VSV Mobiliteitsacademie Vrachtvervoer in de stad

Transcriptie

1 OCW CRR BRRC Hinko van Geelen VSV Mobiliteitsacademie Vrachtvervoer in de stad Inleiding Kenmerken Problemen Mogelijke oplossingen VSV Mobiliteitsacademie 20 april 2012

2 Inhoud presentatie 1. Inleiding 2. Kenmerken 3. van stedelijk goederenvervoer Problemen 4. Noodzaak van een beleid Vaststellingen in de praktijk Uitwerking beleid geen evidentie veroorzaakt door stedelijk goederenvervoer waarmee stedelijk goederenvervoer te maken krijgt Mogelijke oplossingen van analyse naar oplossingen 3 oplossingsrichtingen concreet 2 VSV Mobiliteitsacademie 20 april 2012

3 Inleiding Noodzaak van een beleid (1) Algemeen: steden en gemeenten willen een aangenaam centrum Wonen Werken Culturele activiteiten Toeristische activiteiten Commerciële activiteiten Goede mix aantrekkelijk centrum Belangrijke voorwaarde: aangename inrichting van het openbaar domein (her)inrichting van openbare ruimte en infrastructuur moet rekening houden met deze mix van activiteiten 3

4 Inleiding Noodzaak van een beleid (2) Eén van de belangrijkste aspecten daarbij: organisatie van de bereikbaarheid Algemeen: organisatie van de verkeersstromen naar het centrum Specifiek: organisatie van de goederenstromen naar het centrum goederen moeten tijdig op hun bestemming geraken en dit met zo weinig mogelijk hinder voor de omgeving en zijn gebruikers 4

5 Inleiding Vaststellingen in de praktijk (1) Stiefmoederlijke behandeling van goederenvervoer in het onderzoek & beleid Op hogere niveaus: weinig strategische documenten Bestaande strategieën gaan niet uitgebreid in op laaden losproblematiek Bijvoorbeeld: Vademecum Duurzaam Parkeerbeleid gaat in op de problematiek, maar in verhouding toch iets beperkt Mobiliteitsplannen 1e generatie: goederenvervoer kwam er bekaaid af Specifiek gericht op goederen : Module 14 Aanleg / herinrichting van ontsluitingsinfrastructuur voor tewerkstellings-, winkel- en of dienstenzones van bovenlokaal belang 5

6 Inleiding Vaststellingen in de praktijk (2) Stiefmoederlijke behandeling van goederenvervoer in het onderzoek & beleid (vervolg) Bijsturing mobiliteitsplan moet leiden tot verbeteringen en concrete uitwerkingen verbreding: routes zwaar vervoer verdieping: o.a. multimodaal goederenvervoer maar nog altijd in een context van weinig kennis / beleidsdocumenten / Ervaring en kennis op het gebied van goederenvervoer in opbouw (overheid, sector) Nochtans: belang voor de economische en sociale ontwikkeling in een stedelijke context positief dat er sinds enige tijd sprake is van een kentering: meer aandacht voor goederenvervoer 6

7 Inleiding Uitwerken beleid geen evidentie Alhoewel een duidelijke noodzaak is stedelijke distributie moeilijk te organiseren Belangrijkste reden: veelheid aan actoren met eigen belangen Lokale overheden leefbare stad, aangenaam winkelklimaat, weinig overlast van bevoorradend verkeer Bewoners voorzieningen in de buurt, maar geen overlast Winkeliers aangenaam winkelklimaat, liefst binnen openingstijden beleverd, maar buiten de drukke momenten Distributeurs en transporteurs zo efficiënt mogelijk bevoorraden met zo weinig mogelijk voertuigen en zo weinig mogelijk voertuigkm 7

8 Kenmerken van stedelijk goederenvervoer (1) Aantal voertuigen Auto s Dagprofiel van de verkeersbelasting (Humaniteitslaan) 5h 8h 11h 14h 17h 20h 23h 2h Goederenvervoersplan BHG vrachtwagens ( 3,5 t) - slechts 5 % van de voertuigen in ochtendspitsuur % gemiddeld (ochtendspits) Aantal voertuigen h 8h 11h 14h 17h 20h 23h 2h Vrachtwagens Dagprofiel van de verkeersblasting (Humaniteitslaan) Commentaar: Negatieve effecten op doorstroming t.g.v. dubbel-parkeren # voertuigen in mindere mate Bron: Vervoersplan van het BHG 8

9 Kenmerken van stedelijk goederenvervoer (2) Aantal leveringen/ophalingen per week en per arbeidsplaats, naar activiteit ,1 0,

10 Kenmerken van stedelijk goederenvervoer (3) PA Bestelwagen Bakwagen Verdeling van leveringen/ophalingen per voertuigtype en bedrijfssector Oplegger Parkeernoden voor leveringen hangen samen met soort van activiteiten 10

11 Kenmerken van stedelijk goederenvervoer (4) Gebruikte soorten voertuigen meerderheid vrachtwagens van 3,5 t heel weinig opleggers PL 21% VP 7% Break 14% Camionnette 58% Manier van leveren Onderzoek "Levering in het Luikse stadscentrum Directe rit 28 % Ronde 72 % OCW & Egis Mobilité Duur van een levering 56 % < 15 minuten 84 % < 25 minuten 11

12 Kenmerken van stedelijk goederenvervoer (5) Evolutie inschrijvingen van nieuwe bedrijfsvoertuigen BV <= 3,5t BV van 3,5 tot 15,9t. BV >= 16 t Trekkers Opleggers Series6 succes van 4x4 leveringsfrequenties lichte bedrijfsvoertuigen niet aan dezelfde regelgeving gebonden 12

13 Kenmerken van stedelijk goederenvervoer (5) Vrachtwagens Opleggertrekkers Aanhangwagens Opleggers Bestelwagens Totaal bedrijfswagenpark Vrachtwagens lichte daling Overige soorten toename Bestelwagens sterke toename 13

14 Kenmerken van stedelijk goederenvervoer (6) Voorwaarden voor het plaatsen van een bestelling périodicité Periodiciteit gestion extérieure 5% suivi informatique 15% autre 7% périodique 39% une fois par an une fois par saison une fois par mois une fois par semaine examen visuel 34% Vaak voorraden in winkelrekken (niet in opslagruimte) plusieurs fois par semaine 18 une fois par jour

15 Kenmerken van stedelijk goederenvervoer (7) Te constateren tendensen Interlokaal vervoer / internationaal vervoer Overbelading Voertuigen van behoorlijke afmetingen Doel: optimaliseren van logistiek, voertuigenpark, benodigd personeel Context: concurrentie, kostenverlaging Stedelijke context Publiek domein teruggeven aan alle gebruikers herinrichting wegen beperkingen aan voertuigafmetingen Logistieke overweging: bedrijfsvoertuigen met kleinere afmetingen hogere beleveringsfrequentie & beperkte voorraden Regelgeving (sociaal vlak, verkeersreglement) minder beperkingen voor kleinere bedrijfsvoertuigen bedrijfsvoertuigen met kleinere afmetingen 15

16 Problemen (1) twee groepen Alle betrokken actoren (lokale overheid, winkeliers, bewoners, distributeurs/transporteurs) ervaren elk hun eigen problemen Grosso modo kunnen ze opgedeeld worden in twee groepen: Problemen veroorzaakt door stedelijk goederenvervoer Problemen waarmee het stedelijk goederenvervoer wordt geconfronteerd 16

17 Problemen (2) veroorzaakt door stedelijk goederenvervoer Geluidshinder: motorgeluid, afrolgeluid, laad- en loshandelingen Technische vooruitgang: 12 nieuwe vrachtwagens produceren minder geluid dan 1 vrachtwagen van 25 jaar geleden maar: technische vooruitgang wordt teniet gedaan door toenemend verkeer Visuele hinder vrachtwagens passen slecht in stedelijk landschap factor afmetingen factor duur: langdurig parkeren in residentiële wijken 17 VSV Mobiliteitsacademie 20 april 2012

18 Problemen (3) veroorzaakt door stedelijk goederenvervoer Verkeersonveiligheid in stedelijke context o risicofactoren bij laden en lossen Binnen de bebouwde kom zijn de ongevallen waarbij een vrachtwagen betrokken is minstens zo ernstig als de ongevallen op autosnelwegen o Verklaring o aard, massa en gedaante van het voertuig o concentratie van verkeer, congestie o verscheidenheid gebruikers, nabijheid zwakke weggebruikers 18 VSV Mobiliteitsacademie 20 april 2012

19 Problemen (4) veroorzaakt door stedelijk goederenvervoer Luchtverontreiniging reeds Euro 5 normen qua motoren duidelijke progressie aan de bron (vrachtwagen), maar wordt teniet gedaan door toenemend verkeer De normen Euro I tot Euro III hebben de uitstoot van verontreinigende stoffen door vrachtwagens met ongeveer 70 % teruggedrongen, in vergelijking met de Euro 0-norm van

20 Problemen (5) veroorzaakt door stedelijk goederenvervoer Werfproblematiek: hinder bij laden en lossen Kosten herinrichting o Noodzaak om wegen consequent in te richten o Investerings- en onderhoudskosten nemen toe Aandeel in de congestie o vrachtwagens van 3,5 ton zijn tijdens een gemiddelde ochtendspits goed voor 5 à 10% van het totale verkeer o Stad is niet overwoekerd met vrachtwagens o Dubbelparkeren = desastreus voor doorstroming o Vrachtwagen = traag (acceleratie, ontruiming kruispunten, ) 20 VSV Mobiliteitsacademie 20 april 2012

21 Problemen (6) waarmee stedelijk goederenvervoer te maken krijgt Onveiligheid bij de woon- of verblijfplaats van de chauffeur parkeert dichtbij de woon- of verblijfplaats Onveiligheid tijdens het laden en lossen (goederendiefstal) chauffeur parkeert dichtbij afleveradres Opgedrongen leveringsuren heel dikwijls eenzijdig door de handelaren opgedrongen Zelden dezelfde regels, en ook evolutieve regels vaak zonder overleg (gemeenten, private actoren, ) bepaald ontheffingen worden zelden verleend door steden en gemeenten Gevolg: er is nood aan specifiek materiaal (kleinere voertuigen), waardoor ook de omloopsnelheid toeneemt 21

22 Problemen (7) waarmee stedelijk goederenvervoer te maken krijgt Ongeschikte dimensionering van wegen en stadsvernieuwingen Plaatsbepaling van laad- en loszones weinig buiten de wegenis toevallige of onsamenhangende ligging zelden globale strategie Zeer frequent onrechtmatig gebruik van laad- en loszones wagens die niet bezig zijn met in- of uitstappen van personen; laden en lossen van zaken Handhaving ontbreekt of is te laks 22

23 Problemen (8) waarmee stedelijk goederenvervoer te maken krijgt Besef van geluidshinder meer en meer onderdeel van de uitdaging Sterke druk in de omgeving van de levering o Koelaggregaten van brandstof voorzien door de voertuigmotor o Bekleding van de laadklep o Inpakking laad- en losmachines Gebrek aan reglementering o Vlarem II - milieukwaliteitsnorm in db(a) in open lucht Richtwaarden uit Vlarem II verschillen naar gelang de periode van de dag naar gelang de ligging op het gewestplan tussen bestaande en nieuwe inrichtingen In- en uitgaand wegverkeer moet niet beschouwd worden volgens Vlarem wetgeving o Mogelijke toetsingskaders: ontwerpteksten, niet gepubliceerd in staatsblad) Ontwerptekst Verkeersgeluid 2010 Ontwerptekst Verkeersgeluid 1998 Ontwerp-KB voor Wegverkeer

24 Problemen (9) waarmee stedelijk goederenvervoer te maken krijgt Gemeenten investeren in grote herinrichtingen gericht op het personenvervoer wijziging in de toegang tot de binnenstad toename van restrictieve reglementen circulatiemaatregelen ontstaan van voetgangerszones Besluit bij stedelijke distributie gaat het niet om één probleem, maar om verschillende die ofwel van organisatorische, ofwel van praktische aard zijn 24

25 Mogelijke oplossingen van analyse naar oplossingen Eerst en vooral: goede diagnose van de problemen: Welke actoren zijn betrokken? Welke problemen moeten voor wie opgelost worden? Vervolgens bepalen wat onder stedelijke distributie valt: Uiteraard winkelbevoorrading Maar ook volgende categorieën zorgen voor vervoersbewegingen in de stad Thuisleveringen Werfverkeer voor wegenwerken of bouwprojecten in de stad/gemeente Bevoorrading van bedrijven en horeca Gemeentelijke diensten: huisvuilophaling Servicegerelateerd verkeer: nutsmaatschappijen, zelfstandige ondernemers, 25

26 M.a.w.: een goede nulmeting van wat onder stedelijke distributie vervat zit is cruciaal Op basis van twee voorgaande punten (diagnose + nulmeting) kan bepaald worden: hoe groot het probleem eigenlijk is welke oplossingsrichtingen kunnen aangewend worden 26

27 Mogelijke oplossingen Bron: Stedelijke Distributie, kansrijk onder voorwaarden (Hans Quak, TNO) Grosso modo: 3 soorten oplossingen Logistieke oplossingen Technologische oplossingen Beleidsoplossingen Logistieke oplossingen Verschillende logistieke concepten verschillende oplossingen Vb: logistiek concept van een kledingwinkel is anders dan dat van een supermarkt vergt andere oplossingen Belangrijk: een stad of gemeente is voor vervoerders slechts een klein onderdeel van hun distributienetwerk Vervoerders hebben zelf al veel problemen opgelost door goede logistieke oplossingen, maar het blijven deeloplossingen 27

28 Mogelijke oplossingen Logistieke oplossingen (vervolg): voorbeelden Distributiecentra en lokale distributiepunten o vergt goed business model, voldoende vertrouwen tussen publieke en private partners en voldoende vaardigheden van de organiserende lokale overheid vb. pakketdiensten DHL Intermodaal transport vb. inzetten van goederenboten (Bierboot Utrecht) Bundelen van goederen o bij de distributeurs of verladers zelf Gebruik van duurzame vervoermiddelen voor de last mile o tussen distributiepunt, distributiecentrum of grens van het stadscentrum enerzijds en de winkels anderzijds vb. (elektrische) citytrailers of fietskoeriers 28

29 Mogelijke oplossingen Technologische oplossingen Voertuigtechnische oplossingen Doel: vervuilende uitstoot verminderen en voertuigen beter laten passen in historisch krappe of heraangelegde kleinschaligere weginfrastructuur Door speciale stedelijke distributievoertuigen (vb. Cargohopper in de stad Utrecht), al dan niet elektrisch Uitdaging: komen van dergelijke kleinschalige oplossingen voor specifieke situaties tot generieke oplossingen die voor alle steden/gemeenten toepasbaar zijn Goed voorbeeld: PIEK-projecten (NL, Vlaanderen) waar beleidsoplossingen (verruiming venstertijden) en logistieke oplossingen (belevering in de dagrand) hand in hand gaan gevolgen: vermindering emissies en distributiekosten en tijd,.. 29

30 Mogelijke oplossingen Technologische oplossingen (vervolg) ICT-oplossingen Doel: negatieve effecten (overlast, geluid, emissies) van grote en zware voertuigen in steden verminderen Komen momenteel weinig voor: steden/gemeenten investeren hier niet echt in Beter benutten van ICT- en ITS-mogelijkheden biedt echter grote kansen Voorbeelden Verbeterde routering Verbeterde planning van leveringen Groene golven voor vrachtverkeer Beleidsoplossingen Belangrijk: regelgeving en beleid staan hoog in Top 10 van de ergernissen van de vervoerders veel problemen inzake stedelijke distributie komen net door een gebrek aan beleid 30

31 Mogelijke oplossingen Beleidsoplossingen (vervolg) Opgelet: Regelgeving beleid! eerst moet een beleid (en bijbehorende doelstellingen) ontwikkeld worden, pas dan kan passende regelgeving geïmplementeerd worden Beleid inzake stedelijke distributie op nationaal of regionaal niveau noodzakelijk kader voor stedelijk(e)/gemeentelijk(e) beleid en regelgeving maakt afstemming tussen steden/gemeenten mogelijk Geïntegreerde benadering nodig bij ontwikkeling beleid: verkeer/mobiliteit, economie, milieu én ruimtelijke ordening Vb. bij de inrichting van stadscentra veel aandacht naar verkoopvloeroppervlakte, weinig naar laad- en losruimte problemen in later stadium: conflicten met vele ladend/lossend verkeer 31

32 Mogelijke oplossingen Beleidsoplossingen (vervolg) Voorbeelden van regelgeving venstertijden milieuzones wagenrestricties Voorbeelden van stedelijke/gemeentelijke taken inrichting aangepast openbaar domein laad- en losruimten 32

33 Mogelijke oplossingen Combinatie Goede organisatie van stedelijke distributie vraagt een combinatie van de 3 oplossingsrichtingen Belangrijk: mix moet kloppen en er mogen geen maatregelen ontbreken! STEDELIJK DISTRIBUTIEBELEID IS MAATWERK 33 VSV Mobiliteitsacademie 20 april 2012