AFPALING. Editors Robert Palmans Dirk Scheers Stijn Verbist

Transcriptie

1 AFPALING

2

3 AFPALING Editors Robert Palmans Dirk Scheers Stijn Verbist Auteurs Jackie De Caluwé Greet Deruyter Ruud Jansen Robert Palmans Dirk Scheers Stijn Verbist Antwerpen Cambridge

4 Afpaling Robert Palmans, Dirk Scheers en Stijn Verbist (eds.) 2014 Antwerpen Cambridge ISBN D/2014/7849/105 NUR 823 Alle rechten voorbehouden. Behoudens uitdrukkelijk bij wet bepaalde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, op welke wijze ook, zonder de uitdrukkelijke voorafgaande toestemming van de uitgever.

5 VOORWOORD Wie op zoek gaat naar de oplossing van een probleem aangaande afpaling, komt terecht bij slechts één bron: de monografie van Henri Van Bever, voormalig kamervoorzitter in het hof van beroep te Gent, die in de APR-reeks is opgenomen in Bijna veertig jaar later wordt er nog steeds uit dit werk geciteerd. Het lijkt alsof de tijd inzake afpaling al die jaren is blijven stilstaan. Niets is echter minder waar. Ook over dit onderwerp heeft er zich een hele evolutie voltrokken en zijn er nieuwe problemen opgedoken die om een oplossing vragen. Om een actueel beeld te schetsen van de figuur van de afpaling en oplossingen aan te reiken voor eventuele (rechts)problemen, is het Centrum voor Recht, Onteigening en Waardering (CROW) bijzonder goed geplaatst. Terecht zijn de jaarlijkse studiedagen van CROW in Alden Biesen druk bezocht. Dit boek bevat de referaten van de studiedag aangaande afpaling, bezits- en eigendomsvordering, die op vrijdag 18 oktober 2013 door CROW werd georganiseerd. De doelstelling van de studiedag was het onderscheid tussen eigendomsvordering en afpaling uit te klaren en niet alleen de actuele regelgeving te bekijken, maar ook een blik te werpen op de toekomst. Uit de verschillende bijdragen in dit boek samengebracht, blijkt meer dan duidelijk dat deze doelstellingen werden bereikt. In de eerste plaats worden door Ruud Janssen de algemene beginselen van de afpaling uiteengezet. Onmiddellijk wordt een duidelijk onderscheid gemaakt tussen de bezitsvorderingen, de eigendomsvorderingen en de afpaling. Alle juridische aspecten van de figuur van de afpaling worden systematisch en overzichtelijk bij elkaar gebracht. Robert Palmans bekijkt de afpaling door de ogen van de landmeter die zijn weg dient te vinden in de beschikbare bewijsmiddelen van de grenzen tussen de verschillende eigendommen. Aan de hand van veel voorbeelden uit het veld worden de verschillende bronnen geanalyseerd. Ikzelf besteed dan aandacht aan de procedure wanneer een minnelijke afpaling niet mogelijk is en de weg van de gerechtelijke afpaling dient te worden genomen. Bekeken wordt wie als partij kan optreden en wat de verschillende fases zijn in de procedure tot en met de definitieve plaatsing van de palen. v

6 Voorwoord De afpaling van domeingoederen vraagt specifieke regels, die worden toegelicht door Stijn Verbist. De bijzondere administratieve voorprocedure wordt onder de loep genomen en aandacht wordt besteed aan het onderscheid tussen het louter bepalen van een rooilijn en een afpalingsprocedure. Jackie De Caluwé gaat in het bijzonder in op de rijks- en gemeentegrenzen. Wat de rijksgrens betreft, worden de verschillende grenzen met de buurlanden en de mogelijkheden tot aanpassing en controle ervan bekeken. Voor de gemeentegrenzen worden de technische aspecten bij het erkennen van een gemeentegrens en de werkwijze voor de wederuitzetting ervan volledig uitgewerkt. Greet Deruyter kijkt regelrecht naar de toekomst en behandelt de nieuwste technieken aangaande grensbepaling en opmeting, met hun enorme voordelen, maar ook met hun eigen problematiek. Ten slotte wordt de vraag gesteld naar de eventuele noodzaak van de verticale eigendomsopdeling en de mogelijkheden daaromtrent. De multidisciplinaire aanpak van CROW maakt dat dit boek een volledig beeld kan geven van de problemen inzake afpaling en ook oplossingen kan aanreiken, niet alleen op zuiver juridisch vlak, maar ook voor de technische aspecten van de grensbepaling. juni 2014 Dirk Scheers Vrederechter te Antwerpen vi

7 INHOUD Voorwoord v Algemene beginselen van de afpaling Ruud Jansen Afdeling I. Inleiding Afdeling II. Begripsaanduiding Situering tegenover andere rechtsfiguren Begripsaanduiding Juridische aard van de afpaling Het doel van de afpaling Onderscheid met andere rechtshandelingen A. Bezitsvorderingen B. Revindicatievordering Afdeling III. Voorwaarden tot afpaling Twee aangrenzende percelen die toebehoren aan twee verschillende eigenaars Exceptie van de vroegere afpaling Afdeling IV. Wie stelt de vordering in en tegen wie wordt de vordering ingesteld? De vordering aan de actiefzijde: wie kan om de afpaling verzoeken? De vordering aan de passiefzijde: tegen wie wordt de afpaling verzocht? Handelingsbekwaamheid Afdeling V. Hoe bepaalt men de grens? Onderzoek van de titels en de plaatselijke gesteldheid Opmeting van de terreinen Afdeling VI. De wijze van afpaling De minnelijke afpaling A. De afpalingsovereenkomst B. De veruitwendiging van de afpalingsovereenkomst via palen en het opmaken van een proces-verbaal De gerechtelijke afpaling A. Bevoegdheidsregels B. Rechtspleging Afdeling VII. De gevolgen van de afpaling vii

8 Inhoud Afdeling VIII. De kosten van de afpaling Afdeling IX. Besluit De afpaling: systematiek en aandachtspunten Robert Palmans Afdeling I. Ten geleide Afdeling II. De opdracht om in der minne af te palen Afdeling III. Beschikbare gegevens en hun waarde Inleiding Primaire bewijsmiddelen: gegevens met juridische waarde A. Een vroegere afpaling B. Een gemene titel C. De bezitstoestand D. De atlas der buurtwegen en de atlas der (onbevaarbare) waterlopen De atlas der buurtwegen De atlas der waterlopen E. Rooilijnplannen F. Onteigeningsplannen G. Ruilverkaveling H. Verkavelingsplan Secundaire bewijsmiddelen: gegevens met geringe juridische waarde A. Ruimtelijke ordeningsplannen B. Plan bij een geschrift C. De (natuurlijke) kenmerken van het terrein D. Wettelijke voorschriften en vermoedens Tertiaire bewijsmiddelen: gegevens zonder juridische waarde A. Plan los van geschrift B. De kadastrale gegevens C. Verdeling oppervlakteverschillen D. Overige gegevens Afdeling IV. Conclusie Procedurele aspecten inzake gerechtelijke afpaling Dirk Scheers Afdeling I. Begrip gerechtelijke afpaling Afdeling II. Bevoegdheid Afdeling III. Instellen van de eis Voorafgaande poging tot minnelijke schikking Eigenaar als eiser viii

9 Inhoud 3. Buur als verweerder Bekwaamheid Gebrek aan voorafgaande afpaling Dagvaarding Afdeling IV. procedure De eerste fase: tot aan de grensbepaling A. Tussenvonnis met aanstelling deskundige B. Deskundigenonderzoek C. Vonnis van grensbepaling De tweede fase: de eigenlijke afpaling A. Het verzoek tot afpaling B. Beschikking tot paalsteking C. Het proces-verbaal van afpaling D. Eindvonnis met uitspraak over de kosten Afdeling V. Kosten De afpaling van domeingoederen Stijn Verbist Afdeling I. Inleiding Afdeling II. Afpaling: een constitutieve of een descriptieve handeling? Afdeling III. Het begrip administratieve afpaling Afdeling IV. De afpaling en de openbare weg Openbaar domein en openbare weg Afpaling en rooiing De afpaling van buurtwegen en landwegen Afdeling V. Bijzondere bepalingen inzake de afpaling t.a.v. domeingoederen De afpaling van domeingoederen die bossen zijn De afpaling op initiatief van de overheid van domeingoederen die geen bossen zijn Afpaling en de vaststelling van bestemmings plannen en onteigeningsplannen Afdeling VI. Besluit Rijks- en gemeentegrenzen Jackie De Caluwé Afdeling I. Juridische draagwijdte Afdeling II. De rijksgrens Initiële vaststelling van de rijksgrens ix

10 Inhoud 2. Wijziging van de bestaande rijksgrens A. Algemene procedure B. Procedure bij de wijziging aan de rijksgrens, in detail uitgewerkt voor de rijksgrens tussen België en Nederland Te volgen procedure indien de ligging van de rijksgrens daadwerkelijk wordt gewijzigd Te volgen procedure indien de rijksgrens wijzigt ingevolge de bepalingen zelf van de Conventie van 8 augustus Te volgen procedure ingevolge een wijziging aan de beschrijving in de Conventie van 8 augustus 1843 (zie supra) Herplaatsen van een rijksgrenspaal of het vervangen van een beschadigde rijksgrenspaal A. Algemene procedure B. Procedure voor het herplaatsen van een rijksgrenspaal of het vervangen van een beschadigde rijksgrenspaal, in detail uitgewerkt voor de rijksgrens tussen België en Nederland De rijksgrens met Nederland A. Chronologische volgorde van de totstandkoming van de huidige rijksgrens B. Permanente Grenscommissie België-Nederland De rijksgrens met Duitsland A. Niet-beperkende lijst van de te raadplegen documenten bij een studie van de rijksgrens met Duitsland B. Grenscommissie De rijksgrens met het Groothertogdom Luxemburg A. Niet-beperkende lijst van de te raadplegen documenten bij een studie van de rijksgrens met het Groothertogdom Luxemburg B. Grenscommissie De rijksgrens met Frankrijk A. Niet-beperkende lijst van de te raadplegen documenten bij een studie van de rijksgrens met Frankrijk B. Grenscommissie De grens met de Noordzee De grens van de territoriale zee en het continentaal plateau van België met de andere kuststaten A. Afbakening met Frankrijk in de Noordzee B. Afbakening met Nederland in de Noordzee C. Afbakening met Groot-Brittannië in de Noordzee D. Enkele andere besluiten die onrechtstreeks verband houden met grenzen in de Noordzee x

11 Inhoud Afdeling III. De gemeentegrens Juridische draagwijdte van de gemeente grens Initiële vaststelling van de gemeentegrens Wijziging van de gemeentegrens Erkenning van de gemeentegrens Praktisch: het erkennen van een gemeente grens A. Wie voert de technische werkzaamheden uit? B. Brondocumenten C. Werkwijze voor de wederuitzetting van een gemeentegrens, gevolgd door de Patrimoniumdocumentatie Opmetingen & Waarderingen (vroegere D.G.O.A.P.) D. Mogelijke problemen Driedimensionale afpaling Greet Deruyter Afdeling I. Inleiding Afdeling II. Referentiesystemen De Belgische Lambert72-voorstelling De Lambert2008-projectie A. EUREF en BEREF B. Een nieuw referentiestelsel voor België Altimetrische referentiesystemen FLEPOS A. Doel van FLEPOS B. Voordelen voor de gebruiker C. FLEPOS-verdichtingspunten (FVP) D. Andere RTK-netwerken Afdeling III. Hedendaagse opmetings technieken Inleiding Totaalstation A. Algemeen B. Toepassingen C. Speciaal geval: meten in mijnen D. Voor- en nadelen van metingen met een totaalstation ten opzichte van andere opnametechnieken Voordelen Nadelen GNSS A. Algemeen B. Gebruik van FLEPOS C. Toepassingen xi

12 Inhoud D. Voor- en nadelen van GNSS ten opzichte van andere opnametechnieken Voordelen Nadelen Laserscanning A. Algemeen B. Toepassingen C. Voor- en nadelen van laserscanning ten opzichte van andere opnametechnieken Voordelen Nadelen Fotogrammetrie A. Algemeen B. Toepassingen C. Voor- en nadelen van fotogrammetrie ten opzichte van andere opname technieken Voordelen Nadelen Samenvatting van de voor- en nadelen per meettechniek A. Totaalstation B. GNSS C. Laserscanning D. Fotogrammetrie Besluit met betrekking tot bruikbare meettechnieken voor 3D-afpalingen Afdeling 4. Problematiek van de verticale eigendomsopdeling Algemeen Situatie in Nederland Stand van zaken in België Praktisch A. Vastleggen van de verticale eigendomsbegrenzingen Praktijkvoorbeelden van verticale eigendomsbegrenzing Verticale eigendomsbegrenzing in de wet B. Inhoud van het pv en de plannen van afpaling C. Plaatsen van grenspalen xii