Betaalbare sportvoorzieningen Invloed gemeentelijke bezuinigingen op sportverenigingen
|
|
- Sandra Anja Kuiper
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Betaalbare sportvoorzieningen Invloed gemeentelijke bezuinigingen op sportverenigingen Jelle Schoemaker Met dank aan: Kevin Veldhuizen Robbert Bik Gelderse Sport Federatie
2 Aanleiding Door de crisis is de financiële situatie bij veel gemeenten onder druk komen te staan Recente recessiepeiling van Hoekman, (2013) toonde aan dat 93% van de Nederlandse gemeenten bezuinigt op sport of dat gaat in de komende collegeperiode doen. Bezuiningsstrategie voor komende collegeperiode (in procenten van alle gemeenten). Mulier Instituut/VSG, (2013). Gemeentelijke recessiepeiling 2013
3 Theorie Het product dat verenigingen bieden zijn clubgoederen. Er is sprake van een door mensen gedeelde behoefte die niet door de markt bevredigd kan worden omdat: de kosten van het product voor een individu te hoog zijn als het product gerealiseerd is het voldoende ruimte biedt aan anderen met een gelijke voorkeur Markt o u t p u t Zuiver Individueel Zuiver Collectief A Quasi collectief (uitsluiting mogelijk) B Fitness Atletiekvereniging Park Prijsmechanisme Overleg en vrijwillige aanvaarding van dwang (budget) of publiek ondernemerschap Democratisch mandaat en verplichte bijdrage voor bijvoorbeeld schoonmaak/onderhoud parken Overheid Bewerking van Buchanan, (1965)
4 Onderzoek deel 1 Onderzoekdoelstelling: Welke consequenties hebben de verandering in het subsidie/tarievenstelsel op de financiële situatie van verenigingen? Aanpak: Kwalitatief onderzoek d.m.v. interviews bij 9 verschillende Gelderse gemeenten. Dataverwerking: Analyse op basis van topics: Sportaanbod Beleidsdoelstellingen Bezuinigingen Subsidies Directe & indirecte subsidies Structurele en incidentele subsidie basis of instandhoudingssubsidie activiteitensubsidie waarderingssubsidies Tarieven Grondslagen Dekkingspercentages Regionale afstemming Tarieven
5 Resultaat onderzoek deel 1 Alle gemeenten hebben geen inzicht in de consequenties van veranderingen indirecte subsidies voor de sport Jeugdleden subsidie blijft bij meeste gemeente bestaan, andere subsidies worden minder/afgeschaft. Er is geen inzicht in de gevolgen hiervan. 8/9 gemeente hebben tarieven gebaseerd op historische grondslagen maar willen naar dekkingspercentage kostprijs en hebben inzicht in de verandering van de tarieven die worden gehanteerd. 7/9 gemeenten hebben geen inzicht in de contributie van sportverenigingen en de mogelijke gevolgen van tariefsverandering op de contributie.
6 Onderzoek deel 2 Onderzoekdoelstelling: Wat zijn de gevolgen van veranderingen in subsidie/tarieven van één gemeente op financiële situatie (indoor)verenigingen? Aanpak: Kwalitatief onderzoek bij beleidsmedewerker en vijf niet-willekeurige indoor sportverenigingen. Dataverwerking: Analyse op basis van topics: Sportbeleid Tarieven Subsidies Sportparticipatie
7 Resultaat onderzoek deel 2 De tarieven voor indoorsportverenigingen zijn in 2010/2011 met 10% gestegen. Dit betekent dat de huur van een gymlokaal van 14 euro naar 15,50 per uur steeg. De tariefverhogingen heeft geen invloed gehad op de gemeentelijk sportparticipatie cijfers. Het aantal bezettingsuren van de gymzalen is zelfs gestegen. De tariefsverhoging heeft bij sommige verenigingen geleid tot contributieverhoging. Ondanks dat bij sommige verenigingen sprake is teruglopende ledenaantallen wijden de verenigingen dit niet aan de contributieverhoging.
8 Onderzoek deel 3 Onderzoekdoelstelling: Wat is het effect van prijsverhogingen contributie op ledenaantallen? Aanpak: Financiële data en ledental van 13 (willekeurige) voetbalverenigingen zijn geanalyseerd voor de afgelopen 3 seizoenen. Dataverwerking: Op basis van prijselasticiteit: %Prijsverandering / %ledenverandering Onderzoeksgroep Situering vereniging # Dorp 12 Stad 1 Grootte vereniging 2010 # Groot >750 leden 4 Gemiddeld 5 Klein < 350 leden 4 Gemiddeld 560 SD 380 Niveau contributie 2010 # Hoog >160 euro p.j. 5 Gemiddeld 5 Laag < 135 euro p.j. 3 Gemiddeld 157 SD 35
9 Resultaat onderzoek deel 3 7/12 verenigingen hebben prijsverhoging toegepast. Bij vier verenigingen was gelijktijdig ledenverlies. Geen verband met verenigingskenmerken Uitzonderingen: Bij een vereniging heeft prijsverhoging een groter percentage leden doen weggaan. Bij een vereniging is prijs van contributie gedaald. Seizoen 2011 in vergelijking met seizoen 2010 Bezoekers Prijsverandering Verandering ledental Ruwe prijselastictiteit Vereniging 1 nb. nb. nb. Vereniging 2 0% 2% - Vereniging 3 0% 4% - Vereniging 4 0% 1% - Vereniging 5 2% 5% 1,90 Vereniging 6 0% 9% - Vereniging 7 8% -1% 0,12- Vereniging 8 23% -2% 0,10- Vereniging 9 12% -1% 0,08- Vereniging 10-8% 20% 2,46- Vereniging 11 2% 2% 0,62 Vereniging 12 10% 9% 0,89 Vereniging 13 16% -17% 1,03- Gemiddeld 6% 2% 0,05-
10 Resultaat onderzoek deel 3 10/13 verenigingen hebben prijsverhoging doorgevoerd. Bij vier vereniging heeft dit geleid tot ledenverlies. Ruwe prijselasticiteit schommelt rond de 0. Dit wil zeggen dat contributie inelastisch is. Seizoen 2012 in vergelijking met seizoen 2011 Bezoekers Prijsverandering Verandering ledental Ruwe prijselastictiteit Vereniging 1 20% -8% 0,41- Vereniging 2 17% 4% 0,24 Vereniging 3 31% -7% 0,24- Vereniging 4 17% 7% 0,43 Vereniging 5 10% 6% 0,61 Vereniging 6 0% 1% - Vereniging 7 0% 1% - Vereniging 8 12% 0% 0,03 Vereniging 9 3% 2% 0,94 Vereniging 10 13% -4% 0,28- Vereniging 11 6% 4% 0,75 Vereniging 12 13% -6% 0,44- Vereniging 13 0% nb. - Gemiddeld 12% 0% 0,12
11 Resultaat onderzoek deel 3 2 verenigingen die substantiële prijsverhoging over 2 jaar hebben doorgevoerd (>25%) hebben leden verloren (>2%). Overige 9 verenigingen kennen een toename van ledenaantallen. Gemiddeld is de prijs in 2 jaar met 15% gestegen. Seizoen 2012 in vergelijking met seizoen 2010 Bezoekers Prijsverandering Verandering ledental Ruwe prijselastictiteit Vereniging 1 nb nb nb Vereniging 2 13% 6% 0,44 Vereniging 3 29% -4% 0,13- Vereniging 4 17% 8% 0,48 Vereniging 5 14% 11% 0,78 Vereniging 6 0% 10% - Vereniging 7 8% 0% - Vereniging 8 38% -2% 0,05- Vereniging 9 15% 2% 0,10 Vereniging 10 5% 16% 3,06 Vereniging 11 7% 6% 0,80 Vereniging 12 15% 3% 0,19 Vereniging 13 16% nb nb Gemiddeld 15% 5% 0,52
12 Ruwe prijselasticiteit Het is bijzonder lastig om bij een veranderde vraag precies bloot te leggen welk deel is veroorzaakt door een prijswijziging en welk door andere factoren zijn veroorzaakt. Mogelijke factoren zijn: Substitutie-effect Complementaire goederen Verschuiving van kwaliteit en perceptie daarvan Verschuiving doelgroep Ontwikkelingen in tijd en inkomen leden externe omstandigheden
13 Conclusie Deze eerste verkenning laat zien dat gemeente weinig inzicht hebben in de gevolgen van de subsidie en tariefsveranderingen en dat de verenigingen de verhoging van de tarieven en het verdwijnen van de subsidies goed kunnen opvangen door de contributie (geleidelijk) te laten toenemen. Bij de onderzochte verenigingen heeft dit tot op heden niet geleid tot (grootschalig) ledenverloop. De Boer (2012) concludeert dat een beperkte verhoging van de prijs waarschijnlijk niet tot een groot ledenverlies zal leiden. Verder onderzoek zou moeten uitwijzen of deze voorzichtige conclusie voor meer sportverenigingen in Nederland geldt en welk gevolg verdere stijging van contributie voor de vereniging en haar leden oplevert.
14 Discussie Sport is lange tijd ontzien waardoor de aankomende veranderingen eerder geaccepteerd lijken te worden. De komende bezuinigingen zorgen voor een cultuuromslag waarbij beseft wordt wat de werkelijke kosten zijn voor sportbeoefening en of we bereid zijn deze te betalen. De uitvoering van transparante/eerlijk tarievenstelsel met inzicht in de gevolgen op de lokale sportparticipatie is wenselijk maar vaak onhaalbaar vanwege beperkte beschikbaarheid gegevens. Gemeente doen er goed aan om de contributie en ledenaantallen goed in de gaten te houden en verder onderzoek te doen naar de gevolgen van de bezuinigingen. Het benutten van het organiserend vermogen van verenigingen is (vanuit gemeentelijk perspectief) effectief en efficiënt en kan daarmee de motor van de participatiesamenleving zijn.
15 Gemeentelijk beleidsstrategie Welke landelijke trends en lokale strategieën zijn er binnen gemeentelijk tarievenbeleid 1. Privatisering: de markt kan het beter 2. Kanteling: eigen kracht centraal, bewoners/verenigingen lossen eigen problemen op, zoeken dan hulp bij elkaar en daarna pas hulp van de overheid. Strategieën: 1. Koude verzakelijking: Sport is een markt als alle anderen en beoefenaren moeten de normale kostprijs bepalen. Tarieven stijgen, accommodaties worden afgestoten of opgeheven als koopkrachtige- vraag achterblijft. 2. Warme verzakelijking: Voor wat hoort wat. Gemeente brengt kostprijs in rekening maar biedt subsidies als verenigingen bijdragen aan beleidsdoelen. 3. Traditioneel: verenigingen zijn belangrijk, maar autonoom. Overheid biedt beperkte ondersteuning van vooral buitensportaccommodaties. 4. Modern: Vereniging spelen een belangrijke rol in de participatiesamenleving. Elke vereniging is belangrijk als sociaal netwerk. Tarieven worden ontzien (subsidies beperkt beschikbaar). Gemeente ondersteunt maar stuurt niet. Visie en eigen kracht van vereniging zijn bepalend.
16 Expertiseteam Sporteconomie & Sportmanagement Het Expertiseteam Sporteconomie & Strategisch Sportmanagement (SESS) van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen wil sportprofessionals informeren, inspireren en activeren om hun functioneren verder te optimaliseren. Dit gebeurt in de eerste plaats door kwalitatief hoogstaand onderwijs te verbinden met de praktijk. In dat speelveld gaan toekomstige professionals aan de slag met experts, docenten en onderzoekers in waarde toevoegende projecten. Bovendien treden we op als kennispartner met toegepast onderzoek om organisaties rondom de sport te helpen hun doelen te realiseren in een veranderende (sport)wereld. Onze expertise ligt op het snijvlak van economie, bestuurskunde, vrijwilligersmanagement en organisatiekunde en in combinatie met studenten van de opleidingen Sport, Gezondheid en Management, Leraar Lichamelijke Opvoeding en Sport, Beweging Educatie ontstaat een multidisciplinaire aanpak voor de projecten die wij doen. Daarbij streven wij naar een wetenschappelijk verantwoorde aanpak die gestoeld is op praktisch toepassing. Mocht u vragen hebben over deze presentatie dan kunt u contact opnemen met Jelle Schoemaker Docent/Onderzoeker Sporteconomie tel: Jelle.Schoemaker@han.nl Meer informatie is te vinden op onze website:
Hoe gaan gemeenten en sportverenigingen de crisis te lijf?
Hoe gaan gemeenten en sportverenigingen de crisis te lijf? Facts& figures voor een gefundeerde toekomstvisie Provinciale Sportontmoeting Utrecht 9 oktober 2013, Huis voor de Sport Nieuwegein Remco Hoekman,
Nadere informatieRecessiepeiling sport 2013
Recessiepeiling sport 2013 Dag van het Sportonderzoek 2013 Jerzy Straatmeijer Remco Hoekman Mulier Instituut, Utrecht September 2013 Programma Inleiding Methode Resultaten Conclusies en blik op de toekomst
Nadere informatieEffectief en doelmatig accommodatiebeleid
Effectief en doelmatig accommodatiebeleid Overijsselse sportontmoeting 9 oktober 2014, Almelo Remco Hoekman Hugo van der Poel Mulier Instituut, Utrecht Oktober, 2014 Sport belangrijke bijzaak in collegeprogramma
Nadere informatieDE INVLOED VAN DE INDICATOREN VAN HET GEMEENTELIJK SPORTBELEID OP HET SUBSIDIE- EN TARIEVENBELEID VOOR DE SPORT VAN GEMEENTEN
DE INVLOED VAN DE INDICATOREN VAN HET GEMEENTELIJK SPORTBELEID OP HET SUBSIDIE- EN TARIEVENBELEID VOOR DE SPORT VAN GEMEENTEN EEN EMPIRISCHE STUDIE NAAR WELKE INDICATOREN VAN HET GEMEENTELIJK SPORTBELEID
Nadere informatieJuni Visie op Sportbeleid VVD Smallingerland
Juni 2016 Visie op Sportbeleid VVD Smallingerland 1. Algemeen Tot op heden bestaat de gemeentelijke aandacht voor sport hoofdzakelijk uit het zorg dragen voor instandhouding van accommodaties. Tevens is
Nadere informatieCASnr. Ingek. 2 8 JAN. 2015
2015/5925 GRIF 28-1-2015 16-4-2015 Aan de voorzitter en leden van Provinciale Staten van Limburg Provincie Limburg PS DOCnr. Ingek. 2 8 JAN. 2015 CASnr. ID. Cluster Faxnummer Ons kenmerk Bijlage(n) CULT
Nadere informatiegemeente Eindhoven RaadsvoorstelUitgangspunten Sporttarieven seizoen 2012/2013
gemeente Eindhoven Raadsnummer 12R4865 Inboeknummer 12BST00806 Beslisdatum B&W 08 mei 2012 Dossiernummer 12.19.351 RaadsvoorstelUitgangspunten Sporttarieven seizoen 2012/2013 Inleiding In het najaar van
Nadere informatiegemeente Eindhoven Betreft Ontwikkeling sporttarieven seizoen 2011/2012 en volgende jaren.
gemeente Eindhoven Inboeknummer 11bst00645 Dossiernummer 11.15.755 12 april 2011 CommissieNotitie Betreft Ontwikkeling sporttarieven seizoen 2011/2012 en volgende jaren. Inleiding De gemeente Eindhoven
Nadere informatieRekenkameronderzoek als spiegel voor de sport:
Rekenkameronderzoek als spiegel voor de sport: op naar effectief sportbeleid in tijden van bezuinigingen en decentralisatie Mulierdebat Rekenkamers en sport 28 november 2013, Utrecht Remco Hoekman, senior
Nadere informatieDe maatschappelijke tarieven voor de sportverenigingen in 2015, zoals weergegeven in bijlage 1, vast te stellen.
RAADSVOORSTEL Van : Burgemeester en Wethouders Reg.nr. : 4850899 Aan : Gemeenteraad Datum : 5 januari 2015 Portefeuillehouder : Wethouder J.C. Buijtelaar Agendapunt : B&W-vergadering : 13-01-2015 De Ronde
Nadere informatieRecessiepeiling gemeenten 2013. Remco Hoekman
Recessiepeiling gemeenten 2013 Remco Hoekman mulier instituut - sociaal-wetenschappelijk sportonderzoek Mulier Instituut sociaal-wetenschappelijk sportonderzoek Postbus 85445 3508 AK Utrecht t 030-7210220
Nadere informatieRecessiepeiling gemeenten 2010
Recessiepeiling gemeenten 2010 Doorwerking economische recessie op gemeentelijk sportbudget in opdracht van Vereniging Sport en Gemeenten (VSG) Remco Hoekman W.J.H. Mulier Instituut s-hertogenbosch, juni
Nadere informatieSportnota Boxmeer: een sportief elftal! Terug naar eerste pagina
Sportnota 2009 Boxmeer: een sportief elftal! Waarom sportnota? De gemeenteraad wenst een algemene gemeentelijke sportnota waarin een visie wordt neergelegd voor de komende jaren. Inhoudelijke uitgangspunten:
Nadere informatieInleiding Op de website van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport staat over sport het volgende:
Inleiding Op de website van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport staat over sport het volgende: Sport is goed voor de gezondheid en de sociale contacten. De successen van topsporters bevorderen
Nadere informatieR. de Ruig / oktober 2015
Raadsvoorstel Agendapunt commissie: 4.2 steller telefoonnummer email R. de Ruig 3792 rru@valkenswaard.nl agendapunt kenmerk datum raadsvergadering Portefeuillehouder E. Buiter onderwerp Tarievenbeleid
Nadere informatieGezamenlijk investeren in Sport en mét Sport
Plan van aanpak voor het uitvoeren van rekenkameronderzoek Gezamenlijk investeren in Sport en mét Sport Rekenkameronderzoek gemeente Winterswijk Aan De raadswerkgroep Rekenkamercommissie AOGW De gemeenteraad
Nadere informatieNotitie tarieven (multifunctionele) binnen- en buitensportaccommodaties
Notitie tarieven (multifunctionele) binnen- en buitensportaccommodaties 1. Aanleiding De aanleiding voor deze notitie tarieven binnen- en buitensportaccommodaties is drieledig: Tarieven buitensport Uit
Nadere informatieSteven Dijk. Oorlogswinter 2013 Landelijke tournee Peer Gynt (Zuidelijk Toneel)
Steven Dijk 1952 geboren 1978-2002 raadslid PvdA Diemen 1986-1994 wethouder PvdA 1988 afgestudeerd econoom Vrije Universiteit 2002-2004 wethouder Leefbaar Diemen 2005-heden voorzitter Rekenkamercommissie
Nadere informatieEindrapportage Taskforce. Taskforce bezuinigingsvoorstellen sport : in een Perspectief sportaccommodaties ".
voorstel aan de raad Opgesteld door Maatschappelijke Ontwikkeling Kenmerk 14.005912 Vergadering Gemeenteraad Vergaderdatum 3 juli 2014 Jaargang en nummer 2014-36 Eindrapportage Taskforce. Taskforce bezuinigingsvoorstellen
Nadere informatieHet college van burgemeester en wethouders van de gemeente Asten; Gelet op het Subsidiebeleid Welzijn en Participatie gemeente Asten ;
Het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Asten; Gelet op het Subsidiebeleid Welzijn en Participatie gemeente Asten 2018-2020; Gelet op de Algemene subsidieverordening gemeente Asten 2017;
Nadere informatieTeam Breda Breda brengt het samen 2
Breda 2 Team Breda Onder deze titel is op 6 april 2017 de nieuwe sportbeleidsvisie en het uitvoeringsplan van de gemeente Breda unaniem door de gemeenteraad vastgesteld. De gemeente Breda voert al jaren
Nadere informatieMeedoen! sportbonden en verenigingen aan zet? Wat te verwachten: Programma Meedoen Alle Jeugd door Sport 3-10-2011
Meedoen! sportbonden en verenigingen aan zet? DemosDate Gent, België 4 oktober 2011 Remco Hoekman Senior onderzoeker W.J.H. Mulier Instituut, 's-hertogenbosch, oktober 2011 Wat te verwachten: Beschrijving
Nadere informatieThema: Toekomstige sportinfrastructuur gemeente Apeldoorn
Thema: Toekomstige sportinfrastructuur gemeente Apeldoorn - Kerntakendiscussie 2010 - Voorjaarsnota 2011 en Zomernota 2012 Vanaf 2013 te maken met terugtredende overheid: - Alleen bezig houdt met beleid
Nadere informatieBijzondere ALV Biesboschfedera4e
De Biesbosch verdient het Project Toekomst Waterrecreatie Bijzondere ALV Biesboschfederae Agenda 1. Welkomstwoord 2. Mededelingen. Presentatie door Gertjan Pap. Discussie. Stemming. Rondvraag 7. Sluiting
Nadere informatieStartnotitie Tarievenbeleid en regels in gebruik geven sportaccommodaties Valkenswaard
Startnotitie Tarievenbeleid en regels in gebruik geven sportaccommodaties Valkenswaard Inhoudsopgave November 2012 1. Aanleiding 3 2. Huidige situatie 4 2.1 Huidig tarievenbeleid 4 2.2 Afwijkende afspraken
Nadere informatieUIT loonruimte en AIQ v1.1
Uitleg loonruimte en AIQ. 1. Wat is de AIQ? De AIQ is de arbeidsinkomensquote en geeft weer hoeveel procent van het Nationaal inkomen (totaal aan beloningen productiefactoren) uitgekeerd wordt aan arbeidsloon.
Nadere informatieONDERZOEK IN DE LERARENOPLEIDING! Wat vinden lerarenopleiders en hun managers daar eigenlijk van?
ONDERZOEK IN DE LERARENOPLEIDING! Wat vinden lerarenopleiders en hun managers daar eigenlijk van? Cora Veenman-Verhoeff MSc Dr. Ellen Klatter Docent Lerarenopleiding Gezondheidszorg en Welzijn Lector Versterking
Nadere informatieSport en recessie 2013 Remco Hoekman Jerzy Straatmeijer. m.m.v. Willem de Boer (HAN)
Sport en recessie 2013 Remco Hoekman Jerzy Straatmeijer m.m.v. Willem de Boer (HAN) mulier instituut - sociaal-wetenschappelijk sportonderzoek Mulier Instituut sociaal-wetenschappelijk sportonderzoek Postbus
Nadere informatieBijlage 5 Tarievenmodel plus varianten
Bijlage 5 Tarievenmodel plus varianten Om dit model te kunnen implementeren is het noodzakelijk om een integrale kostprijs per uur te berekenen van de gemeentelijke sportaccommodaties. Zo wordt inzicht
Nadere informatieInspiratiediner Wij in de Wijk. Bora Avric, Senior Adviseur Movisie
Inspiratiediner Wij in de Wijk Bora Avric, Senior Adviseur Movisie 6/23/2014 Sportquiz Vraag 1: Hoeveel procent van de Nederlanders sport minimaal 1 x per maand? 64% of 75 % Sportquiz Vraag 1: Hoeveel
Nadere informatieSamenvatting Economie Vervoer
Samenvatting Economie Vervoer Samenvatting door S. 1607 woorden 25 april 2017 5,2 4 keer beoordeeld Vak Methode Economie LWEO Hoofdstuk 2 : Met de taxi of met de fiets Afzet onderneming Markt Afzet= ------------------------------------
Nadere informatieNota Tarievenbeleid sportaccommodaties gemeente Valkenswaard
Nota Tarievenbeleid sportaccommodaties gemeente Valkenswaard gemeente Valkenswaard INHOUDSOPGAVE pagina gemeente Valkenswaard... 1 1. Inleiding... 3 2. Uitgangspunten tarievenbeleid... 3 2.1 Uitgangspunten
Nadere informatieEvaluatie sportbeleid
Evaluatie sportbeleid 1. Inleiding Het collegeprogramma was aanleiding om in 2007 een evaluatie van het sportbeleid in gang te zetten. Deze nota is de afronding van die evaluatie. De evaluatie is gebaseerd
Nadere informatieVeilig opgroeien in Leeuwarden Factsheet Haulerwijk. bijlage
Veilig opgroeien in Leeuwarden 2015 bijlage Factsheet Haulerwijk Deze bijlage bevat cijfers op zowel buurtniveau als gemeentelijk- en provinciaal niveau. De cijfers geven inzicht in trends op het gebied
Nadere informatieIntegraal (sport) beleid. Lerende Netwerken 18 april Zaanstad
Integraal (sport) beleid Lerende Netwerken 18 april Zaanstad Gemeente Katwijk Aanleiding sportnota Visie op sport en bewegen Integrale en interactief benadering Proces Sportnota Realisering combinatiefuncties
Nadere informatieLesbrief Vraag en Aanbod 1 e druk
Hoofdstuk 1 1.6 C Markten 1.7 a. De prijzen zijn gestegen. Bij een gelijk volume (= afzet) leidt dit tot een omzetgroei. b. Indexcijfer volume (afzet): 105, indexcijfer prijs: 97,1. 97,1 105 = 101,96.
Nadere informatieSportdeelname van kinderen en jongeren in armoede
Sportdeelname van kinderen en jongeren in armoede Work in progress Niels Reijgersberg Hugo van der Poel Mulier Instituut, Utrecht November 2013 Inhoud presentatie Aanleiding en achtergrond onderzoeksvragen
Nadere informatieJaarrekening 2015 en begroting 2016
Jaarrekening 2015 en begroting 2016 1 Inhoud Samenvatting... 3 Jaarrekening 2015... 5 Staat van baten en lasten... 5 Toelichting op jaarrekening 2015... 6 Begroting 2016... 7 Staat van baten en lasten...
Nadere informatieopzet onderzoek sportaccommodatiebeleid Lansingerland
opzet onderzoek sportaccommodatiebeleid Lansingerland 1 inleiding aanleiding Voor veel sporten vormt de aanwezigheid van voldoende en goed uitgeruste sportaccommodaties een voorwaarde voor volwaardige
Nadere informatiePrivatisering sportaccommodaties gemeente Bronckhorst
Privatisering sportaccommodaties gemeente Bronckhorst Thijs Kiers, beleidsmedewerker afdeling Ontwikkeling, ontspannen Martin Niessink, coordinator cluster Groen, afdeling Beheer 13 accommodaties; 11 gemeentelijk
Nadere informatieFinanciële aspecten van sport
Jaarboek Sport & Strategie Publicaties editie 2015/2016 Financiële aspecten van sport Hoofdstuk 13 Jan-Willem van der Roest (Mulier Instituut) en Geeske van Asperen (Kenniscentrum Sport) Na jaren van recessie
Nadere informatieSport en lokaal beleid: meten is weten
Sport en lokaal beleid: meten is weten Inspiratiesessie VSG en Huis voor de Sport Limburg 15 december, Beek (L) Remco Hoekman, senior onderzoeker Mulier Instituut Jorg Eijssen, adviseur Huis voor de Sport
Nadere informatieSport in Transitie. Feiten achter een verhaal
Sport in Transitie Feiten achter een verhaal Yesterdays Home Runs don t win today s Games. Babe Ruth Over de hele Totale sport gerelateerde bestedingen 12,7 miljard (1,3%) in 2010 Bestedingen huishoudens
Nadere informatiemaatschappijwetenschappen pilot vwo 2015-I
Opgave 3 Sport in de samenleving Bij deze opgave horen de teksten 7 en 8, tabel 4 en figuur 3 uit het bronnenboekje. Inleiding Sport en bewegen nemen in de Nederlandse samenleving een belangrijke plaats
Nadere informatieBeleidsregels Subsidieverlening Sport. gemeente Veendam
Beleidsregels Subsidieverlening Sport gemeente Veendam Doel: Stellen van regels voor het verstrekken van subsidies aan sportactiviteiten die bijdragen aan het verbeteren van sportbeoefening en sportbeleving
Nadere informatieRAADSVOORSTEL. Raadsvergadering. Onderwerp Nieuw tarieven- en subsidiestelsel sport. Aan de raad, Onderwerp Nieuw tarieven- en subsidiestelsel sport
RAADSVOORSTEL Raadsvergadering Nummer 23-06-2011 11-063 Onderwerp Nieuw tarieven- en subsidiestelsel sport Aan de raad, Onderwerp Nieuw tarieven- en subsidiestelsel sport Gevraagde beslissing 1. Instemmen
Nadere informatieDuiden, verbinden en vakmanschap
Effectieve managementstrategieën: Duiden, verbinden en vakmanschap www.divosa.nl Effectieve managementstrategieën: Duiden, verbinden en vakmanschap dr. Duco Bannink, Chris Goosen Het management van sociale
Nadere informatieBijeenkomst Sport en Accommodatiebeleid - 10 mei 2016
Bijeenkomst Sport en Accommodatiebeleid - 10 mei 2016 Aanwezig: wethouder G. van Dijk, wethouder J. Berkhoff, G. van der Meijden, T. Smit en E. Palland (namens gemeente Heerde) 16 sportverenigingen: Gymnastiekvereniging
Nadere informatieNota Tarievenbeleid sportaccommodaties 2013 e.v. Gemeente Stichtse Vecht
Nota Tarievenbeleid sportaccommodaties 2013 e.v. Gemeente Stichtse Vecht Vastgesteld door de gemeenteraad van Stichtse Vecht op: 18 december 2012 1 1 Inleiding 1.1 Aanleiding In dit beleidsdocument worden
Nadere informatieRaadsbesluit. 17 december 2014 Aanwijzingsbesluit diensten van algemeen economisch belang (DAEB)
Kenmerk 132007 Datum 17 december 2014 Aanwijzingsbesluit diensten van algemeen economisch belang (DAEB) De raad van de gemeente Renkum; gezien het voorstel d.d. 30 september 2014 Gelet op artikel 25h,
Nadere informatie389 van de 770 benaderde panelleden hebben de vragenlijst ingevuld; ruim 50%.
Inleiding Sporten én bewegen dragen bij aan een goede gezondheid. Verder stimuleert het de sociale binding en bevordert het dat mensen actief onderdeel uitmaken van de samenleving. De gemeente stelt daarom
Nadere informatieFinanciële resultaten (x 1000)
Aan : alle bestuurders van de NBF-verenigingen Van : het NBF-bestuur Betreft : De financiële situatie van de NBF Datum : 1 mei De situatie over de afgelopen vijf jaar Als NBF-bestuurders zetten wij ons
Nadere informatieIn formeel verband. Grote organisaties over actuele ontwikkelingen op het maatschappelijke middenveld. donderdag 22 mei 14
In formeel verband Grote organisaties over actuele ontwikkelingen op het maatschappelijke middenveld 1 2 SCP onderzoek Individueel perspectief (Uitstappers en doorzetters, 2014) Organisatorisch perspectief
Nadere informatieGemeente Venlo Verenigingsondersteuning met marketingstrategie. Henri Elbersen Senior consulent verenigingsondersteuning
Gemeente Venlo Verenigingsondersteuning met marketingstrategie Henri Elbersen Senior consulent verenigingsondersteuning Venlo 100.006 inwoners Logistiek centrum Weinig topsport; wel breedtesport 150 verenigingen
Nadere informatieKleur bekennen. De vereniging in de toekomst is een: A Open club B Commerciële sportorganisatie C Traditionele vereniging (voor eigen leden) D
De vereniging in de toekomst is een: A Open club B Commerciële sportorganisatie C Traditionele vereniging (voor eigen leden) D Kleur bekennen Huh, er is géén toekomst voor de vereniging Vereniging in de
Nadere informatieNotitie toekomstig sportinfrastructuur gemeente Apeldoorn
Notitie toekomstig sportinfrastructuur gemeente Apeldoorn Aanleiding: - Kerntakendiscussie 2010 - Voorjaarsnota 2011 en Zomernota 2012 - Nota Sportbeleid Vanaf 2013 te maken met: -Terugtredende overheid,
Nadere informatieInnovatiebudget Sociaal Domein gemeente Arnhem
Innovatiebudget Sociaal Domein gemeente Arnhem Eind juli is de eerste ronde afgerond voor de besteding van het regionale Innovatiebudget Sociaal Domein. In deze ronde is niet het volledige beschikbare
Nadere informatieTransparantie in sport De unieke besturing en subsidiëring van accommodaties in Baarn
Transparantie in sport De unieke besturing en subsidiëring van accommodaties in Baarn Adrie van der Meij, gemeenteraad Baarn Pieter Brandjes, gemeente Baarn VSG Nationale Kennisdag Sportaccommodaties en
Nadere informatieINNING VAN CONTRIBUTIES EN SPONSORGELDEN BIJ SPORTVERENIGINGEN. - Een online enquête onder penningmeesters -
INNING VAN CONTRIBUTIES EN SPONSORGELDEN BIJ SPORTVERENIGINGEN - Een online enquête onder penningmeesters - 1 INLEIDING In 2006 heeft incasso- en gerechtsdeurwaarderorganisatie Flanderijn Goos Marketing
Nadere informatieContributiemonitor 2017/2018
Contributiemonitor 2017/2018 Contributies en toegangsprijzen in de Nederlandse sport 1-meting Arjen Davids Paul Hover Willem de Boer Jelle Schoemaker Contributiemonitor 2017/2018 Mulier Instituut en Hogeschool
Nadere informatieINFORMATIE AVOND. Herziening Accommodatiebeleid
Herziening Accommodatiebeleid Agenda voor vanavond Aanleiding herziening Totstandkomen huidig accommodatiebeleid Constateringen huidige tijdgeest Onderbouwing toekomst bestendige kaders voor beleid Insteek
Nadere informatieSamenvatting Economie Module1, H2 en H3
Samenvatting Economie Module1, H2 en H3 Samenvatting door een scholier 1851 woorden 28 maart 2006 2 2 keer beoordeeld Vak Economie Module 1, Hoofdstuk 2, Consumeren 1. Hoe consumenten in hun behoeften
Nadere informatieUITVOERINGSPROGRAMMA WELZIJN/WMO 2012
UITVOERINGSPROGRAMMA WELZIJN/WMO 2012 1. INLEIDING Op 7 januari 2008 is de Integrale Welzijnsnota door de gemeenteraad vastgesteld. Daarnaast hanteert de gemeente een Algemene subsidieverordening, op basis
Nadere informatieNotitie Harmonisatie tarieven buitensportaccommodaties
Notitie Harmonisatie tarieven buitensportaccommodaties Coevorden juni 2012 1 Notitie uitwerking harmonisatie tarieven buitensportaccommodaties Op 11 november 2008 heeft de gemeenteraad van de gemeente
Nadere informatieAlgemene ledenvergadering Volleybalvereniging Relay Langedijk
Algemene ledenvergadering Volleybalvereniging Relay Langedijk Noord- Scharwoude, 26 november 2014 Verslag/notulen 1 Opening Voorzitter opent de vergadering en meldt de personen die zich hebben afgemeld.
Nadere informatieRekenkamercommissie Gemeente Gennep
Rekenkamercommissie Gemeente Gennep Sportbeleid in Gennep - Financiën Rekenkameronderzoek naar de relatie tussen het sportbeleid en de financiële inspanningen van de gemeente Gennep 2 Sportbeleid in Gennep
Nadere informatiePlan van aanpak. Onderzoek naar het sportaccommodatie- en tarievenbeleid van de gemeente Maastricht. Oktober 2015
Plan van aanpak Onderzoek naar het sportaccommodatie- en tarievenbeleid van de gemeente Maastricht Oktober 2015 Rekenkamer Maastricht Samenstelling: Mevrouw dr. Klaartje Peters (voorzitter) De heer drs.
Nadere informatiegemeente Eindhoven - Instemmen met compenseren van ontwikkelingen op gebied van Energiekosten sportsector 1.038.000 met ingang van 2012.
gemeente Eindhoven Raadsnummer Inboeknummer 11R4539 11bst01745 Beslisdatum B&W 04 oktober 2011 Dossiernummer 11.40.751 RaadsvoorstelSporttarieven seizoen 2011/2012 2014/2015 Inleiding De gemeente Eindhoven
Nadere informatieSamen zetten we niemand buitenspel! Sportvisie gemeente Hilvarenbeek. Tim Haans
Samen zetten we niemand buitenspel! Sportvisie gemeente Hilvarenbeek Tim Haans 123304 Sportvisie gemeente Hilvarenbeek INHOUDSOPGAVE INLEIDING 2 SPORT- EN BEWEEGSTIMULERING 5 MAATSCHAPPELIJKE ROL 7 ACCOMMODATIES
Nadere informatieVoorontwerp van decreet houdende het stimuleren en subsidiëren van een lokaal Sport voor Allen beleid DE VLAAMSE REGERING,
Voorontwerp van decreet houdende het stimuleren en subsidiëren van een lokaal Sport voor Allen beleid DE VLAAMSE REGERING, Op voorstel van de Vlaamse minister van Financiën, Begroting, Werk, Ruimtelijke
Nadere informatieExploitatievormen sportaccommodaties
Exploitatievormen sportaccommodaties Verkennende studie in opdracht van het Ministerie van VWS Remco Hoekman, Corry Floor en Wikke Stam 13 juni, 2018 Mulier Instituut Doel bijeenkomst Toelichten achtergrond
Nadere informatieBeleidsregels sport (2005 en verder)
(2005 en verder) 1. Beleidsterrein Beleidstaak: Sport Beheerstaken: 530.90 Overige kosten sportbeoefening, functienummer 2. Uitgangspunten van beleid De uitgangspunten ten aanzien van de stimulerende taak
Nadere informatieI INLEIDING 3 II KORTE TERUGBLIK 2013 EN III DOELEN, FUNCTIES EN ACTIVITEITEN IV FINANCIEEL JAARVERSLAG 2013/2014 EN BEGROTING
Jaarverslag 2014 Namens de Stuurgroep Samenwerkingsverband Autisme Zuidoost Brabant, Marianne Jacobs, coördinator Samenwerkingsverband Autisme november 2014 www.autismezuidoostbrabant.nl mjacobs@meezuidoostbrabant.nl
Nadere informatieHerstructurering Sportvoorzieningen Gemeente Delfzijl. Informatieavond 28 november 2012
Herstructurering Sportvoorzieningen Gemeente Delfzijl Informatieavond 28 november 2012 Agenda Opening 19.30 u. Welkom door wethouder Wolthof 19.30 u. Presentatie ambtelijk advies 19.40 u. Pauze 20.30 u.
Nadere informatieActieplan. Aangepast Sporten Noordoostpolder
Actieplan Aangepast Sporten Noordoostpolder 2015-2018 Inleiding Aanleiding Voor mensen met een beperking is voldoende beweging niet altijd vanzelfsprekend en zijn er meer knelpunten om in beweging te komen
Nadere informatieProgrammaspecifieke vragenlijst
Programmaspecifieke vragenlijst Programma: Gelderland Sport!; Maatschappelijke kracht van sport; Sportieve Buitenruimte In het Uitvoeringsbeleid van het programma Gelderland Sport! 2016-2019 is opgenomen
Nadere informatieSportaccommodatiebeleid. Exploitatie en Beheer
Sportaccommodatiebeleid Exploitatie en Beheer Inhoudsopgave 1. Inleiding...2 Leeswijzer...2 2. Huidige situatie exploitatie en beheer...3 2.1. De binnensportaccommodaties...3 2.2 De buitensportaccommodaties...4
Nadere informatieInstellingsbeleid doelstellingen en profiel
Instellingsbeleid doelstellingen en profiel 1 Inleiding 2 Beleid 3 Onderwijs 4 Onderzoek 5 Beroepspraktijk en regio 6 Kwaliteit is mensenwerk 7 Operational Excellence 8 Bestuur 9 Raad van Toezicht 10 Financiën
Nadere informatieRelatie met collegeprogramma Het opstellen van nieuw sportbeleid is opgenomen in het collegeprogramma
Raadsvoorstel *Z02D248C6D0* Aan de raad Documentnummer : INT-16-27039 Afdeling : Samenleving Onderwerp : Sportnota 2016-2019 Inleiding In het collegeprogramma 2014-2018 geven wij het belang aan van sport
Nadere informatieLeiderschap in Turbulente Tijden
De Mindset van de Business Leader Leiderschap in Turbulente Tijden Onderzoek onder 175 strategische leiders Maart 2012 Inleiding.. 3 Respondenten 4 De toekomst 5 De managementagenda 7 Leiderschap en Ondernemerschap
Nadere informatieSportparticipatie in Vlaanderen anno 2014
Sportparticipatie in Vlaanderen anno 2014 Jeroen Scheerder i.s.m. Marc Theeboom, Annick Willem, Julie Borgers en Zeno Nols Sportthema s 1. Deelname aan sport (Scheerder et al.) 2. Fysieke (in)activiteit
Nadere informatieUIT grafische elasticiteiten
Elasticiteiten lezen uit grafieken. Een prijselasticiteit van de gevraagde hoeveelheid beschrijft het effect van een prijsverandering op de gevraagde hoeveelheid van dat product. De betalingsbereidheid
Nadere informatieSportverenigingsmonitor 2016
Sportverenigingsmonitor 2016 1 BELEIDSONDERZOEK 071-516 5123 I info@leidenincijfers.nl I www.leidenincijfers.nl Inleiding In opdracht van Sportstad Leiden is in het najaar van 2016 een digitaal onderzoek
Nadere informatieBijlage I: Woningmarktcijfers 3 e kwartaal 2008
Bijlage I: Woningmarktcijfers 3 e kwartaal 2008 De prijs van de gemiddelde verkochte woning daalt met -0,3% licht in het 3 e kwartaal van 2008. De prijs per m 2 stijgt daarentegen licht met 0,3%. De prijsontwikkeling
Nadere informatieSubsidieregeling vrijwillige inzet gemeente Deurne Datum :
Subsidieregeling vrijwillige inzet gemeente Deurne 2017 Datum : Inhoudsopgave Artikel 1 Begripsomschrijvingen... 3 Artikel 2 Toepassingsbereik... 3 Artikel 3 Activiteiten en doelgroepen... 3 Artikel 4
Nadere informatieMaak van uw gemeente. een sportgemeente! Olympische ambities van morgen als motor voor lokale vernieuwing en ontwikkeling vandaag
Maak van uw gemeente een sportgemeente! Olympische ambities van morgen als motor voor lokale vernieuwing en ontwikkeling vandaag Op 3 maart 2010 gaat Nederland naar de stembus voor de gemeenteraadsverkiezingen.
Nadere informatieNetwerkbijeenkomst Voetbalconvenant Locatie: DVSU
Netwerkbijeenkomst Voetbalconvenant 2016-2020 Locatie: DVSU Programma 19.30 Peter van Baak (Sponsorvisie) vertelt over innovatie mogelijkheden om sponsoren te werven. 20.30 Ciska Fessl (KNVB) Terugkoppeling
Nadere informatieVaststelling van de maatschappelijke tarieven voor de sportverenigingen in 2016.
RAADSVOORSTEL Van : Burgemeester en Wethouders Reg.nr. : 5113882 Aan : Gemeenteraad Datum : 1 december 2015 Portefeuillehouder : Wethouder J.C. Buijtelaar Agendapunt : B&W-vergadering : 01-12-2015 De Ronde
Nadere informatieRaadsvergadering. Grondslag De Mededingingswet en de Wet Markt en Overheid die daar een onderdeel van uitmaakt.
RAADSVOORSTEL Raadsvergadering Nummer 27 november 2014 14-106 Onderwerp Wet Markt en Overheid Aan de raad, Onderwerp Wet Markt en Overheid Gevraagde beslissing De volgende economische activiteiten aan
Nadere informatie1.1 Bevolkingsontwikkeling 9. 1.2 Bevolkingsopbouw 10. 1.2.1 Vergrijzing 11. 1.3 Migratie 11. 1.4 Samenvatting 12
inhoudsopgave Samenvatting 3 1. Bevolking 9 1.1 Bevolkingsontwikkeling 9 1.2 Bevolkingsopbouw 10 1.2.1 Vergrijzing 11 1.3 Migratie 11 1.4 Samenvatting 12 2. Ontwikkelingen van de werkloosheid 13 2.1 Ontwikkeling
Nadere informatieBeleidsplan AUHL
Beleidsplan AUHL 2019-2024 S I T U E R I N G Associatie Universiteit Hogescholen Limburg (AUHL) is één van de 5 Vlaamse associaties en heeft als partnerinstellingen: Hogeschool PXL en Universiteit Hasselt,
Nadere informatieHERIJKING SPORTBELEIDSNOTA ALBLASSERDAM 8 NOVEMBER 2012
HERIJKING SPORTBELEIDSNOTA ALBLASSERDAM 8 NOVEMBER 2012 Sportbeleidsnota Alblasserdam Van april 2009. Interactief tot stand gekomen. Sport Belangen Alblasserdam: prominente rol bij vorming; uitvoering;
Nadere informatieVerdiepingsconsultatie Accommodatiebeleid
Introductie In het kader vanhet opstellen van het Hollands Kroon is een bezoek aan alle kernen gebracht. De gebruikers van de (gemeentelijke) accommodaties worden geïnformeerd over de Visie en de uitgangspunten.
Nadere informatieDe economie van de sportvereniging. Wat merkt de sportvereniging van de economische crisis?
De economie van de sportvereniging Wat merkt de sportvereniging van de economische crisis? Sportverenigingen in Nederland Enkele indicatieve cijfers: 27.000 sportverenigingen 5 mln. aangesloten sporters
Nadere informatieTariefstelling van gemeentelijke sportaccommodaties en de invloed van de bezuinigingen. Onderzoeks- en adviesrapport
Tariefstelling van gemeentelijke sportaccommodaties en de invloed van de bezuinigingen Onderzoeks- en adviesrapport Onderzoeks- en adviesrapport Gerard Tijmons HBO sport en bewegen Hogeschool Inholland
Nadere informatieHoofdstuk 2: Wat produceert een onderneming?
Hoofdstuk 2: Wat produceert een onderneming? 2.1. Wat je produceert moet je kunnen verkopen. Zie boek: p. 22 25 (+ nota s) Senseo en stadstweewieler van BMW 2.2./2.3./2.4. Vraag en aanbod 1. Voorbeeld
Nadere informatieLectoraat praktijkgerichte sportwetenschap -lectoraat bewegingsonderwijs en jeugdsport
Lectoraat praktijkgerichte sportwetenschap -lectoraat bewegingsonderwijs en jeugdsport ben, alien, mark-jan, simon, arjan, sierd, berdien, wouter, ingrid, jacqueline, roos, bake, janco, dinant Inhoud Vier
Nadere informatieWat kost sport in de B5?
Wat kost sport in de B5? Een intergemeentelijke vergelijking van tarieven sportaccommodaties en sportbegrotingen in de vijf grootste Brabantse gemeenten (B5) David Romijn Remco Hoekman Mulier Instituut,
Nadere informatieVersterken binnenstad Het aanbieden van een bibliotheekvoorziening
Versterken binnenstad Het aanbieden van een bibliotheekvoorziening (ook als ontmoetingsplek) in de binnenstad. Cultuurparticipatie Kernfuncties leren, lezen en informeren bieden voor burgers mogelijkheden
Nadere informatieWORKSHOP BETER BENUTTEN VAN SPORT IN HET SOCIAAL DOMEIN
WORKSHOP BETER BENUTTEN VAN SPORT IN HET SOCIAAL DOMEIN Paul Duijvestijn Erik Puyt Yorun van Kasteel Programma 1. Aanleiding en achtergrond 2. Introductie van de checklist Sport in het sociaal domein 3.
Nadere informatie