Commissie besturen en organiseren Vergaderdatum 12 november 2014 Onderwerp. Besluitvormend nee

Transcriptie

1 Voorstel voor Commissie besturen en organiseren Vergaderdatum 12 november 2014 Onderwerp Visie op innovatie en instellen innovatiefonds Agendapunt 4 Kenmerk B2014/u331 Portefeuillehouder/Aandachtsveldhouder J. van Hoek Opsteller/indiener J. Langenhof j.langenhof@vechtstromen.nl / T. Voskamp t.voskamp@vechtstromen.nl W. Wassink Aard voorstel Vertrouwelijkheid Besluitvormend nee Reacties commissies waterketen, watersysteem, besturen en organiseren 12 november 2014 Besluit algemeen bestuur 26 november 2014 I. Voorstel Samengevat wordt voorgesteld: 1. de visie op innovatie waterschap Vechtstromen vast te stellen; 2. voor de lopende bestuursperiode een innovatiefonds in te stellen en daarin te storten; 3. in de begroting 2015 een onttrekking op te nemen van k 100 vanuit de bestemmingsreserve innovatiefonds. Over de aanwending hiervan wordt achteraf verantwoording afgelegd aan de commissie Besturen en Organiseren; 4. dit voorstel te agenderen voor de commissie besturen en organiseren II. Inleiding Vanuit de visie op het Waterschap 2020 is in het bestuursakkoord van het waterschap Vechtstromen een aantal forse ambities opgenomen. Deze ambities kunnen we niet bereiken met de huidige aanpak. Hiervoor is het nodig dat we onze taken slimmer, sneller en goedkoper uitvoeren. Voor alle taakvelden in onze organisatie betekent dit dat we gespitst moeten zijn op het inslaan van nieuwe, innovatieve wegen. Het kan daarbij gaan om (natuur)technische en technologische innovaties, maar het betreft ook het aanpassen van onze organisatie (sociale innovatie). De noodzaak om te innoveren is in lijn met het bestuursprogramma waarin wordt vermeld dat we een duurzame, innovatieve en lerende organisatie willen zijn, die samen met de partners en belanghebbenden de ambities bepaalt, waarbij maatschappelijk belang en goed werkgeverschap centraal staan. De behoefte tot innovatie komt niet alleen vanuit het bestuursakkoord en bestuursprogramma, maar is in alle lagen van de organisatie waarneembaar. Nu al komen medewerkers regelmatig met innovatieve ideeën. Daarnaast wordt in eenheids- en pagina 1 /6

2 directieverband nagedacht over de verbetering van het werk. Terugblikkend zien we ook dat we de afgelopen jaren flinke stappen hebben gezet op het innovatiepad. Zo slagen we er vaak in om genoeg partners bij elkaar te krijgen om een innovatie te gaan uitvoeren en nemen we innovaties vaak mee in lopende projecten. Visie op innovatie Het waterschap Vechtstromen heeft besloten om een visie op innovatie op te stellen om de innovatiekracht verder te versterken en om het innovatievermogen te vergroten. In de visie staat verwoord hoe het waterschap aankijkt tegen innovatie met als vertrekpunt onze wateropgaven. De veelheid aan opgaven waar we als Vechtstromen aan werken laat zich samenvatten in vier majeure uitdagingen. 1. klimaatverandering, 2.functiebediening, 3. waterkwaliteit en 4. financiering van het waterbeheer. We willen en kunnen deze uitdagingen niet alleen oppakken. Samenwerking tussen overheden, kennisinstellingen en bedrijfsleven in innovatietrajecten wordt betiteld als de gouden driehoek. Een ideaalverband om de maatschappelijke waarde van een innovatie daadwerkelijk tot ontwikkeling te brengen. Door de toenemende aandacht voor burgerinitiatieven wordt aan deze driehoek steeds vaker de energieke samenleving toegevoegd. Daarmee krijgt de dynamiek een extra dimensie. In welk samenwerkingsverband ook geïnnoveerd wordt, zodra het om wat grotere ontwikkelingen gaat is een individueel waterschap al snel te klein om de rol optimaal te vervullen. Reden om in Rijn Oost, STOWA verband en in Unieverband de samenwerking te organiseren. In 2013 heeft de Unie van Waterschappen een zevental innovatiethema s benoemd. De zogenaamde koploperthema s. Veiligheid, Zoet/Zout, Digitale delta, Watertechnologie, Klimaatactieve stad, Building with Nature en Sociale innovatie. Alle innovatieve trajecten bij de waterschappen kunnen onder deze zeven thema s geplaatst worden. Innovatie in de waterschapssector krijgt door deze clustering massa in gesprekken met EU, Rijk, provincies, kennisinstellingen en brancheorganisaties. Binnen het palet van de zeven innovatiethema s richt Vechtstromen zich op vier thema s. Deze thema s zijn direct te koppelen aan onze majeure uitdagingen in het regionale waterbeheer. Bovendien maakt deze keuze het mogelijk om binnen en buiten de organisatie een duidelijk verhaal te vertellen waarom Vechtstromen inzet op innovatie. Om het verhaal aansprekend te houden vergt dit continue afstemming tussen wat wij uitdragen en de ontwikkelingen in onze omgeving. Onze innovatiethema s Building with Nature (BwN) Vechtstromen heeft als strategisch doel in het bestuursprogramma staan: Samen zorgen voor een veilige leefomgeving met de juiste hoeveelheid water van een goede kwaliteit met inachtneming van de natuurlijke kenmerken van het systeem. Eén van de manieren waarop daaraan invulling wordt gegeven is BwN. BwN is een aanpak waarbij gebruik wordt gemaakt van de natuurlijke kenmerken van het systeem en van natuurlijke processen om doelen te realiseren. Een andere manier van inrichten en onderhoud waarbij de natuur meer de kans krijgt en deels het werk voor ons doet. Duurzamer en waarschijnlijk in een aantal gevallen goedkoper. Te denken valt aan processen als zandsuppletie, erosie, inbrengen of toestaan van dood hout in beken, het benutten van vegetatie als natuurlijke, groene stuwen en aangepast onderhoud zodat KRW doelen bereikt worden door meer en betere watervegetatie in plaats van de aanleg van natuurvriendelijke oevers. Klimmaatactieve Stad (KAS De Klimaatactieve Stad, kortweg KAS, is een beweging die een wezenlijke bijdrage wil leveren aan een leefbare stad waarin goed met water en klimaat wordt omgegaan. Een stad waar kelders niet onderlopen, de hitte binnen de perken blijft en slimme groene en blauwe infrastructuren de stad gezond houden. Dat doen we niet alleen door op de pagina 2 /6

3 effecten van klimaatverandering te anticiperen, maar ook door actief bij te dragen aan het tegengaan van die klimaatverandering. Door het ondertekenen van de Intentieverklaring Ruimtelijke Adaptatie van het Deltaprogramma en de Intentieverklaring KAS IJssel- Vechtdelta hebben we het thema breed verankerd naar landelijke en regionale partijen.we dragen bij aan het organiseren van een TEDxZwolle Climate Active Cities geven we bekendheid aan het thema bij partners, bedrijven en burgers. Door uitvoering van projecten met gemeenten proberen we de toekomstige herinrichting van steden en woonwijken KAS-proof te maken. Over de voorbeelden communiceren we actief via verschillende (sociale) media ( Watertechnologie Technologische innovatie omvat de ontwikkeling van nieuwe technologie voor de zuivering van afvalwater en voor de verwerking van zuiveringssslib. De doelen van technologische innovatie zijn kostenreductie en energiebesparing (doelmatigheid) en betere zuivering van afvalwater (bv verwijdering van microverontreinigingen). Technologie ontwikkeling gebeurt doorgaans samen met andere partijen (kennisinstellingen en bedrijven) en vaak (bij voorkeur) onder de vlag van de Stowa. Een mooi voorbeeld is de ontwikkeling van de Nereda technologie op de zuivering in Vroomshoop. Uit deze praktijkinstallatie komt nog steeds veel kennis die bruikbaar is bij de vermarkting van de Nereda technologie in het buitenland. Doordat er verschillende Nereda installaties in het buitenland verkocht zijn, zullen de kosten van de Nereda ontwikkeling zich voor een belangrijk deel terugverdienen door licentie inkomsten die ook naar de Stowa worden afgedragen. Andere voorbeelden zijn: membraan bioreactoren die op praktijkschaal zijn getest en toegepast en de doorontwikkeling van de anammox technologie voor toepassing op verdund afvalwater bij lage temperatuur. Sociale innovatie Om onze strategische doelen te kunnen bereiken, is in het bestuursprogramma gekozen voor een open, transparante aanpak: samen met partners visies tot stand brengen en resultaten bereiken. Om dat te kunnen doen, is sociale innovatie bij Vechtstromen een voorwaarde. Om medewerkers maximaal te laten presteren in een netwerksamenwerking moeten organisaties gaan werken met een ander organisatiemodel, waarbij de medewerker centraal staat. Online platformen kunnen daarbij helpen doordat dwars door grenzen en hiërarchieën kennis uitgewisseld en teams gevormd kunnen worden rond thema s, dossiers, casussen en dergelijke. Samenwerking verloopt zo steeds meer organisch of fluïde. Op die manier kan de juiste kennis uit alle delen van de overheid bij elkaar worden gebracht. Maar dit vraagt dus een nieuwe manier van werken, verbindend werken zoals we dat in de Visie 2020 van Vechtstromen hebben genoemd. Innovatiestrategie Om innovatie te borgen in de organisatie is een innovatiestrategie inclusief een innovatieprogramma nodig. In 2015, als de doorontwikkeling van de ambtelijke organisatie is doorgevoerd, zal u een breed gedragen innovatiestrategie worden aangeboden. In de innovatiestrategie zal het kader van de visie op innovatie verder worden uitgewerkt. Het fundament zal gelegd worden in projecten, beleid en dagelijks beheer. Daar komen de kansen naar voren om te innoveren. Om op verschillende niveaus goed te kunnen sturen op de inzet van mensen en middelen ten behoeve van de ontwikkeling van de innovatiethema s dient een sturings- verantwoordingsstructuur vorm te krijgen. Benutting van het fonds, het fundament in projecten, inbedding in beleid en dagelijks beheer, alsmede het effect van de aandacht voor innovatie op de realisatie van de strategische doelen wordt daarmee zichtbaar. Innovatiefonds pagina 3 /6

4 Willen we de volgende stap zetten en ons ontwikkelen tot een innovatieve en lerende organisatie, dan zijn meer financiële middelen nodig. Voorgesteld wordt om voor de lopende bestuursperiode een innovatiefonds in te stellen en om daarin te storten. Uit dit fonds kunnen kansrijke innovatieve initiatieven worden gestimuleerd. Bepaald moet worden welke initiatieven voor financiering uit dit fonds in aanmerking komen. Wanneer we een duidelijk belang zien om een innovatieve ontwikkeling vorm te geven vanuit een uitdaging waar we voor staan zal een risicobenadering met bijpassende fasering worden toegepast. Criteria hiervoor worden uitgewerkt in een op te stellen innovatiestrategie. Daarnaast wordt onderzocht of een deel van het budget uit het innovatiefonds als revolving fund kan worden ingezet: Bij een revolving fund vloeien de netto opbrengsten uit de innovaties weer terug in het fonds. Onttrekking uit het innovatiefonds Om meteen slagvaardig te kunnen zijn wordt u gevraagd in de begroting 2015 alvast een bedrag van uit dit fonds beschikbaar te stellen waarbij verantwoording achteraf aan de commissie Besturen en Organiseren zal plaatsvinden. III. Beoogd effect Door het instellen van het innovatiefonds wordt adequaat gereageerd op kansen, mogelijkheden en behoeften die zich voor doen rond innovatieve ontwikkelingen ten behoeve van de strategische doelen. Doelen die direct afgeleid zijn van het beoogde maatschappelijk effect: een leefbare omgeving voor mens, dier en plant. Hierdoor draagt het innovatiefonds ook bij aan de bestuurlijke doelstelling om samen met partners van Vechtstromen de waterdoelen op een kosteneffectieve manier te realiseren. Bovendien draagt het hebben van een fonds bij aan het interne en externe beeld dat het waterschap Vechtstromen innovatie serieus neemt als middel om de waterschapstaak te ontwikkelen. IV. Argumenten Innovatie helpt om onze beheertaak nu en in de toekomst tegen maatschappelijk acceptabele kosten uit te voeren. We kunnen kansen benutten om met onze taakuitoefening maatschappelijke meerwaarde te creëren, adequaat reageren op ontwikkeling is daarvoor een voorwaarde. Waterschappen werken aan een innovatieve imago. Naast aansprekende projecten wordt het hebben van een fonds wordt daarbij vaak als één van de graadmeters gebruikt. Onze omgeving verandert voortdurend en in een snel tempo; dat dwingt tot een organisatie die zich continue moet verbeteren en moet blijven leren. Door een fonds krijgen meer medewerkers in de organisatie kansen om innovatieve ontwikkelingen te initiëren. Innovatie krijgt daarmee een impuls. V. Risico s en kanttekeningen Voor de toekenning van delen uit het budget aan innovatieve ontwikkelingen is het belangrijk dat er een goed afwegingssysteem wordt ontwikkeld. Dit afwegingssysteem krijgt vorm in de op te stellen innovatiestrategie. Door uit te gaan van een systeem in plaats van criteria wordt voorkomen dat kansrijke, dan wel kansloze innovatieve ontwikkelingen gehonoreerd of afgewezen worden door rigide gebruik van enkele afwegingscriteria. Werken met een dergelijk systeem in het beheer van een fonds en de omgang met de verantwoordelijkheden voor het functioneren daarvan is nieuw voor Vechtstromen. VI. Financiën De bestemmingsreserve innovatiefonds van M 1,0 (opgedeeld in k 500 voor watersysteembeheer en k 500 voor zuiveringsbeheer) kan als volgt worden gevormd. Dit wordt geeffectueerd bij de 2e begrotingswijziging pagina 4 /6

5 Het onderdeel bestemmingsreserve innovatiefonds watersysteembeheer kan worden gevormd door de vrijvallende exploitatiemiddelen baggeren van k te bestemmen naar enerzijds k 500 bestemmingsreserve innovatiefonds watersysteembeheer en dat er k 883 wordt toegevoegd aan de bestemmingsreserve projecten. Het onderdeel bestemmingsreserve innovatiefonds zuiveringsbeheer kan worden gevormd doordat er in de huidige begroting reeds een bestemmingsreserve innovatiefonds zuiveringsbeheer is van k 361. De resterende k 139 wordt gevormd via een overheveling van de bestemmingsreserve brede heroverweging zuiveringsbeheer naar de bestemmingsreserve innovatiefonds zuiveringsbeheer. Voorgesteld wordt om in de begroting 2015 een onttrekking op te nemen van k 100 vanuit de bestemmingsreserve innovatiefonds. Over de aanwending hiervan wordt achteraf verantwoording afgelegd aan de commissie Besturen en Organiseren. VII. Communicatie De keuze voor 4 innovatiethema s maakt het mogelijk om binnen en buiten de organisatie een duidelijk verhaal te vertellen waarom Vechtstromen inzet op innovatie. De innovatievisie is na vaststelling openbaar en kan gebruikt worden voor communicatie naar stakeholders. VIII. Uitvoering De op te stellen innovatiestrategie zal begin 2015 worden geagendeerd in het db om vervolgens aan de commissie Besturen en Organiseren te worden aangeboden. Het innovatiefonds en de onttrekking hieruit zal na besluitvorming in het AB van 26 november 2014 beschikbaar zijn. IX. Bijlage(n) Innovatievisie waterschap Vechtstromen. pagina 5 /6

6 Besluit visie op innovatie Kenmerk: B2014/u331 Het algemeen bestuur van het waterschap Vechtstromen; gezien het advies van 28 oktober 2014; gelet op artikelen 56 en 77 van de Waterschapswet, BESLUIT 1. de visie op innovatie waterschap Vechtstromen vast te stellen; 2. voor de lopende bestuursperiode een innovatiefonds in te stellen en daarin te storten; 3. in de begroting 2015 een onttrekking op te nemen van k 100 vanuit de bestemmingsreserve innovatiefonds. Over de aanwending hiervan wordt achteraf verantwoording afgelegd aan de commissie Besturen en Organiseren; 4. dit voorstel te agenderen voor de commissie besturen en organiseren Aldus vastgesteld in de vergadering d.d. 26 november Het algemeen bestuur voornoemd, dr. S.M.M. Kuks, watergraaf drs. O. Dijkstra, secretaris pagina 6 /6