Hoofdstuk 2: Wat produceert een onderneming?

Transcriptie

1 Hoofdstuk 2: Wat produceert een onderneming? 2.1. Wat je produceert moet je kunnen verkopen. Zie boek: p (+ nota s) Senseo en stadstweewieler van BMW 2.2./2.3./2.4. Vraag en aanbod 1. Voorbeeld We bevinden ons op een markt van groenten en fruit (aardbeien, sla, bloemkolen, champignons, asperges, tomaten, ). De prijzen van deze goederen variëren sterk van jaar tot jaar en van seizoen tot seizoen. Op een markt voor aardbeien vinden volgende confrontaties plaats: prijs die de kopers prijs (EUR) prijs die de verkopers wensen te betalen wensen te ontvangen Groep A 20 bakjes 0.75 Groep G 20 bakjes Groep B 20 bakjes 1.00 Groep H 20 bakjes Groep C 20 bakjes 1.25 Groep I 20 bakjes Groep D 20 bakjes 1.50 Groep J 20 bakjes Groep E 20 bakjes 1.75 Groep K 20 bakjes Groep F 40 bakjes 2.00 Groep L 20 bakjes Koper =. Verkoper = 2. Oplossing Gevraagde hoeveelheid (bakjes) prijs (EUR) Aangeboden hoeveelheid (bakjes)

2 3. Vaststellingen a. Wat stel je vast als de prijs 0.75 EUR is? Gevraagde hoeveelheid = bakjes Aangeboden hoeveelheid = bakjes overschot = bakjes b. Wat stel je vast als de prijs 2.00 EUR is? Gevraagde hoeveelheid = bakjes Aangeboden hoeveelheid = bakjes overschot = bakjes c. Wat is de beste prijs? = wat is de marktprijs? = wanneer is de markt in evenwicht? 4. Grafische voorstelling. De prijs (p) wordt steeds op de Y-as en de hoeveelheid (Q) op de X-as geplaatst!! Neem op de X-as: 3 r = 20 bakjes en op de Y-as: 2 r = 0,25 EUR. Ga na wat de situatie is bij een prijs gelijk aan 0,75 EUR en een prijs gelijk aan 2,00 EUR.

3 5. Begrippen. a. Gevraagde hoeveelheid: b. De vraag: c. Grafisch onderscheid tussen vraag en gevraagde hoeveelheid: d. Hoe verloopt de vraagcurve? Waarom? e. Aangeboden hoeveelheid: f. Aanbod: g. Grafisch onderscheid tussen aanbod en aangeboden hoeveelheid: h. Hoe verloopt de aanbodcurve? Waarom?

4 6. Een nieuwe prijs. Veronderstel dat door het mooie weer de aardbeien sneller rijpen en dat er veel aardbeien zijn bij de fruittelers. Het gevolg is dat er meer aardbeien op de markt zullen komen. Prijs (EUR) Minimumprijs die de verkopers Wensen te ontvangen 0,75 Groep G 60 bakjes 1,00 Groep H 20 bakjes 1,25 Groep I 20 bakjes 1,50 Groep J 20 bakjes 1,75 Groep K 20 bakjes 2,00 Groep L 20 bakjes Veronderstel dat door het slechte weer de aardbeien minder snel rijpen en gedeeltelijk verloren gaan zodat er weinig aardbeien zijn bij de fruittelers. Het gevolg is dat er minder aardbeien op de markt zullen komen. Prijs (EUR) Minimumprijs die de verkopers Wensen te ontvangen 0,75 Groep G 0 bakjes 1,00 Groep H 0 bakjes 1,25 Groep I 20 bakjes 1,50 Groep J 20 bakjes 1,75 Groep K 20 bakjes 2,00 Groep L 20 bakjes

5 7. ZEER BELANGRIJK!!! Beweging langsheen de vraagrechte p V q Bij een prijsverandering bewegen we ons langsheen de vraagrechte. Indien de prijs stijgt, daalt de gevraagde hoeveelheid. Indien de prijs daalt, stijgt de gevraagde hoeveelheid. Let op het woordgebruik. We zeggen niet: als de prijs stijgt, daalt de vraag! De vraag is de volledige vraagrechte en deze blijft op dezelfde plaats liggen (verschuift niet). Verschuiving van (of beweging van) de vraagrechte. Er zijn ook oorzaken waardoor de vraag zal veranderen (dus de volledige vraagrechte zal verschuiven). Een prijsverandering van het product is daar dus geen voorbeeld van. We zullen er steeds vanuit gaan dat onze vraagrechte perfect evenwijdig zal verschuiven naar links of naar rechts. Een verschuiving naar links betekent een afname van de vraag, een verschuiving naar rechts betekent een toename van de vraag. Grafisch is dit makkelijk in te zien. Bij eenzelfde prijs p 1 hoort een hogere gevraagde hoeveelheid bij de nieuwe p vraagrechte (V ) dan bij de oorspronkelijke vraag (V). Dit is zo voor elke prijs. Omgekeerd p 1 kan je zeggen dat bij eenzelfde gevraagde hoeveelheid bij een grotere vraag (V ) een V V hogere prijs hoort. De consumenten zijn immers bij een naar rechts verschoven vraag meer te q 1 q 2 q betalen voor dezelfde hoeveelheid.

6 Oorzaken verschuiving van de vraag(rechte): Toename / afname van het aantal consumenten. Indien het aantal geboortes stijgt, zal de vraag naar luiers toenemen. Voorkeursveranderingen. De vraag naar een Top Hits CD van 2002 zal nu heel wat minder zijn dan 6 jaren geleden. Verandering van het inkomen. Indien het gemiddelde inkomen van de bevolking toeneemt, zal er gemiddeld gezien meer gevraagd worden naar de producten. De vraagrechte zal naar rechts verschuiven of toenemen. Dit noemen we normale goederen. Binnen deze normale goederen maken we een onderscheid tussen luxe goederen en noodzakelijke goederen. Bij beide goederen zal de vraag naar dergelijk product toenemen bij een toename van het inkomen, maar bij luxe goederen zal deze toename van het verbruik meer dan evenredig (of progressief) zijn. Bij noodzakelijke goederen is de toename van de vraag minder dan evenredig (of degressief). Meer dan evenredig is bijvoorbeeld: een toename van het inkomen met 10% en een toename van de vraag (verbruik) met 20%. Voorbeelden van luxe goederen: kreeft, dure biefstuk, Delvaux handtas, Voorbeelden van noodzakelijke goederen: brood, bier, kleding, (Indien je inkomen verdubbelt zal je niet dubbel zoveel brood eten, maar je zal wel meer uitgeven aan brood, door misschien meergranenbrood te kopen. De toename is dus minder dan evenredig). Er bestaan goederen waar de vraag naar het product afneemt indien het inkomen stijgt. Dit noemen we inferieure goederen. De benaming wijst niet op het feit dat dit kwalitatief minderwaardige goederen zijn, alleen dat het verbruik afneemt, als het inkomen stijgt. In economie doen we hier dus geen uitspraak over de kwaliteit van het product. Voorbeelden hiervan zijn: openbaar vervoer, gehakt, Aldi-producten, Je moet uiteraard steeds de redenering (gemiddeld gezien) maken. Natuurlijk zijn er mensen die uit een milieubewuste overtuiging, ongeacht hoeveel ze verdienen steeds met de trein zullen gaan werken. Gemiddeld gezien echter neemt het verbruik van

7 openbaar vervoer af naarmate het inkomen stijgt. Gehakt zal men eveneens gemiddeld gezien meer vervangen door duurdere stukken vlees als men meer verdient. Prijzen van verwante goederen. We maken een onderscheid tussen complementaire goederen en substitueerbare goederen of substituten. Complementaire goederen zijn goederen die elkaar aanvullen en die men samen nodig heeft in gebruik. Voorbeelden hiervan zijn: CD en CDspeler, Senseo pads en Senseo toestel, benzine of diesel en auto s, Substituten zijn goederen die concurrent zijn van mekaar en die je door elkaar kan vervangen of substitueren. Voorbeelden hiervan zijn: video-recorder en DVD-recorder, aardappelen en pasta, Toekomstige prijsverwachtingen. Indien de consumenten verwachten dat de prijs van een bepaald goed zal stijgen in de nabije toekomst, zal men nog snel dit product willen kopen (dus zal de vraag naar dit product toenemen). Denken we maar aan aankondigingen van prijsstijgingen van benzine. Mensen zullen nog snel hun tank vullen. Het omgekeerde gebeurt bij een verwachte prijsdaling. In dit geval zal men zijn aankoop uitstellen en daalt dus vraag naar het betreffende product. Let wel op dat het hier gaat om verwachte prijsveranderingen. Bij een effectieve prijsverandering van een product hebben we een beweging langsheen de vraagrechte! Beweging langsheen de aanbodrechte p A q Bij een prijsverandering bewegen we ons langsheen de aanbodrechte. Indien de prijs stijgt, stijgt de aangeboden hoeveelheid. Indien de prijs daalt, daalt de aangeboden hoeveelheid. Let op het woordgebruik. We zeggen niet: als de prijs stijgt, stijgt het aanbod!

8 Het aanbod is de volledige aanbodrechte en deze blijft op dezelfde plaats liggen (verschuift niet). Verschuiving van de aanbodrechte Er zijn ook oorzaken waardoor het aanbod (dus volledige aanbodrechte) zal veranderen, dus verschuiven. Een prijsverandering van het product is daar dus geen voorbeeld van! We zullen er steeds vanuit gaan dat onze aanbodrechte perfect evenwijdig zal verschuiven naar links of naar rechts. Een verschuiving naar links betekent een afname van het aanbod, een verschuiving naar rechts betekent een toename van het aanbod. Grafisch is dit makkelijk in te zien. Bij eenzelfde prijs p 1 hoort een hogere aangeboden hoeveelheid bij de nieuwe aanbodrechte (A ) dan bij het oorspronkelijke aanbod (A). Dit is zo voor elke prijs. Omgekeerd kan je zeggen dat bij eenzelfde aangeboden hoeveelheid bij een groter aanbod een lagere prijs hoort. De producenten zijn immers bij een naar rechts verschoven aanbod (A ) bereid hun product goedkoper aan te bieden. p A A p 1 q 1 q 2 q Oorzaken verschuiving van de aanbodrechte: Voor landbouwproducten spelen de klimatologische omstandigheden een grote rol. Bij slecht weer hebben we een slechte oogst (klein aanbod) en bij ideale weersomstandigheden een goede oogst (groot aanbod). Verandering van het aantal producenten.

9 Een daling van het aantal producenten (aanbieders), betekent een daling van het aanbod en dus een verschuiving naar links van de aanbodrechte. Een stijging van het aantal producenten (aanbieders), betekent dat het aanbod toeneemt en de aanbodrechte dus naar rechts verschuift. Technologische veranderingen. Technologische vooruitgang maakt het mogelijk dat men hetzelfde kan produceren met minder middelen ofwel goedkoper produceren. Het aanbod zal dus toenemen of verschuiven naar rechts. Indien het personeel beter opgeleid is, betekent dit eveneens dat de arbeidsproductiviteit zal toenemen. Het aanbod verschuift naar rechts. Men zal eenzelfde hoeveelheid kunnen aanbieden aan een lagere prijs. De prijzen van grondstoffen. Indien de grondstoffen duurder worden betekent dit dat producenten eenzelfde hoeveelheid aan een duurdere prijs zullen aanbieden. Het aanbod verschuift dus naar links (of neemt af). Energieprijzen zijn grondstofprijzen die alle ondernemingen beïnvloeden (verwarming, transport) en waardoor het aanbod naar links of naar rechts kan verschuiven. Ook de personeelskosten kunnen het aanbod doen verschuiven naar links of naar rechts. Indien de personeelskosten toenemen, betekent dit dat het voor de producent duurder zal worden om eenzelfde hoeveelheid aan te bieden. Het aanbod zal naar links verschuiven. Opgelet: een verandering van de loonkosten, betekent niet noodzakelijk dat het (netto) inkomen (de koopkracht) van de consumenten zal veranderen. Indien de patronale lasten toenemen, zal dat geen invloed hebben op de koopkracht van de werknemers. Deze werknemers worden immers wel duurder voor de werkgever. Het aanbod zal dus verschuiven naar links, maar de vraag blijft onveranderd! Overheidsinterventies kunnen ook het aanbod doen verschuiven naar rechts of naar links. Indien een onderneming een subsidie 1 geeft aan een onderneming kan die onderneming goedkoper produceren en eenzelfde hoeveelheid aanbieden aan een lagere prijs. Het aanbod zal naar rechts verschuiven. 1 Een subsidie is een geldelijke steunmaatregel van de overheid voor ondernemingen (bijvoorbeeld startende ondernemingen). Dit geld moeten ze niet terugbetalen, maar krijgen ze definitief. Ook indien men milieuvriendelijk produceert kan men subsidies verkrijgen.

10 Indien de overheid het verbruik van een bepaald goed wil afremmen (tabaksproducten) kan ze een productiebelasting aan de producenten opleggen. De productie voor de ondernemingen wordt duurder waardoor men eenzelfde hoeveelheid slechts zal aanbieden aan een hogere prijs dan voorheen. Het aanbod verschuift naar links. Toekomstige prijsverwachtingen. Indien de producenten verwachten dat de prijs van een bepaald goed zal stijgen in de nabije toekomst, zal men de verkoop ervan trachten uit te stellen (dus zal het aanbod van dit product afnemen). Het omgekeerde gebeurt bij een verwachte prijsdaling. In dit geval zal men zijn product nog trachten te verkopen aan de duurdere prijs en stijgt het aanbod van het betreffende product. Let wel op dat het hier gaat om verwachte prijsveranderingen. Bij een effectieve prijsverandering van een product hebben we een beweging langsheen de aanbodrechte!