Persoonlijke kopie van ()

Transcriptie

1 SOCIAAL PROCESRECHT

2

3 SOCIAAL PROCESRECHT Anne Van Regenmortel Joëlle Rozie (eds.) Antwerpen Cambridge

4 Sociaal procesrecht Anne Van Regenmortel en Joëlle Rozie (eds.) 2018 Antwerpen Cambridge Coverafbeelding: Rui Dias-Aidos / Alamy Stock Photo ISBN D/2018/7849/118 NUR 825 Alle rechten voorbehouden. Behoudens uitdrukkelijk bij wet bepaalde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, op welke wijze ook, zonder de uitdrukkelijke voorafgaande toestemming van de uitgever. Ondanks alle aan de samenstelling van de tekst bestede zorg, kunnen noch de auteurs noch de uitgever aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige fout die in deze uitgave zou kunnen voorkomen.

5 WOORD VOORAF Het voorliggende boek bevat de referaten van een studienamiddag die op 29 november 2018 door de Onderzoeksgroep Rechtshandhaving van de Faculteit Rechten van de Universiteit Antwerpen werd georganiseerd over Actuele knelpunten in het sociaal procesrecht. Het sociaal procesrecht heeft reeds in het verleden het voorwerp uitgemaakt van een aantal overzichtswerken. Dit boek biedt echter een diepgaande analyse van een aantal recente ontwikkelingen in de materie. In een eerste bijdrage schetst Griet Provoost de organisatie en de samenstelling van de arbeidsgerechten, met de focus op de taak van het arbeidsauditoraat in burgerlijke zaken. Vervolgens onderzoeken Ilse Van Puyvelde en Joris Van Camp de materiële bevoegdheid van de arbeidsgerechten inzake arbeidsgeschillen en de mogelijke betwistingen hieromtrent. Hoewel de materiële bevoegdheid van de arbeidsgerechten een vaste plaats heeft in handboeken en overzichten van rechtspraak gerechtelijk recht, is het onderwerp niet bepaald een overbelichte materie. Dit is niet zo verwonderlijk. De principes liggen al jaren vrijwel ongewijzigd vast. De rechtspraak levert echter soms nog interessante inzichten op, die zeker voor practici hun nut hebben. Het feit dat de auteurs in hun bijdrage ook recente nietgepubliceerde rechtspraak verwerken, biedt ongetwijfeld een meerwaarde. Ook recente wijzigingen in de wetgeving komen aan bod. In de volgende bijdrage staat de vraag centraal of het procederen voor de arbeidsgerechten (te) duur is geworden? In zijn bijdrage geeft Dirk Torfs een overzicht van maatregelen die de prijs van de procedure beïnvloeden, zoals de rechtsplegingsvergoeding, btw voor advocaten en de hervorming van de juridische bijstand. Beatrix Vanlerberghe focust op een aantal aspecten van het bewijs in het sociaal recht. Hierbij gaat de aandacht naar de nakende modernisering van het bewijsrecht en worden enkele belangrijke wijzigingen die opgenomen zijn in het voorontwerp Boek III Het bewijsrecht toegelicht. Tevens wordt ingezoomd op een aantal actuele problemen van het bewijsrecht, zoals de invloed van het openbare-orde-karakter van de toepasselijke wet op het bewijsrecht, de taakverdeling tussen partijen en rechter inzake het bewijs en het ongeoorloofde bewijs. v

6 Woord vooraf Tot slot houdt Lieven Lenaerts in zijn slotrede een doorwrocht pleidooi voor het behoud van autonome arbeidsgerechten. De talrijke, vaak hedendaagse, argumenten die hiertoe worden aangebracht, zullen de lezer tot verdere reflectie nopen. Namens de editors en de auteurs wordt de hoop uitgedrukt dat dit boek een nuttige leidraad mag vormen voor diegenen die zich verder willen verdiepen in de materie van het sociaal procesrecht. Namens de onderzoeksgroep rechtshandhaving danken wij al degenen die hun medewerking hebben verleend aan het welslagen van deze studienamiddag en de totstandkoming van dit boek. Vooreerst danken wij de collega s voor het concipiëren en nader uitwerken van het programma. Vervolgens danken wij alle sprekers-auteurs voor hun uiteenzetting op de studienamiddag en voor de kwalitatief hoogstaande bijdrage die zij aan dit boek hebben geleverd. Zoals bij de vorige studienamiddagen van deze onderzoeksgroep zijn wij ook nu veel dank verschuldigd aan het Centrum voor Beroepsvervolmaking in de Rechten (CBR), voor de administratieve en logistieke ondersteuning bij de organisatie van deze studienamiddag. Tevens wensen wij de peer reviewers te danken voor hun geleverde werk. Ten slotte zijn wij de uitgeverij en in het bijzonder Kris Moeremans, zeer erkentelijk voor de vlotte samenwerking en de fraaie uitgave van dit boek. Anne Van Regenmortel Hoogleraar Universiteit Antwerpen Joëlle Rozie Hoogleraar Universiteit Antwerpen Woordvoerder Onderzoeksgroep rechtshandhaving vi

7 INHOUD Woord vooraf v De arbeidsrechtbank en het arbeidsauditoraat: partners in het burgerlijk sociaal procesrecht Griet Provoost Hoofdstuk 1. De situatie van het sociaal procesrecht voor de invoering van het Gerechtelijk Wetboek Afdeling 1. Versnippering van de bevoegdheden inzake sociaal recht De bevoegdheid van de vrederechters De bevoegdheid van de werkrechtersraden De bevoegdheid van administratieve rechtscolleges De afwezigheid van het Openbaar Ministerie Afdeling 2. De diverse wetsvoorstellen in de aanloop naar de invoering van het Gerechtelijk Wetboek Afdeling 3. Het voorstel van Koninklijk Commissaris Charles Van Reepinghen Hoofdstuk 2. De organisatie en de bevoegdheid van de arbeidsrechtbank Afdeling 1. De organisatie van de arbeidsrechtbank De zetel Het Openbaar Ministerie De referendarissen en medewerkers van de griffie Afdeling 2. De bevoegdheid van de arbeidsrechtbank Territoriale bevoegdheid Materiële bevoegdheid a. Arbeidsgeschillen (art. 578 Ger.W.) b. Arbeidsongevallen (art. 579 Ger.W.) Hoofdstuk 3. De taak van het arbeidsauditoraat Afdeling 1. De taak van het arbeidsauditoraat in burgerlijke zaken, Administratieve inlichtingen inwinnen Advies verlenen in verplicht mededeelbare en medegedeelde zaken Het recht van hoger beroep uitoefenen De herroeping van gewijsde vii

8 Inhoud 5. Beknopt overzicht van de evolutie in de burgerlijke werking Afdeling 2. De taak van het arbeidsauditoraat in strafzaken De materiële bevoegdheid van de arbeidsgerechten inzake arbeidsgeschillen. Capita selecta Ilse Van Puyvelde en Joris Van Camp Hoofdstuk 1. Inleiding Hoofdstuk 2. Materiële bevoegdheid van de arbeidsgerechten Afdeling 1. Rechtsmacht versus bevoegdheid Afdeling 2. Aard en gevolgen Afdeling 3. Verschillende vorderingen Afdeling 4. Tegenvorderingen Afdeling 5. Materiële bevoegdheid van de arbeidsrechtbank inzake arbeidsgeschillen Principes Toepassingen a. Verkeersongevallen b. (Gemeenrechtelijke) schadevergoeding c. Vordering tot vernietiging van een beslissing tot erkenning van economische of technische redenen van het paritair comité d. Terugvordering van onterecht betaald loon e. Dading f. Daden van oneerlijke concurrentie g. Aanvullende voordelen van sociale zekerheid Hoofdstuk 3. Verdelingsincidenten Financiële drempels bij de toegang tot de arbeidsgerechten Dirk Torfs Hoofdstuk 1. De verschillende kosten Afdeling 1. Inleiding Afdeling 2. De rechtsplegingsvergoeding Korte historische terugblik Ereloon en kosten van de advocaat in rechtsplegingsvergoeding Uitzonderingsregeling voor zaken van sociale zekerheid en sociale bijstand Arbeidsongevallen en beroepsziekten Gevolgen voor de procedure voor de arbeidsgerechten Afdeling 3. De kosten van een pro-deoadvocaat en rechtsbijstand Juridische tweedelijnsbijstand a. Ontoereikende bestaansmiddelen b. Forfaitaire bijdrage viii

9 Inhoud 1. Regeling tot arrest Grondwettelijk Hof Vernietiging door het Grondwettelijk Hof Rechtsbijstand Gevolgen voor de arbeidsgerechten Afdeling 4. De aanrekening van BTW voor advocaten Aanrekening BTW Gevolgen voor de arbeidsgerechten Rechtsbijstandsverzekering Afdeling 5. Griffierechten Rolrecht, opstelrecht en uitgifterecht Gevolgen voor de arbeidsgerechten Afdeling 6. De bijdrage voor het Begrotingsfonds Fonds voor juridische tweedelijnsbijstand Gevolgen voor de arbeidsgerechten a. Algemene regel b. Uitzonderingen Rechtsbijstand of juridische bijstand Arbeidsongevallen en beroepsziekten Vorderingen door of tegen de sociaal verzekerde Collectieve schuldenregeling Openbaar Ministerie en artikel 138bis Ger.W Praktische werkwijze c. Moeilijke toepassing Hoofdstuk 2. Enkele voorbeelden Afdeling 1. Voorbeeld uit het arbeidsrecht Afdeling 2. Voorbeeld uit het arbeidsrecht met vertegenwoordiging door vakorganisatie Afdeling 3. Voorbeeld uit het socialezekerheidsrecht Afdeling 4. Voorbeeld uit de sociale bijstand Afdeling 5. Voorbeeld uit de collectieve schuldenregeling Hoofdstuk 3. Besluit Afdeling 1. De procedure voor de arbeidsgerechten is duurder geworden Afdeling 2. Is procederen te duur geworden? Actuele problemen inzake het bewijs in het sociaal recht Beatrix Vanlerberghe Hoofdstuk 1. Inleiding Hoofdstuk 2. De regels inzake de bewijslast Hoofdstuk 3. De regels inzake de toelaatbaarheid van de bewijsmiddelen Afdeling 1. Algemeen Afdeling 2. De invloed van het openbare-orde-karakter van een aantal rechtsregels op de toelaatbaarheid van de bewijsmiddelen ix

10 Inhoud Hoofdstuk 4. De taakverdeling inzake het bewijs Afdeling 1. De taak van de partijen Afdeling 2. De taak van de rechter Hoofdstuk 5. Het ongeoorloofd bewijs Afdeling 1. Inleiding Afdeling 2. De sanctionering van het ongeoorloofd bewijs De Antigoondoctrine in strafzaken De uitbreiding naar socialezekerheidszaken en fiscale zaken Naar een algemene toepassing van de Antigoonleer? De rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens en van het Grondwettelijk Hof De rechtspraak van het Hof van Justitie De reactie van het Hof van Cassatie Conclusie Hoe rijmen autonome arbeidsgerechten met de autonomie van het sociaal recht? * Lieven Lenaerts Moet geschiedenis zich herhalen? Zowel maatschappij als justitie evolueerden grondig sinds Sociaal recht en de rechter 2.0: een pleidooi voor specialisatie Specialisatie en schaalvergroting; de wet van 1 december Specialisatie in andere rechtstakken Autonomie van het sociaal recht en autonome arbeidsgerechten Lekenrechters Arbeidsgerechten als rechtbanken van alle werkers Besluit x