Duurzame bedrijventerreinen in zes stappen. Wegwijzer voor een kwaliteitsslag

Transcriptie

1 Duurzame bedrijventerreinen in zes stappen Wegwijzer voor een kwaliteitsslag

2 B E D R I J V E N Een bedrijventerrein als visitekaartje? Je denkt er niet zo snel aan, maar toch is dat wel het geval. Vaak wordt een bedrijventerrein ontwikkeld.. om vervolgens langzaam maar zeker te verpauperen. Met alle negatieve gevolgen voor de concurrentiepositie in de regio. Ook overlast in de directe omgeving komt dan om de hoek kijken. Toch is dit niet nodig. Door het bedrijventerrein duurzaam te (her)ontwikkelen kan het zijn concurrentie positie vasthouden. Ook hinder in de omgeving wordt zo voorkomen. Deze brochure is opgesteld om bestuurders en initiatiefnemers van duurzame (her)ontwikkeling te ondersteunen bij het maken van een kwaliteitsslag. Zodat ze met elkaar van de duurzame ontwikkeling van bedrijventerreinen een succes kunnen maken. De zes belangrijkste stappen die daarbij horen zijn het detecteren van knelpunten, het bepalen van ambities en consequenties, wie daar bij te betrekken en het creëren van (bestuurlijk)draagvlak. Een duurzaam bedrijventerrein is een concurrerend bedrijventerrein Nieuwe bedrijventerreinen worden met een steeds hoger kwaliteitsniveau ontwikkeld. Om concurrerend te blijven moeten bedrijventerreinen dan ook een continue verbetering doormaken. Als dit niet gebeurt, verouderen Tijd bedrijventerreinen en verliezen ze Ontwikkeling, veroudering en opwaardering bedrijventerrein Duurzame ontwikkeling bedrijventerrein Concurrerend niveau hun aantrekkelijkheid voor ondernemers. Als de verpaupering Niet concurrerend niveau doorzet verliezen terreinen niet alleen hun economische aantrekkelijkheid, maar worden ze bovendien een doorn in het oog voor omwonenden en werknemers. Om op het verpauperde bedrijventerrein weer het aanvankelijke concurrentieniveau te halen, is vaak een kostbare opwaarderingslag nodig (zie rode lijn in figuur). Het verlies aan concurrentiekracht en de kostbare opwaardering kan worden voorkomen door een continue kwaliteitsverbetering van het bedrijventerrein. Dit zogenaamde duurzaam (her)ontwikkelen is in de figuur met de blauwe lijn weergegeven. B E D R I J V E N B E D R I J V E N T E R R E I N E NEen bedrijventerrein als visitekaartje

3 T E R R E I N E N Een ontwikkelingsproces is duurzaam te noemen als het in ieder geval de volgende kenmerken bezit: Er is sprake van een continue, cyclische ontwikkeling Er is evenwicht tussen sociale, milieu- en economische aspecten Er is sprake van een brede betrokkenheid en een integrale aanpak Duurzame ontwikkeling vindt plaats op inrichtingsniveau, op samenwerkingsen op individueel bedrijfsniveau Het bedrijventerrein wordt als onderdeel van een groter (regionaal) geheel beschouwd Duurzaam ontwikkelen? Dat kan altijd! De levenscyclus van een bedrijventerrein is grofweg te verdelen in drie fasen, namelijk: het moment waarop het terrein wordt ontwikkeld, de tijd dat het terrein gewoon functioneert en concurrerend is ten opzichte van andere bedrijventerreinen en een periode waarin het terrein veroudert en zijn concurrentiekracht verliest. Het proces naar een duurzame ontwikkeling kan op elk moment ingestoken worden. Hieronder staan de fasen en het bijbehorende proces naar duurzame ontwikkeling beschreven: Fase in levenscyclus bedrijventerrein Nieuw te ontwikkelen Bestaand concurrerend Bestaand verouderd Proces naar duurzame ontwikkeling Duurzaam ontwikkelen en parkmanagement Parkmanagement Revitaliseren en parkmanagement T E R R E I N E N B E D R I J V E N T E R R E I N E N

4 B E D R I J V E N Bedrijven Gemeenten Omwonenden Waardevastheid van panden en grond verhogen Een betere uitstraling Verhoogde veiligheid Prettige werkomgeving Door samenwerking wordt eigen ontwikkeling gestimuleerd Kostenbesparing door samenwerking en innovatie Kostenbesparing door gemeenschappelijke voorzieningen Voorkomen kostbare opwaardering Door effectieve benutting bestaande terreinen is er geen ofwel minder ruimte nodig voor nieuwe terreinen Profileren als aantrekkelijke vestigingsplaats Verhogen werkgelegenheid Verminderen milieubelasting en hinder Versterking verhouding met ondernemers Snellere acceptatie van om- wonenden bij opwaardering of uitbreiding De eerste stappen naar een duurzame ontwikkeling B E D R I J V E N B E D R I J V E N T E R R E I N E NMeerwaarde duurzame ontwikkeling Verbetering leefomgeving Meer inspraak mogelijk Terrein kan gebruikt worden voor recreatie doeleinden Verhogen werkgelegenheid Het proces dat leidt tot de duurzame ontwikkeling van een bedrijventerrein kan vanuit zeer uiteenlopende situaties starten. Het doel van de eerste stap blijft echter altijd gelijk, namelijk: problematiek in beeld brengen, het verkrijgen van draagvlak bij de belangrijkste samenwerkingspartners en de vorming van een gemeenschappelijke visie op de duurzame ontwikkeling van het bedrijventerrein. Om het gemeenschappelijke belang te ontdekken is het belangrijk dat er een goed beeld van het bedrijventerrein komt. De initiatiefnemer begint daarom altijd met verkenningsgesprekken met sleutelfiguren en maakt een analyse van de belangen, wensen en samenwerkingskarakteristieken. Naast de verkenningsgesprekken wordt er ook draagvlak binnen de gemeentelijke organisatie gecreëerd door het uitvoeren van een integraliteitssessie, waarbij verschillende afdelingen betrokken worden. Ook een feitelijk profiel van het bedrijventerrein en de omgeving is noodzakelijk.

5 T E R R E I N E N De belangrijkste samenwerkingspartners of sleutelfiguren in de beginfase kunnen zijn: Individuele bedrijven Buurgemeenten Bedrijvenvereniging Gemeente Eigenaren Kamer van Koophandel Ontwikkelaar Provincie Bestuur en politiek Milieudienst Een belangrijk aspect bij het verkrijgen van draagvlak is het op een juiste wijze presenteren van het begrip duurzame ontwikkeling. Het perspectief van de ondernemer of de toekomstige gebruiker dient hierbij centraal te staan. Het accent zou moeten liggen op economische kansen en het creëren van een gunstig klimaat voor samenwerking. Bij de formulering van de gemeenschappelijke visie zijn concrete projectvoorstellen nog niet aan de orde. Het accent dient te liggen op een gezamenlijke interpretatie van het begrip duurzame ontwikkeling bedrijventerreinen, de hoofdlijnen van het resultaat waarnaar wordt gestreefd en de wijze waarop dit resultaat dient te worden bereikt. Dit laatste punt is in veel van de gevallen voor de betrokken partijen van doorslaggevend belang. Hierbij dient tenminste aandacht te worden besteed aan de bijdrage en rol van de betrokken partijen, de besturing en de bewaking van het proces en de wijze van communiceren (intern en extern). Door de gemeenschappelijke visie moeten de betrokken partijen vertrouwen krijgen in het proces dat ze aangaan. Resultaat van de eerste stap naar een duurzame ontwikkeling is een startnotitie. Hierin wordt een profiel van het bedrijventerrein gegeven, belangrijke partijen worden beschreven en de richting en het voorlopige ambitieniveau van de duurzame ontwikkeling worden in een gemeenschappelijke visie vertaald. De geformuleerde visie geeft aan welke kansen er in het vervolgtraject onder de loep worden genomen. Ook wordt een overzicht gegeven van de redenen om met het duurzaam ontwikkelingsproces te beginnen. De startnotitie wordt bestuurlijk vastgelegd en er volgt een samenwerkingsovereenkomst tussen de partijen om de afspraken vast te leggen. Belangrijke succesfactoren om de duurzame ontwikkeling te doen slagen zijn: Er is intensieve samenwerking tussen betrokken partijen; Er wordt geappelleerd aan gezond eigenbelang en continuïteit van de bedrijven; Er is een concreet ambitieniveau afgesproken met heldere doelstellingen; Continuïteit in de duurzame ontwikkeling is geborgd middels een parkmanagementstructuur. T E R R E I N E N B E D R I J V E N T E R R E I N E N

6 B E D R I J V E N Het proces van duurzame ontwikkeling van een bedrijventerrein kan opgedeeld worden in zes stappen. De stappen vormen de continue procescyclus van duurzame ontwikkeling. De eerste drie stappen zijn op strategisch niveau, de laatste drie stappen zijn op operationeel niveau: Stap Stappen Doel Beslisdocumenten 1 Idee / initiëring 2 Oriëntatie 3 Planvorming 4 Vormgeving 5 Uitvoering 6 Beheer en monitoring Het verkrijgen van draagvlak bij sleutelfiguren. Het bepalen van de richting en het ambitieniveau van de duurzame ontwikkeling in een gemeenschappelijke visie. Inventarisatie van kansrijke verbetermogelijkheden die binnen de gemeenschappelijke visie vallen. Het creëren van draagvlak voor de duurzame ontwikkeling bij de bedrijven, omgeving en verschillende overheidsinstellingen. Aanstellen van een projectleider. Invullen van de projectorganisatie. Onderzoek naar haalbaarheid en consequenties van de verbetermogelijkheden. Besluitvorming rond de definitieve ontwikkelingsvisie. Uitwerken verbetermaatregelen met behulp van offertes. Afsluiten van contracten. Herzien van het bestemmingsplan. Implementeren duurzame verbetermaatregelen. Communicatie over de voortgang. Monitoren, evalueren en bijsturen uitvoeringsproces. Borgen duurzame ontwikkeling met als doel versterking van het bedrijventerrein in de toekomst. B E D R I J V E N B E D R I J V E N T E R R E I N E NDuurzame ontwikkeling in zes stappen Startnotitie Nieuwsbrief, bedrijfsenquête en inventarisatiedoc. Masterplan Uitvoeringsplan Nieuwsbrieven, persberichten en website Parkmanagement

7 T E R R E I N E N Parkmanagement De duurzame ontwikkeling van een bedrijventerrein is een continu cyclisch proces. Om deze continue kwaliteitsverbetering te verkrijgen op een bestaand of (her)ontwikkeld terrein en deze ook op lange termijn te faciliteren en te borgen, is een beheerorganisatie noodzakelijk. De beheerorganisatie wordt vaak vormgegeven in de vorm van parkmanagement. Parkmanagement behelst de structuur waarin publieke en private belangen worden samengebracht in een parkmanagementorganisatie. In de parkmanagementorganisatie worden de strategische beslissingen genomen, eventueel ondersteund door werkgroepen die bepaalde thema s kunnen uitwerken. Het doel van parkmanagement is de kwaliteit van een bedrijventerrein op lange termijn te continueren, door blijvend gezamenlijk te werken aan vernieuwing, verbetering, kostenbeheersing en natuurlijk ondernemersgemak. Parkmanagement is tevens een middel om de kwaliteit van een locatie af te stemmen op de wensen van de betrokken bedrijven, ontwikkelaars en overheden in termen van uitstraling, diensten en ondernemersklimaat. Ondersteuning provincie Utrecht Om partijen te helpen bij het duurzaam ontwikkelen van bedrijventerreinen biedt de provincie Utrecht verschillende (financiële) ondersteuning. De belangrijkste thema s die (financieel) ondersteund worden: Herstructurering (subsidie); Parkmanagement (financiële bijdrage of procesbegeleiding); Breedband internetinfrastructuur (bijdrage project vraagbundeling); Maatschappelijk verantwoord ondernemen; Energiegebruik op bedrijventerreinen; Infrastructuur (financiële bijdrage via brede doeluitkering voor gemeenten) Ter ondersteuning van procesbegeleiders heeft de provincie de handleiding Uw bedrijventerrein als visitekaartje opgesteld. De handleiding biedt handvaten bij duurzame (her)ontwikkeling en beheer van bedrijventerreinen, zowel op het gebied van procesbegeleiding als bij identificatie en implementatie van specifieke maatregelen. T E R R E I N E N B E D R I J V E N T E R R E I N E N

8 B E D R I J V E N provincie het Duurzame Bedrijven Terreinen-team (DBT-team) opgericht. In het DBT-team zijn alle provinciale diensten verenigd. Om de handleiding op te vragen, (financiële) ondersteuningsmogelijkheden te bespreken of inhoudelijke ondersteuning te vragen kunt u contact opnemen door te mailen naar: Mail: DBT-team@provincie-utrecht.nl Meer weten? U kunt ook rechtstreeks contact opnemen met één van de volgende contactpersonen van het DBT-team: Economie Ingrid Schuringa Milieu Sjarka Bakker Ruimtelijke ontwikkeling Maarten Buruma Infrastructuur en Mobiliteit Anja van Soelen Bezoek onze website waar m.i.v. december 2005 alles te vinden is over duurzame bedrijventerreinen: Colofon Deze brochure is een uitgave van de provincie Utrecht i.sm. BECO Groep Oktober 2005 Grafische verzorging: Grafisch Centrum provincie Utrecht Oplage: 350 B E D R I J V E N B E D R I J V E N T E R R E I N E NOm duurzame ontwikkeling op een integrale wijze te ondersteunen is binnen de