Het beroep en de professionele identiteit van de lerarenopleider. Anja Swennen, Vrije Universiteit Amsterdam

Transcriptie

1 Het beroep en de professionele identiteit van de lerarenopleider Anja Swennen, Vrije Universiteit Amsterdam 10 januari

2 Overzicht Korte geschiedenis van het beroep van de lerarenopleider De identiteit van lerarenopleiders Wat betekent dat voor de praktijk? 2

3 Waarom aandacht voor lerarenopleiders? Zij zijn verantwoordelijk voor de initiële opleiding en verdere ontwikkeling (LLL) van leraren en dus voor het onderwijs aan (alle) leerlingen en studenten Staan centraal in de vernieuwing van het onderwijs (Cochran- Smith, 2003) Een emerging beroepsgroep met specifieke kenmerken, behoeften en wensen (Swennen & Van der Klink, 2009) 3

4 Een definitie Een lerarenopleider is een ieder die een formele bijdrage levert aan de ontwikkeling van aankomende en zittende leraren. Swennen,

5 Een korte geschiedenis van het beroep van lerarenopleider 5

6 Onderwijzer Vakspecialist De identiteit van lerarenopleiders verandert als een gevolg van de veranderende context van het onderwijs en de lerarenopleiding Docent hoger onderwijs 6

7 Identiteit van lerarenopleiders 7

8 Identiteit Dynamisch Retrospectief Veranderlijk Heden Veranderbaar Toekomst Holland et al.,

9 Identiteit in context Lived worlds Figured worlds (Holland, et al., 1998) Collectively realized as if realms 9

10 Figured worlds De identiteit van mensen wordt gevormd in en door de verschillende figured worlds waarin zij leven en zij geven zelf mede vorm aan deze werelden en dat geldt ook voor de figured world van de lerarenopleiding waarin onder meer lerarenopleiders hun werk doen. Een figured world bestaat in het heden, maar heeft zijn vorm gekregen in het verleden In de ontwikkeling van hun identiteit hebben mensen een zekere mate van agency 10

11 Figured worlds Lerarenopleiders moeten zich gedurende hun professionele loopbaan verhouden tot bestaande tradities, gewoonten en geschreven en ongeschreven regels van het beroep (Penuel & Wertsch, 1995) 11 Penuel & Wertsch, 1995

12 1. Leraar Leraar Bekwaam in onderwijzen Legitimering Een goede leraar is niet per se een goede lerarenopleider lerarenopleider Bekwaamheid als leraar, en reflectie daarop, is onderdeel van identiteit van lerarenopleider 12

13 2. docent in het hoger onderwijs Verschil met leraar: Andere leeftijd studenten Grotere complexiteit: diverse groep studenten voor nog diversere groepen leerlingen, meerdere betrokkenen, politiek nog gevoeliger Bredere verantwoordelijkheid: niet alleen voor de eigen studenten, maar ook voor de leerlingen Andere didactische methoden (probleemgestuurd onderwijs, supervisie, onderzoek begeleiden, enz.) Net 13 als alle andere docenten in het hoger onderwijs 13

14 3. Leraar van leraren Eerste orde leraren onderwijzen hun vak of vakgebied aan hun leerlingen en hun studenten Tweede orde opleiders onderwijzen over onderwijzen Murray & Male, 2005

15 4. Onderzoeker Reflectie Professionele ontwikkeling Onderzoek in lectoraat Actie-onderzoek en self-study Promoveren Publiceren 15 15

16 Identiteit als lerarenopleider is belangrijk Soms Liever vakspecialist Liever academicus Liever leraar Liever leraar, dan Minder interesse in opleidingsdidactiek en onderzoek Meer interesse in school en leerlingen Leraren en lerarenopleiders in een adem genoemd Onbestemd over professionalisering 16

17 Gevolgen voor het werk van lerarenopleiders 17 Titel in voettekst, aanpassen via Voettekst aanpassen, tab VU

18 Het werk van learenopleiders Second order context of teacher education First order context of teaching 18 Titel in voettekst, aanpassen via Voettekst aanpassen, tab VU

19 Altijd een model Lerarenopleiders hebben (gewoonlijk) ervaring als leraar en zijn in staat die ervaring te expliciteren voor aanstaande leraren en in te zetten voor het leren van aanstaande leraren. Congruent te onderwijzen (teach as you preach) (Swennen, Lunenberg & Korthagen, 2005) De impliciete kennis (tacit knowledge) achter onderwijsgedrag van aanstaande leraren en ervaren leraren te expliciteren (Russell & Loughran, 2007) 19

20 Lerarenopleiders Zijn zich altijd bewust van de tweede-ordecontext van de opleiding en de eerste-orde context van het werk van leraren Zijn op de hoogte van opleidingspedagogiek (Loughran, 2007): Zijn in staat tot explicit modelling 20

21 Congruent opleiden Het onderwijs aan leraren (curriculum en handelen van lerarenopleiders) weerspiegelt de principes die worden onderwezen. 21

22 Waarom? Een morele verplichting Als wij het niet doen, wie zal dan geloven dat wat we vertellen goed/beter is Het opleiden van leraren wordt beter Het onderwijzen door leraren wordt beter 22

23 Modelling It is modelling the processes, thoughts and knowledge of an experienced teacher in a way that demonstrates the why or the purpose of teaching: it is not creating a template of teaching for unending duplication John Loughran,

24 Expliciteren Teacher educators need to make their teaching explicit, so the modelling is brought to a conscious level of the student teachers. This requires a high-level of meta-cognition, it is verbalizing the reflection-in-action, (Schön, 1983) the tacit part of professional knowledge in teaching Kari Smith,

25 Legitimeren Onderbouw je eigen onderwijs en het onderwijs van andere (je studenten, mentoren) met theorie waarvan je wil dat je studenten die kennen en toepassen Swennen, Korthagen & Lunenberg,

26 Gebrek aan kennis en vaardigheden Lerarenopleiders zeggen dat ze niet congruent opleiden omdat ze de kennis en vaardigheden missen om te modellen en te expliciteren, en vooral om te legitimeren Swennen, Korthagen & Lunenberg,

27 Differentiated instruction in teacher education: A case study of congruent teaching Ilse Ruys, Stijn Defruyt, Isabel Rots & Antonia Aelterman Department of Educational Studies, Ghent University Er is een grote kennisbasis voor lerarenopleiders, maar deze is slecht toegankelijk 27

28 Verenigingen VELON-VELOV Kennisbasis van ongeveer 500 artikelen Vier werkgroepen Beginnende Lerarenopleiders en Professionalisering Onderwijsbeleid Project Algemene Vakken Supervisie 28