa flowmeter
Nadere informatie