Burgerlijk procesrecht praktisch belicht

Transcriptie

1 Burgerlijk procesrecht praktisch belicht ONDER REDACTIE VAN MR. DRS. M.L HENDRIKSE EN PROF. MR. A.W. JONGBLOED Tweede druk KLUWER 7SS Kluwer - Deventer

2 Inhoud Voorwoord V Hoofdstuk 1 Beginselen van en ontwikkelingen in het Nederlands burgerlijk procesrecht M.L. Hendrikse 1.1 Inleiding Beginselen van het Nederlands burgerlijk procesrecht Inleiding Het beginsel van hoor en wederhoor Het beginsel van beperkte procesautonomie van partijen Het beginsel van berechting binnen een redelijke termijn Het beginsel van openbaarheid van behandeling en motivering van de beslissing Het beginsel van verplichte procesvertegenwoordiging Het beginsel van recht op toegang tot de rechter Ontwikkelingen in het Nederlands burgerlijk procesrecht De herziening van het Nederlands burgerlijk procesrecht van 1 januari Inleiding De geschiedenis van het Vernieuwde Burgerlijk Procesrecht De uitgangspunten van het Vernieuwde Burgerlijk Procesrecht Veegwet Inleiding Aanpassing rechtsmachtbepalingen aan de EEX-verordening Betekening onder het regime van de EG-betekeningsverordening Relatieve bevoegdheid van de rechter bij de dagvaardingsprocedure Herziening van enige dagvaardingsbepalingen Uitbreiding van de mogelijkheid van een 'kantonrechters kort geding' Ambtshalve toetsing door de rechter van de relatieve bevoegdheid in verzoekschriftzaken 20 VII

3 Profilering van de zelfstandige positie van het incidenteel appel/incidenteel cassatieberoep Fundamentele herbezinning van het Nederlands burgerlijk procesrecht 20 Hoofdstuk 2 De bevoegdheid van de rechter. Over internationale, absolute en relatieve bevoegdheid ML. Hendrikse en A.W. Jongbloed 2.1 Inleiding Internationale rechtsmacht Absolute competence Relatieve competentie in dagvaardingszaken Relatieve bevoegdheid in verzoekschriftprocedures 40 Hoofdstuk 3 Het betekenen van exploten E. van der Hoeden 3.1 Inleiding Art. 45 Rv De formele inhoudsvereisten van het exploot Art. 46 Rv Afschrift van het exploot laten aan Art. 47 Rv Afschrift laten aan bij afwezigheid van eenieder Art. 48 Rv Betekening aan de Koning of de Staat Art. 49 Rv Betekening aan rechtspersoon ex art. 2:1 BW Art. 50 Rv Betekening aan andere rechtspersonen Art. 51 Rv Betekening aan v.o.f./c.v. en maatschap Art. 52 Rv Betekening aan curator of bewindvoerder Art. 53 Rv Betekening t.a.v. gezamenlijke erfgenamen Art. 54 Rv Betekening zonder bekende woonplaats Art. 55 Rv Betekening met bekend adres buiten Nederland, volgens het Haags Betekeningsverdrag Art. 56 Rv Betekening met bekend adres buiten Nederland, volgens de EG-betekeningsverordening Art. 57 Rv Betekening aan woningdeler Art. 58 Rv Rederij; 59 Rv Opvarende van een schip; 60 Rv Eigenaar luchtvaartuig; 61 Rv Krakers en 62 Rv Gebruikers Algemene Voorwaarden Art. 63 Rv Subsidiair betekeningsadres bij instellen van rechtsmiddelen Art. 64 Rv Tijdstip van betekening Art. 65 Rv Nietig exploot of akte van rechtspleging 52 VIII

4 3.19 Art. 66 Rv Nietigheid in het perspectief van de deformalisering Art. 114 Rv Dagvaardingstermijn - gewone termijn een week Art. 115 Rv Gedaagde woont niet in Nederland - 4 weken/3 maanden Art. 116 Rv Betekening aan aandeelhouders Art. 117 Rv Verkorting van de dagvaardingstermijn Art. 113 Rv Termijn van indiening van het exploot Art. 127 Rv Gedaagde laat zaak op rol inschrijven Hoofdstuk 4 De inhoud van het exploot W.J.J. Wetzels Inleiding Formele vereisten Relatieve competentie De substantieringsplicht De bewijsaandraagplicht Het herstelexploot Model dagvaarding voor een procedure bij de sector kanton (voorbeeld) Model dagvaarding voor een procedure bij de sector civiel (voorbeeld) Hoofdstuk 5 De schriftelijke fase van de procedure na dagvaarding E.P. van Unen 5.1 Inleiding De conclusie van antwoord Inhoudelijke voorschriften Achtergrond van de voorschriften Sancties op het niet naleven van de voorschriften Eis in reconventie Beroep op verrekening in conventie of eis in reconventie Excepties De comparitie van partijen Comparitie na antwoord tenzij Inlichtingen- en/of schikkingscomparitie Comparitie anders dan na antwoord Comparitie en/of pleidooi Re- en dupliek; nadere conclusies 99 IX

5 5.5 Wijziging van eis Vermindering Vermeerdering en verandering Verstek Verstekverlening en zuivering Meer gedaagden Producties Hoor en wederhoor Producties ter zitting Het vonnis Aanvulling en verbetering Lijdelijkheid en aanvulling van rechtsgronden Uitvoerbaarverklaring bij voorraad 106 Hoofdstuk 6 Comparitie na antwoord en pleidooi N.H. Margetson 6.1 Inleiding De comparitie na antwoord De wettelijke standaard: comparitie na antwoord, tenzij Niet altijd comparitie na antwoord Hoe verloopt de comparitie? Hoger beroep tegen comparitiebeslissing? Pleidooi Het recht op pleidooi tot 1 januari Pleidooi na verzuim om een memorie van antwoord te nemen Pleidooi na verzuim om een memorie van grieven te nemen Het recht van pleidooi in appel Het recht van pleidooi na gehouden comparitie Conclusie Het recht op pleidooi onder het huidige recht Nog geen jurisprudentie over het huidige recht Het onderscheid tussen comparitie en pleidooi Eigen mening over het recht op pleidooi onder het huidige recht Appel tegen de weigering tot pleidooi toe te laten? Een toegestaan pleidooi: uitstel wordt niet verleend Pleidooi en hoger beroep Comparitie en pleidooi in kantonzaken Verzoekschrifrprocedure Rolreglementen Rechtbank, sector civiel Rechtbank, sector kanton 121

6 Hoofdstuk 7 Bewijsrecht W.D.H. Asser 7.1 Inleidende opmerking Toepasselijkheid van het bewijsrecht: in beginsel ook in verzoekschriftprocedures, maar niet in kort geding Algemene bepalingen van bewijsrecht Recht en feiten Bewijs en tegenbewijs; waarheidsvinding Bewijsmiddelen, bewijskracht en bewijswaardering Het voorshandse bewijsoordeel en het vermoeden Bewijslastverdeling Erkenning en bewijsovereenkomsten Bewijslevering, bewijsaanbod en bewijsopdracht Enkele bewijsmiddelen Bewijs door geschriften Inleiding Akten Openlegging van boeken; exhibitieplicht; rechterlijk bevel bescheiden over te leggen Getuigenbewijs Inleiding De verklaring van de getuige Verschoningsrecht Voorlopig getuigenverhoor Deskundigen Inleiding Verhoor van de niet door de rechter benoemde deskundige 150 Hoofdstuk 8 Incidenten in het burgerlijk proces H.W. Wiersma 8.1 Plaatsbepaling van en regelgeving met betrekking tot incidenten in het burgerlijk proces Inleidende opmerkingen over de hercodificatie van het burgerlijk procesrecht en de incidenten Begripsbepaling van incidenten en de in art. 232 lid 2 Rv geregelde rechtsgevolgen van de kwalificatie als incident Inventarisatie en overzicht van de regelgeving van de incidenten in het burgerlijk procesrecht 152 XI

7 8.1.4 De algemene wettelijke bepalingen met betrekking tot daaronder vallende incidenten; de art. 208 en 209 Rv, alsmede art. 232 lid 2 sub b Rv Art. 208 Rv; geen standaardcomparitie bij incidenten; evenmin standaardpleidooi (!)? Art. 208 lid 1 Rv Art. 208 leden 2 en 3 Rv Art. 209 Rv Art. 232 lid 2 sub b Rv Vrijwaring, art Rv Algemene inleidende opmerkingen Overzicht van de nieuwe regelgeving Te signaleren pun ten en veranderingen Samenvatting van de mede op de vrijwaring toepasselijke algemene regeling van de art. 208 en 209 Rv, alsmede art. 232 lid 2 sub b Rv Uiterste datum voor eiser Normale dagvaardingstermijnen bij toewijzing van de vrijwaringsvordering De stelsels van de art. 210 lid 3, 94 lid 4, 97 lid 2 en 71 Rv indien de hoofdzaak en de vrijwaringszaak een nietkantonzaak, respectievelijk een kantonzaak, betreft en vice versa Voeging en tussenkomst, art Rv Algemene inleidende opmerkingen; overzicht van de huidige regelgeving Rechtsontwikkelingen rond het begrip 'belang' in art. 217 Rv Uiteenlopende maatstaven bij tussenkomst en voeging? Te signaleren punten en veranderingen Samenvatting van de mede op de voeging en tussenkomst toepasselijke algemene regeling van de art. 208 en 209 Rv, alsmede art. 232 lid 2 sub b Rv Art. 218 Rv inzake de uiterste termijn van indienen De sancties van art. 219 Rv Verwijzing en voeging van zaken, art Rv; art Rv Algemene inleidende opmerkingen Overzicht van de nieuwe regelgeving Te signaleren punten en veranderingen Samenvatting van de mede op de verwijzing en voeging wegens litispendentie en/of verknochtheid van zaken toepasselijke algemene regeling van de art. 208 en 209 Rv, alsmede art. 232 lid 2 sub b Rv Het entameren van het incident: door wie en tot wanneer? 166 XII

8 Geen voeging van zaken die in verschillende kamers of sectoren word en behandeld De stelsels van art. 220 lid 1, tweede zin, lid 4 en lid 5 voor de situaties waarin de te verwijzen zaak tot het werkterrein van een andere kamer of sector behoort dan dat van de zaak waarnaar desverlangd wordt verwezen Inleidende opmerkingen Algemene regels en uitgangspunten Variant Variant Variant Variant Pseudo-variant 5 volgens de toelichting Variant Aanvullende regels bij verwijzing in de art. 220 lid 4 en 221 Rv Voorlopige voorzieningen; ofwel provisionele tussenvonnissen, art. 223 Rv Algemene inleidende opmerkingen Nadere karakteristieken van het provisionele tussenvonnis Overzicht van de nieuwe regelgeving Te signaleren punten en veranderingen Samenvatting van de mede op de voorlopige voorzieningen/ provisionele tussenvonnissen toepasselijke algemene regeling van de art. 208 en 209 Rv, alsmede art. 232 lid 2 sub b Rv De mogelijkheid van voorlopige voorzieningen/provisionele tussenvonnissen in kantonzaken De mogelijkheid van voorlopige voorzieningen/provisionele tussenbeschikkingen in rekestzaken De gewaarborgde tussentijdse hogere voorziening van voorlopige voorzieningen /provisionele tussenvonnissen of provisionele tussenbeschikkingen Een speciaal regime van schorsende werking Zekerheidstelling voor proceskosten, de cautie, art. 224 Rv Algemene inleidende opmerkingen Overzicht van de nieuwe regelgeving Te signaleren punten en veranderingen Samenvatting van de mede op de cautie toepasselijke algemene regeling van de art. 208 en 209 Rv, alsmede art. 232 lid 2 subbrv Het tijdstip van het instellen van de vordering tot het stellen van een cautie; art. 224 lid 3 Rv De cautie en het erkennen van rechtsmacht De restricties van het eerste lid van art. 224 Rv 176 XIII

9 De restricties van het tweede lid van art. 224 Rv Schorsing en hervatting van het burgerlijk proces op de gronden vermeld in de art Rv Algemene inleidende opmerkingen; de aanduiding incidentele schorsing Overzicht van de nieuwe regelgeving Te signaleren punten en veranderingen (Incidentele) schorsing van rechtswege; art. 226 Rv Overige gronden voor incidentele schorsing Akte ter rolle naast betekening van de incidentele schorsing in art. 225 lid 2 Rv De vernieuwde regelingen in de art. 227 en 228 Rv met betrekking tot de hervatting van het proces na de (incidentele) schorsing Afbreking van de instantie, art Rv Algemene inleidende opmerkingen Overzicht van de nieuwe regelgeving Te signaleren punten en veranderingen Doorhaling op de rol, of wel royement, met inbegrip van ambtshalve royement; art Rv Afstand van instantie; art. 249 en 250 Rv Verval van instantie; art Rv 182 Hoofdstuk 9 De voorlopige voorziening P. Vlaszvinkel 9.1 Inleiding Wet en regelgeving, enkele karakteristieken Kort geding Geen constitutieve of declaratoire uitspraken Informele procesvoering, verschillen met de bodemprocedure Absolute en relatieve bevoegdheid Spoedeisend belang Verschijnen in kort geding: in persoon of vertegenwoordigd door gemachtigde/procureur? De kantonrechter als voorzieningenrechter De rechtspleging in kort geding Dagbepaling en termijn van dagvaarding De voorwaarden waaraan het exploot van dagvaarding dient te voldoen Foutieve aanzeggingen Substantierings- en bewijsaandraagplicht gelden ook in kort geding 193 XIV

10 Geen 'kortsluiten', geen wisselbepaling, geen verwijzing, bij 'ongeschikte' zaken Reconventionele vordering mogelijk Wijziging van eis mogelijk 'Inschrijving ter rolle' ook mogelijk voor de gedaagde na intrekking van het kort geding Verstek en zuivering van het verstek Verzet Uitvoerbaar bij voorraad verklaring ook ambtshalve Hoger beroep en cassatie TRIPs De voorlopige voorziening voor de duur van het geding ex art. 223 Rv 198 Hoofdstuk 10 De verzoekschriftprocedure in eerste aanleg N.J. Margetson 10.1 Enige inleidende opmerkingen Ontwikkeling van de huidige verzoekschriftprocedure Wanneer is de verzoekschriftprocedure van toepassing? Waarom het onderscheid tussen dagvaarding/verzoekschrift? Soorten verzoekschriftprocedures Verkeerde keuze tussen dagvaarding of verzoekschrift Kwalificeerbaar als verzoekschrift of dagvaarding? Art. 69 en misbruik van procesrecht Bewust indienen van een verkeerd inleidend processtuk ter besparing van kosten Bewust indienen van een verkeerd inleidend processtuk i.v.m. tijdnood Toepasselijkheid van de algemene regeling voor verzoekschriftprocedures Algemene voorschriften voor procedures van belang voor de verzoekschriftprocedure Art. 261: De algemene bepaling Absolute en sectorale bevoegdheid van de rechter Zaak bij absoluut onbevoegde rechter aanhangig gemaakt Sectorale onbevoegdheid Wijze van deelneming aan de zaak De belanghebbende Wijze van deelneming Relatieve bevoegdheid van de rechter De Veegwet 211 XV

11 Verzoekersforum Andere fori Nevenzittingsplaatsen Besluit nevenvestigings- en nevenzittingsplaatsen Besluit nevenvestigings- en nevenzittingsplaatsen/ dagvaardingsprocedure Art. 41 RO: Verzoekschriftprocedure Oproeping Verloop van de procedure De inhoud, ondertekening en indiening van het inleidend verzoekschrift (art. 278 Rv) Ondertekening van het inleidend verzoekschrift Ontbreken van substantieringsplicht verzoekschriften Het opmaken van een proces-verbaal (art. 279 lid 4 Rv) Als indiening van het verzoekschrift niet door een procureur hoeft te geschieden (art. 280 Rv) Het verzoekschrift is ten onrechte niet door een procureur ingediend (art. 281 Rv) De indiening van een verweerschrift (art. 282 Rv) De vermindering, verandering of vermeerdering van het verzoek (art. 283 Rv) Het bewijsrecht (art. 284 Rv) De inhoud en ondertekening van de beschikking (art. 287 Rv) Model verzoekschrift: Echtscheiding op gemeenschappelijk verzoek 223 Hoofdstuk 11 Rechtsmiddelen C. van den Berg-Smit en D.H.S. Hulsewe 11.1 Inleiding Gewone rechtsmiddelen Verzet Hoger beroep Algemeen Hoger beroep in dagvaardingsprocedures Hoger beroep van tussenvonnissen Bindende eindbeslissing en deelvonnis Hoger beroep in verzoekschriftprocedures Overgangsrecht De toekomst van het hoger beroep Cassatie Cassatie in het belang der wet 239 XVI

12 11.3 Buitengewone rechtsmiddelen Derdenverzet Herroeping 241 Hoofdstuk 12 Alternatieve geschillenbeslechting J.G.J. Rinkes en ]-}. Groeneveld 12.1 Inleiding ADR of overheidsrechter? Arbitrage Algemeen De arbitrageovereenkomst Mediation /conflictbemiddeling Algemeen Wat is mediation? Schikken en mediation Heeft mediation altijd zin? Wanneer geen mediation? De privacy Tijd en kosten Informatie en verwijzing Mediation naast de rechterlijke macht Is er een rol voor een rechtsbijstandverlener/advocaat? Justitie en mediation in de toekomst Past mediation binnen de doelen van het civiele proces? Conclusie Klachten en ruchtrechtspraak Algemeen Bindend advies en erkende geschillencommissies Europese ontwikkelingen Geschillenbeslechting Alternatieve en consensuele geschillenbeslechting Groenboek alternatieve wijzen van geschillenbeslechting Rechtsbijstand en access-to-justice Groenboek rechtsbijstand Richtlijn rechtsbijstand Justitieel netwerk Procesvoering over geringe vorderingen Inbreukprocedures inzake consumentenbelangen 263 XVII

13 Hoofdstuk 13 Executie- en beslagrecht AW. Jongbloed 13.1 Inleiding 13.2 Algemeen 13.3 Executie en executoriale titel 13.4 Doel en functie van een beslag 13.5 Categorieen beslagen, de uitwerking daarvan en beslagfasen 13.6 De bescherming van de bij een beslag betrokkenen 13.7 Gedwongen ontruiming 13.8 Lijfsdwang 13.9 Dwangsom Karakterisering Reikwijdte 'De rechter' Procespartijen Onmogelijkheid te presteren Overige onderwerpen betreffende de dwangsom Bijzondere onderwerpen Jurisprudentieregister Trefwoordenregister Artikelenregister XVIII