Zie het wetenschappelijk onderzoek van onderwijswetenschappers Hattie en Marzano.

Transcriptie

1 1 TECHNIEK Binnenklasdifferentiatie binnen het vak techniek Iedere leraar weet dat niet alle leerlingen gelijk zijn. Ze verschillen van karakter, intelligentie, handigheid, interesses, sociale achtergrond en ze hebben verschillende vaardigheden. De beginsituatie in een techniekles is dus voor iedere leerling anders. Toch zijn heel wat leerkrachten ervan uitgegaan, decennialang, dat datgene wat ze tot nu toe hebben gedaan voor de beste leerling van de klas, ook het beste was voor alle leerlingen. Ondertussen zijn we tot andere pedagogische inzichten gekomen. Niet iedere leerling leert op dezelfde manier of verwerkt op dezelfde manier de lesinhouden. Niet iedere leerling heeft tijdens zijn leerproces dezelfde ondersteuning nodig. Techniek is het vak bij uitstek om in te spelen op de diversiteit van de leerlingen. We hebben dus heel wat types leerlingen in een klas. Met het uitrollen van het M- decreet en het toenemen van het aantal allochtone leerlingen, zal de diversiteit in de klas alleen nog versterken. Dit betekent ook dat we als techniekleerkracht ons didactisch handelen hieraan zullen moeten aanpassen. Is dit een bedreiging? Neen, integendeel, het is een opportuniteit, een kans om te reflecteren, na te denken over het eigen handelen en naar manieren van aanpakken te zoeken, zodat alle leerlingen er beter van worden. Het is uiteraard belangrijk dat de draagkracht van de leerkracht niet wordt overschreden. Het is dan ook goed dat leerkrachten zich eventueel ondersteund weten door bv. co-teaching. Uiteindelijk is het de leerkracht die ertoe doet en de onderwijskwaliteit bepaalt. Zie het wetenschappelijk onderzoek van onderwijswetenschappers Hattie en Marzano. Ik verwijs graag naar het artikel in de Didactische en Pedagogische berichten voor hout en bouw schooljaar Je kunt het artikel vinden via onderstaande link: De leerplannen voor techniek, van zowel de A- als de B-stroom, zijn open leerplannen. De leerkracht heeft een heel grote vrijheid en kan zelf bepalen welke leerinhouden aan bod zullen komen. Toch moeten we alle eindtermen realiseren in de A-stroom of alle ontwikkelingsdoelen aanreiken in de B-stroom. Beide leerplannen laten veel ruimte om op diverse manieren aan de slag te gaan. Er zijn weinig of nagenoeg geen leerinhouden vastgelegd. Wat is opgenomen in de mindmappen van het leerplan, geldt eerder als inspiratie dan als te realiseren onderwerpen. Enkel wat in kleur staat weergegeven onder hanteren, duiden en begrijpen zou moeten aan bod komen.

2 2 Differentiëren in de techniekles kan op verschillende manieren. Zo kunnen leerlingen, al dan niet in groepjes, een andere opdracht krijgen. We kunnen variëren in onderwerpen, inhouden, complexiteit, hoeveelheid of in volgorde waarop de leerlingen de diverse opdrachten uitvoeren. Een techniekproject vertrekt in principe vanuit een probleemstelling. Volgens de visie van het leerplan worden leerlingen uitgedaagd om zelf te zoeken naar een oplossing voor het gestelde probleem. De leerlingen ontwikkelen vanuit een idee een ontwerp en bedenken hoe ze dit eventueel zouden kunnen realiseren. Soms zal de leerkracht hier en daar moeten bijsturen of een handje moeten toesteken om te zorgen dat de leerlingen over voldoende voorkennis of technische achtergrond beschikken om het ontwerp te realiseren. Na de realisatie, het uittesten en in gebruik nemen, komt de proef op de som. Op het einde komt de evaluatie of het ontwerp voldoet aan de vooropgestelde eisen en criteria. Na het uittesten herbekijken de leerlingen de gekozen oplossing en passen het ontwerp aan. Waar kan het eventueel beter? Niet alle leerlingen werken even snel. Sommigen zijn heel geïnteresseerd en sterk gemotiveerd om een uitdaging aan te gaan, om op zoek te gaan naar een mogelijke oplossing voor het vooropgesteld probleem. Ook variatie in tijd kunnen we zien als een vorm van differentiatie. Open opdrachten lenen zich bijzonder goed tot differentiëren. De leerkracht schotelt de leerlingen een probleem voor. De leerlingen moeten binnen een bepaalde tijd een oplossing zoeken voor het probleem en uitvoeren. Heel bekend is de spaghettibrug of de brug opgebouwd met 25 A4 bladen. Doel is dat de brug een massa van 5 kg kan dragen. Aan welke voorwaarden moet een open opdracht voldoen? Leerlingen worden niet verplicht om allemaal hetzelfde resultaat te bereiken. De weg naar de te bereiken doelstelling is niet van alle groepen dezelfde, maar de oplossing van het probleem moet wel gerealiseerd worden, ieder op zijn eigen manier. De leerling kan zelf nadenken over hoe hij de realisatie kan uitvoeren binnen de vooraf opgelegde criteria.

3 3 Aandachtspunten bij het werken met open opdrachten. Werk projectmatig volgens het technisch proces. Koppel de realisatie aan de theorie of omgekeerd. Zorg ervoor dat het project past binnen een toepassingsgebied. Leg vooraf een aantal criteria vast waaraan de oplossing moet voldoen, zoals materialen, kostprijs afmetingen, timing Hou de balans tussen het hanteren, begrijpen en duiden in het oog. Gedifferentieerd werken in groepjes kan een oplossing zijn bij grote klasgroepen. Wanneer leerlingen in groepjes samenwerken aan verschillende opdrachten, levert dit het voordeel dat je minder dezelfde gereedschappen of hulpmiddelen nodig hebt. Belangrijk hierbij is echter dat leerlingen duidelijk moeten weten wat we van hen verwachten. Instructiekaarten kunnen hierbij een hulpmiddel zijn. Correctiesleutels of verbeterkaarten kunnen helpen bij de zelfevaluatie door de leerlingen. Een goede organisatie vooraf is essentieel. Duidelijk gestructureerde projectbundels, per onderwerp, zijn hierbij een noodzaak. Om deze manier van groepswerk toe te laten, moet de techniekklas hiervoor ingericht zijn. We zullen moeten voorzien in een aantal werktafels. Ook een computerhoek is noodzakelijk. In een klasgedeelte met tafels kunnen de leerlingen dan kleinere opdrachten uitvoeren. Naast de klasopstelling in zones zal de leraar ook zijn didactische aanpak aanpassen. Het spreekt voor zich dat een docerende lesstijl hier niet aan de orde is. De leraar zal instructie geven aan kleinere groepen en eveneens, veeleer coach zijn. Leerlingen leren op deze manier van elkaar. Het kan een afspraak zijn dat als leerlingen vast zitten, ze eerst te rade gaan bij medeleerlingen van de groep. Slechts indien ze dan samen nog geen oplossing vinden, mogen ze een beroep doen op de leraar. De samenstelling van de groepen is hier dus van belang. Zwakke leerlingen worden geholpen door de sterke. Sterke leerlingen leren dieper en dit door het anders nadenken over de leerstof of de inhoud.

4 4 Welke didactische werkvormen kan een techniekleerkracht aanwenden om binnenklasdifferentiatie waar te maken? Enkele voorbeelden: coöperatief leren, leerlingen leren samen van elkaar, discussiëren over, brainstormen, gevallen bespreken, vragenlijst invullen, redeneren, onderzoeken, mindmap maken, memoriseren, schematiseren, reflecteren, vragen bedenken, e.a. Voor meer informatie over de verschillende activerende werkvormen verwijs ik naar het artikel onder volgende link. Blijft dan nog de evaluatie. Hoe moet dit dan wanneer leerlingen verschillende zaken doen? Uitgangspunt voor evaluatie is dat deze dient om na te gaan of alle eindtermen zijn bereikt, of als de leerling uit de B-stroom in contact is gekomen met alle ontwikkelingsdoelen. In de B-stroom is er immers geen resultaatsverbintenis. In de A- stroom is dit wel het geval. Alle leerlingen moeten de eindtermen bereiken op het einde van het tweede jaar. Leerlingen moeten m.a.w. niet noodzakelijk overal, op alle dezelfde items worden geëvalueerd. Het is wel noodzakelijk dat ze weten op welke punten zij geëvalueerd zullen worden. De leerkracht en de leerlingen spreken best deze aspecten vooraf af. Wetenschappelijk onderzoek van J. Hattie heeft aangetoond dat zelfevaluatie door de leerling, een heel hoge leerwinst oplevert. Het is dus sterk aan te bevelen om hierop in te zetten.

5 5 Tot slot wens ik jou een inspirerend en creatief schooljaar toe. Dank om het vak techniek mee op de kaart te willen helpen zetten. Het is de leraar die ertoe doet. Stef Grimonprez Dag van de informatica - STEM D Woensdag 30 november 2016 (namiddag) Katholiek Onderwijs regio West-Vlaanderen d Abdij Een goed STEM project van A tot Z I woensdag 28 september 2016 Vrij Technisch Instituut Sint-Aloysius STEM: ontwerpen met professionele 3D tekensoftware I dinsdag 11 oktober 2016 Middenschool Sint-Rembert 2 3D tekenen SOLID EDGE - vervolmaking I woensdag 16 november 2016 Vrij Technisch Instituut Arduino binnen STEM-lessen: Scratch for Arduino, Ardublock, Blockly4Arduino I woensdag 23 november 2016 Vrij Technisch Instituut Veurne

6 6 Ontwerpend leren in STEM: Engineering!? Niet alleen voor ingenieurs I dinsdag 6 december 2016 (Om)bouwen van een PC-gecontroleerde sturing voor (verouderde) CNCmachine I woensdag 7 december 2016 Vrij Technisch Instituut Appinventor for Android - BASIS I woensdag 14 december u. tot u. Vrij Technisch Instituut Sint-Aloysius Appinventor for Android, aansturen van elektronica - UITBREIDING I woensdag 14 december u. tot u. Vrij Technisch Instituut Sint-Aloysius Iedereen Scratch! Ook als leerkracht de basisprincipes van 'programmeren' onder de knie krijgen. I maandag 16 januari 2017 LEGO MINDSTORMS EV3 binnen STEM-lessen I woensdag 25 januari 2017 Vrij Technisch Instituut Veurne Onderzoekend leren in STEM: wonderbaarlijk ijs Verwondering en vragen stellen als start van een STEM project I dinsdag 31 januari 2017

7 7 Embedded C I maandag 6 februari u. tot u., u. tot u. Vrij Technisch Instituut Sint-Aloysius, Vrij Technisch Instituut Sint-Aloysius Onderzoekend en ontwerpend leren met Blockly4Arduino in STEM I dinsdag 21 februari 2017