6 Australopithecus afarensis
|
|
- Francisca Martens
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 1 Deze tabel uitbreiden met Europees deel zie werk/e6 tabel hominiden Extensie 24- tabel hominiden en de vindplaatsen van hun fossielen in Afrika en Azië Ouderdom fossielen in Ma= miljoenen jaren 3 ) jongst oudst 7,0 6,0 5,8 4,5 4,1 4,0 3,5 3,5 3,5 3,0 2,7 2,5 2,5 2,5 2,0 1,9 1,9 1,9 1,8 1,8 1,2 0,9 0,9 0,30 0,25 0,13 0,16 5,1 0,13 0,09 3,9 2,7 2,4 2,4 1,2 1,5 1,2 0,4 1,4 0,8 0,2 0,13 0, ,15 0 0,012 vindplaats Werelddeel Uitvergroting Soort hominide 3 ) Naam 1 ) Nr n kaart 4) Orientatie 2 ) NB/OL Bron: E6 1 Sahelanthropus tchadensis 2 Praeanthropus tugenensis 5 ) 3 Ardipithecus kadabba 4 Ardipithecus ramidus 5 Australopithecus anamensis 6 Australopithecus afarensis 7 Voetstappen 8 Australopithecus bahrelghazali 9 Kenyanthropus platyops 10 Australopithecus africanus 11 Paranthropus aethiopicus 12 Paranthropus boisei 10 ) 13 Australopithecus garhi 14 Homo habilis 15 Paranthropus robustus 16 Homo erectus 17 Homo rudolfensis 18 Australopithecus sediba 19 Homo georgicus 20 Homo ergaster 21 Homo antecessor 22 Homo cepranensis 23 Homo heidelbergensis 11 ) 24 Homo rhodesiensis 11 ) 25 Homo Neanderthalis (oud) 26 Homo Neanderthalis (jong) 27 Homo Sapiens idaltu 28 Homo Sapiens Sapiens 29 Homo floressiensis Bij deze tabel hoort een kaart, zie hiervoor het boek: figuur 18, paragraaf 7a Bron: Smithsonian National of Natural History, WIKI, Extensie 25 en algemeen Aramis 10 10,43/40,45 Ar di Aramis (10 km ten W er van) 11 10,43/4036 Asa Issie 12 10,39/40,44 As Duma (in Kada Gonadal) 8 11,13/40,32 Belohdelie 7 10,56/40,57
2 2 Oostelijk Afrika Fig2b-6 Opmaker bovenstaand lijnstukje weg Zuidoost elijk Afrika fig II Middle Awash Opmaker boven "geen" een stippellijn Bodo 6 10,56/40,57 Dikika 3 11,10/40,60 Sel am Hadar 2 11,13/40,60 Lu cy Herto Bouri 14 10,25/40,56 Maka 5 10,56/40,57 Woranso/Mille 1 11,48/40,51 geen geen Alia Bay 25 3,56/36,28? Fejej 23 4,59/36,19? Ileret 26 4,31/36,27 Kanapoi (gebied) 34 2,38/36,04 Konso 21 5,43/37,39 Koobi Fora 28 3,91/36,33 Lodwar 30 3,13/35,67 Lomekwi 29 3,90/35,70 Lothagem 33 2,72/36,14? Nariokotome 27 4,13/35,93 7 ) Peninj 36-2,20/35,93 (Natronmeer) Shungara 22 4,94/35,99? Tugen Hills 35 0,50/35,75 Turkwel 32 3,10/36,10 Olduvai Laetoli 38-3,36/35,01 X? Ngaloba 39-3,36/35,01 11 ) Olduvaikloof 37-2,99/35,35 Note Twig n- gy 8 ) krak er Jo' burg Drimolen (Z-A) /2745 Gladysvale 44-25,54/2745 Kromdraai /2745
3 3 Malapa /2748 Sterkfontein /2756 Mrs Ples Swartkrans /2743 T geen Kabwe (Zambia) 41-14,27/2826 Makapansgat /2925 Centraalen Noord- Afrika Fig III Azië FigV geen Taugn /2448 Tauu gchil d Djurab woestijn /1624 Tou maï (Tsaad) Koro Toro(Tsaad) /1854 Ternifine (Algerije) /020 Jebel Irhoud (Marokko) 54 31,85/ -8, geen Zhoukoudian /11556 (China) Liang Bua Cave 8,53/120,44 (eiland Flores) Java Sangiran (Java) /11058 Trinil (Java) /11134 Mojokerto (Java) /11230 Kadung Brubus(Java) /111,54 Sambungmachan /1117 (Ja) Ngandong (Java) 67-73/11165
4 4 Gebruiksaanwijzing tabel en kaarten (opstelling van deze lijst naast kop van tabel in tegenoverliggende pagina) De tabel bevat de volgende basisgegevens: ouderdom van de jongste en oudste fossielen ( bovenste twee rijen) wetenschappelijke naam (derde rij, er is een volgnummer toegevoegd om het spoor naar beneden te kunnen volgen) namen van de vindplaatsen (eerste drie kolommen) De tabel is ook een aanwijzing voor de vindplaatsen in de kaarten Dat werkt als volgt: De eerste kolom geeft een aanduiding van een werelddeel, voor elk werelddeel is een aparte kaart, figuurnummer van de kaart vindt u bij dat werelddeel In de derde kolom geeft een nummer aan waar op de kaart de vindplaats zich bevindt De getallen bij de kruisjes in de kaarten corresponderen daarmee De vierde kolom is bedoeld om het zoeken van de nummers op de diverse kaarten te vergemakkelijken Het geeft de hoogte- en breedteaanduiding in decimalen van graden (eerst de hoogtegraad, schuine streep dan breedte graad; minteken bij hoogtegraad is onder de evenaar, min bij breedtegraad is West van de nul-meridiaan) Op de kruising van vindplaats en naam van hominide geven gekleurde vakjes aan wat de aard is van de vondsten als volgt: Skelet (van den meeste essentiële delen is een deel aanwezig) Schedel ook als maar fragmenten er deel van uitmaken Overig (ook als het een deel van de schedel betreft) Met "overig" wordt bedoeld dat er alleen losse skeletdelen zijn gevonden, heel vaak onder- en bovenkaken, kiezen, tanden en stukjes skelet (in het Engels: postcranial Aard van vondst kon niet achterhaald worden? voorbeeld U wilt weten waar en wat er over de Homo Erectus is gevonden U volgt nr16 naar beneden en vindt een geel vakje bij Herto Bouri (in Oost-Afrika) hetgeen aangeeft dat er losse skeletdelen of kiezen zijn gevonden Het nummer van de vindplaats is 14 met coördinaten 10,25/40,56 In de uitsnede "Middle Awash" van de kaart van fig 2b-6 geeft het kruisje met nummer 14 de vindplaats aan
5 5 Verder naar beneden gaande vindt u nog de volgende vindplaatsen: Koobi Fora (Oost-Afrika), nr 28, 3,91/36,33 Olduvaikloof (Oost-Afrika) nr 37, -2,99/35,35 Ternifine (Algerije), nr 53, 3539/020 Zhoukoudian (China), 61, Op Java vindt u nog vijf vindplaatsen Noten in de tabel 1) van plaats, gebergte of gebied, bron algemeen 2) De vindplaatsen zijn aangeduid met lengte- en breedtegraad in decimalen tot twee cijfers achter de komma De waarden zijn ontleend aan fossieldatabanken maar in enkele gevallen berekend uit allerhande kaartgegevens Die gevallen zijn herkenbaar door een gestippelde onderstreping, dat zijn dus globale waarden De notatie voor hoogte- en breedtegraden wordt gescheiden door een schuine streep, eerst de hoogtegraad De waarden in Noorderhoogte zijn positief, die van Zuiderhoogte negatief De waarden in breedterichting zijn in oostelijke richting positief Voorbeeld: Olduvaikloof: -2,99/35,35 Deze plek ligt 2,99 graden onder de evenaar en 35,35 graden oostelijk van de Greenwichlijn De verantwoording voor de lokatie van de vindplaatsen vindt u in E8 3) Wetenschappelijke benamingen hominidesoorten en en periode waarbinnen fossielen gevonden zijn bron algemeen 4) Door de vinders werd dit fossiel Orrorin tugenensis gedoopt later kreeg het in het classificatiesysteem een plaats bij het geslacht Praeanthropus 5) Volgens sommige wetenschappers hoort dit fossiel bij Homo rudolfensis 6) was aanvankelijk ingedeeld bij Homo erectus 7) de precieze locatie in de kloof (door Margaret Cropper in 1962) is waarschijnlijk anders dan hier weergegeven, deze kon niet achterhaald worden Sommige wetenschappers vinden dat dit fossiel tot het geslacht Australopithecus hoort 8) Aanvankelijk ingedeeld bij Australopithecus 9) Behoort tot een groep waarover uiteenlopende meningen bestaan Volgens sommige wetenschappers is dit fossiel een Homo Sapiens Ook treft men literatuur aan waarin het schedeldak als oude Neanderthaler wordt aan geduid De controverses ontstaan omdat het fossiel alleen maar een schedeldak weergeeft Ze hebben wel gemeen dat ze ouder zijn dan het tijdperk voor oude Neanderthalers 10) Er is geen algemene acceptatie voor deze soorten mensachtige, men is het er niet over eens dat er een overtuigend onderscheid bestaat tussen Heidelbergensis en Rhodesiensis onderling en met hun voorgangers en nakomers Daarom is er voor Rhodesiensis alleen de eerste vindplaats in gevuld Schwartz, 2002 noemt het een holotype voor een Homo Sapiens Protosapiens 11) De berekende ouderdom (007Ma) van de kaak komt niet overeen met dat men zou verwachten uit de vorm Die vorm beter zou passen bij de kaakvorm van fossielen van rond de 0,2 Ma, de vindplaats is daarom niet opgenomen in dit bestand 12) Gegevens indirect ontleend aan een bron die de fossielen koppelt aan het tijdvak Mousterian 13) De fossielen van deze Neanderthalers zijn nog 5 tot 10 duizend jaar jonger dan dit tijvak aangeeft en staan in lichaamsbouw nog dichter bij de Homo Sapiens 14) De aard van de fossielen kon niet vastgesteld worden, het zou dus meer kunnen zijn dan hier aangegeven Sommige bronnen noemen het een overgangstype naar Homo Sapiens 15) voor Homo Sapiens Sapiens wat hoog in ouderdom (0,030Ma)
6 6 16) In de bronnen zijn drie verschillende stellen coördinaten gevonden, ook de spelling van naam van de vindplaats is nogal afwijkend (Starosllye, Starosel'ye en Starosel'e), die van Churchil, 2000, pag 74 is aangehouden met de coördinaten van Google-earth 17) een Russische bron geeft 46,96/44,40 18) vermoedelijk overgangsfiguur van Heidelbergensis naar Neanderthaler 19) Volgens de laatste studies (2000 door Ascenzi en Clark) de vroegste Homo Erectus 20) De gevonden fossielen in Georgië worden door Schwartz beschouwd als te horen tot Homo Ergaster (nr20) 21) Volgens Schwartz een overgangsfiguur van H Erectus naar H Sapiens 22) Incomplete schedel van anatomische moderne mens a)!00 km z van Hadar, vindplaats Kadabba 10 km w van Aramis zie detail b) in Kada Gona dal c) zie white2 1) De schedel bestaat uit stukken waarvan de tussenruimten gevuld zijn met het sedimentgesteente waarin het fossiel gevonden is De platheid kan volgens sommige geleerden door vervorming tijdens de fossilisering ontstaan zijn
Bijlage 2- Paleontologie a. Fossielen
1 Bijlage 2- Paleontologie Dit is de wetenschap die de ontwikkeling van het leven op onze planeet in het geologisch verleden, gebaseerd op fossiele resten of sporen van organismen, bestudeert (citaat WIKI)
Nadere informatieEVOLUTIE VAN OERSOEP TOT OERMENS. College 6 Evolutie mens
EVOLUTIE VAN OERSOEP TOT OERMENS College 6 Evolutie mens PROGRAMMA 1. Aarde en Kosmos, van Big Bang tot Oersoep 2. Ontwikkeling van het leven in zee 3. Verovering van het land 4. Bloeitijd van zaadvarens
Nadere informatieEVOLUTIE VAN OERSOEP TOT OERMENS. College 6 Evolutie mens
EVOLUTIE VAN OERSOEP TOT OERMENS College 6 Evolutie mens PROGRAMMA 1. Aarde en Kosmos, van Big Bang tot Oersoep 2. Ontwikkeling van het leven in zee 3. Verovering van het land 4. Bloeitijd van zaadvarens
Nadere informatie6,7. Praktische-opdracht door een scholier 2169 woorden 28 juni keer beoordeeld. Inleiding
Praktische-opdracht door een scholier 2169 woorden 28 juni 2005 6,7 64 keer beoordeeld Vak ANW Inleiding Ons verslag gaat over Het ontstaan van de hedendaagse mens. We hebben dit verslag geschreven naar
Nadere informatieDidactisch dossier. Museum voor Natuurwetenschappen Vautierstraat 29 1000 Brussel www.natuurwetenschappen.be
Didactisch dossier V.U. Camille Pisani - vautierstraat 29 1000 Brussel Museum voor Natuurwetenschappen Vautierstraat 29 1000 Brussel www.natuurwetenschappen.be Inhoud 1. Voor een geslaagd bezoek aan de
Nadere informatieExtensie 26- Etymologie van wetenschappelijke benamingen
Extensie 26- Etymologie van wetenschappelijke benamingen als een woord aaneen geschreven wordt doch uit twee grondbetekenissen bestaat dan geeft een pijltje achter het eerste deel dat aan ( ) In de keuze
Nadere informatiePrehistorie van Europa
Prehistorie van Europa (Prof. Dr. Ph. Crombé) HOOFDSTUK 1: CHRONOLOGIE EN MILIEU 1. CHRONOLOGIE VAN DE PREHISTORIE 1.1 Schrift 1.2 Technologische Evoluties 1.3 Economische Evolutie 1.4 Antropologische
Nadere informatieWerkstuk Biologie Evolutie van de mens
Werkstuk Biologie Evolutie van de mens Werkstuk door een scholier 2033 woorden 27 januari 2011 6,2 101 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Inleiding. Ik heb voor dit onderwerp gekozen
Nadere informatieEvolutie aan het werk, en waar komen wij vandaan? Evolutie aan het werk, en waar komen wij vandaan?
/0/08 Evolutie aan het werk, en waar komen wij vandaan? Evolutie aan het werk, en waar komen wij vandaan? /0/08 Soorten Darwin (859) /0/08 Natuurlijke selectie Agama agama Theridion grallator /0/08 voorkomen
Nadere informatiegeschiedenis van de mens. Deel I jagers en verzamelaars. Boek 1 van Pan tot homo sapiens Woord vooraf
Woord vooraf In 1984, 24 jaar geleden studeerde in de Vakgroep Nieuwste Geschiedenis van de Universiteit Gent een jongeman af aan wie ik de opdracht had gegeven een eindverhandeling te schrijven over de
Nadere informatieHet ontstaan van de mens
3 Het ontstaan van de mens deel 2. van aapmens tot mens Dit dossier werd samengesteld door Prof. Dr. Walter Decleir, Universiteit Antwerpen Met medewerking van: Inge Van Dyck, Universiteit Antwerpen In
Nadere informatieSpreekbeurt ANW Evolutie van de mens
Spreekbeurt ANW Evolutie van de mens Spreekbeurt door een scholier 2265 woorden 7 januari 2009 6,4 87 keer beoordeeld Vak ANW Evolutie van de mens. - Scheppingsverhaal. - Charles Darwin» evolutieleer.
Nadere informatie53Apr-Mei-Jun 2004 Driemaandelijks populair-wetenschappelijk tijdschrift
MENS : een indringende en educatieve visie op het leefmilieu Dossiers en rubrieken didactisch gewikt en gewogen door eminente specialisten Het ontstaan van de mens deel 2. van aapmens tot mens AFGIFTEKANTOOR
Nadere informatie1 - ONTSTAAN VAN DE MENS
1 - ONTSTAAN VAN DE MENS 1.1 - Inleidende beschouwingen De evolutie van de mens als deel van de evolutie van de primaten spitst zich in onze benadering toe op de evolutie van de skeletdelen en op de overblijfselen
Nadere informatieWEST-VLAAMSE ARCHEOKRANT
V.O.B.o.W. nr. 76 november 2012 België-Belgique P.B. 8800 Roeselare 1 BC 6675 P 409155 WEST-VLAAMSE ARCHEOKRANT West-Vlaamse Archeokrant: Driemaandelijks tijdschrift, jaargang 20, afgiftekantoor Roeselare,
Nadere informatiePrehistorie van Europa (Prof. Dr. Ph. Crombé)
Prehistorie van Europa (Prof. Dr. Ph. Crombé) HOOFDSTUK 1: CHRONOLOGIE EN MILIEU 1. CHRONOLOGIE VAN DE PREHISTORIE 1.1 Schrift 1.2 Technologische Evoluties 1.3 Economische Evolutie 1.4 Antropologische
Nadere informatieNeanderthaler. Inhoud. Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
pagina 1 van 10 Neanderthaler Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie De Neanderthaler (zowel Homo sapiens neanderthalensis als Homo neanderthalensis zijn als wetenschappelijke namen in zwang), leefde tussen
Nadere informatieHet ontstaan van de mens
3MENS 52 Het ontstaan van de mens deel 1. van aap tot aapmens Dit dossier werd samengesteld door Prof. Dr. Walter Decleir, Universiteit Antwerpen Met medewerking van: Inge Van Dyck, Universiteit Antwerpen
Nadere informatieProfielwerkstuk Biologie De verschillen tussen aap en mens
Profielwerkstuk Biologie De verschillen tussen aap en mens Profielwerkstuk door een scholier 3587 woorden 20 maart 2009 5,3 121 keer beoordeeld Vak Biologie Ardipithecus ramidus. Ardipithecus Ramidus.
Nadere informatieWeerleggingen van pagina 255
Weerleggingen van pagina 255 "De groep homo onwikkelde zich verder..." Homo-habilis Over de homo habilis hoeft na de vorige pagina niets meer gezegd te worden dus gaan we door naar de homo erectus. Homo-erectus:
Nadere informatieTaalverwarring. Na de taalverwarring, verspreidde de mens zich over de aarde. Vanaf dat moment begonnen overal op aarde nieuwe culturen.
Taalverwarring Mozes, als pleegzoon van de prinses en geschoold in diverse talen aan het hof van Farao, in staat is geweest de oude kleitabletten om te schrijven tot Genesis en te voorzien van actueel
Nadere informatieProfielwerkstuk Biologie Evolutie mens en de externe factoren daarop
Profielwerkstuk Biologie Evolutie mens en de externe factoren daarop Profielwerkstuk door Drudge 4796 woorden 18 januari 2005 5,9 97 keer beoordeeld Vak Biologie Hoe is de evolutie van de mens gelopen?
Nadere informatieEn toen kwam Darwin. On the origin of species. 1. Het ontstaan van het leven. Fossielen. 2. Getuigen van deevolutietheorie
On the origin of species En toen kwam Darwin 1. Het ontstaan van het leven 2. Getuigen van deevolutietheorie Verklaring voor het ontstaan van leven komt voor in alle culturen. Creationisme Nemen de bijbel
Nadere informatieDe evolutie van de mens: de huidige stand van zaken Dr. J. de Vos. (Ramapithecus) ontwikkeld hebben, die op de lijn van de mens
De evolutie van de mens: de huidige stand van zaken Dr. J. de Vos INLEIDING Tot het eind van de jaren * zestig was het algemene beeld van de evolutie van de mens nog betrekkelijk eenvoudig. Ongeveer 20
Nadere informatieVan Pan tot Homo sapiens
Boek 1 Van Pan tot Homo sapiens De geschiedenis van de mens. Deel I. Jagers en verzamelaars Marc Vermeersch Marc Vermeersch Geschiedenis van de mens. Deel I. Jagers en verzamelaars. Boek 1. Van Pan tot
Nadere informatieThuisgekomen van een scoutingkampweek met een beschadigde koffer, mamma boos.
John van Schoor Medewerker educatie van NCB Naturalis in Leiden schatrijk Thuisgekomen van een scoutingkampweek met een beschadigde koffer, mamma boos. Ongelooflijk vuil ondergoed en sokken die verdwijnen
Nadere informatie52Jan-Feb-Maa 2004 Driemaandelijks populair-wetenschappelijk tijdschrift
MENS : een indringende en educatieve visie op het leefmilieu Dossiers en rubrieken didactisch gewikt en gewogen door eminente specialisten Het ontstaan van de mens deel 1. van aap tot aapmens AFGIFTEKANTOOR
Nadere informatieTIJDLIJN. Een reis door de geschiedenis
De OERKNAL! Wetenschappers denken dat zo n 13,7 miljard aardse jaren geleden alles in het heelal samengeperst was tot een gloeiend heet punt. Tijdens een enorme oerexplosie ontstonden uit dat punt materie
Nadere informatieWEST-VLAAMSE ARCHEOKRANT
V.O.B.o.W. nr. 75 - aug./sept. 2012 België-Belgique P.B. 8800 Roeselare 1 BC 6675 P 409155 WEST-VLAAMSE ARCHEOKRANT West-Vlaamse Archeokrant: Driemaandelijks tijdschrift, jaargang 20, afgiftekantoor Roeselare,
Nadere informatieBEGELEID ZELFSTANDIG LEREN GESCHIEDENIS
BEGELEID ZELFSTANDIG LEREN GESCHIEDENIS BZL 1-30 september 2007 WERKBRIEF Naam: Klas: Legende individueel per twee in groep Nr: Verplichte opdracht Vrije opdracht Correctie met sleutel Pc nodig BZL 1 Werken
Nadere informatieAfbeelding 12-1: Een voorbeeld van een schaakbord met een zwart paard op a4 en een wit paard op e6.
Hoofdstuk 12 Cartesische coördinaten 157 Hoofdstuk 12 CARTESISCHE COÖRDINATEN In dit hoofdstuk behandelen we: Het Cartesisch coördinatenstelsel De X-as en de Y-as De commutatieve eigenschap van optellen
Nadere informatieDe Dmanisi-schedel: Verkeerde plek, verkeerde tijd en verkeerde herseninhoud
De Dmanisi-schedel: Verkeerde plek, verkeerde tijd en verkeerde herseninhoud door John de Vos Nederlands Centrum voor Biodiversiteit, Naturalis, Leiden vos@naturalis.nnm.nl Van eind november vorig jaar
Nadere informatieInhoudstafel: Dankwoord p.3 Inleiding p.4 Hoofdstuk 1: Evolutionisme p.5 Hoofdstuk 2: Creatonisme p.12
Inhoudstafel: Dankwoord p.3 Inleiding p.4 Hoofdstuk 1: Evolutionisme p.5 1.1 De essentie van evolutionisme p.5 1.2 Grondleggers van het evolutionisme en hun visies p.5 1.3 Evolutionisme en Wetenschap p.8
Nadere informatiedimat SOMSO MODELLEN Catalogus A76 Menskunde Prijslijst 01/2016 Prijzen excl. 21% BTW
dimat SOMSO MODELLEN Catalogus A76 Prijslijst 01/2016 Prijzen excl. 21% BTW Menskunde Art. nr. Omschrijving Prijs AS 1 Spiermodel, man, 1/2 ware grootte, 27 delen 3.678,00 AS 3 Spiermodel, man, 1/4 ware
Nadere informatieEuropa was de geboorteplaats van de mensheid, niet Afrika, vinden wetenschappers.
Europa was de geboorteplaats van de mensheid, niet Afrika, vinden wetenschappers. Brits dagblad https://www.telegraph.co.uk/science/2017/05/22/europe-birthpla ce-mankind-not-africa-scientists-find/amp/
Nadere informatiePraktische opdracht Biologie Evolutie van de Mens
Praktische opdracht Biologie Evolutie van de Mens Praktische-opdracht door een scholier 2701 woorden 19 april 2004 6 122 keer beoordeeld Vak Biologie Inhoudsopgave Voorpagina Inhoudsopgave Voorwoord EVOLUTIE
Nadere informatie1 Binaire plaatjes en Japanse puzzels
Samenvatting Deze samenvatting is voor iedereen die graag wil weten waar mijn proefschrift over gaat, maar de wiskundige notatie in de andere hoofdstukken wat te veel van het goede vindt. Ga er even voor
Nadere informatieEmbalse de Alcántara.
Río Tajo - Cáceres. Embalse de Alcántara. Estación de Río Tajo. 11-1-2012. Río Tajo - Cáceres. Na 2288 km (10.30) vertrekken we vanaf het Río Tajo station met mooi weer. Iets verder is het uitzicht, waar
Nadere informatieLevenswijze van jagers-verzamelaars. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie.
Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres VO-content 11 april 2019 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie https://maken.wikiwijs.nl/103270 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van
Nadere informatieHuygens Institute - Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences (KNAW)
Huygens Institute - Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences (KNAW) Citation: P. Marks & Drooger, C.W., Levensbericht G.H.R. von Koeningswald, in: Jaarboek, 1983, Amsterdam, pp. 156-163 This PDF
Nadere informatieOPLOSSINGEN. Wallaroe Vlaamse Wiskunde Olympiade vzw
OPLOSSINGEN Vlaamse Wiskunde Olympiade vzw Juist antwoord Geen antwoord Fout antwoord Wedstrijdduur Rekentoestel 5 punten 1 punt 0 punten 75 minuten niet toegelaten 1. Correct antwoord: D Wemoeten3keer3jaaroptellenbijdeleeftijdvanWallaroe.12+3+3+3=
Nadere informatieDit hoofdstuk volgt de ontwikkeling op de tijdlijn tot waar de mensachtige voor het eerst tot een kunstuiting toekwam.
1 7 Ontstaan Homo sapiens aestheticus 6-0,03 Ma De toevoeging aestheticus is door mij bedacht en tussen aanhalingstekens gezet om aan te duiden dat het niet een erkende benaming betreft. In het vorige
Nadere informatieREKENTECHNIEKEN - OPLOSSINGEN
REKENTECHNIEKEN - OPLOSSINGEN 1] 3,52 m + 13,6 cm =? 3,52 m 3,52 m - 2 13,6 cm 0,136 m - 3 3,656 m eindresultaat 3,66 m 2 cijfers na komma en afronden naar boven 3,52 m 352 cm - 0 13,6 cm 13,6 cm - 1 365,6
Nadere informatieCorrectievoorschrift examen VMBO-GL en TL 2003
Correctievoorschrift examen VMBO-GL en TL 003 tijdvak WISKUNDE CSE GL EN TL WISKUNDE VBO-MAVO D BEOORDELINGSMODEL KLOKKEN maximumscore 3 De gehele hoek van de cirkel is 360( ) De hoek tussen de wijzers
Nadere informatievissen amfibieën reptielen zoogdieren dinosauriërs primaten
Big Bang eencelligen meercellige wieren + dieren vissen amfibieën reptielen dinosauriërs zoogdieren primaten Australopithecus Waarom liep de Australopithecus rechtop? De eerste mens, de Australopithecus,
Nadere informatieDe verhouding tussen mens, dier en natuur. bij jagers, verzamelaars en boeren zonder staat
De relatie tussen mens, dier en natuur in de vroege geschiedenis. Het totemisme. 1 De verhouding tussen mens, dier en natuur bij jagers, verzamelaars en boeren zonder staat Dr. Marc Vermeersch, marc.vermeersch@gmail.com
Nadere informatieDe mens bestaat niet. Een bijzondere plek op de Scala
Eelco Kruidenier ONDERGROND Diagonaal opgericht lichaam De mens bestaat niet Honderdvijftig jaar geleden publiceerde Charles Darwin On the origin of species waarin hij zijn versie van de evolutietheorie
Nadere informatie6. Absolute en relatieve celadressering
6. Absolute en relatieve celadressering In deze module leert u: - Wat absolute en relatieve celadressering is; - De relatieve celadressering toepassen; - De absolute celadressering toepassen; - De absolute
Nadere informatieDit hoofdstuk volgt de ontwikkeling op de tijdlijn tot waar de mensachtige voor het eerst tot een kunstuiting toekwam.
1 7 Ontstaan Homo sapiens aestheticus 6-0,03 Ma De toevoeging aestheticus is door mij bedacht en tussen aanhalingstekens gezet om aan te duiden dat het een niet erkende benaming betreft. In het vorige
Nadere informatieDeze les levert een bijdrage aan kerndoel 3 voor rekenen: De leerlingen leren omgaan met tijd in alledaagse situaties.
15. Op welke dag valt de 15 e van deze maand? Leeftijdsgroep Kerndoel Leerstofonderdeel Doel van de les Ongeveer 12-16 jaar Deze les levert een bijdrage aan kerndoel 3 voor rekenen: De leerlingen leren
Nadere informatieDemografische waarden:
Demografie en humanistische waarden Studiedag Lucien De Coninckfonds, Gent, 17 november 2012 Demografische waarden: Van kwantiteit naar kwaliteit; Van diversiteit naar uniformiteit? Prof. em. Dr. R. Cliquet
Nadere informatieInhoudsopgave. Geagonia. Inleiding. Vragen die mensen zich al eeuwenlang stellen.
1 Inhoudsopgave Geagonia.. Vragen die mensen zich al eeuwenlang stellen. 1. Elementaire deeltjes. De allerkleinste bouwstenen van onszelf, van onze wereld en van het heelal. 1 Quarks, het skelet van de
Nadere informatieWEST-VLAAMSE ARCHEOKRANT
V.O.B.o.W. nr. 77 februari 2013 België-Belgique P.B. 8800 Roeselare 1 BC 6675 P 409155 WEST-VLAAMSE ARCHEOKRANT West-Vlaamse Archeokrant: Driemaandelijks tijdschrift, jaargang 21, afgiftekantoor Roeselare,
Nadere informatieVoor/na het bezoek. Museum voor Natuurwetenschappen.be Vautierstraat, 29 1000 Brussel info@natuurwetenschappen.be
Voor/na het bezoek Museum voor Natuurwetenschappen.be Vautierstraat, 29 1000 Brussel info@natuurwetenschappen.be Wat is de prehistorie? Prehistorie betekent letterlijk voorgeschiedenis, het tijdperk voor
Nadere informatie7 2, 3, 5, 7, 11, 13, 17, 19, 29, 31,
Hoofdstuk.0 INTRO De som is, of 0, of. Dat zijn de enige met vier mogelijkheden, zie eerste twee kolommen. Som Mogelijkheden Product Manieren om het product te schrijven + 8 + 7 + + 5 8 8 0 8 of 7 of 5
Nadere informatiex = 12 of x = -12 x = 5 of x = -5 x = 5 of x = -7 x = 7 of x = x = 2 15 a x(x + 10) = 600 b x = 20 meter 16 x(x + 5) = 24, dus x = 3
Hoofdstuk VWO.0 INTRO De som is, of 0, of. Dat zijn de enige met vier mogelijkheden, zie eerste twee kolommen. Som Mogelijkheden Product Manieren om het product te schrijven + 8 + 7 + + 5 8 8 0 8 of 7
Nadere informatieIk houd mijn spreekbeurt over de eerste mensen en mensachtigen op aarde, zoals de Neanderthalers.
Ik houd mijn spreekbeurt over de eerste mensen en mensachtigen op aarde, zoals de Neanderthalers. Ik vind het zelf erg leuk om hier meer over te weten, heb hier veel over opgezocht en wil jullie daar nu
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/21974 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Hermans, Dagobert Bernardus Maria Title: Middeleeuwse woontorens in Nederland :
Nadere informatie4 A A N P A S S E N D O E T O V E R L E V E N
AANPASSEN DOET OVERLEVEN 1 I n l e i d i n g Afbeelding 4-1 Hierboven zie je een aantal soorten organismen. Hoe zijn ze ontstaan? Blijven deze soorten altijd hetzelfde? In dit hoofdstuk krijg je hierop
Nadere informatieAndere boeken in deze serie:
Andere boeken in deze serie: 978-94-6175-157-7 (HB) 978-94-6175-964-1 (e-book) 978-94-6175-218-5 (HB) 978-94-6175-960-3 (e-book) 978-94-6175-216-1 (HB) 978-94-6175-158-4 (HB) 978-94-6175-958-0 (e-book)
Nadere informatieHoofdstuk 5 gaat over rekenen. Deel 2 is eigenlijk herhaling van alle stof. Trainen voor het examen.
Hoofdstuk 5 gaat over rekenen. Deel 2 is eigenlijk herhaling van alle stof. Trainen voor het examen. Het werkt als volgt, Je maakt een opgave bijv. opgave 1. Hoe gaat het ook al weer denk je dan. Nou,
Nadere informatiewoensdag 2/3/4² - Diepenbeek OPGAVEN CAT 3
woensdag /3/4² - Diepenbeek OPGAVEN CAT 3 Ladderspel Opgave Het Ladderspel (Snakes and Ladders) is een gezelschapsspel dat gespeeld wordt op een vierkant bord van N N vakjes, genummerd van 1 tot N. Het
Nadere informatieCellen automatisch vullen
Cellen automatisch vullen Open een nieuw bestand. Typ in cel A1 het woord Zondag. Klik op cel A1. Er staat nu een kader omheen. Rechts onder in het kader zie je een vierkantje, de vulgreep. Sleep de vulgreep
Nadere informatiewiskunde C pilot vwo 2017-I
De formule van Riegel en kilometertijden De marathonloper Pete Riegel ontwikkelde een eenvoudige formule om te voorspellen welke tijd een hardloper nodig zou hebben om een bepaalde afstand af te leggen,
Nadere informatieCartografische oefeningen antwoorden voor de leerkracht
Cartografische oefeningen antwoorden voor de leerkracht Stad OCMW V.U.: welzijnshuis Sint-Niklaas naam achternaam Abingdonstraat 99 9100 Sint-Niklaas Stedelijke Musea Sint-Niklaas 1 Meting met het gps-toestel
Nadere informatieDuizend 3 getallen achter de komma 230 duizend 230 000 46 duizend 46 000 Andersom 345 600 345,6 duizend 24 500 24,5 duizend
Hoofdstuk 5 5A Grote getallen Duizend 3 getallen achter de komma 230 duizend 230 000 46 duizend 46 000 Andersom 345 600 345,6 duizend 24 500 24,5 duizend Miljoen 6 getallen achter de komma 230 miljoen
Nadere informatieTen noorden van de evenaar ligt het noordelijk halfrond. Ten zuiden daarvan het zuidelijk halfrond.
Rekenen aan de aarde Introductie Bij het vak aardrijkskunde wordt de aarde bestudeerd. De aarde is een bol. Om te bepalen waar je je op deze bol bevindt zijn denkbeeldige lijnen over de aarde getrokken,
Nadere informatie2003 tijdvak 2 woensdag 18 juni uur
Examenopgaven VMBO-GL en TL 2003 tijdvak 2 woensdag 18 juni 13.30-15.30 uur Bij dit examen hoort een uitwerkboekje. Dit examen bestaat uit 25 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 88 punten te behalen.
Nadere informatieDe hele noot Deze noot duurt 4 tellen
HERHALING KLAS 1. In de eerste klas heb je geleerd hoe je een melodie of een ritme moet spelen. Een ritme is een stukje muziek dat je kunt klappen of op een trommel kunt spelen. Een ritme bestaat uit lange
Nadere informatieVerloop van de evolutie
Verloop van de evolutie Era Periode Mln. jaar geleden Kenozoïcum Kwartair 0-2,4 De mens verschijnt. IJstijden. Tertiair 2,4-65 Bloeitijd primitieve zoogdieren. Meer vogels. Mesozoïcum Krijt 65-144 Uitsterven
Nadere informatie3. Een dia met een tabel
51 3. Een dia met een tabel Wanneer u in uw presentatie bepaalde gegevens met elkaar gaat vergelijken, dan is het een goed idee om een dia met een tabel te maken. Een tabel is een opsomming van gegevens
Nadere informatieCartografische oefeningen
Cartografische oefeningen Stad OCMW V.U.: welzijnshuis Sint-Niklaas naam achternaam Abingdonstraat 99 9100 Sint-Niklaas Stedelijke Musea Sint-Niklaas 1. Meting met het gps-toestel satelliet gps-scherm
Nadere informatieEvolutie. Basisstof 4 thema 5
Evolutie Basisstof 4 thema 5 Wat is evolutie? Planten en dieren zijn in de loop van een hele lange tijd stapje voor stapje ontstaan door het proces dat we evolutie noemen. Een zwaar bestaan eerste verschijnsel:
Nadere informatieDe markeringsmomenten. De markeringsmomenten.
De markeringsmomenten. De markeringsmomenten. Hieronder vindt u een chronologische opsomming van de markeringsmomenten welke in de vier Lijnen van het leven zijn opgenomen. De samenstelling van de markeringsmomenten
Nadere informatieMagidoku s en verborgen symmetrieën
Uitwerking Puzzel 92-6 Magidoku s en verborgen symmetrieën Wobien Doyer Lieke de Rooij Een Latijns vierkant van orde n, is een vierkante matrix, gevuld met n verschillende symbolen waarvan elk precies
Nadere informatieFuncties van vectoren
Functies van vectoren Alexander Ly Psychological Methods University of Amsterdam 15 September 2014 Overview 1 Notatie 2 Overview 1 Notatie 2 Matrices Een matrix schrijven we vaak met een hoofdletter A.
Nadere informatieAntwoordkernen bij Eureka 1 Prehistorie H. 1 t/m 4
Antwoordkernen bij Eureka 1 Prehistorie H. 1 t/m 4 Antwoordkernen zijn vrijwel nooit volledige zinnen. Antwoordkernen geven alleen aan, wat er beslist in het antwoord moet staan. De bedoeling is, dat je
Nadere informatieHandleiding nestkastenmodule voor opvolging van eikelmuisnestkasten
Handleiding nestkastenmodule voor opvolging van eikelmuisnestkasten Laatste wijziging: 20/1/2017 De Zoogdierenwerkgroep van Natuurpunt raadt aan om eikelmuisnestkasten en de controles ervan te registreren
Nadere informatieHoofdstuk!7!Kortste!paden!
oofdstukkortstepaden oofdstukkortstepaden In een gewogen graaf is men soms geïnteresseerd in het kortste pad tussen twee punten: dat is een pad, waarbij de som van de gewichten zo klein mogelijk is..inleiding
Nadere informatiewoensdag 2/3/4² - Diepenbeek OPGAVEN CAT 4
woensdag /3/4² - Diepenbeek OPGAVEN CAT 4 Food truck festival De laatste jaren zijn food trucks erg populair geworden: het zijn combi s of aanhangwagens waarin gerechten gemaakt worden, en die worden dan
Nadere informatiepaleo-antropologie gea Het begin en de ontwikkeling van de juni 1990, vol. 23, nr. 2, pag
gea juni 1990, vol. 23, nr. 2, pag. 45-72 driemaandelijks tijdschrift van de Stichting Geologische Aktiviteiten voor belangstellenden in de geologie en mineralogie ISSN 0167-4692 Inhoud: Het begin en de
Nadere informatieRekentijger - Groep 7 Tips bij werkboekje A
Rekentijger - Groep 7 Tips bij werkboekje A Omtrek en oppervlakte (1) Werkblad 1 Van een rechthoek die mooi in het rooster past zijn lengte en breedte hele getallen. Lengte en breedte zijn samen gelijk
Nadere informatieExamen VMBO-GL en TL. wiskunde CSE GL en TL. tijdvak 2 maandag 17 juni uur. Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage.
Examen VMBO-GL en TL 2019 tijdvak 2 maandag 17 juni 13.30-15.30 uur wiskunde CSE GL en TL Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage. Dit examen bestaat uit 25 vragen. Voor dit examen zijn maximaal 70 punten
Nadere informatieDe TI-84 (TI-83) 1 Introductie
De TI-84 (TI-83) 1 Introductie 1-1 Algemeen De grafische rekenmachine is een rekenmachine waarmee je ook grafieken kunt tekenen. De belangrijkste toetsen die betrekking hebben op grafieken staan op de
Nadere informatierekentrainer jaargroep 6 Vul de maatbekers. Kleur. Zwijsen naam:
Zwijsen jaargroep 6 naam: reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs recept voor 6 glazen bananenmilkshake 2 bananen 0,25 l ijs 0,40 l melk 0,10 l limonadesiroop 100 cl 0 ijs 1 liter 0 Schil de bananen.
Nadere informatieStartgids 061 Nieuw product aanmaken en wijzigen
Startgids 061 Nieuw product aanmaken en wijzigen In deze startgids wordt uitleg gegeven hoe u nieuwe producten kunt aanmaken en wijzigen in de Safe Concept webapplicatie. Inhoud Een nieuw product aanmaken
Nadere informatieWerkboekje
Staartdeling Werkboekje www.roykenen.nl Inhoud Uitleg Staartdeling... 2 Opgave 1... 2 Opgave 2... 5 Deler is groter dan eerste cijfer deeltal... Opgave 3... Opgave... 8 Staartdeling met een rest... 9 Opgave
Nadere informatieMeer grip op de vroege prehistorie
Meer grip op de vroege prehistorie methoden en technieken bij de zandwinlocatie in Woerden Alexander Verpoorte 27 september 2012 Faculteit der Archeologie De laatste miljoen jaar een andere wereld Universiteit
Nadere informatieDraaitabel maken voor oudere Excel-versies
Draaitabel maken voor oudere Excel-versies Als u werkt met Excel 2007 of nieuwer, kunt u een werkmap opslaan voor het geval die met een oudere versie van Excel moet worden geopend (van Excel 97 tot en
Nadere informatiee-book: gebonden versie: e-book: gebonden versie: Chris Oxlade
Chris Oxlade Chris Oxlade Anita Ganeri Anita Ganeri Boeken in deze serie e-book: 978-94-6175-825-5 gebonden versie: 978-90-5566-931-8 e-book: 978-94-6175-822-4 gebonden versie: 978-94-6175-285-7 e-book:
Nadere informatieCorrectievoorschrift VMBO-GL en TL 2004
Correctievoorschrift VMBO-GL en TL 2004 tijdvak 2 WISKUNDE CSE GL EN TL WISKUNDE VBO-MAVO-D 4 BEOORDELINGSMODEL Vraag Antwoord Scores EURO maximumscore 3 per land ( ) 3,88 2 3,88 het antwoord is ( ) 46,56
Nadere informatieTaak na blok 1 startles 8
Taak na blok startles 8 TAAK Klas: Datum: Klasnummer: Geef de meest passende naam voor elke figuur. Teken de vierhoek. De diagonalen zijn even lang ( cm) en halveren elkaar of snijden elkaar middendoor.
Nadere informatieScore. Zelfevaluatie. Beoordeling door de leerkracht. Datum: Klas: Nr: Naam:
Datum: Klas: Nr: Naam: Score G1 /5 /5 Opgave 1 G2 / / Opgave 2 G3 /10 /10 Opgave 3 G4 /5 /5 Opgave 4 G5 /4 /4 Opgave 5 G6 /5 /5 G7 /5 /5 G8 /10 /10 G9 /10 /10 G10 /7 /7 G11 /10 /10 Totaal Zelfevaluatie
Nadere informatierekentrainer jaargroep 6 Vul de maatbekers. Kleur. Zwijsen naam:
Zwijsen jaargroep naam: reken-wiskundemethode voor het basisonderwijs recept voor glazen bananenmilkshake bananen, l ijs, l melk,1 l limonadesiroop 1 cl ijs 1 liter Schil de bananen. Snijd ze in grote
Nadere informatieProjectieve Vlakken en Codes
Projectieve Vlakken en Codes 1. De Fanocode Foutdetecterende en foutverbeterende codes. Anna en Bart doen mee aan een spelprogramma voor koppels. De ene helft van de deelnemers krijgt elk een kaart waarop
Nadere informatieNoordhoff Uitgevers bv
Hoofdstuk - Wortels Hoofdstuk - Wortels Voorkennis V- zijde vierkant in m oppervlakte vierkant in m 9 V- = = = = = 7 = 9 = 7 = 89 = 9 8 = = 9 8 = = 9 = 8 = 9 9 = = 0 = 00 = 0 = 00 V-a = 9 = b 7 = 9 = 9
Nadere informatiePWS evolutie van de mens
PWS evolutie van de mens Concept versie Gemaakt door: Jeffrey Drost en Hylke Hoogenberg 2-december-2013 Zo heeft onze evolutie er misschien uitgezien PWS: de evolutie van de mens pagina Inhoudsopgave 2
Nadere informatieWorkshop BLIKSEM - Leesbegrippen in de BLIKSEM Oefenteksten en Toetsen
Leesbegrippen Groep 5 1. alinea (7)* 2. anekdote (2) 3. bedoeling van de schrijver (3) 4. boodschap overbrengen (1) 5. bronvermelding (2) 6. conclusie (1) 7. de bedoeling van de schrijver (2) 8. de clou
Nadere informatieGetallen vanaf 20 worden geschreven door deze te combineren.
Wiskunde bij de Maya s inhoudstafel 1. 2. 3. 4. 5. 1 Inleiding Het talstelsel Het rekensysteem Heilige getallen Tijdsmeting Geraadpleegde bronnen De Maya s waren een groot en machtig volk dat leefde in
Nadere informatieQ1005 Artikelbeheer Pro: artikelen importeren
Q1005 Artikelbeheer Pro: artikelen importeren Inhoud Het CSV bestand... Een nieuw Excel werkblad aanmaken en een bestaand werkblad wijzigen... 2 Kolommen opmaken... 4 Opslaan als CSV bestand... 6 Het CSV
Nadere informatie