Raadsvoorstel (gewijzigde versie conform clustervergadering Ruimte van 19 mei 2015) agendapunt

Transcriptie

1 Raadsvoorstel (gewijzigde versie conform clustervergadering Ruimte van 19 mei 2015) agendapunt Aan de raad van de gemeente IJsselstein Zaaknummer : Datum : 26 mei 2015 Programma : wonen en ruimte Blad : 1 van 6 Cluster : Ruimte Portefeuillehouder: dhr. V.G.M. van den Berg Informatie bij : H.L.R. Pulles /tel.nr. : h.pulles@ijsselstein.nl/1669 Evaluatiedatum : juli 2016 Onderwerp Huisvestingsverordening Samenvatting Per 1 januari 2015 is de nieuwe Huisvestingswet 2014 ingegaan. Deze wet regelt de toewijzing van sociale huurwoningen. Uitwerking hiervan is dat elke gemeente uiterlijk 1 juli 2015 een nieuwe huisvestingsverordening vastgesteld dient te hebben. Doel van de regelgeving is om de schaarste zo eerlijk en rechtvaardig mogelijk te verdelen. Elke gemeente heeft de mogelijkheid om voor de plaatselijk afwijkende situatie lokaal maatwerk toe te passen. De WGR plus status van het BRU is komen te vervallen en hiermee is de bevoegdheid van het vaststellen van de huisvestingsverordening weer bij de raad teruggekomen. Inleiding Per 1 januari 2015 is de Huisvestingswet 2014 inwerking getreden. Deze nieuwe Huisvestingswet biedt een instrumentarium om in te grijpen in de woonruimteverdeling en de samenstelling van de woonruimtevoorraad. Dit is alleen toegestaan zover noodzakelijk en geschikt om de onevenwichtige en onrechtvaardige effecten van schaarste aan goedkope woonruimte te bestrijden. Om deze schaarste aan te kunnen tonen, is er eind 2014 een schaarste onderzoek uitgevoerd in de regio Utrecht. Uit dit onderzoek is gebleken dat er in alle gemeenten schaarste is aan alle type sociale huurwoningen. Sinds 1997 is er in BRU verband een regionale huisvestingsverordening. De WGR plus regio s zijn echter per 1 januari 2015 komen te vervallen en hiermee is de beslisbevoegdheid over de huisvestingsverordening teruggekomen bij de gemeenteraad. De Huisvestingswet stelt regionale afstemming over de huisvestingsverordening wettelijk verplicht. Aangezien de woningmarkt niet stopt bij de gemeentegrens en er sprake is van een regionale woningmarkt hebben 16 gemeenten (Bunnik; De Bilt; De Ronde Venen; Houten; IJsselstein; Lopik; Montfoort; Nieuwegein; Oudewater; Stichtse Vecht; Utrecht; Utrechtse Heuvelrug; Vianen; Wijk bij Duurstede; Woerden en Zeist) besloten om gezamenlijk een regionale huisvestingsverordening op te stellen. Op dit moment geldt deze woningmarkt ook al. Uiterlijk 1 juli 2015 moet een nieuwe huisvestingsverordening zijn vastgesteld of gemeenten moeten afzien van regels over de sociale huurmarkt. De Huisvestingswet stelt naast bovengenoemde nog een aantal andere eisen aan een huisvestingsverordening: - Looptijd van maximaal 4 jaar Er kan uitsluitend bij verordening voor de duur van ten hoogste vier jaar regels gegeven worden. Gemeente hebben een inspanningsverplichting om schaarste op de woningmarkt op te heffen en te zoeken naar structurele oplossingen. Toewijzingsregels zijn een tijdelijke maatregel om negatieve effecten van schaarste te verminderen. Maatregelen op het gebied van woonbeleid moeten ondernomen worden, te denken valt aan woonvisie, prestatieafspraken en woningbouwprogrammering.

2 Raadsvoorstel Blad: 2 van 6 - Voorrang geen uitsluiting Er mag voorrang worden verleend, maar uitsluiten van doelgroepen is niet toegestaan. - Vrijheid van vestiging Bij de huidige verordening was er sprake van een provinciale bindingseis voor alle woningen. Nu mag aan 50% van de verhuringen geen bindingseis worden gesteld. Maximaal 50% van de woonruimte mag met regionale voorrang worden toegewezen. Binnen het regionale percentage mag maximaal de helft met lokale voorrang worden toegewezen, dus 25% lokale voorrang. - Mantelzorgurgentie Aan de bestaande urgentietypen is de mantelzorgurgentie toegevoegd. Het gaat zowel om mantelzorgverlener als ontvanger. - Alleen huisvestingsvergunning bij huur en niet bij koop Regels voor toewijzing van woonruimte is alleen toegestaan bij huurwoningen. De huisvestingsvergunning voor koopwoningen is komen te vervallen. - Geen compensatie Regels op het gebied van koopwoningen is alleen mogelijk bij sturing op de woonruimtevoorraad: onttrekking, omzetting, samenvoeging en splitsing. Hierbij geldt dat dit duidelijk afgebakend moet worden naar locatie, woningtype en huur en/of koopprijs. Er mag echter geen compensatie worden gevraagd voor wijziging van de voorraad. - Geen toewijzing buiten de verordening Het is niet toegestaan om buiten de verordening om afspraken te maken met de corporatie over de toewijzing van woningen. De huidige verordening wordt aangepast op basis van de Huisvestingswet Er is geen sprake van grote beleidswijzigingen, maar continuering van het huidige beleid. Het huidige verdeelsysteem van Woningnet werkt goed en wordt voortgezet. Uitgangspunt van de regionale huisvestingsverordening is het bieden van eenduidig en transparant toewijzingssysteem. Om de mogelijkheid te bieden aan de individuele gemeenten om lokale problemen te kunnen aanpakken, is er een gereedschapskist opgesteld waar gemeenten gebruik van kunnen maken. Hiermee kan het gemeentelijk woonbeleid worden vormgegeven in beleidsregels. Wat willen we bereiken? De schaarse sociale huurwoningen in de woningmarktregio Utrecht op een zo rechtvaardig mogelijke manier verdelen via een eenduidige en transparante toewijzingssystematiek. Waarom willen we dit? 1. Argumenten 1.1 Een huisvestingsverordening is nodig omdat er sprake is van schaarste op de woningmarkt. In de Huisvestingswet 2014 is aangegeven dat een gemeente alleen regels mag stellen aan de toewijzing van huurwoningen als er sprake is van schaarste. Het onderzoek van RIGO, dat in opdracht van de U16 is uitgevierd, geeft aan dat er in de hele woningmarktregio Utrecht sprake is van schaarste in alle sociale huurwoningcategorieën (zie bijlage 3). Dit legitimeert het instellen van regels voor de woningtoewijzing in de gemeente IJsselstein en de woningmarktregio Utrecht (U16). 1.2 De Huisvestingswet 2014 schrijft voor dat gemeenten onderling afstemming hebben over de verordeningen. De Huisvestingswet 2014 schrijft afstemming voor tussen gemeenten in hetzelfde woningmarktgebied. Wanneer gemeenten geen onderlinge overeenstemming kunnen bereiken, kan de provincie een

3 Raadsvoorstel Blad: 3 van 6 besluit nemen. In de woningmarktregio Utrecht is deze afstemming bereikt door het gezamenlijk opstellen van de regionale verordening. 1.3 Er is sprake van een regionale woningmarkt en daardoor is het wenselijk om in de hele regio te werken met dezelfde regels. Woningzoekenden verhuizen immers niet alleen binnen de gemeente, maar ook tussen de diverse (regio) gemeenten. Dit zorgt voor gelijke kansen in iedere gemeenten en biedt transparantie voor woningzoekenden. Gemeente IJsselstein maakte al onderdeel uit van de BRU waarbij een regionale verordening al gezamenlijk werd opgesteld De huidige verordening vervalt van rechtswege op 1 juli 2015 waardoor het nodig is een nieuwe verordening vast te laten stellen, welke in werking kan treden op 1 juli De Huisvestingswet 2014 heeft een overgangstermijn ingesteld van 6 maanden voor bestaande huisvestingsverordeningen. Daarna vervalt de bestaande verordening van rechtswege. Voor de BRU gemeenten geldt een langere overgangstermijn van 1 jaar. Echter om met 16 gemeenten gezamenlijk een regionale verordening op te kunnen stellen is gekozen om dit binnen een half jaar te doen. Bij de zeven niet BRU gemeenten zou anders een gat in de regelgeving ontstaan Een regionale verordening is noodzakelijk voor een eenduidig systeem voor de woningzoekenden in deze woningmarktregio. De woningzoekenden in de regio zijn gebaat bij een zo eenduidig mogelijk systeem van inschrijven als woningzoekende en het verdelen van beschikbare woningen. Daarom is gekozen voor een regionale verordening die voor alle 16 gemeenten gelijk is De verordening regelt dat B&W voor het gemeentelijk woonbeleid/lokaal maatwerk beleidsregels vast stellen Om lokale problemen te kunnen aanpakken, is er een gereedschapskist opgesteld waar gemeenten gebruik van kunnen maken. Op deze wijze wordt voorkomen dat er een wildgroei van afwijkingen ontstaat. De gereedschapskist in de regionale verordening bevat de volgende onderdelen: bezettingsnorm, specifieke woningtypen, doorstroommogelijkheden, binding, bijzondere doelgroepen, lotingsmodel, voorrangsregeling voor woonwagenstandplaatsen, het beheerdersbelang en de aanwijzing van woongroepen. De huidige huisvestingsverordening biedt deze mogelijkheden ook al Lokaal afwijken moet beperkt blijven vanwege de eenduidigheid en er gewerkt wordt met één systeem (Woningnet) Maatwerk aanpassingen in het systeem zijn tijdrovend en kostbaar. Daarom wordt voorgesteld om zoveel mogelijk aan te sluiten bij het regionale systeem en keuzes te maken die hier binnen passen. Maatwerk is mogelijk, maar dit zou slechts in beperkte mate toegepast moeten worden en in overleg met de corporaties die de toewijzingen uitvoeren (en opdracht geven aan WoningNet). Iedere afwijking op de regionale verordening zorgt voor minder eenduidigheid en transparantie voor de woningzoekende Voorgesteld wordt om het gemeentelijk woonbeleid in beleidsregels vast te leggen en onder de bevoegdheid van het college van B&W te laten vallen. Op deze manier kan B&W in overleg met de corporaties snel inspelen op situaties waarbij een bepaalde toewijzingsregeling wenselijk is. Voorbeelden hiervan zijn experimenten zoals het geven van voorrang bij toegankelijke woningen aan senioren die een eengezinswoning achterlaten. Of een regeling voor mensen met een huurachterstand, om naar een goedkope woning te kunnen verhuizen zodat huisuitzetting wordt voorkomen.

4 Raadsvoorstel Blad: 4 van 6 2. Alternatieven Het is mogelijk om geen verordening vast te stellen. Dit betekent alleen ook dat er niet meer gestuurd kan worden op de woonruimteverdeling en dat IJsselstein een uitzondering in de regio vormt. Het kan een aanzuigende werking hebben van woningzoekenden naar IJsselstein. 3. Kanttekeningen De verordening is opgesteld gezamenlijk door 16 gemeenten. De gemeente IJsselstein is hierbij betrokken geweest. Een eenduidige verordening is van belang voor de woningzoekenden die zich niet laten weerhouden door gemeentegrenzen. Afwijkingen op de regionale verordening doen afbreuk aan de eenduidigheid en transparantie van het toewijzingssysteem voor woningzoekenden. Het is daarnaast ook onwenselijk door de grote druk op de sociale huurwoningmarkt om woningen buiten het systeem om te verhuren en hiermee het aanbod voor regulier woningzoekenden te beperken. Er dreigen echter sommige doelgroepen in de problemen te komen als er geen maatwerkoplossing wordt geboden waardoor maatwerk toch gerechtvaardigd wordt. Uitgangspunt blijft wel dit te beperken tot het uiterst noodzakelijke. Wijzigingen ten opzichte van het regionale gedeelte en uitgebreid maatwerk hebben gevolgen voor het systeem van WoningNet. Uitzonderingen zullen bekostigd moeten worden en zijn wellicht niet meteen per 1 juli 2015 in te voeren in het systeem. De huisvestingsverordening heeft een maximale looptijd van vier jaar. Gezien de ontwikkelingen op de woningmarkt, maar ook beleidsmatig zal aanpassing op de verordening wellicht op korte termijn noodzakelijk zijn. Te denken valt aan de passendheidstoets die het Rijk opnieuw wil introduceren. Hierbij moeten corporaties de huurtoeslagdoelgroep uitsluiten van woningen boven de aftoppingsgrens (huurtoeslaggrens). Dit staat haaks op de Huisvestingswet 2014 waar er geen sprake mag zijn van uitsluiting. Deze ontwikkelingen zullen nauwlettend in de gaten gehouden worden. Wat gaat het kosten? In de Huisvestingwet is vastgelegd dat er geen financiële tegemoetkoming meer gevraagd mag worden bij onttrekking, omzetting, samenvoeging en splitsing van woningen. Dit heeft tot gevolg dat hier geen inkomsten meer voor binnenkomen. Daarnaast is het wettelijk niet langer toegestaan om huisvestingsvergunningen voor koopwoningen af te geven. Deze gemeentelijke taak vervalt en er zullen ook geen leges meer voor worden ontvangen (á 40,30per vergunning (peildatum 2015)). Jaarlijks worden er circa 25 vergunningen voor koopwoningen afgegeven. De gevolgen van de aanpassing van de Huisvestingswet leiden tot lagere legesopbrengsten van circa 1000,-. Voor sociale huurwoningen blijft een vergunning wel verplicht. Het afgeven van deze vergunning is gemandateerd aan de woningcorporatie en zij neemt dit mee in het verhuurproces. Aan wijzigingen van het woningtoewijzingssysteem van WoningNet zijn kosten verbonden. De nu voorgestelde wijzigingen vallen onder de verantwoordelijkheid van de corporaties. Mocht de raad wijzigingen voorstellen die aanpassing van het systeem vergen, zal hieraan wel een kostenplaatje hangen, omdat het WoningNet-systeem dan specifiek voor de gemeente IJsselstein moet worden aangepast. Hiervoor is geen budget gereserveerd in de begroting. Vooralsnog is dit niet aan de orde, aangezien nu wordt voorgesteld het huidige beleid, waaronder het lokaal maatwerk, ongewijzigd voor te zetten in het nieuwe gemeentelijke woonbeleid.

5 Raadsvoorstel Blad: 5 van 6 Wat gaan we daarvoor doen? Op 24 juni 2015 zal door het algemeen bestuur BRU de Regionale Huisvestingsverordening 31 december 2014 ingetrokken worden. Per 1 juli 2015 zal de Huisvestingsverordening Regio Utrecht 2015 Gemeente IJsselstein van kracht zijn. - In de U16 is afgesproken dat het bestuurlijke proces om te komen tot deze regionale verordening na 1 juli 2015 geëvalueerd zal worden. - Bij het opstellen van een nieuwe woonvisie (2016) en prestatieafspraken met Provides (2017) zal het gemeentelijk woonbeleid aan de orde komen. - De effecten van de nieuwe verordening voor de toewijzing van huurwoningen zullen na een jaar geëvalueerd worden. Communicatie voortraject De huisvestingsverordening is opgesteld in samenwerking met 16 gemeenten in de regio (U16). Op regionaal niveau zijn ook zorginstellingen, particuliere verhuurders, huurdersverenigingen etc. betrokken. Er zijn door U16 twee regionale bijeenkomsten georganiseerd voor geïnteresseerden, ook raadsleden waren hierbij uitgenodigd. Naar de raad zijn twee brieven gestuurd en is er een presentatie gehouden in het cluster Ruimte op 17 maart 2015 om de raad te informeren en inspraak te geven op het regionale deel van de verordening. Met Provides heeft ambtelijk afstemming plaats gevonden en is er met de IJsselsteinse huurdersverenigingen overleg gevoerd over de beleidsregels. Communicatie besluit De nieuwe regelgeving zal worden gecommuniceerd via de gemeentelijke website, de woningcorporatie en WoningNet. Voorstel 1. Vaststellen van de Huisvestingsverordening Regio Utrecht 2015 Gemeente IJsselstein en deze per 1 juli 2015 in te laten gaan. 2. Kennis te nemen van de lokale uitwerking in beleidsregels zoals door college is vastgesteld op 28 april Hoogachtend, BURGEMEESTER EN WETHOUDERS VAN IJSSELSTEIN, De secretaris, de burgemeester, J. van Delden mr. M.N. Kallen-Morren Overzicht bijlagen: 1. De Huisvestingsverordening Regio Utrecht 2015 Gemeente IJsselstein 2. Beleidsregels gemeentelijk woonbeleid Gemeente IJsselstein Toelichting op de Huisvestingsverordening 4. Schaarste in de regio Utrecht rapport RIGO

6 Raadsbesluit blad : 6 van 6 De raad van de gemeente IJsselstein; Gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van 28 april 2015, zaaknummer BESLUIT: 1. De Huisvestingsverordening Regio Utrecht 2015 Gemeente IJsselstein wordt vastgesteld en is per 1 juli 2015 van kracht. 3. Stemt in met de lokale uitwerking in beleidsregels als onderdeel van deze verordening zoals door college is vastgesteld op 28 april Aldus besloten in de openbare vergadering van de raad van de gemeente IJsselstein, gehouden op 4 juni 2015 de griffier, de voorzitter, J.A.M. Kleene mr. M.N. Kallen-Morren