Handleiding voor docenten

Transcriptie

1 Handleiding voor docenten

2

3 Kunstructeur in het kort Met Kunstructeur bieden TechXperience! en het Stedelijk Museum s-hertogenbosch elk najaar een vakoverstijgend project waarin ontwerpend en onderzoekend aan verschillende kerndoelen tegelijkertijd gewerkt kan worden. Denk naast kunstzinnige oriëntatie en techniek ook aan taal, rekenen/wiskunde en oriëntatie op jezelf en de wereld. Beleving, verbeelding en verwondering als basis voor talentontwikkeling staan hierbij centraal. Leerlingen werken in groepjes aan een opdracht waaraan een actueel thema ten grondslag ligt. Een actuele tentoonstelling in het Stedelijk Museum s-hertogenbosch wordt daarbij als inspiratie gebruikt. De opdracht wordt verkend en onderzocht vanuit de directe belevingswereld, denk- en verbeeldingskracht van de leerlingen en de wereld van kunst, techniek en wetenschap. Zo ontstaat er per groepje een persoonlijk werkstuk waarin eigen ideeën worden uitgewerkt en vragen worden onderzocht aan de hand van technische en beeldende vaardigheden. Plannen worden gemaakt, uitgeprobeerd en uiteindelijk gepresenteerd. Voor elk idee is een passende vorm te vinden. Dit kan zijn een onderzoek, een object, een uitvinding, een installatie of een performance. Ieder groepje doorloopt stapsgewijs de verschillende fases van een ontwerp- en maakproces: 1 verkenning 2 ideevorming 3 ontwerpen & experimenteren 4 plan van aanpak 5 uitvoeren & testen 6 evalueren 7 presenteren Kunstructeur combineert techniek- en kunstonderwijs en versterkt de onderzoekende en creatieve aspecten van beide disciplines. Met Kunstructeur: werk je aan een vakoverstijgend project ontwikkel je 21e eeuwse vaardigheden ben je ontwerpend en onderzoekend aan het leren zijn beleving, verbeelding en verwondering de basis voor talentontwikkeling werk je aan meerdere kerndoelen tegelijk

4 Kerndoelen Oriëntatie op jezelf en de wereld - Natuur en Techniek De leerlingen leren onderzoek doen naar materialen en natuurkundige verschijnselen, zoals licht, geluid, elektriciteit, kracht, magnetisme en temperatuur. (42) De leerlingen leren bij producten uit de eigen omgeving de relatie te leggen tussen de werking, de vorm en het materiaalgebruik.(44) De leerlingen leren oplossingen voor technische problemen te ontwerpen, deze uit te voeren en te evalueren (45) Kunstzinnige oriëntatie De leerlingen leren beelden, taal, muziek, spel en beweging te gebruiken, om er gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en om er mee te communiceren. (54) De leerlingen leren op eigen werk en dat van anderen te reflecteren (55) De leerlingen verwerven enige kennis over en krijgen waardering voor aspecten van cultureel erfgoed (56) Nederlands - Mondeling & schriftelijk onderwijs De leerlingen leren zich naar vorm en inhoud uit te drukken bij het geven en vragen van informtie, het uitbrengen van verslag, het geven van uitleg, het instrueren en bij het discussiëren. (2) De leerlingen leren informatie en meningen te ordenen bij het schrijven van een brief, een verslag, een formulier of een werkstuk. Zij besteden daarbij aandacht aan zinsbouw, correcte spelling, een leesbaar handschrift, bladspiegel, eventueel beeldende elementen en kleur. (8) De leerlingen krijgen plezier in het lezen en schrijven van voor hen bestemde verhalen, gedichten en informatieve teksten (9) Rekenen/wiskunde - meten en meetkunde De leerlingen leren meten en leren te rekenen met eenheden en maten, zoals bij tijd, geld, lengte, omtrek, oppervlakte, inhoud, gewicht, snelheid en temperatuur (33) Op de website TULE van SLO zijn de kerndoelen uitgewerkt in tussendoelen en leerlijnen. Kijk op Hier vindt u: karakteristieken van de leergebieden toelichtingen per kerndoel een overzicht van tussendoelen voor groep 1/2; groep 3/4; groep 5/6; groep 7/8 uitgewerkte voorbeelden van leerlijnen per discipline

5 Docentenhandleiding Deze docentenhandleiding is bedoeld voor leerkrachten die meedoen aan het kunsten techniekproject Kunstructeur. Hier vindt u enkele tips en suggesties om met uw klas met de opdracht en de verschillende fases aan de slag te gaan. U bepaalt zelf hoeveel tijd u per fase besteedt. Sommige fases kunnen makkelijk gecombineerd worden. Voor vragen kunt u altijd contact opnemen met de speciale Kunstructeurcoach. Deze is te bereiken via coachkunstructeur@sm-s.nl ovv van naam coach, school en docent. Fase-stickers en logboek Bij elke fase van het ontwerp- en maakproces hoort een sticker. De fasestickers geven richting aan het proces en kunnen als een stappenplan of checklist gebruikt worden. Om inzicht te geven in het werkproces kunnen leerlingen een logboek of portfolio bijhouden waarin ideeën, hypotheses, strategieën, (onderzoeks)vragen, experimenten, problemen en oplossingen vastgelegd worden. In het logboek is ruimte voor persoonlijke ervaringen, ontdekkingen, foto s en tekeningen. De vorm van het logboek is zelf in te vullen. De stickers helpen bij het duiden van de verschillende fases. Bijvoorbeeld: hoort deze tekening bij de ideevorming of bij de ontwerpfase. De sticker geeft aan wat er in deze fase van het project gedaan kan worden. Plak de sticker in een logboek en ga aan de slag met bijv. ideeën verzamelen, woordweb maken, inspiratieplaatjes zoeken, schetsen maken, vragen noteren. Op vindt u inspiratie en informatie over het project. Daarnaast wordt hier verslag gedaan in woord en beeld door onze reporters. Ook uw eigen verslagen en foto s kunnen hiervoor worden ingezonden naar info@kunstructeur.nl onder vermelding van naam groep, school en docent.

6 Kunstructeur 2016: Kantel Zie jij alles door een roze bril of kijk je soms met scheve ogen? Durf je alles op zijn kop te zetten? Kun je iets heel moeilijks veel gemakkelijker maken? Kantel iets slechts naar iets goeds, iets lelijks naar iets moois. Bekijk de wereld om je heen van een andere kant en geef er een draai aan. Kun je een helse aarde hemels maken? Verjaag de schaduw, demp het licht, kantel de tijd en zet hem in beweging. De opdracht Leerlingen gaan aan de slag met kunst en techniek en werken aan een ontwerpen maakopdracht: Verzin en maak een slim object waarmee je de blik op de wereld kunt kantelen. Maak een eigen caleidoscopische kantelaar, anderskijker, tijdverdrijver of

7 Tijdspad Kunstructeur 2016 Kick-off voor leerkrachten donderdag 29 september 2016 De kick-off is een belangrijk moment. Tijdens deze bijeenkomst doet u inspiratie op en krijgt u alle informatie die u nodig heeft om met het project aan de slag te gaan. Deze middag worden logboeken en startmaterialen uitgedeeld en u maakt kennis met uw Kunstructeurcoach. Docenten en leerkrachten nemen een kijkje in de tentoonstelling en verkennen door middel van een aantal korte workshops het thema en de opdracht. Inspiratiemomenten/workshops 3 oktober t/m 4 november 2016 Aan het begin van het project zijn er voor elke groep inspiratiemomenten in de vorm van workshops op school (maandag t/m vrijdag) of een museumworkshop bij de tentoonstelling (dinsdag t/m vrijdag). Basisonderwijs onderbouw groep 1, 2, 3 - museumdocent geeft workshop op school, duur 1 uur middenbouw groep 4, 5, 6 - kunstenaar in de klas, duur 1½ uur bovenbouw groep 7, 8 - interactief tentoonstellingsbezoek, duur 1½ uur Voortgezet onderwijs klas 1 en 2 interactief tentoonstellingsbezoek, duur 1½ uur Aan de slag! 3 oktober t/m 11 november 2016 De leerlingen werken op school in groepjes (mogelijk tijdens verschillende lessen) aan de opdracht. Leerlingen doorlopen verschillende fasen van een ontwerp- en maakproces. Presentaties en jurering op school 14 november t/m 18 november 2016 Het presenteren en tentoonstellen gebeurt op school en in het museum. Een jury bestaande uit een kunstexpert en een techniekexpert bezoeken uw school. In deze week verzorgen de leerlingen een tentoonstelling of presentatie op school. De meest bijzondere werken worden uitgekozen voor de eindpresentatie in het museum. Het grote Kantelspektakel vrijdag 25 november 2016 Tijdens deze feestelijke bijeenkomst wordt een aantal Kantelwerken uitgelicht en worden hun bedenkers en makers in het zonnetje gezet. Tentoonstelling werken leerlingen in het museum 26 november t/m 4 december 2016 De beste, meest technische of kunstzinnige werken worden door een jury uitgekozen en zullen van 26 november t/m 4 december 2016 in het museum te bewonderen zijn.

8 Verkenning In deze fase gaan de leerlingen op zoek naar inspiratie en informatie. Het algemene thema van het project Kantel wordt op verschillende manieren verkend. Wat is de opdracht? Kennen de leerlingen dingen die met het onderwerp te maken hebben? Zijn er al andere mensen met het onderwerp bezig geweest? Eerste ideeën worden ingebracht. Bekijk en bestudeer creaties, vragen en oplossingen uit de wereld om je heen die in het verlengde van de opdracht liggen. Ga samen met de leerlingen op zoek naar voorbeelden uit de kunstwereld, techniek of uit de directe omgeving. Beeldende en technische informatie wordt verzameld die met het onderwerp te maken heeft. Ook vindt in deze fase het museumbezoek of de workshop op school plaats. U kunt al direct na de kick-off met de leerlingen van start gaan. Werkvormen Houd een kringgesprek: Gebruik een afbeelding als start voor een gesprek over het onderwerp. Maak een woordweb. Verzamel afbeeldingen. Bedenk vragen die te maken hebben met het onderwerp, bijv. Wat weet je al? Wat zou je willen weten? Wat vraag je je af? Vragen en tips voor de leerlingen Lees de tekst op de uitnodiging. Kantel? Wat is dat voor iets? Wat kan het allemaal zijn? Kijk goed om je heen. Ken je dingen die kunnen kantelen? Kun je zelf dingen kantelen? Wat gebeurt er als iets kantelt? Wat heb je in het museum gezien? Wat heb je met de kunstenaar in de klas gedaan? Kijk ook eens op Daar vind je interessante links en afbeeldingen. Verzamel afbeeldingen en vragen, zodat je ze later in je logboek kunt bewaren.

9 Ideevorming Als er nog geen groepjes zijn gemaakt kan dat nu gebeuren. Per groepje gaan de leerlingen op zoek naar hun idee voor hun eigen Kantelkunstwerk. De eigen omgeving wordt ingebracht zodat het onderwerp persoonlijk vertaald kan worden. In vrijheid ontstaan schetsen, wordt er gebrainstormd. Er is ruimte voor onderzoek. De groepjes vergelijken en bevragen de ingebrachte ideeën en schetsen en overleggen wat zij belangrijk vinden. Werkvormen Maak een woordweb of mindmap. Doe onderzoek. Maak een collage van schetsen en gevonden afbeeldingen. Laat leerlingen hun beste ideeën presenteren. Vragen en tips voor de leerlingen Wat zijn jullie eigen ideeën? Schrijf een paar ideeën op. Wat wil je onderzoeken? Wat zou je willen laten zien? Zou je dat kunnen maken? Teken, schrijf en verzamel. Kijk terug naar de plaatjes die al verzameld zijn. Stop uiteindelijk alles in jullie logboek. Gebruik het stickervel uit het logboek om duidelijk te maken bij welke fase de spullen horen. Wat is nu je beste kantelidee?

10 Ontwerpen & Experimenten Per groepje wordt het beste idee verder onderzocht. Ideeën en verworven wetenswaardigheden worden aan elkaar gekoppeld in schetsen op papier en onderzocht in kleine losse experimenten met divers materiaal. Deze losse schetsen en experimenten worden geëvalueerd en vergeleken. Hieruit worden keuzes gemaakt om te komen tot één ontwerpschets of plan. Vragen en tips voor de leerlingen Ga uitproberen! Hoe ziet jullie beste idee eruit? Welke vorm heeft het en wat moet het kunnen? Maak schetsen en ontwerptekeningen. Zoek materialen en ga er mee aan de slag. Gebruik het logboek om schetsen en foto s van experimenten in te bewaren. Gebruik het stickervel uit het logboek om duidelijk te maken bij welke fase de spullen horen. Maak foto s en schrijf een kort verslagje over hoe het gaat in de klas voor op de website.

11 Plan van aanpak Elk groepje besluit welk idee ze gaan uitwerken of welke ideeën ze laten samenkomen. Ze formuleren de persoonlijke opdracht met de daarbij horende eisen waarvan zij vinden dat het ontwerp aan zal moeten voldoen. Er wordt een plan van aanpak gemaakt en taken worden onderling verdeeld. Vragen en tips voor de leerlingen Wie doet wat? Hoe gaan jullie het doen? Maak een stappenplan, to do-lijstje. Waar moet het plan aan voldoen? Wat hebben jullie hiervoor nodig? Gebruik het logboek om het plan in op te schrijven en lijstjes te maken.

12 Uitvoeren & Testen In deze fase krijgt het werkstuk steeds meer vorm. De plannen worden uitgevoerd met de door de leerlingen geselecteerde materialen en technieken. Hierbij kunnen ze op problemen stuiten zodat er aanpassingen en nieuwe oplossingen bedacht (vanuit de vorige fases) moeten worden. Hierbij kunnen experts in de klas worden uitgenodigd. Denk aan handige ouders, kennissen of een expert via Kunstructeur. Tijdens de uitvoer van de plannen wordt er voortdurend getest. In deze fase laten ze hun ontwerp ook aan anderen zien. Dit kan zijn een ander groepje uit de klas, een docent, een ouder, iemand die een beroep uitoefent dat past bij het ontwerp etc. De feedback die ze hierbij krijgen kunnen ze weer verwerken om te komen tot het definitieve ontwerp. Werkvormen Vraag een leerling per groepje om verslag te doen (stukje tekst met foto s) voor de Kunstructeur website door dat op te sturen naar Via de kunstructeurcoach kun je ook beeldende of technische hulp inschakelen. ovv van naam coach, school en docent.). Vragen en tips voor de leerlingen Ga aan de slag! Kijk steeds hoe het werkt. Wie zou je om hulp kunnen vragen? Werkt de techniek? Hoe gaat het met de vorm? Documenteer het proces in het logboek. Gebruik het stickervel uit het logboek om duidelijk te maken bij welke fase de spullen horen. Maak foto s en schrijf een kort verslagje over hoe het gaat in de klas voor op de website.

13 Evalueren Bijna klaar. Nu is het tijd om te evalueren. Dit kan elk groepje voor zichzelf doen. Het resultaat wordt geëvalueerd. Maar ook het ontwerp-, maak- en samenwerkingsproces wordt bekeken. De sterke en minder sterke kanten worden benoemd en beargumenteerd. Laat de leerlingen op basis van hun eigen ervaringen op elkaar reflecteren. Hoe is er gewerkt? Wat vonden ze leuk en wat minder leuk? Wat was er moeilijk? Waar zijn ze het meest tevreden over? Wat zouden ze de volgende keer anders doen? Voldoet het aan de verwachtingen zoals in het plan geformuleerd? Kunnen ze nog iets aanpassen of verbeteren? Werkvormen Stel samen met de klas een vragenlijstje op. Doorloop per groepje de vragenlijst. Laat iedereen in het groepje vertellen. Laat 1 persoon per groepje het gesprek kort opschrijven. Bespreek de werkstukken klassikaal en laat ze op elkaars werk reageren. Vul de evaluaties per groepje eventueel aan met opmerkingen van leerlingen uit andere groepjes. Vragen en tips voor de leerlingen Zou je het nog beter kunnen maken? Zo ja, hoe? Hoe ging het volgens jullie? Bewaar de evaluatie in jullie logboek. Gebruik het stickervel uit het logboek om duidelijk te maken bij welke fase de spullen horen.

14 Presenteren Misschien is er na de evaluatie nog iets verbeterd of veranderd. Nu is het echt af en klaar om te laten zien. Het onderzoeksproces en het uiteindelijke resultaat worden zowel mondeling als beeldend gepresenteerd aan de rest van de klas, de school en/of in het museum. Dit kan zijn met bijv. een presentatie, een filmpje of een tentoonstelling. Werkvormen Houd een presentatie per groepje voor de rest van de klas. Maak een tentoonstelling van alle werken voor de hele school. Vragen en tips voor de leerlingen Wat is voor jullie werkstuk de beste manier om het te laten zien? Denk na over verschillende presentatievormen. Wat kan je er over vertellen? Laat ook de verschillende fases terugkomen in je presentatie. Wie gaat er iets vertellen? Organiseer een tentoonstelling voor de hele school. Hoe ga je alle werken aan de jury laten zien? Nodig andere leerlingen en docenten uit. Organiseer eventueel een opening van de tentoonstelling, met een hapje en een drankje. Maak zowel van de presentatie als de tentoonstelling foto s voor in jullie logboek en voor op de website.

15 Waar de jury op let Techniek Werkt het (met bijvoorbeeld licht of beweging)? Hoe werkt het? Constructie (zit het goed in elkaar?) Welke materialen zijn er gebruikt? Kunst Hoe ziet het eruit (mooi, origineel, vreemd)? Wat is het idee? Wat wil je er mee zeggen of laten zien? Proces Is er goed samengewerkt? Doorzettingsvermogen Zijn er plannen en schetsen te zien? Zijn er problemen opgelost? Plezier gehad? Presentatie Hoe laat je het zien en wat kun je er over vertellen?

16 Vragen? Over kunst Over techniek Over het project

17