Waardering van leerkrachten

Transcriptie

1 Waardering van leerkrachten A. Aelterman J.C. Verhoeven I. Buvens I. Rots N. Engels P. Van Petegem 15/02/2003 Waardering leraren 1

2 Waardering van leerkrachten Vorige eeuw -Klacht over laag inkomen; bijbetrekking -1911: bittere opmerkingen van leraren -Voor WO II: respect van samenleving maar onderbetaald -Vakbonden: leerkrachten vragen respect -Literatuur: weinig eerbied bij sommige schijvers, maar bij anderen wel eerbied In de jeugdliteratuur: negatief tussen Mannen: buitenschoolse taak (verenigingen; kath. actie) -Vrouwen: geen buitenschoolse taak 15/02/2003 Waardering leraren 2

3 -In de jaren 1930 werd reeds over meer professionalisering gesproken 15/02/2003 Waardering leraren 3

4 1) Waardering voor het beroep - hoe hoog schat de bevolking de wijze van taakuitvoering door de leden van een beroepsgroep in? - toewijding (roeping) - competentie (effectief onderricht, klasbeheersing, etc) - zorg (voor welzijn van kinderen) - waardering komt meer vanuit interpersoonlijk waardering dan vanuit de technische bekwaamheid om les te geven -positief bewerkt door contact met leraar -negatief bewerkt door overheid (discourse of derision) 15/02/2003 Waardering leraren 4

5 1. Persoonlijk waardering van leraar 2. Verandering in waardering 3. Knelpunten in verband met waardering 4. Hoe is het elders? 15/02/2003 Waardering leraren 5

6 1.1. Persoonlijk waardering Kleuterleidsters Onderwijzers/onderwijzeressen Secundair onderwijs Buitengewoon onderwijs 15/02/2003 Waardering leraren 6

7 Waardering van de wijze waarop kleuterleidsters hun werk doen (N = 908; in %) Waardering % Voor geen enkele kleuterleidster 0,62 Voor een minderheid van kleuterleidsters 4,28 Voor de meeste kleuterleidsters 57,28 Voor alle kleuterleidsters 37,82 Totaal 100,00 15/02/2003 Waardering leraren 7

8 Respondentenkenmerken en waardering kleuterleidster Significantie Leeftijd + (-) Geslacht - Diploma - Beroepssituatie - Beroepsprestige - Eigen schoolbeleving + (-) Al dan niet hebben van kinderen + (-) Tevredenheid over de leerkracht van de kinderen Zeer / middelmatig tevreden > weinig tevreden Professionele ervaring in het onderwijs + (-) Betrokkenheid via anderen - Vrijwillig engagement in een school - Utilitair individualisme - Interesse voor het onderwijs + (-) 15/02/2003 Waardering leraren 8

9 Waardering van de wijze waarop onderwijzers en onderwijzeressen hun werk doen (N = 926; in %) W a a r d e r i n g % V o o r g e e n e n k e le o n d e r w ijz e r V o o r e e n m in d e r h e id v a n o n d e r w ijz e r s V o o r d e m e e s t e o n d e r w ijz e r s 0, 8 5 7, , 9 1 V o o r a lle o n d e r w ijz e r s 1 9, 6 2 T o t a a l 1 0 0, /02/2003 Waardering leraren 9

10 Waardering van de wijze waarop leraren secundair onderwijs hun werk doen (N = 916, in %) Waardering In % Voor geen enkele leraar secundair onderwijs Voor sommige leraren secundair onderwijs Voor de meeste leraren secundair onderwijs Voor alle leraren secundair onderwijs 1,18 15,37 67,51 15,94 Totaal 100,00 15/02/2003 Waardering leraren 10

11 Waardering voor de leraren in het buitengewoon onderwijs (N = 741; in %) W a a rd e rin g % Zeer w einig 0,37 W einig 0,56 N och w einig, noch veel 3,09 V eel 38,44 Zeer veel 57,54 T otaal 100,00 15/02/2003 Waardering leraren 11

12 - Waardering van onderwijzer is enkel hoger bij de nietberoepsactieven en bij hen die tevreden zijn over de leraren van hun kinderen. Overigens geen verschillen. - Waardering van leraar secundair onderwijs is enkel hoger bij hen die tevreden zijn over de leraren van hun kinderen. Overigens geen verschillen. - Waardering van leraar buitengewoon onderwijs is enkel hoger bij mensen met een positieve schoolbeleving, bij de vrijwillig geëngageerden in de school en bij mensen met interesse voor onderwijs. 15/02/2003 Waardering leraren 12

13 1.2. Perceptie van evolutie in maatschappelijke waardering In vergelijking met vroeger is de waardering score Nu veel minder Nu beetje minder Ongeveer gelijk Nu beetje meer Nu veel meer Kleuterleidsters Onderwijzers Leraren middelbaar onderwijs /02/2003 Waardering leraren 13

14 1.3. Knelpunten 15/02/2003 Waardering leraren 14

15 Mate van ontevredenheid met het functioneren van leraren (gemiddelden, standaarddeviatie) Ik vind dat leraren m eer aandacht m oeten besteden aan kinderen die problemen hebben met leren. Ik vind dat leraren te veel eisen van hun leerlingen. Ik vind dat leraren meer aandacht moeten besteden aan kinderen die het thuis moeilijk hebben. Ik vind dat leraren meer rekening moeten houden met wat ouders verwachten. Ik vind dat leraren te weinig weten wat jongeren bezig houdt. Ik vind dat leraren zich te weinig bekommeren om w at leerlingen na schooltijd doen. Ik vind dat leraren in hun onderwijs te weinig aansluiten bij wat in de samenleving gebeurt. score S.d /02/2003 Waardering leraren 15

16 Ontevredenheid over functioneren van leraren - oudere bevolking meest ontevreden - hoe hoger diploma, des te lager ontevredenheid - hoe hoger beroepsprestige, des te lager ontevredenheid - eigen schoolbeleving positief, minder ontevreden - betrokken op school, minder ontevreden - sterk utilitair individualist, meer ontevreden 15/02/2003 Waardering leraren 16

17 Lerarenberoep minimalistisch gepercipieerd Perceptie van de arbeidstijd van leraren (gemiddelde, standaarddeviatie) score S.d. Volgens mij werken de meeste kleuterleidsters minder dan 38 uur per week. Volgens mij werken de meeste leraren in het lager onderwijs minder dan 38 uur per week. Volgens mij werken de meeste leraren in het middelbaar onderwijs minder dan 38 uur per week. Volgens mij beperkt het werk van een leraar zich hoofdzakelijk tot lesgeven /02/2003 Waardering leraren 17

18 Perceptie van de veranderende opdracht van leraar 1 v Opvattingen over de opdracht van leraren (in %). v 3 v. scor e Oneens Neutraal Eens K n e l p u n t e n Ik vind dat de maatschappij te veel verwacht van de leraar. Het beroep van leraar is volgens mij de laatste twintig jaar sterk veranderd. Ik vind dat leraren in het middelbaar onderwijs in de eerste plaats vakspecialisten moeten zijn. Ik vind dat leraren te veel belast worden met allerlei opdrachten die niet tot hun takenpakket behoren (voor- en naschoolse opvang, toezicht houden enz.) /02/2003 Waardering leraren 18

19 Opvattingen over de opdracht van leraren (in %)(vervolg) Ik vind dat het de taak is van de leraar om in te spelen op wat in de maatschappij aan opvoeding ontbreekt Volgens mij wordt de opvoedende taak van de leraar groter omdat ouders geen tijd meer hebben voor hun kinderen Volgens mij kunnen school en ouders elkaar het best aanvullen in de opvoeding van kinderen Ik vind dat de opvoedende taak van de leraar groter wordt omdat de samenleving ingewikkelder wordt /02/2003 Waardering leraren 19

20 Uitspraken over waardering van leraar v v Positief geformuleerde uitspraken Ik vind dat leerlingen te weinig respect hebben voor hun leraren. Ik vind dat ouders zich te veel moeien met wat in de klas gebeurt. score Oneens Neutraal Eens Ik vind dat je als leraar het respect van ouders moet verdienen. Volgens mij is het te moeilijk om een leraar die zijn werk niet goed doet te ontslaan. Ik vind dat leraren te weinig worden gecontroleerd. Ik vind dat je als leraar het respect van leerlingen moet verdienen /02/2003 Waardering leraren 20

21 Uitspraken over waardering van leraar (vervolg) Lesgeven leer je volgens mij vooral al doende. Volgens mij moeten leerlingen voor al hun leraren respect hebben Volgens mij hebben de media een grotere invloed op de jeugd dan het onderwijs Ik vind dat leraren in het algemeen voldoen aan de maatschappelijke verwachtingen Negatief geformuleerde uitspraken score Oneens Neutraal Eens Ik zou mijn dochter nooit aanraden leraar te worden. Ik zou mijn zoon nooit aanraden leraar te worden /02/2003 Waardering leraren 21

22 1.4. Hoe is het elders? In Zweden, Nederland en het Verenigd Koninkrijk is de situatie zeer gelijkend met Vlaanderen 15/02/2003 Waardering leraren 22

23 2. Beroepsprestige Beroepsprestige = de perceptie van de relatieve positie van een beroep in een hiërarchie van beroepen -deze posities blijven doorheen de tijd en in verschillende landen tamelijk stabiel -leraren bevinden zich in bovenste quartiel -verschil tussen basis en secundair -leraren vergelijken zich met andere professies 15/02/2003 Waardering leraren 23

24 Vergelijking van beroepen - loon, kennis nodig voor beroep, verantwoordelijkheid, maatschappelijk nut, aanzien van beroep in samenleving - kleuterleidster hoger ingeschat dan wijkagent, ongeveer gelijk met loketbediende (bank) - kleuterl. hoger qua kennis, verantwoordelijkheid, maatsch. nut dan agent; qua loon en aanzien agent hoger - kleuterl. lager qua loon en kennis dan bediende; qua verantwoordelijkheid en maatschappelijk nut hoger dan bediende; qua aanzien gelijk. 15/02/2003 Waardering leraren 24

25 - kleuterleidster hoger geschat dan agent door vrouwen, mensen met kinderen, sterk betrokkenen op onderwijs via anderen, mensen met sterke interesse voor onderwijs - kleuterleidster hoger geschat dan bediende door zwak en matig utilitaristen, en mensen met veel belangstelling voor onderwijs 15/02/2003 Waardering leraren 25

26 -onderwijzer lager ingeschat dan hoofdverpleger, maar hoger dan secretaresse -naar statuskenmerken scoort hoofdverpleger steeds hoger -qua loon onderwijzer en secretaresse gelijk; qua kennis, verantwoordelijkheid, aanzien en maatschappelijk nut onderwijzer hoger - hoofdverpleger wordt door iedereen (los van de kenmerken van resp.) hoger ingeschat - onderwijzer hoger dan secretaresse bij hoger gediplomeerden en door zwak utilitaristen 15/02/2003 Waardering leraren 26

27 Evaluatie van loon van beginnende leraar -beginnende leraren verdienen eerder te weinig s c o r e S. d. N O o r d e e l a a n v a n g s lo o n le r a a r ( g lo b a a l ) O o r d e e l a a n v a n g s lo o n k le u t e r le i d e r O o r d e e l a a n v a n g s lo o n o n d e r w ij z e r O o r d e e l a a n v a n g s lo o n r e g e n t O o r d e e l a a n v a n g s lo o n lic e n t ia a t /02/2003 Waardering leraren 27

28 Aantrekkelijkheid van lerarenberoep -algemeen A an genam e kan ten van het lerarenbero ep vs % o naan genam e kan ten D e aangenam e kanten zijn groter 37 D e onaangenam e kanten zijn groter 12 D e aangenam e en onaangenam e kanten zijn even groot 51 V ergelijkin g van de w erkdruk in h et onderw ijs m et % d eze in h et bedrijfsleven W erkdruk hoger in het onderw ijs 16 W erkdruk hoger in het bedrijfsleven 53 Er is w einig verschil in w erkdruk 31 V ergelijkin g van de w erkdruk in h et onderw ijs m et % d eze in d e am btenarij W erkdruk hoger in het onderw ijs 71 W erkdruk hoger in de am btenarij 11 Er is w einig verschil in w erkdruk 18 15/02/2003 Waardering leraren 28

29 -evaluatie van arbeidsvoorwaarden score S.d. Het salaris De vakantieregeling De kansen op een vaste benoeming De pensioenregeling Het aantal werkuren per week De promotiemogelijkheden De combineerbaarheid van het beroep met een familiaal leven De mogelijkheden tot bijscholing De mogelijkheden om de eigen arbeidstijd in te delen De waardering door de samenleving /02/2003 Waardering leraren 29

30 Wat verwacht samenleving van leraar? Taken voor de leraar kleuteronderwijs (N = 980) 1 ste keuze 2 de keuze 3 de keuze Totaal Kinderen voorbereiden op het eerste leerjaar Ervoor zorgen dat kinderen zich verstandelijk ontwikkelen Kinderen leren taken aan te pakken en af te werken Kinderen leren omgaan met andere kinderen Kinderen zelfredzaamheid bijbrengen Meewerken aan de bredere opvoeding van kinderen /02/2003 Waardering leraren 30

31 Taken voor de leraar lager onderw ijs (N = 978) 1 ste keuze 2 de keuze 3 de keuze Totaal Kinderen voorbereiden op het middelbaar onderwijs Kinderen kennis bijbrengen Kinderen leren hoe ze moeten studeren Kinderen leren respect en waardering te hebben voor anderen Kinderen leren een eigen mening te vormen Meewerken aan de bredere opvoeding van kinderen /02/2003 Waardering leraren 31

32 Media over leraren - noch positief, noch negatief (score is 2,97 op 5) - 45 % vindt dat men in media meer aandacht zou moeten besteden aan leraar 15/02/2003 Waardering leraren 32

33 Basis van prestige - werken met kinderen: groot aantal; wedde komt van staat - in vergelijking met andere professies: andere schoolresultaten - sociale herkomst anders dan in andere professies - grote aanwezigheid van vrouwen: klopt niet helemaal - andere professies zien cliënt individueel - leraren ziet men groot deel van leven (demystificatie) - ambiguïteit in lerarenberoep: opvoedingsdoelen zijn groot in aantal en verscheiden; men moet alles onderwijzen - andere professies specialiseren 15/02/2003 Waardering leraren 33

34 - verwachtingen tegenover rol van leraar: uitgebreid en veranderd - resultaten van onderwijs: kan moeilijk aan één leraar worden verbonden - leraren zijn bezig met kennis van inhoud en kennis van overdracht; over het eerste geen twijfel, wel over het tweede - veel geloven dat men lesgeven leert door praktijk - klassituatie: leerling kiest leraar niet, groot aantal bij gevolg kans op wanorde 15/02/2003 Waardering leraren 34

35 - leraar heeft een tussenpositie in de samenleving - tussen de wereld van de kinderen en deze van de volwassenen - tussen wereld van school en wereld van werk - tussen waarden van school en wereld van volwassenen - tussen wereld van overdracht van kennis en wereld van schepping van kennis 15/02/2003 Waardering leraren 35

36 3. Resultaten van Delphi - Op niveau van de school: maatregelen om functionaliteit van schoolteam te verhogen (taakdifferentiatie en ontwikkelen van competentiemanagement; professionalisering van schoolleider) - partnerschap met de ouders uitbouwen - lerarenopleiding en -vorming; permanente vorming van leraren; geleidelijke ingroei van leraar in beroep; begeleiding bij vernieuwing - lerarenopleiding moet communicatievaardigheden trainen - media en beleidsvoerders moeten beter informeren over kwaliteit van onderwijs en professionaliteit van leraren 15/02/2003 Waardering leraren 36

37 - overheid moet bijdragen tot positieve beeldvorming - statutaire maatregelen om beroep aantrekkelijk te maken; differentiatie en carrièreuitbouw; beleidsondersteunende taken (scholen daartoe kans geven) binnen de taken opnemen - een goede aanvangsbegeleiding voorzien voor beginnende leraren - geen eensgezindheid over loon - werkdruk van leraar verlagen - overheid zou leraren meer moeten betrekken bij onderwijsreglementering en -vernieuwing + hulp bij materiële uitrusting 15/02/2003 Waardering leraren 37