Physical Focused Training

Transcriptie

1 Physical Focused Training in Vastpakken Volgen en Volhouden Een nieuwe therapievorm waarbij de focus ligt op het fysieke aspect (psychomotore therapie), maar ook op de oplossingsgerichte benadering en de benadering van het Geweldloos Verzet. Gerard Kropholler Frans Meijer Ayhan Tatlicioglu Jeldau Velsma

2 Physical focused therapy Het doel van de Physical Focused Therapy is om de drie-eenheid zelfbewustzijn, lichaamsbewustzijn en emotioneel bewustzijn (zie figuur 1) te creëren en/of te versterken. Deze drie-eenheid geeft ons de mogelijkheid om tot onszelf te komen. Pas wanneer iemand tot zichzelf gekomen is, kan deze persoon zijn eigen gedrag beoordelen in een context met anderen, omdat deze persoon binnen de context met anderen naar binnen kan kijken, naar wat hij of zij zelf wil. Op deze manier kan iemand dus gemakkelijk richting geven aan het eigen gedrag en zowel zien als bepalen welke ruimte hij of zij inneemt in de context met anderen. De gedachte is dat de focus eerst naar binnen moet, voordat we deze naar buiten (anderen/de wereld) kunnen verschuiven. Dit wordt binnen de physical focused therapy gedaan door bouwstenen uit de lichaamsgerichte, oplossingsgerichte en geweldloos verzetsbenadering samen te voegen op zo n manier dat dit voor de cliënt passend is. In figuur 2 ziet u hoe dit eruit ziet. Figuur 1: De drie-eenheid grafisch weergeven Figuur 2: De opbouw van Physical Focused Therapy Zoals te zien is, staat er rond de ouders en kinderen een onderbroken cirkel. Deze staat getekend omdat ze onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden. Echter, wanneer kinderen oud genoeg zijn, is het niet altijd meer nodig om de ouders bij de therapie te betrekken. Onder zowel kinderen als onder professionals staat een bulldog getekend. Deze bulldog staat er niet voor niets. De groepen kinderen en jongeren die meedoen aan PFT zijn de verschillende bulldog-groepen. Iedereen weet wat een bulldog is en een bulldog is waar de groepen voor staan: stoer, sterk, ze stralen een boodschap uit naar anderen, maar zijn ook lief en trouw en je kunt op ze vertrouwen. Wanneer de ouders ook betrokken raken bij de therapie en zij deelnemen aan de ouder-groepen, komen zij in de PFT-groepen. Ook volwassenen die deze therapie volgen komen in een PFT-groep.

3 De lichaamsgerichte benadering Hoewel cognitieve therapieën momenteel één van de belangrijkste therapieën in de dagelijkse praktijk van de psycholoog zijn (zie o.a. Abnormal psychology van Comer, 2007), zou er meer aandacht moeten zijn voor wat de dingen die we zeggen met ons lichaam en ons gevoel doen. Wanneer men voelt of iets en werkt en hoe het werkt, is het gemakkelijker om de dingen die men leert in de praktijk te gebruiken. Bovendien is bewustwording en bewustzijn van ons eigen gevoel essentieel voor ons voelen en ons handelen. Binnen de physical focused therapy (PFT) krijgt het lichaamsgerichte aspect daarom ook drie sterren en is daarmee het hoofdonderdeel van de therapie. Het lichaamsgerichte aspect bestaat uit de drie onderstaande bouwstenen. Deze drie onderdelen moeten hoofdzakelijk zorgen voor het deel rechtsonder van de driehoek: lichaamsbewustzijn. Centre- & Environment Focus In dit onderdeel, dat af is geleid van de Rots en Water training van Freerk Ykema wordt geleerd dat iemand sterk moet kunnen zijn en dat de focus op jezelf (centre-focus) moet liggen, maar dat we ook niet té sterk en stug moeten zijn en dat de focus ook naar de omgeving gericht moet zijn (environment focus). Hierbij hoort een fysieke en mentale competentie training die uitgaat van het principe dat je sociale vaardigheden zich ontwikkelen volgens de route van: kennis naar je lichaam, naar kennis en ervaring over je emotionaliteit. Deze twee lagen (of hoeken van de driehoek) brengen je vervolgens tot meer zelfbewustzijn, wat leidt tot meer zelfreflexie. Ademhaling, stevig staan, grenzen, houding en gevoel vormen essentiële onderdelen. Haptonomie Haptonomie is samengesteld uit de termen hapsis (aanraking, gevoel, tact), hapto (aanraking om in contact te komen met) en nomos (wet, regel, norm) en dus is haptonomie de leer of kunde die zich bezighoudt met de wetmatigheden van de tast, de aanraking en het gevoel. Haptonomie stelt mensen in staat zich bewust te worden van emoties die in het lichaam bewegen. Deze bouwsteen houdt zich, nog meer dan centre- & environment focus, bezig met het terugbrengen van het gevoel, dat we soms door de ratio lijken te verliezen. Kenpo Jutsu In deze verdedigingssport wordt in de material art vooral een beroep gedaan op controle, houding, durf, discipline, energie en respect. Het is absoluut geen vechtsport wat de jongeren krijgen aangeboden. Het blijkt dat het aanbieden van een vechtsport als losse activiteit zonder inbedding in een context de agressie eerder doet toenemen dan afnemen. De kracht van deze bouwsteen is dus de inbedding van de sport in een context. In de Physical Focused Therapy appelleren we vooral aan het onderdeel beheersing binnen de vechtsport. De jongere leert zijn of haar kracht op een doelgerichte en gecontroleerde wijze te gebruiken.

4 De oplossingsgerichte benadering Mission Possible De oplossingsgerichte benadering heeft de meeste bouwstenen. Deze benadering is een zijstroom van de cognitieve gedragstherapie en wordt ook wel Oplossingsgerichte Cognitieve Gedragstherapie (OCGT) genoemd. Belangrijk bij deze benadering is dat er niet gekeken wordt naar wat de problemen zijn en hoe deze zijn ontstaan, maar naar hoe de situatie nu is en hoe deze zou moeten worden. Er wordt onder andere gekeken naar wat er al gedaan is, wat helpt en wat niet. De nadruk ligt bij deze benadering, zoals de naam al zegt, op de oplossing en niet op het probleem. Hieronder zijn de bouwstenen van de oplossingsgerichte benadering binnen PFT weergegeven. Kernkaart Op de kernkaart staan de 10 belangrijkste facetten uit de oplossingsgerichte therapie en vormt daarmee de basis voor deze bouwstenen. De kernkaart ziet er als volgt uit: Oplossingsgerichte benadering Focus op de toekomst Kleine stap grote verandering Jongere is zelf expert in zijn verandering Er is altijd gedrag (als je dit niet doet, wat doe je dan) Er zijn altijd uitzonderingen Praten over oplossingen brengt ideeën Iedereen kan een stap(je) zetten Hink doe die stap maak die sprong De acht-stappendans De acht-stappendans bevat de acht elementen die een therapeut gebruikt tijdens de oplossingsgerichte benadering. Er is geen vaste volgorde waarin de stappen worden uitgevoerd, zolang het maar begint met contact leggen.

5 Flowchart De flowchart is een zoekschema om de relatie met de cliënt te beschrijven. Het is een handig hulpmiddel om zicht te krijgen op de veranderingsbereidheid van de cliënt. De veranderingsbereidheid van de cliënt stuurt namelijk je interventies. De flowchart begint met de belangrijke vraag of er sprake is van een probleem (dat kan worden opgelost) of van een beperking (iets dat er is en waarmee rekening gehouden moet worden). Schaalvraag De schaalvraag is binnen de oplossingsgerichte benadering een belangrijke soort vraag. Via de schaalvraag kan de cliënt aangeven waar die nu staat op een schaal van 0 tot 10, hoe die daar is gekomen en waar die uit wil komen. Ook kan er mooi worden uitgevraagd wat er moet gebeuren, wil de cliënt een stapje vooruit komen, en kan er kan aan de hand van de schaalvraag gemakkelijk worden geëvalueerd. De schaalvraag is niet alleen handig om te bepalen wat de huidige situatie, de eindsituatie en de vooruitgang is. Hoop en motivatie kunnen ook goed met de schaalvragen worden gemeten. Wanneer iemand slecht gemotiveerd is, zou eerst aan de motivatie moeten worden gewerkt voordat cliënt en therapeut verder komen. Hetzelfde geldt voor hoop. De schaalvraag is dus een belangrijke vraag en vergroot het inzicht voor zowel cliënt als therapeut. Wondervraag Stel dat je vannacht in diepe slaap bent en er gebeurt een wonder. Het wonder is dat je probleem verminderd/verdwenen is. Wanneer je s ochtends wakker wordt, weet je nog van geen wonder, je sliep immers. Wat is het eerste waaraan je merkt dat het wonder heeft plaatsgevonden? Wat doe je anders? Wat merken andere mensen aan je? (De Shazer & Berg) De Wondervraag is een goede techniek om de focus op de toekomst gericht te houden en om het doel te bepalen. Wanneer een cliënt teveel bezig is met het hier en nu en vergeten is hoe het zou moeten zijn en kunnen zijn in de toekomst is dit een goede techniek. Relatievraag Wanneer therapeuten met kinderen of gestuurde cliënten te maken hebben, is het niet zeldzaam dat de cliënt zelf niet wil komen of niet wil veranderen. In een dergelijk geval kan de relatievraag ingezet worden. In plaats van te vragen wat vind jij? of wat wil jij? vraagt men stel, je [degene die cliënt gestuurd heeft] zou hier zitten en deze vraag moeten beantwoorden over jou, wat zou [hij/zij] dan zeggen? Vaak komt er dan wel een antwoord uit en kan hierop doorgegaan worden met de vraag of cliënt dit zelf ook zo ziet.

6 Geweldloos verzetsbenadering Deze benadering is gebaseerd op het boek Geweldloos verzet in gezinnen, een nieuwe benadering van gewelddadig en zelfdestructief gedrag van kinderen en adolscenten van Omer (2007), die op zijn beurt de methode van Gandhi op zo n manier omzette dat deze voor gezinnen toepasbaar is. De geweldloos verzetsbenadering is vooral voor gezinnen waar sprake is van agressie en geweld zowel binnen als buiten het gezin. Wanneer hier sprake van is, dient het de voorkeur deze verschillende bouwstenen te gebruiken. Echter, wanneer er geen sprake is van agressie en geweld, maar er wel andere problemen zijn binnen een gezin, kunnen de bouwstenen belangrijke handvaten geven om uit de vicieuze cirkel te komen. Zie hieronder de bouwstenen voor de geweldloos verzetsbenadering. Het ijzer smeden als het KOUD is Bij agressie en geweld in het gezin is er vaak herhaaldelijk sprake van escalaties. Het is belangrijk om escalaties te voorkomen, zodat het gezin uit de gebruikelijke vicieuze cirkel kan treden die er langzaam maar zeker in is geslepen. Een belangrijke methode uit deze benadering is niet zoals het gebruikelijke gezegde luidt het ijzer smeten als het heet is, maar het ijzer smeden als het KOUD is. Wanneer het ijzer gesmeed wordt op het moment dat het heet is, dan lopen de gemoederen hoog op en is de kans op escalatie zeer groot. Echter, wanneer iedereen tot bedaren kan komen en er gesproken wordt op het moment dat de heftigste gevoelens van bijvoorbeeld woede of verdriet zijn afgevlakt voorkomt dit vaak escalaties en zijn de resultaten van de gesprekken of andere interventies vele malen groter dan wanneer er gesproken wordt vanuit het gevoel. Ouderlijke aanwezigheid Ouderlijke aanwezigheid wordt door Omer gezien als de vechtkant van geweldloos verzet. Ouderlijke aanwezigheid wordt merkbaar wanneer ouders de boodschap Ik ben hier! Ik ben je ouder en ik blijf je ouder! Ik geef niet toe en ik geef je niet op! (Omer, 2007, p.20) naar hun kind toe uitstralen. Ouderlijke aanwezigheid kent verschillende gezichten. Zo is er het gezicht van voogd, van opvoeder, van onderwijzer en het gezicht van metgezel. Het is in het belang voor het kind dat het weet dat zijn of haar ouders er altijd zijn en dat de ouder verschillende rollen en gezichten heeft. Hierdoor weet het kind dat er regels zijn waaraan het zich moet houden, maar ook dat het met problemen bij de ouder terecht kan. Hoewel dit erg logisch is, is dit onderdeel bij veel escalaties vaak naar de achtergrond geraakt en moet dit teruggebracht worden in het gezin. Doorbraak isolement Schaamte en het niet in het kwaad daglicht willen stellen van het kind zijn twee belangrijke redenen waarom ouders mensen buiten het gezin vaak niet inlichten over wat er thuis allemaal speelt. Dit zijn ook belangrijke redenen waar zeker bij stil gestaan moet worden. Echter, belangrijker om te beseffen is dat geheimhouding en isolement slachtofferschap inhoudt. Steun van buitenaf kan ouders bijzonder goed doen in het volhouden van de interventie thuis. Bovendien hebben ouders dan ook eens een uitlaatklep anders dan elkaar en geeft dat de ouders ruimte om zich opnieuw op te laden voor de soms lastige thuissituatie. Een andere reden waarom ouders derden zouden moeten inlichten is dat het voor het kind zelf ook goed is. Deze kan ook zijn of haar verhaal aan iemand anders kwijt en er zou iemand als bemiddelaar tussen ouder en kind op kunnen treden, wat vaak een zeer verhelderend effect heeft op beide partijen.

7 Physical Focused Training in Physical Focused Therapy Vastpakken Volgen en Volhouden Een nieuwe therapievorm waarbij verschillende stromingen binnen de psychologie en andere onderdelen van de geestelijke gezondheid worden gecombineerd op zo n manier dat het past bij de cliëntengroep en waarbij de nadruk ligt op focus. Trainers (bijvoorbeeld psychologen en maatschappelijk werkers) maken kennis met ieder onderdeel van de therapie en leren hoe ze dit op zo n manier toe kunnen passen dat het het meest geschikt is voor de groep cliënten die ze op dat moment willen behandelen volgens de Physcial Focused Therapy (PFT). Dit maakt, dat deze therapie voor vele verschillende soorten cliënten geschikt is. Bovendien is het een laagdrempelige manier om geholpen te worden bij de problemen die op dat moment spelen. De PFT wordt in bulldog vorm aangeboden aan jongeren en kinderen. Een bulldog is trouw, lief en waaks, maar staat ook stevig en bewaakt zijn eigen grenzen en die van zijn gezin. Wilt u meer informatie over PFT, dan kunt u contact opnemen via info@pftherapy.nl of neem een kijkje op de website:

8