BREDA. Bredase economie presteert nog goed in 2011, 2012 wordt spannend jaar

Transcriptie

1 Bredase economie presteert nog goed in 2011, 2012 wordt spannend jaar In schijnbare tegenstelling met al het negatieve economische nieuws heeft de Bredase economie in 2011 op verschillende onderdelen goed gepresteerd. De werkloosheid is laag, de werkgelegenheid is nog licht toegenomen en het inkomensniveau is hoog. De dynamiek van de economie is groot, Bredanaars worden steeds ondernemender en ondanks dat er ook in Breda sprake is van leegstand, is de opname van kantoren en bedrijfsruimten in 2011 flink toegenomen belooft een spannend jaar te worden voor de Bredase economie. Onder Bredase consumenten en producenten neemt de onrust toe. De verslechtering van de landelijke economie zal naar verwachting ook zijn weerslag hebben op de Bredase economie, waarbij rekening gehouden moet worden met een afname van het aantal banen en een toename van de werkloosheid. Positief voor Breda blijven het aantrekkelijke vestigingsklimaat en het goed opgeleide arbeidaanbod. Al met al komt de Economische Barometer Breda voor 2012 uit op een voorzichtige 6. CRISIS LICHTE KRIMP NUL Economische Barometer Breda GROEI LICHTE GROEI BLOEI BREDA ECONOMISCHE 2012 BAROMETER 1

2 De Nederlandse economie: Terugval economische groei in 2012 De Rabobankvisie op 2012 laat zien dat het herstel van de Nederlandse economie in 2012 doorzet, maar in een aanzienlijk trager tempo dan in Ons land heeft sinds de tweede helft van 2011 niet alleen te kampen met een afvlakkende wereldhandelsgroei, maar de overheid gaat vanaf 2012 ook fors bezuinigen. De werkgelegenheid daalt iets. Alleen in de zorg zet de stijging van de werkgelegenheid door, voornamelijk als gevolg van de vergrijzing. Daarnaast begint de schuldencrises in de Eurozone in steeds sterkere mate haar weerslag te krijgen op het consumenten- en ondernemersvertrouwen. In deze barometer wordt het beeld geschetst van de Bredase Economie. Daarnaast gaat er speciale aandacht uit naar het thema duurzaamheid. VNO-NCW noemt duurzaamheid een gouden kans voor de Nederlandse economie. Daarmee biedt duurzame economie ook in deze onzekere economische tijden kansen voor de ondernemers. De studenten van de Avans AMBM opleiding hebben onderzoek gedaan naar de mate van het duurzaamheidsdenken onder Bredase en West-Brabantse ondernemers en consumenten. Daaruit blijkt dat er nog heel wat winst valt te behalen. Willem-Peter Kriek, directievoorzitter Rabobank Breda: Onze klanten willen onafhankelijk en volwaardig deelnemen aan het economische verkeer. Wij helpen hen daarbij. Met ondernemers bespreken we vroegtijdig kansen en risico s op economisch, sociaal en milieugebied. We stimuleren innovaties en bieden producten en diensten die bijdragen aan een duurzame ontwikkeling van welvaart en welzijn. Rabobank behoort hiermee tot de top van meest duurzame banken wereldwijd. Zeer lichte groei van de Bredase werkgelegenheid Bron: O&I, Vestigingenregister 2011 In de periode is de werkgelegenheid in Breda gegroeid met 150 banen, oftewel 0,1%. De werkgelegenheid komt daarmee op banen. In het voorgaande jaar was er nog een daling zichtbaar van het aantal banen maar daar is in 2011 een einde aan gekomen. De groei van de werkgelegenheid wordt vooral veroorzaakt door de toename van het aantal uitzendbanen. Ook in de regio West-Brabant was de groei van de werkgelegenheid met 0,2% minimaal. Nog altijd een toename van het aantal vestigingen In de periode is het aantal vestigingen met 396 toegenomen (3%). Daarmee komt het aantal vestigingen in 2011 op Vanaf 2000 is er al een stijgende trend zichtbaar van het aantal vestigingen. In de afgelopen 11 jaar is het aantal vestigingen met 55% toegenomen. ECONOMISCHE BAROMETER BREDA 2012 Banengroei vooral door toename eenmansbedrijven Verdeling en Ontwikkelingen per grootteklasse voor de periode De trend van de afgelopen jaren is 1wp 2-9 wp wp wp >=250 wp dat er steeds meer eenmansbedrijven Aantal banen 2011 Aantal vestigingen 2011 Banenontwikkeling Vestigingsontwikkeling Bron: O&I, Vestigingenregister % 7% % -2% % -4% % 1% % 2% op de markt komen en dat de grote bedrijven (>250 werkzame personen) steeds groter worden. Van de totale banengroei in de periode is 62% toe te schrijven aan de opkomst van de eenmansbedrijven. De bedrijven met werkzame personen kenden in de periode een werkgelegenheidsgroei van 27%. Deze trend is ook zichtbaar in de regio West-Brabant. 2

3 Meer banen dankzij zorg en detailhandel Gezondheids- en welzijnszorg Detailhandel Groothandel Advisering en onderzoek Onderwijs Openbaar bestuur en overheid In Breda is de gezondheidsen welzijnszorg de grootste sector met ruim banen. In de periode is deze sector Industrie gegroeid met 556 banen. Overige zakelijke dienstverlening Vervoer en opslag Ook de detailhandel kende Bouwnijverheid met 514 banen een sterke Horeca groei. Financiële instellingen Cultuur, sport en recreatie Deze sterke toename Informatie en communicatie wordt vooral veroorzaakt Overige dienstverlening door de werkgelegenheidsgroei bij woon-winkels en Landbouw Nutsbedrijven Verhuur en handel van onroerend goed supermarkten De industrie kende een Bron: O&I, Vestigingenregister 2011 afname van 381 banen (6%). Een kwart van de Bredase eenmansbedrijven houden zich bezig met advisering, onderzoek en specialistische zakelijke dienstverlening. In het afgelopen jaar zijn er meer eensmansbedrijven op de Bredase markt verschenen op het gebied van gezondheidszorg en onderwijs. De belangrijkste werkgevers in de regio West-Brabant zijn in 2011 de sectoren industrie ( banen, 15,0%), de gezondheids- en welzijnszorg ( banen, 14,8%), detailhandel ( banen, 9,9%) en groothandel ( banen, 9,4%). Cees Meeuwis, wethouder Werk en Ondernemen: Ik zie voor Breda en de regio mooie kansen, onder andere voor de economische topsectoren zoals Maintenance, Logistiek en Biobased Economy. Kansen die vragen om visie en durf om duurzame keuzes te maken, die bijdragen aan de economisch waarde van onze stad en de regio. Een duurzame strategie is belangrijk voor een sterker bedrijfsleven. Het levert ondernemers kostenbesparing op en goodwill van kritische consumenten en burgers. Veel eenmansbedrijven actief in de Creatieve industrie Binnen de creatieve industrie zijn in Breda bijna mensen werkzaam die evenredig zijn verdeeld over de 3 categorieën; media en entertainment (bijvoorbeeld podiumkunst en uitgeverijen), kunst- en cultuur erfgoed (schrijven en overige scheppende kunst en musea en kunstgalerieën) en de creatieve zakelijke dienstverlening (reclamebureaus en de architecten). Binnen de creatieve industrie is het grootste gedeelte (87%) van het aantal % eenmansbedrijf vestigingen eenmansbedrijven. Aantal Aantal werkzame vestigingen personen Deze groep vertegenwoordigt bijna Media & entertainment Kunst- en Cultuur Erfgoed Creatieve zakelijke dienstverlening 86% 90% 83% 39% 51% 51% 40% van de werkgelegenheid. De meeste eenpersoonsbedrijven zijn actief binnen de reclamebranche. Bron: O&I, Vestigingenregister 2011 Nog altijd een groei in de Hospitality sector De sector hospitality is een verzamelnaam voor de sectoren; detailhandel, horeca, gezondheid, cultuur, sport en recreatie en overige dienstverlening. In 2011 zijn er in Breda ruim banen in de hospitality sector en de werkgelegenheid in deze sector is in de periode toegenomen met 24%. De verwachting is dat met de toenemende vergrijzing de werkgelegenheid binnen deze sector de komende jaren nog sterker zal toenemen. Handel en logistiek belangrijke sector voor Breda en de regio Dinalog vormt het kenniscentrum voor de logistieke sector en is daarmee een aanjager voor ontwikkelingen en innovaties binnen de sector. Door de komst van Dinalog wordt de logistieke sector nog sterker op de kaart gezet. In Breda is 12% (11.882) van de werknemers werkzaam binnen de handel en logistieke sector, die kan worden verdeeld over de sector groothandel (63%), vervoer over land, water en lucht (23%) en diensten voor het vervoer (14%). De groothandel kent vanaf 2009 een daling van de werkgelegenheid terwijl bij de andere twee categorieën er juist een lichte toename zichtbaar is. In de regio West-Brabant is 13% van de werkgelegenheid werkzaam binnen de logistieke sector. 3

4 Arbeidsmarkt Breda Werkloosheid daalt nog in 2011, maar stijgt in 2012 Het aantal werklozen bedraagt eind personen. De Bredase werkloosheid daalt in 2011 met 800 personen, met uitzondering van de jeugdwerkloosheid. Deze stijgt vanaf juli De Bredase werkloosheid is eind % lager dan eind Op regionaal niveau stijgt het aantal werklozen vanaf oktober De werkloosheid daalt ten opzichte van 2010 met 8%. Vanaf i 2011 is een toename van de kortdurende werkloosheid zichtbaar (< 6 maanden werkloos). Dit duidt op een toename van de instroom van nieuwe werklozen. Kengetallen arbeidsmarkt Breda Groei Groei (%)2011 (%)2012 Werkgelegenheid ,1% -0,5% Beroepsbevolking ,4% 0,7% Werkloosheid (NWW) % 26% Werkloosheid-% 5,6% 5,5% 4,5% 3,6% 4,4% 4,4% 4,5% 5,6% 01,% 1,1% Bron: CBS, CPB, UWV werkbedrijf, bewerking O&I Gemeente Breda Werkloosheidspercentage 7,0 5,0 3,0 1, * 2012* Gemeente Breda West-Brabant Het CBS meet eind 2011 een werkloosheid van 5,4%. Het CPB voorziet in haar prognoses van ember 2011 een landelijke toename van de werkloosheid tot 6,5% van de beroepsbevolking in Wordt deze ontwikkeling doorgetrokken naar Breda, dan komt het Bredase werkloosheidsniveau in 2011 uit op 4,5% en in 2012 op 5,6%. Bron: CBS, CPB, UWV werkbedrijf, bewerking O&I Gemeente Breda ECONOMISCHE BAROMETER BREDA 2012 Arbeidsmarkt is minder gespannen en blijft ruim Een gezonde verhouding op de regionale arbeidsmarkt tussen vraag en aanbod werkt positief door op de regionale bedrijvigheid. In de periode was sprake van een overspannen arbeidsmarkt. De krapte op de ontstane vacatures werklozen (NWW) Bron: CBS, CPB, UWV werkbedrijf, bewerking O&I Gemeente Breda arbeidsmarkt in Breda was tot en met 2007 toegenomen. Vanaf halverwege 2008 werd de ontwikkeling tegengesteld. Enerzijds nam de omvang van de werkloosheid sterk toe en anderzijds nam het aantal vacatures in twee jaar tijd fors af (-67%). Vanaf 2009 is sprake van een ruimere arbeidsmarkt. Het afgelopen jaar bleef de arbeidsmarkt wederom ruim, ondanks een beperkte toename van aantal vacatures en een lichte daling van de werkloosheid. Ook in 2012 blijft de Bredase arbeidsmarkt ruim. Het aantal vacatures neemt in 2012 nauwelijks toe en de werkloosheid stijgt met 23%. Toch blijft in een beperkt aantal specifieke deelsegmenten, zoals bijvoorbeeld in de technische beroepsgroepen, sprake van arbeidsmarktfricties. Beroepsbevolking daalt in Door hogere arbeidsparticipatie toename tot 2020 Tussen 2000 en 2008 stijgt de Bredase beroepsbevolking gemiddeld met 1,5% per jaar tot 85 duizend personen. Door de minder gunstige arbeidsmarkt is in 2010 de beroepsbevolking gedaald met 2,4% tot 83 duizend personen. Vooral het ontmoedigingseffect is hier debet aan (men was minder optimistisch over het vinden van een baan). prognose 4

5 Breda regio West-Brabant Tot medio 2020 wordt een behoorlijke toename van de beroepsbevolking verwacht. Vooral de hogere arbeidsparticipatie van vrouwen zorgt voor een toename van de beroepsbevolking. Het aantal vrouwen in de Bredase beroepsbevolking stijgt tot 2020 met 11%. Op regionaal niveau neemt de beroepsbevolking nauwelijks meer toe en zal vanaf 2020 gaan krimpen. Bron: CBS, CPB, ABF Research, bewerking O&I Gemeente Breda Stijging 45-plussers tot 2020 De arbeidsmarkt gaat de komende tijd ingrijpend veranderen. De komende jaren vergrijst de beroepsbevolking, waarbij het aantal jongeren nauwelijks toeneemt. Tot wordt met name een stijging zichtbaar in de leeftijdscategorie jaar. Het aantal personen neemt hier tot 2020 toe met 14% ( personen) Na 2020 is het effect van de babyboom-generatie voorbij en daalt het aandeel ouderen in de jaar jaar jaar beroepsbevolking tot 39% in Bron: CBS, CPB, ABF Research, bewerking O&I Gemeente Breda Stijging van middelbaar en hoger opgeleiden De Bredase beroepsbevolking stijgt de komende jaren vooral bij middelbaar en hoger opgeleiden (+12%). Bij lager opgeleiden treedt een kleine daling op (- 6%). Medio 2020 is het aantal hoog opgeleiden met 18% gestegen. Het aantal mbo ers neemt met 7% toe. Hierdoor komt de omvang van het aantal hoog opgeleiden in 2020 voor het eerst boven het aantal personen met een mbo-niveau te liggen. Consumenten- en producentenvertrouwen Bredase producentenvertrouwen verslechtert in 2e helft van 2011 De onrust op de financiële markten en de voortdurende onzekerheid omtrent de schuldencrisis van de eurolanden hebben hun weerslag op de stemming van ondernemers. De landelijke stemming van industriële ondernemers verslechtert vanaf het 2e kwartaal 7,5 0 van De indicator staat vanaf 7,0 0 juli 2011 zelfs negatief (onder de 6,0). Deze ontwikkeling wordt bevestigd 6,5 0 door de afnemende groei van de 6,0 0 productie en de halvering van de omzet in de industrie. 5,50 5,0 0 Het producentenvertrouwen van de Bredase ondernemers laat een vergelijkbare ontwikkeling zien, Bron: Avans, AMBM alleen wordt de minder gunstige stemming pas in het 3e kwartaal van 2011 zichtbaar. De opgaande beweging van de afgelopen 4 metingen is in november 2011 omgezet in een dalende: De totaalscore van het producenten-vertrouwen komt uit op 5,9. Hiermee is de score lager dan in mei 2011 en ook nog eens lager dan een 6. n o v m e i n o v m e i n o v m e i n o v m e i n o v m e i n o v m e i n o v m e i n o v m e i n o v m e i n o v m e i n o v

6 Stemming daalt zowel in industrie, groothandel als zakelijke dienstverlening De daling van het Bredase producentenvertrouwen is zichtbaar in de drie onderscheiden sectoren. Hierbij scoort de industrie (5,7) nog wat slechter dan groothandel/vervoer (5,9) en zakelijke dienstverlening (5,8). De stemming in de industrie is meestal lager dan in de beide andere sectoren in de afgelopen jaren. De stemmingsdaling is in het derde kwartaal van 2011 groter bij groothandel /vervoer en zakelijke dienstverlening dan bij de industrie. De stemming bij de zakelijke dienstverlening is in november 2011 lager dan bij groothandel en vervoer, hetgeen vrij ongebruikelijk is. Verslechtering orderportefeuille en orderontvangst De verminderde stemming onder ondernemers wordt vooral bepaald door de lagere scores bij het huidig oordeel op de orderportefeuille en orderontvangst en bij het toekomstig oordeel op de prijsontwikkeling, totale markt en de voorraden. De industrie scoort op alle drie de fronten een onvoldoende. Bij de groothandel/ vervoer verslechtert de stemming met name bij de indicatoren bezettingsgraad en toekomst. Hier levert de beoordeling van de totale markt het laagste cijfer op. Producentenvertrouwen bezetting huidig toekomst nov-10 mei-11 nov-11 nov-10 mei-11 nov-11 nov-10 mei-11 nov-11 Industrie 5,6 6,1 5,8 5,9 6,3 5,9 5,7 6,3 5,4 Groothandel vervoer 6,4 6,1 5,9 6,3 6,9 6,1 5,9 6,3 5,7 Zakelijke Dienstverlening 6,3 6,5 6,1 6,0 6,5 5,8 6,2 6,5 5,8 Bron: Avans, AMBM Consumentenvertrouwen verder verslechterd Het vertrouwen van de consument is in ember 2011 verder gedaald. De landelijke indicator van het consumentenvertrouwen daalde in ember met 7 punten en kwam uit op -37. Tussen juli en oktober was er ook al IIIIIIIIIII IIIIIIIIIII IIIIIIIIIII IIIIIIIIIII IIIIIIIIIII Bron: CBS een grote daling van 21 punten zichtbaar. Zo n grote verslechtering in een korte periode heeft zich niet eerder voorgedaan. Het vertrouwen in het economisch klimaat ging verder onderuit. De koopbereidheid liep ook duidelijk terug. In ember waren de Nederlandse consumenten heel negatief over hun financiële situatie. Nooit eerder waren zij zo somber. Het vertrouwen in het economisch klimaat daalde in ember 2011 verder met 2 punten tot een waarde van -62. Consumenten maken zich in toenemende mate zorgen over de ontwikkeling van de werkloosheid in de nabije toekomst. Stemming consumentenvertrouwen Breda laag In ember 2011 is een eerste stemmingsmeting gehouden onder 940 Bredase consumenten. Deze indicator geeft voor Breda een somberder stemming dan landelijk. ECONOMISCHE BAROMETER BREDA Bron: O&I consumenten vertrouwen w.v. economisch klimaat Nederland Breda w.v. koopbereidheid De Bredase consumenten zijn duidelijk minder positief gestemd over hun koopbereidheid en zijn ook duidelijk somberder over het economisch klimaat. Het oordeel over de economische en financiële situatie voor de komende twaalf maanden is met een waarde van -69 ook behoorlijk negatief. 6

7 Duurzaamheidheid Breda Duurzaamheid heeft gaandeweg een bredere strekking gekregen dan de oorspronkelijke, puur ecologische betekenis. Naast goed rentmeesterschap over onze natuurlijke omgeving behelst duurzaamheid het behoud van welvaart en sociale samenhang en veiligheid. Deze sociale, economische en ecologische dimensies wordt aangeduid als Triple P: People, Planet en Profit (Rabobank, 2010). Profit: Breda kent gunstige condities voor economische duurzaamheid Bij de economische duurzaamheid gaat het om eigenschappen zoals opleidingsniveau, inkomensniveau en een aantrekkelijk vestigingsklimaat die er voor zorgen dat de welvaart in stand gehouden kan worden. Breda kent in vergelijking met andere steden een hoog opleidingsniveau van de werkgelegenheid. Het inkomensniveau van de inwoners van Breda behoort tot de hoogste van de referentiesteden. Dit heeft voor Breda als woonstad en voor de detailhandel positieve effecten. Paul Rüpp, voorzitter van de Raad van Bestuur van Avans Hogescholen: Avans Hogeschool leidt haar studenten op met een ondernemende houding, waarbij duurzaamheidsdenken centraal staat. Dat helpt ook het MKB de tijdgeest te verstaan en uit de Economische Barometer blijkt dat dat nog hard nodig is. De ondernemers geven Breda een hoge waardering met betrekking tot het vestigingsklimaat. Dit komt ook tot uiting bij het aantal grote boven-regionale locatiebeslissingen van bedrijven in Nederland. Breda en West-Brabant zijn het meest in trek na (de regio) Amsterdam. Duurzaam ondernemen in Breda beperkt zich nog tot het eigen bedrijf De MKB-ondernemers in Breda en de regio zien voordelen van duurzaam ondernemen. Het kan kostenbesparingen opleveren en een betere concurrentiepositie. In hun oriëntatie op MVO zijn zij echter duidelijk meer gericht op het eigen bedrijf dan op de omgeving (keten) van hun bedrijf. Bedrijven geven zichzelf gemiddeld een 6,2 als cijfer voor duurzame bedrijfsvoering. Als bedrijven zichzelf geen hoog cijfer geven (lager dan een 8) voor duurzaamheid dan is de meest genoemde reden hiervoor: hoge kosten versus baten en onvoldoende financieringsmogelijkheden. Hoewel er binnen het eigen MKB-bedrijf wel een gerichtheid is op duurzaamheid, vertaalt dit zich niet in een uitgeschreven MVO-beleid. Ondernemers zijn nog nauwelijks bezig met duurzame productontwikkeling en marktbewerking, duurzaam inkopen en aan vanuit de klant denken aan duurzaamheidsoplossingen. In samenwerking met de Stichting Stimular heeft de Gemeente Breda een Milieubarometer ontwikkeld, dat de milieuscore en milieukosten van een bedrijf eenvoudig en snel zichtbaar maakt. De afgelopen jaren is de Milieubarometer op verschillende projecten en met veel succes ingezet. De milieuwijzer Kansen bij Verkassen voor verbouwende en verhuizende bedrijven helpt ondernemers bij nieuwbouwen, verbouwen, renoveren en verhuizen. Deze online wegwijzer geeft snel inzicht in kansen voor duurzaamheid en kostenbesparing. People: Breda scoort positief op leefbaarheid Woningvoorraad Voorzieningen Veiligheid Sociale samenhang Samenstelling bevolking Breda Referentie gemeenten Bron: Ministerie Binnenlandse Zakken, Leefbaarometer Bij sociale duurzaamheid is het de samenstelling en de onderlinge verbondenheid van de bevolking die bepalend is in hoeverre onze samenleving in de huidige vorm kan blijven voortbestaan. Centraal thema binnen People is leefbaarheid. De leefbaarheid van Breda wordt positief beoordeeld (Leefbaarometer, 2011). Waar Breda vooral positief op scoort is de samenstelling van de bevolking en de voorzieningen. Het Bredase voorzieningenniveau is goed, maar minder dan in de andere steden De sociale samenhang is positief en hoger dan in vergelijkbare steden. Aandachtspunten zijn de woningvoorraad en veiligheid. 7

8 Aandacht voor duurzaamheid is nog beperkt Zowel bij bedrijven als consumenten is (bijna) altijd de aandacht voor duurzaamheid nog aarzelend. Bijna een kwart van de meestal wel soms (bijna) nooit respondenten geeft aan dat ze bij aankopen van producten en diensten rekening houden met duurzaamheid: op het gebied van wonen, woningonderhoud en reparatie houdt bijna de helft rekening met duurzaamheid. Bron: Avans, AMBM Bij mobiliteit (vervoer) en transport is dit 41% en bij toerisme, ontspanning, recreatie wordt relatief het minst rekening gehouden met duurzaamheid (25%). Op initiatief van de Gemeente Breda werken klimaattafels, samenwerkingsverbanden van burgers en ondernemers, aan de CO2-reductie in Breda. De klimaattafel Bestaande bouw gaat Bredase woningen per blok energiezuinig te maken. De klimaattafel Alliantie bedrijven Breda richt zich op het verduurzamen van het Bredase bedrijfsleven en werkt samen aan een compleet aanbod van bijvoorbeeld isolatie, LED-verlichting en zonnepanelen. Planet: Breda doet het beter op gasverbruik en CO 2 -uitstoot, maar slechter op aanwezigheid van natuur en landschap Bij ecologische duurzaamheid gaat het erom in hoeverre Breda beschikt over de kenmerken die nodig zijn om de ruimtelijke kwaliteit van de stad in stand te houden. Natuur en landschap zijn de primaire dragers van de ecologische duurzaamheid. Daarnaast is de ecologische duurzaamheid afhankelijk van de druk die de bevolking en het bedrijfsleven leggen op de natuurlijke omgeving. Deze belasting kan worden weergegeven door de bevolkingsdichtheid en het ruimtebeslag dat gepaard gaat met de aanwezigheid van deze bevolking. Indicatoren Planet Bevolkingsdichtheid Banendichtheid Gasverbruik Electriciteitsverbruik Co2-uitstoot Ecologische buffer Score gemiddeld gemiddeld hoger lager iets lager iets hoger Het autobezit ligt 10% hoger dan in de vergelijkbare steden. In de periode is de berekende CO 2 -uitstoot in Breda gedaald van 1350 naar 1290 kton CO 2. De doelstelling van Breda, 25% reductie van CO 2 in 2015, komt met deze trend echter wel in zicht. Bedreigingen voor de CO 2 -uitstoot zijn een verdere toename van de mobiliteit de komende jaren en de economische ambities van Rotterdam (Tweede Maasvlakte) en Antwerpen. Het aandeel van de ecologische buffer in de vorm van natuur en landschap en agrarisch terrein ligt in Breda iets boven het gemiddelde van dat van de vergelijkbare steden. Opvallend verschil met de andere steden is dat Breda meer agrarisch terrein heeft en minder natuur en landschap. In opdracht van: Gemeente Breda, Afdeling Economische Zaken, Avans Hogeschool en Rabobank Breda Uitgave: Gemeente Breda, Afdeling Onderzoek en Informatie Avans Hogeschool, Academie voor Marketing en Business Management Breda, februari 2012 Internet: Bronvermelding verplicht 8