Locatie V SCHOOLPLAN Nutsschool Hertogin Johanna (07BW03) Telefoon: (0412)

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Locatie V SCHOOLPLAN 2012-2016. Nutsschool Hertogin Johanna (07BW03) Telefoon: (0412) 622217"

Transcriptie

1 Nutsschool Hertogin Johanna Locatie V AJ Oss Vianenstraat 106 Telefoon: (0412) SCHOOLPLAN Nutsschool Hertogin Johanna (07BW03) Locatie V Juni 2012

2 Colofon Nutsschool Hertogin Johanna Locatie V Vianenstraat AJ, Oss info@nhj-oss.nl Directeur Henk van de Ven Henk.vdven@nhj-oss.nl Bestuur Departement van de Maatschappij tot Nut van het algemeen Postadres Postbus AK, Oss info@nut-oss.nl Boven schools directeur Luuth van den Berg Bezoekadres: Gerrit van der Veenstraat 229a 5348RZ, Oss luuthvandenberg@nut-oss.nl Medezeggenschapsraad deelraad NHJ loc. V Voorzitter Bilitis van der Heijden Gemeenschappelijke medezeggenschapsraad Voorzitter Loe van Erp Zorgcoördinator Jacqueline van Dalen Bezoekadres: Gerrit van der Veenstraat 229a 5348 RZ, Oss jacquelinevandalen@nut-oss.nl Schoolplan NHJ locatie V / Pagina 2

3 Inhoudsopgave: Inleiding Schoolbeschrijving blz. 3-7 Waarom een schoolplan 1. Schoolplan NHJ locatie V blz Ziel, Zaak en Strategie 1.2 De Ziel ; onze visie op onderwijs 1.3 De Zaak; de opdracht van de school 1.4 De Strategie; de keuzes die we maken 1.5 Consequenties voor de meerjarenplanning 2. Onderwijskundige vormgeving blz Inleiding 2.2 Wettelijke opdracht van het onderwijs Ononderbroken ontwikkeling Brede ontwikkeling Multiculturele ontwikkeling 2.3 Kerndoelen 2.4 Kinderen die extra zorg nodig hebben 2.5 Leerlinggebonden financiering 2.6 Onderwijs aan langdurig zieke kinderen 2.7 Consequenties voor de meerjarenplanning 3. Personeelsbeleid blz Bekwaam, gezond en tevreden personeel 3.2 Consequenties voor de meerjarenplanning 4. Kwaliteitszorg blz Inleiding 4.2 Voorwaarden van onze kwaliteitszorg 4.3 De inrichting van onze kwaliteitszorg 4.4 Consequenties voor de meerjarenplanning 5. Meerjarenplanning blz Verandering 5.2 Strategische keuzes /meerjarenplanning Te borgen strategische keuzes Nieuwe strategische keuzes 6. Financiën blz Financieel beleid 6.2 Sponsoring 7.Slotwoord blz Bijlagen blz. 44 Schoolplan NHJ locatie V / Pagina 3

4 Inleiding Voor u ligt het schoolplan van Nutsschool Hertogin Johanna Locatie V. Dit schoolplan is het werkdocument voor onderwijzend personeel, onderwijsondersteunend personeel en directeur. Hierin wordt verantwoording afgelegd over onze doelen en de daarbij behorende werkwijze voor de komende vier jaar aan de boven schoolse directeur, MR en de inspectie. Dit schoolplan vloeit voort uit het Strategisch Beleidsplan van het bestuur van de Osse Nutsscholen In het Strategisch Beleidsplan worden richtinggevende uitspraken gedaan over boven schoolse en school specifieke zaken. De school specifieke zaken worden verder uitgewerkt in dit schoolplan. De boven schoolse beleidsdoelen worden op schoolniveau vertaald in het schoolplan. Bij een aantal boven schoolse beleidsdoelen wordt verwezen naar de aparte beleidsstukken. Dit schoolplan wordt vertaald in een jaarplan, de evaluatie van het jaarplan vindt plaats in een jaarverslag waaruit weer een nieuw jaarplan wordt samengesteld. Realisatie schoolplan: Dit schoolplan heeft vorm gekregen door samenwerking tussen bovenschool directeur (BD), management team (MT), schoolteam en zorgcoördinator (ZC). SCHOOLBESCHRIJVING De Nutsschool Hertogin Johanna valt onder het bestuur van de Maatschappij tot Nut van het Algemeen departement Oss. Bij dit bestuur zijn drie scholen aangesloten, te weten Nutsschool de Lockaert, Nutsschool de Nieuwe Link en de Nutsschool Hertogin Johanna. De Nutsschool Hertogin Johanna ontleent haar naam aan Hertogin Johanna die in 1603 Oss stadsrechten verleende. De Nutsschool Hertogin Johanna kent drie locaties: locatie A, locatie P en locatie V. We spreken van locatie V, omdat deze school gelegen is aan de Vianenstraat in Oss. De directeuren van de Nutsscholen vormen samen met de boven schools directeur het Management Team van de Nutsscholen in Oss. De locatie V maakt deel uit van de Hertogin Johanna School vanaf 1 april Vanaf die datum is de protestants Christelijke school Oranje Nassau overgenomen door het bestuur van de Nutsschool Hertogin Johanna. Het leerlingenaantal bedroeg toen ongeveer 80 leerlingen en is uitgegroeid tot 199 leerlingen per 1 oktober 2011 In begin jaren 90 is het gebouw, dat stamt uit de jaren 50, geheel aangepast aan de normen van de jaren negentig en in 2003 is de school uitgebreid met 3 lokalen en een ICT ruimte, om in de grote toeloop van leerlingen te kunnen voorzien. Schoolplan NHJ locatie V / Pagina 4

5 De school ligt in de Osse wijk de Kortfoort in het centrum van Oss. De wijk kenmerkt zich van vroeger uit als een arbeiderswijk. Momenteel is het een wijk met gemengde bebouwing en de populatie uit deze wijk is gemêleerd te noemen. De afgelopen jaren komen de kinderen niet alleen meer uit de wijk de Kortfoort, maar komen de kinderen ook uit andere delen van Oss en zelfs uit omliggende gemeenten. Momenteel kampt de locatie V met het probleem dat de school niet alle leerlingen die aangemeld worden kan plaatsen, dit i.v.m. het feit dat het leerlingenaantal, zeker in de groepen 1 en 2, aan het maximum zit. Locatie V heeft vooralsnog niet de fysieke capaciteit om uit te breiden om in de vraag van aanmeldingen te kunnen voorzien. Het totale aantal leerlingen, 199 geteld op 1 oktober 2011, is verdeeld over 8 homogene groepen. Het team op de locatie V bestaat uit één directeur. Deze directeur is met ingang van schooljaar meer scholen directeur, dat inhoudt dat hij ook directeur is van een tweede NHJ locatie te weten NHJ locatie P. Verder werken op onze school 13 groepsleerkrachten, 1 onderwijsassistent, en één intern leerling begeleider. We maken gebruik van de diensten van een boven schoolse zorgcoördinator binnen het NUT. Ook maken we dienstbaar gebruik van de diensten van een administratieve medewerkster, een conciërge, voor enkele dagdelen per week, en een ICT systeembeheerder. Zie ook onze website : Een Nutsschool is een school voor algemeen-bijzonder onderwijs. Hiermee wordt onderwijs bedoeld, dat onafhankelijk is van elke levensbeschouwelijke en/of maatschappelijke stroming. Het Nut is de verkorte naam van de vereniging: De Maatschappij tot Nut van t Algemeen, opgericht aan het einde van de 18 e eeuw. De algemene identiteit van Nutsbasisscholen is gebaseerd op een onderliggend mensbeeld: Iedereen dient in de gelegenheid gesteld te worden om een volwaardig, actief lid te zijn van onze maatschappij, rekening houdend met de eigen kwaliteiten en beperkingen. Uitgangspunten hierbij zijn: Gelijkwaardigheid, betrouwbaarheid, rechtvaardigheid en verantwoordelijkheid. Onze school is een gemeenschap met een open sfeer, die door ouders en kinderen als prettig wordt ervaren en waar duidelijke regels en afspraken gelden. Het team werkt vanuit een gemeenschappelijke visie met betrekking tot onderwijzen en opvoeden van kinderen. Een ieder in zijn waarde laten, de gelijkheid van allen en het unieke van elk individu kunnen en willen accepteren is de basis van ons handelen. Samenwerking is een algemeen herkenbaar punt in onze school. De kinderen krijgen op die manier de gelegenheid van elkaar te leren in groepsverband. Groep overstijgend kenmerkt de samenwerking zich door het organiseren van maandafsluitingen en gezamenlijke projecten. Kenmerkend is ook de manier waarop wij op een positieve manier de werkhouding en de wijze van omgaan met elkaar stimuleren en de kinderen leren problemen en conflicten op te lossen. Wij zoeken als school voortdurend naar een goed evenwicht tussen de eisen die de maatschappij stelt en de belangen en ontplooiing van het kind als individu. Schoolplan NHJ locatie V / Pagina 5

6 Wij spelen in op de belevingswereld en ontwikkelingsbehoeften van onze leerlingen. Wij creëren dusdanige onderwijsleersituaties dat onze leerlingen langs verschillende wegen en op verschillende wijzen dezelfde en verschillende doelen mogen nastreven. Dit vanuit een overtuiging dat niet ieder kind hetzelfde hoeft te leren omdat niet iedereen hetzelfde kán leren. Daar waar kinderen extra zorg nodig hebben zullen wij, in samenwerking met ouders, op zoek gaan naar de specifieke onderwijsbehoefte van desbetreffende leerling. Wij zien ouders hierbij als partner omdat zij ervaringsdeskundige zijn. Waarom een schoolplan? In de WPO (Wet Primair Onderwijs) is vastgelegd wat de functie van een schoolplan is en wat daarin verantwoord dient te worden. Ons schoolplan is een vierjarig beleidsdocument waarin we de hoofdlijnen van het beleid beschrijven en de punten voor ontwikkeling en verbetering in de komende vier jaar aangeven. Het is een intern verantwoordingsdocument waarin we verantwoording afleggen over het beleid met betrekking tot de kwaliteit van het onderwijs. Het geeft inzicht in de gemaakte keuzes en de gestelde prioriteiten voor het beleid dat binnen onze school wordt gevoerd. Het schoolplan wordt eens in de vier jaar vastgesteld en behoeft de instemming van de gehele medezeggenschapsraad. Het wordt ter toetsing aan de inspectie gezonden. Uitgangspunten en doelstelling onderwijs. Het onderwijs wordt zodanig ingericht dat de leerlingen een ononderbroken ontwikkelingsproces kunnen doorlopen. Het wordt afgestemd op de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. Het onderwijs richt zich in elk geval op de emotionele en de verstandelijke ontwikkeling, en op het ontwikkelen van creativiteit, op het verwerven van noodzakelijke kennis en van sociale, culturele en lichamelijke vaardigheden. Het onderwijs: o gaat er mede van uit dat leerlingen opgroeien in een pluriforme samenleving, o is mede gericht op het bevorderen van actief burgerschap en sociale integratie, en o is er mede op gericht dat leerlingen kennis hebben van en kennismaken met verschillende achtergronden en culturen van leeftijdgenoten. Ten aanzien van leerlingen die extra zorg behoeven, is het onderwijs gericht op individuele begeleiding die is afgestemd op de behoeften van de leerling. De scholen voorzien in een voortgangsregistratie over de ontwikkeling van leerlingen die extra zorg behoeven, en over leerlingen die onderwijs volgen als bedoeld in artikel 165. Schoolplan NHJ locatie V / Pagina 6

7 Het onderwijs wordt zodanig ingericht dat: o de leerlingen in beginsel binnen een tijdvak van 8 aaneensluitende schooljaren de school kunnen doorlopen; o de leerlingen in 8 schooljaren ten minste 7520 uren onderwijs ontvangen, met dien verstande dat de leerlingen in de eerste 4 schooljaren ten minste 3520 uren onderwijs en in de laatste 4 schooljaren ten minste 3760 uren onderwijs ontvangen, en aan de leerlingen in de laatste 6 schooljaren ten hoogste 7 weken van het schooljaar 4 dagen per week onderwijs wordt gegeven, die evenwichtig zijn verdeeld over het schooljaar, bij een schoolweek van in beginsel niet minder dan 5 dagen onderwijs, en o de onderwijsactiviteiten evenwichtig over de dag worden verdeeld, tenzij afwijking van deze verdeling van belang is in verband met activiteiten in het kader van het voorkomen en bestrijden van onderwijsachterstanden. Het onderwijs wordt zodanig ingericht dat leerlingen die in verband met ziekte thuis verblijven dan wel zijn opgenomen in een ziekenhuis, op adequate wijze voldoende onderwijs kunnen genieten. Het onderwijs wordt zodanig ingericht dat daarbij op structurele en herkenbare wijze aandacht wordt besteed aan het bestrijden van achterstanden in het bijzonder in de beheersing van de Nederlandse taal, waarin ook door middel van vroegschoolse educatie kan worden voorzien. Schoolplan NHJ locatie V / Pagina 7

8 ziel zaak startegie 1.Schoolplan NHJ locatie V 1.1 Ziel, zaak en strategie De onderlegger voor het schoolplan is het Strategisch beleidsplan van het bestuur van de Osse Nutsscholen Het schoolplan is ook de komende vier jaar het uitgangspunt voor de jaarlijks vast te stellen en te evalueren jaarplannen. In ons Strategisch Beleidsplan hebben we de Ziel, de Zaak en de Strategie van de Osse Nutsscholen beschreven. bezieling Waarom eigenaarschap Visie wat opdracht uitgangspunten hoe werkwijze De Ziel beschrijft wat wij als essentie zien, als ons bestaansrecht. Bezieling, het waarom. De Zaak omvat de opdracht waar wij voor staan. De strategie wordt bepaald door uitgangspunten op basis waarvan wordt gehandeld hoe geven we de ziel en zaak de juiste invulling. Schoolplan NHJ locatie V / Pagina 8

9 1.2 De Ziel; onze visie op onderwijs - Iedereen mag zijn wie hij of zij is. We accepteren de verschillen. Diversiteit zien wij als (meer)waarde. - Oog hebben voor individuele leerling zonder het groepsgebeuren uit het oog te verliezen. - Elk kind heeft zijn eigen talenten. - behoefte aan Relatie, behoefte aan Competentie, behoefte aan Autonomie - Wij zijn oprecht nieuwsgierig vanuit wederzijds respect. Gezien en gehoord worden is voor ons een belangrijk goed. - Samen werken,samen leven. - Wij gaan uit van de positieve intentie van mensen. - We zien ouders als partner omdat zij ervaringsdeskundige zijn. - Het geloof (religie) is geen uitgangspunt, behalve geloof in elkaar. Dit betekent dat elk kind met elke godsdienst of levensovertuiging op onze scholen welkom is. - We ervaren eigenaarschap van ons onderwijs. Dat betekent dat we ons verantwoordelijk voelen voor het onderwijs dat we aanbieden en daar ook voor staan. - We gaan uit van wat een kind nodig heeft, met daarbij een (eind)doel in beeld. Dit einddoel is zowel wat wij belangrijk vinden om kinderen mee te geven in hun persoonlijke ontwikkeling, als wat er in de wet aan onderwijsdoelen is vastgelegd. - De houding, vaardigheden en kennis van onze leerkrachten zijn essentieel om op een professionele manier onderwijs van deze tijd vorm te geven. - We bewegen (mee) om ons als organisatie te blijven ontwikkelen. Dat vraagt om loslaten van oude opvattingen en doelstellingen, om ook leerkrachten en leerlingen in hun kracht te kunnen zetten. Bovenstaande is de drijfveer voor de keuzes die we maken in ons onderwijskundig concept: Een school, waar de sfeer vriendelijk en open is. Een school waarbij we denken vanuit oplossingsgerichte aanpak. Een school, waar op bepaalde tijden rust en orde heerst en op andere momenten levendigheid en actie. Een school, waar de leerinhouden van de verschillende leerjaren goed op elkaar aansluiten. Een school, waar kinderen verschillend mogen leren en instructie naar behoefte krijgen. Een school, waar een uitdagende leeromgeving gecreëerd wordt, zodat kinderen zich op verschillende manieren de leerstof eigen kunnen maken. Een school, waar zelfstandig werken gestimuleerd wordt o.a. door het gebruik van dag/weektaken. En zelfstandigheidsontwikkeling en verantwoordelijkheid nemen belangrijk gevonden worden. Een school, waar een duidelijke structuur herkenbaar is. Een school, waar met respect en tolerantie met elkaar wordt omgegaan. Schoolplan NHJ locatie V / Pagina 9

10 Een school, waar conflicten en andere problemen bespreekbaar zijn, waar men mag en kan aangeven waar de grenzen liggen en waar men elkaar kan aanspreken op het gedrag. Een school, waar men waardering en tijd krijgt voor zichzelf, maar waar ook waardering en tijd wordt gevraagd en gegeven aan de ander. Een school, waar men de zorg draagt voor elkaar, de omgeving en de materialen. Een school, waar men zich houdt aan regels en afspraken. Een school, waar ouders met vragen niet schromen om binnen te stappen. Een school, waar de kwaliteit van het onderwijs systematisch met elkaar besproken en waar nodig verbeterd wordt. 1.3 De Zaak; de opdracht van de school De opdracht die we onszelf stellen en die ook van ons gevraagd wordt is: Kwalitatief goed onderwijs Een goed leerstofaanbod realiseren vanuit een breed pakket van leer- en vormingsgebieden, dat voldoet aan de wettelijke eisen. Deze zijn omschreven in artikel 9 van de WPO Er is voldoende onderwijstijd beschikbaar. Het onderwijsaanbod breed opzetten, zodat er aandacht is voor kennis en voor de creatieve, emotionele, sociale en lichamelijke ontwikkeling van leerlingen Het overdragen van kennis over en het laten kennismaken met de diversiteit van de samenleving, waarbij een relatie wordt gelegd met belangrijke maatschappelijke en actuele thema s Het onderwijs afstemmen op de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen, zodat deze een ononderbroken ontwikkelingsproces kunnen doorlopen Begeleiding bieden aan leerlingen die extra zorg nodig bij een individuele leerlijn, en voorzien in een voortgangsregistratie over de ontwikkeling van deze leerlingen. Een goede voorbereiding bieden op het passende vervolgonderwijs Ter verbetering en aanpassing van ons onderwijs op de NHJ locatie V werken we aan een constante verbetering van ons onderwijs door na evaluatie en analyseren van leeropbrengsten, enquêtes gehouden onder ouders kinderen en leerkrachten, daar waar nodig zaken aan te passen ter verbetering. Dit gebeurt gebeurt t.a.v. de volgende punten - het leerstofaanbod - de leertijd - het didactisch handelen van de leraren - het pedagogisch klimaat in de groep - het schoolklimaat - de inhoud, het niveau en de uitvoering van de evaluatie - de leerlingenzorg Schoolplan NHJ locatie V / Pagina 10

11 1.4 De Strategie/ de keuzes die we maken. Onze strategie is de wijze waarop wij werk maken van onze Zaak en Ziel. We maken strategische keuzes vanuit onze visie. Het geeft ons een gemeenschappelijke focus naar dat wat wij belangrijk vinden. In onze school is al veel van wat we belangrijk vinden in ons onderwijs terug te vinden: Het stellen van hoge verwachtingen; doordat wij goede groepsplannen hebben. De doorgaande leerlijnen koppelen aan de referentieniveaus. Analyseren van onze toets gegevens om te bepalen of kinderen hun doelen behalen, is wezenlijk binnen opbrengstgericht werken. Het opstellen van ontwikkelingsperspectieven door leerkrachten voor die leerlingen waarvan wij verwachten dat zij die kerndoelen niet gaan halen is een ontwikkelpunt. Wij vinden het belangrijk dat kinderen hun talenten kunnen ontwikkelen en hebben daarbij aandacht voor de brede ontwikkeling van kinderen. Naast de basisvaardigen taal, lezen en rekenen ligt er een duidelijk accent op sociaalemotionele ontwikkeling en creatieve ontwikkeling. Ouderbetrokkenheid vinden we een belangrijk goed binnen onze school. Dit gaat verder dan het assisteren bij allerlei activiteiten met kinderen, ook betrokkenheid t.a.v. het leerproces en de behaalde opbrengsten van de kinderen. Ouderbetrokkenheid door ouders te betrekken bij allerlei opvoedkundige zaken via o.a. informatieavonden. We verwachten van leerkrachten dat zij de methodes, leerlijnen en doelen per leerjaar goed kennen. Dit is een voorwaarde om leerlingen ook het beste uit zichzelf te laten halen. Onze studiedagen zijn gericht op het afstemmen en koppeling met de referentieniveaus vorm te geven. We willen ons onderwijs op een uitdagende prikkelende manier aanbieden. De digitale leeromgeving hebben wij hierbij al ontdekt. Hierin gaan wij ons verder verdiepen. De sociale media is een steeds grotere plaats gaan innemen in ons leven. Wij zien voor ons een duidelijke taak weggelegd in het mediawijzer maken van onze kinderen. Het kritisch omgaan met digitale bronnen en het veilig surfen op internet zijn daarbij sleutelwoorden. ( zie hiervoor ook de bijlage ICT op de Osse Nutsscholen.) Schoolplan NHJ locatie V / Pagina 11

12 1.5 Consequenties voor de meerjarenplanning: - Bewaken van de gezamenlijke uitgangspunten zoals beschreven in de Ziel, Zaak en Strategie. - Invoeren /vervolg geven aan referentieniveaus in onze leerlijnen Rekenen/ Taal/ begrijpend lezen. - Inzetten van de deskundigheid van Intern begeleider t.a.v. scholing aan team m.b.t. opstellen OPP. - Opvoeden en onderwijzen in en met Mediawijsheid voor team, kinderen en ouders. - Verder invulling geven aan gesprekkencyclus/ invullen van vacatures LB op locatie V. Schoolplan NHJ locatie V / Pagina 12

13 2. Onderwijskundige vormgeving 2.1 Inleiding In dit hoofdstuk geven wij aan hoe het onderwijs op onze school wordt vormgegeven. In de beschrijving van dit hoofdstuk wordt duidelijk gemaakt, hoe invulling gegeven wordt aan de wettelijke opdracht van het onderwijs rekening houdend met de missie van onze school en wat in de komende schoolplanperiode gerealiseerd wordt gezien de visie. We maken hierbij een onderscheid tussen leerstof aanbod onderwijsleerproces. 2.2 Wettelijke opdracht van het onderwijs In de wet op het primair onderwijs staat in een aantal artikelen beschreven aan welke eisen het onderwijs moet voldoen. In de hierna volgende paragrafen wordt aangegeven op welke wijze wij invulling geven aan deze wettelijke eisen Ononderbroken ontwikkeling Artikel 8 lid 1 van de WPO geeft aan: Het onderwijs wordt zodanig ingericht, dat de leerlingen een ononderbroken ontwikkelingsproces kunnen doorlopen. Het wordt afgestemd op de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. Op onze school geven we hieraan als volgt vorm: - Wij bekijken elk jaar in welke groep een leerling zijn of haar onderwijs moet gaan ontvangen. Hierbij speelt de kalenderleeftijd een ondergeschikte rol omdat het belangrijk is dat het onderwijs aansluit bij de ontwikkelingsfase waar het kind zich op dat moment bevindt. Wij hebben een protocol op doubleren en versnellen en leerkrachten houden altijd ruggenspraak met de IB-er Brede ontwikkeling Artikel 8 lid 2 WPO geeft aan: Het onderwijs richt zich in elk geval op de emotionele en de verstandelijke ontwikkeling, en op het ontwikkelen van creativiteit, op het verwerven van noodzakelijke kennis en van sociale, culturele en lichamelijke vaardigheden, (brede ontwikkeling.) In onze school is dit terug te vinden in onze aandacht en onderwijstijd voor: - de emotionele ontwikkeling - de verstandelijke ontwikkeling - het ontwikkelen van de creativiteit - het verwerven van noodzakelijke kennis - het verwerven van sociale vaardigheden - het verwerven van culturele vaardigheden - het verwerven van lichamelijke vaardigheden Uitgangspunt in ons onderwijs is dat de brede ontwikkeling samen gaat met het doel om te werken naar zo groot mogelijke opbrengsten van de verschillende Schoolplan NHJ locatie V / Pagina 13

14 aspecten. We maken hierbij gebruik van de kwaliteitskaarten gericht op het uitgangspunt OPBRENGST Gericht werken Multiculturele samenleving Artikel 8 lid 3 WPO geeft aan: Het onderwijs: gaat er mede van uit dat leerlingen opgroeien in een pluriforme samenleving, is mede gericht op het bevorderen van actief burgerschap en sociale integratie, en is er mede op gericht dat leerlingen kennis hebben van en kennismaken met verschillende achtergronden en culturen van leeftijdgenoten. Het onderwijs wordt zodanig ingericht dat daarbij op structurele en herkenbare wijze aandacht wordt besteed aan het bestrijden van achterstanden in het bijzonder in de beheersing van de Nederlandse taal. 2.3 Kerndoelen: Artikel 9 lid 5 WPO geeft aan: Ten aanzien van de onderwijsactiviteiten, genoemd in het eerste tot en met vierde lid, worden bij algemene maatregel van bestuur kerndoelen vastgesteld. En in artikel 9 lid 6: Voor de school geldt de eis dat zij tenminste de kerndoelen bij haar onderwijsactiviteiten als aan het eind van het basisonderwijs te bereiken doelstellingen hanteert. Voor de volgende leerstofgebieden zijn kerndoelen geformuleerd: Leerstofaanbod Nederlandse Taal Algemene opvattingen Taalonderwijs is van belang omdat de rol van taal bij het verwerven van inhouden en vaardigheden in alle leergebieden (en de transfer daartussen) evident is. Het onderwijs in Nederlands als tweede taal heeft dat besef de laatste jaren sterk doen groeien. Taalonderwijs is dus van belang voor het succes dat kinderen in het onderwijs zullen hebben en voor de plaats die ze in de maatschappij zullen innemen. Daarnaast heeft taal een sociale functie. Kinderen dienen hun taalvaardigheid te ontwikkelen, omdat ze die nu en straks in de maatschappij hard nodig hebben. Dat houdt onder meer in dat het onderwijs waar mogelijk uitgaat van communicatieve situaties: levensechte en boeiende leesteksten, gesprekken over onderwerpen die kinderen bezig houden, een echte correspondentie met kinderen van andere scholen. Schoolplan NHJ locatie V / Pagina 14

15 Taalverwerving en -onderwijs verlopen als het ware in cirkels: het gaat vaak om dezelfde inhouden, maar de complexiteit en de mate van beheersing nemen toe. Anders gezegd: het onderwijs in Nederlandse taal is er op gericht dat kinderen in de beheersing van deze taal in en buiten school steeds competenter taalgebruikers worden. Die competenties zijn te typeren in vier trefwoorden: kopiëren, beschrijven, structureren en beoordelen. Die zijn niet zonder meer tot formuleringen in kerndoelen te verwerken, omdat het vaak gaat om een combinatie van competenties. Met 'kopiëren' wordt bedoeld: zo letterlijk mogelijk een handeling nadoen (overschrijven van het bord bijvoorbeeld). 'Beschrijven' is op eigen wijze (in eigen woorden) toepassen van een vaardigheid. Dat kan inhouden: verslag uitbrengen, informatie geven of vragen. 'Structureren' houdt in: op eigen manieren ordening aanbrengen. 'Beoordelen' is reflectie op mogelijkheden, evalueren. In het aanbod neemt de schriftelijke taalvaardigheid een belangrijke plaats in. 'Geletterdheid' veronderstelt meer dan alleen de techniek van lezen en schrijven. Ook inzicht in de maatschappelijke functie ervan en een positieve houding maakt er deel van uit. Deze ontwikkeling begint eigenlijk al voor de basisschool, bij voorlezen en vertellen in het gezin, en wordt verder ontwikkeld in alle groepen. Ook al is de ontwikkeling van de schriftelijke taalvaardigheid van belang, de ontwikkeling van de mondelinge taalvaardigheid verdient blijvende aandacht. Uitbreiding van de woordenschat, aandacht voor taal en denken, toepassen van luisterstrategieën, voorlezen en vertellen: het zijn activiteiten die de mondelinge taalvaardigheid verder ontwikkelen, maar daarnaast voorwaardelijk zijn voor het schriftelijk domein. Beschouwing van taal en taalgebruik geeft kinderen 'gereedschappen' om over taal te praten en na te denken. Traditioneel ging het hierbij om grammatica, soms ook om de beschouwing van interessante taalverschijnselen. Tegenwoordig denkt men hierbij vooral aan inzicht in eigen en andermans taalgebruiksstrategieën, zodat een kind leert deze steeds bewuster en doelgerichter in te zetten. Naast aandacht voor taal als systeem is er ook reflectie op taalgebruik. Taalbeschouwing dient geen op zichzelf staand onderdeel te vormen, maar geïntegreerd te worden met (onderdelen uit) de overige domeinen. Het zal duidelijk zijn dat onderwijs in Nederlands als tweede taal vaak een wat ander karakter heeft dan Nederlands als eerste taal: de beginsituatie van de leerlingen is anders, de didactiek verschilt, het aanbod is soms anders gefaseerd, er ligt meer nadruk op woordenschatuitbreiding. Maar voor alle leerlingen gelden in feite dezelfde doelen en hetzelfde aanbod. Veel van oorsprong autochtone kinderen die in achterstandssituaties opgroeien zijn ook gebaat bij didactische inzichten die door ervaring met onderwijs aan allochtone kinderen scherper zijn geworden. Eén van die inzichten is, dat taal in alle vakken een cruciale rol speelt bij het verwerven van kennis en vaardigheden in die 'andere vakken'. Schoolplan NHJ locatie V / Pagina 15

16 Kerndoelen Mondeling taalonderwijs De leerlingen leren informatie verwerven uit gesproken taal. Ze leren tevens die informatie, mondeling of schriftelijk, gestructureerd weer te geven. 2 De leerlingen leren zich naar vorm en inhoud uit te drukken bij het geven en vragen van informatie, het uitbrengen van verslag, het geven van uitleg, het instrueren en bij het discussiëren. De leerlingen leren informatie beoordelen in discussies en in een gesprek dat informatief of opiniërend van karakter is en leren met argumenten te reageren. Schriftelijk taalonderwijs De leerlingen leren informatie achterhalen in informatieve en instructieve teksten, waaronder schema s, tabellen en digitale bronnen. De leerlingen leren naar inhoud en vorm teksten te schrijven met verschillende functies, zoals: informeren, instrueren, overtuigen of plezier verschaffen. De leerlingen leren informatie en meningen te ordenen bij het lezen van school- en studieteksten en andere instructieve teksten, bij systematisch geordende bronnen, o.a.digitale. De leerlingen leren informatie en meningen te vergelijken en te beoordelen in verschillende teksten. De leerlingen leren informatie en meningen te ordenen bij het schrijven van een brief, een verslag, een formulier of een werkstuk. Zij besteden daarbij aandacht aan zinsbouw, correcte spelling, een leesbaar handschrift, bladspiegel, eventueel beeldende elementen en kleur. De leerlingen krijgen plezier in het lezen en schrijven van voor hen bestemde verhalen, gedichten en informatieve teksten. Taalbeschouwing, waaronder strategieën De leerlingen leren bij de doelen onder 'mondeling taalonderwijs' en 'schriftelijk taalonderwijs' strategieën te herkennen, te verwoorden, te gebruiken en te beoordelen. De leerlingen leren een aantal taalkundige principes en regels. Zij kunnen in een zin het onderwerp, het werkwoordelijk gezegde en delen van dat gezegde onderscheiden. De leerlingen kennen regels voor het spellen van werkwoorden; regels voor het spellen van andere woorden dan werkwoorden; regels voor het gebruik van leestekens. De leerlingen verwerven een adequate woordenschat en strategieën voor het begrijpen van voor hen onbekende woorden. Schoolplan NHJ locatie V / Pagina 16

17 Engelse taal Algemene opvattingen Beheersing van de Engelse taal wordt voor iedereen steeds belangrijker door de toenemende internationalisering, groeiende mobiliteit en de uitbreidende mogelijkheden om te communiceren via nieuwe media. De plaats van Engels in het basisonderwijs wordt gefundeerd door Europees beleid en door het uitgangspunt dat een redelijke beheersing van die taal bereikt wordt wanneer er vroeg met het onderwijs in Engels begonnen wordt. Het doel van Engels is om een eerste basis te leggen om te kunnen communiceren met moedertaalsprekers of anderen die buiten de school Engels spreken. In het basisonderwijs gaat het bij het onderwijs in de Engelse taal vooral om mondelinge communicatie en om het lezen van eenvoudige teksten. Het schrijven beperkt zich tot het kennismaken met de schrijfwijze van een beperkt aantal vaak voorkomende Engelse woorden. Voorts leren kinderen om woordbetekenissen en schrijfwijzen van woorden op te zoeken met behulp van het woordenboek. Kerndoelen De leerlingen leren informatie verwerven uit eenvoudige gesproken en geschreven Engelse teksten. De leerlingen leren in het Engels informatie vragen of geven over eenvoudige onderwerpen en zij ontwikkelen een houding waarbij ze zich durven uit te drukken in die taal. De leerlingen leren de schrijfwijze van enkele eenvoudige woorden over alledaagse onderwerpen. De leerlingen leren om woordbetekenissen en schrijfwijzen van Engelse woorden op te zoeken met behulp van het woordenboek. Rekenen/ wiskunde Algemene opvattingen In de loop van het primair onderwijs verwerven kinderen zich -in de context van voor hen betekenisvolle situaties- geleidelijk vertrouwdheid met getallen, maten, vormen, structuren en de daarbij passende relaties en bewerkingen. Ze leren wiskundetaal gebruiken en worden wiskundig geletterd en gecijferd. De wiskundetaal betreft onder andere reken- wiskundige en meetkundige zegswijzen, formele en informele notaties, schematische voorstellingen, tabellen, grafieken en opdrachten voor de rekenmachine. Wiskundig geletterd en gecijferd betreft onder andere samenhangend inzicht in getallen, maatinzicht en ruimtelijk inzicht, een repertoire van parate kennis, belangrijke referentiegetallen en -maten, karakteristieke voorbeelden en toepassingen en routine in rekenen, meten en meetkunde. Meetkunde betreft ruimtelijke oriëntatie, het beschrijven van verschijnselen in de werkelijkheid en het redeneren op basis van ruimtelijk voorstellingsvermogen in twee en drie dimensies. Schoolplan NHJ locatie V / Pagina 17

18 De onderwerpen waaraan kinderen hun wiskundige geletterdheid ontwikkelen zijn van verschillende herkomst: het leven van alledag, andere vormingsgebieden en de wiskunde zelf. Bij de selectie en aanbieding van de onderwerpen wordt rekening gehouden met wat kinderen al weten en kunnen, met hun verdere vorming, hun belangstelling en de actualiteit, zodat kinderen zich uitgedaagd voelen tot wiskundige activiteit en zodat ze op eigen niveau, met plezier en voldoening, zelfstandig en in de groep uit eigen vermogen wiskunde doen: wiskundige vragen stellen en problemen formuleren en oplossen. In de reken- wiskundeles leren kinderen een probleem wiskundig op te lossen en een oplossing in wiskundetaal aan anderen uit te leggen. Ze leren met respect voor ieders denkwijze wiskundige kritiek te geven en te krijgen. Het uitleggen, formuleren en noteren en het elkaar kritiseren leren kinderen als specifiek wiskundige werkwijze te gebruiken om alleen en samen met anderen het denken te ordenen, te onderbouwen en fouten te voorkomen. Kerndoelen Wiskundig inzicht en handelen De leerlingen leren wiskundetaal gebruiken. De leerlingen leren praktische en formele reken- wiskundige problemen op te lossen en redeneringen helder weer te geven. Getallen en bewerkingen De leerlingen leren structuur en samenhang van aantallen, gehele getallen, kommagetallen, breuken, procenten en verhoudingen op hoofdlijnen te doorzien en er in praktische situaties mee te rekenen. De leerlingen leren de basisbewerkingen met gehele getallen in elk geval tot 100 snel uit het hoofd uitvoeren, waarbij optellen en aftrekken tot 20 en de tafels van buiten gekend zijn. De leerlingen leren schattend tellen en rekenen. De leerlingen leren handig optellen, aftrekken, vermenigvuldigen en delen. De leerlingen leren schriftelijk optellen, aftrekken, vermenigvuldigen en delen volgens meer of minder verkorte standaardprocedures. De leerlingen leren de rekenmachine met inzicht gebruiken. Meten en meetkunde De leerlingen leren eenvoudige meetkundige problemen op te lossen. De leerlingen leren meten en leren te rekenen met eenheden en maten, zoals bij tijd, geld, lengte, omtrek, oppervlakte, inhoud, gewicht, snelheid en temperatuur. Schoolplan NHJ locatie V / Pagina 18

19 Oriëntatie op jezelf en de wereld Algemene opvattingen In dit leergebied oriënteren leerlingen zich op zichzelf, op hoe mensen met elkaar omgaan, hoe ze problemen oplossen en hoe ze zin en betekenis geven aan hun bestaan. Leerlingen oriënteren zich op de natuurlijke omgeving en op verschijnselen die zich daarin voordoen. Leerlingen oriënteren zich ook op de wereld, dichtbij, veraf, toen en nu en maken daarbij gebruik van cultureel erfgoed. Kinderen zijn nieuwsgierig. Ze zijn voortdurend op zoek om zichzelf en de wereld te leren kennen en te verkennen. Die ontwikkelingsbehoefte is een aangrijpingspunt voor dit leergebied. Tegelijk stelt de samenleving waarin kinderen opgroeien haar eisen. Kinderen vervullen nu en straks taken en rollen, waarop ze via onderwijs worden voorbereid. Het gaat om rollen als consument, als verkeersdeelnemer, als burger in een democratische rechtstaat. Kennis over en inzicht in belangrijke waarden en normen, en weten hoe daarnaar te handelen, zijn voorwaarden voor samenleven. Respect en tolerantie zijn er verschijningsvormen van. Bij het leren kennen van de wijze waarop mensen hun omgeving inrichten spelen economische, politieke, culturele, technische en sociale aspecten een belangrijke rol. Het gaat daarbij om datgene wat van belang is voor betekenisverlening aan het bestaan, om duurzame ontwikkeling, om (voedsel)veiligheid en gezondheid en om technische verworvenheden. Bij het oriënteren op de natuur gaat het om jezelf, om dieren en planten en natuurverschijnselen. Bij de oriëntatie op de wereld gaat het om de vorming van een wereldbeeld in ruimte en tijd. Leerlingen ontwikkelen een geografisch wereldbeeld aan de hand van gebieden en met behulp van kaartvaardigheden. Ze ontwikkelen een historisch wereldbeeld. Dat betekent dat ze kennis hebben van historische verschijnselen in delen van de wereld en van chronologie. Leerlingen leren hun wereldbeeld (over henzelf en de wereld), aan de hand van actuele onderwerpen, voortdurend 'bij de tijd' te brengen. Waar mogelijk worden onderwijsinhouden over mensen, de natuur en de wereld in samenhang aangeboden. Dit komt het 'begrijpen' door leerlingen ten goede en draagt voorts bij aan vermindering van de overladenheid van het onderwijsprogramma. Ook inhouden uit andere leergebieden worden betrokken op de 'oriëntatie op jezelf en de wereld'. Te denken valt aan het lezen en maken van teksten (begrijpend lezen), het meten en het verwerken van informatie in onder andere tabellen, tijdlijn en grafieken (rekenen/wiskunde) en het gebruik van beelden en beeldend materiaal (kunstzinnige oriëntatie). Onderwijs is er immers vooral op gericht om leerlingen zicht te geven op betekenis en samenhang. Schoolplan NHJ locatie V / Pagina 19

20 Kerndoelen Mens en samenleving De leerlingen leren zorg dragen voor de lichamelijke en psychische gezondheid van henzelf en anderen. De leerlingen leren zich redzaam te gedragen in sociaal opzicht, als verkeersdeelnemer en als consument. De leerlingen leren hoofdzaken van de Nederlandse en Europese staatsinrichting en hun rol als burger. De leerlingen leren zich gedragen vanuit respect voor algemeen aanvaarde waarden en normen. De leerlingen leren hoofdzaken over geestelijke stromingen die in de Nederlandse multiculturele samenleving een belangrijke rol spelen, en ze leren respectvol om te gaan met verschillen in opvattingen van mensen. De leerlingen leren met zorg om te gaan met het milieu. Natuur en techniek De leerlingen leren in de eigen omgeving veel voorkomende planten en dieren onderscheiden en benoemen en leren hoe ze functioneren in hun leefomgeving. De leerlingen leren over de bouw van planten, dieren en mensen en over de vorm en functie van hun onderdelen. De leerlingen leren onderzoek doen aan materialen en natuurkundige verschijnselen, zoals licht, geluid, elektriciteit, kracht, magnetisme en temperatuur. De leerlingen leren hoe je weer en klimaat kunt beschrijven met behulp van temperatuur, neerslag en wind. De leerlingen leren bij producten uit hun eigen omgeving relaties te leggen tussen de werking, de vorm en het materiaalgebruik. De leerlingen leren oplossingen voor technische problemen te ontwerpen, deze uit te voeren en te evalueren. De leerlingen leren dat de positie van de aarde ten opzichte van de zon leidt tot natuurverschijnselen, zoals seizoenen en dag-/nachtritme. Ruimte De leerlingen leren de ruimtelijke inrichting van de eigen omgeving te vergelijken met die in omgevingen elders, in binnen- en buitenland, vanuit de perspectieven landschap, wonen, werken, bestuur, verkeer, recreatie, welvaart, cultuur en levensbeschouwing. In ieder geval wordt daarbij aandacht besteed aan twee lidstaten van de Europese Unie en twee landen die in 2004 lid worden/ werden, de Verenigde Staten en een land in Azië, Afrika en Zuid-Amerika. Kinderen leren over de maatregelen die in Nederland genomen worden/ werden om bewoning van door water bedreigde gebieden mogelijk te maken. De leerlingen leren over de mondiale ruimtelijke spreiding van bevolkingsconcentraties en godsdiensten, van klimaten, energiebronnen en Schoolplan NHJ locatie V / Pagina 20

21 van natuurlandschappen zoals vulkanen, woestijnen, tropische regenwouden, hooggebergten en rivieren. De leerlingen leren omgaan met kaart en atlas, beheersen de basistopografie van Nederland, Europa en de rest van de wereld en ontwikkelen een eigentijds geografisch wereldbeeld. Tijd De leerlingen leren gebruik maken van eenvoudige historische bronnen, zoals aanwezig in ons cultureel erfgoed, en ze leren aanduidingen van tijd en tijdsindeling te hanteren. De leerlingen leren over kenmerkende aspecten van de volgende tijdvakken: jagers en boeren; Grieken en Romeinen; monniken en ridders; steden en staten; ontdekkers en hervormers; regenten en vorsten; pruiken en revoluties; burgers en stoommachines; wereldoorlogen en Holocaust; televisie en computer. De leerlingen leren over de belangrijke historische personen en gebeurtenissen uit de geschiedenis. Kunstzinnige oriëntatie Algemene opvattingen Door middel van een kunstzinnige oriëntatie maken kinderen kennis met kunstzinnige en culturele aspecten in hun leefwereld. Het gaat bij dit domein om kennismaking met die aspecten van cultureel erfgoed waarmee mensen in de loop van de tijd vorm en betekenis hebben gegeven aan hun bestaan. Het gaat bij kunstzinnige oriëntatie ook om het verwerven van enige kennis van de hedendaagse kunstzinnige en culturele diversiteit. Dit vindt zowel op school plaats, als via regelmatige communicatie over en weer met de (buiten)wereld. Kinderen leren zich aan de hand van kunstzinnige oriëntatie open te stellen: ze kijken naar schilderijen en beelden, ze luisteren naar muziek, ze genieten van taal en beweging. Kunstzinnige oriëntatie is er ook op gericht bij te dragen aan de waardering van leerlingen voor culturele en kunstzinnige uitingen in hun leefomgeving. Ze leren daarnaast zichzelf uiten met aan het kunstzinnige domein ontleende middelen: ze leren de beeldende mogelijkheden van diverse materialen onderzoeken, aan de hand van de aspecten kleur, vorm, ruimte, textuur en compositie; ze maken tekeningen en ruimtelijke werkstukken; ze leren liedjes en leren ritme instrumenten te gebruiken als ondersteuning bij het zingen; ze spelen en bewegen. Waar mogelijk worden daarbij onderwerpen gebruikt die samenhangen met die uit andere leergebieden. Het onderwijs wordt daardoor meer samenhangend en mede Schoolplan NHJ locatie V / Pagina 21

22 daardoor betekenisvoller voor leerlingen. Maar voorop staat natuurlijk de authentieke bijdrage van kunstzinnige oriëntatie aan de ontwikkeling van kinderen. Kerndoelen De leerlingen leren beelden, taal, muziek, spel en beweging te gebruiken om er gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en om er mee te communiceren. De leerlingen leren op eigen werk en dat van anderen te reflecteren. De leerlingen verwerven enige kennis over en krijgen waardering voor aspecten van cultureel erfgoed. Bewegingsonderwijs Algemene opvattingen Kinderen bewegen veel en graag. Dat zien we bijvoorbeeld op het schoolplein tijdens het buitenspelen van de kleuters. Het behouden van die actieve leefstijl is een belangrijke doelstelling van dit leergebied. Om dat doel te bereiken leren kinderen in het bewegingsonderwijs deelnemen aan een breed scala van bewegingsactiviteiten, zodat ze een ruim bewegingsrepertoire opbouwen. Dat repertoire bevat motorische aspecten, maar ook sociale vaardigheden. Leerlingen leren de hoofdbeginselen van de belangrijkste bewegings- en spelvormen ervaren in aansprekende bewegingssituaties. Het gaat daarbij om bewegingsvormen als balanceren, springen, klimmen, schommelen, duikelen, hardlopen en bewegen op muziek. En om spelvormen als tikspelen, doelspelen, spelactiviteiten waarbij het gaat om mikken en jongleren en stoeispelen. Vanuit dit aanbod zullen kinderen zich ook kunnen oriënteren op de buitenschoolse bewegings- en sportcultuur en de meer seizoengebonden bewegingsactiviteiten. De meeste bewegings- en sportactiviteiten worden gezamenlijk ondernomen en dus is het nodig om te leren afspreken wat de regels zijn, hoe die na te leven en wie welke rol speelt. Verder hoort daarbij elkaar helpen, op veiligheid letten, elkaars mogelijkheden respecteren en eigen mogelijkheden verkennen. Het is eigen aan bewegen dat er plezier aan te beleven valt. Dat plezier is van groot belang voor een blijvende deelname aan bewegingsactiviteiten. Kerndoelen De leerlingen leren op een verantwoorde manier deelnemen aan de omringende bewegingscultuur en leren de hoofdbeginselen van de belangrijkste bewegings- en spelvormen ervaren en uitvoeren. De leerlingen leren samen met anderen op een respectvolle manier aan bewegingsactiviteiten deelnemen, afspraken maken over het reguleren daarvan, de eigen bewegingsmogelijkheden schatten en daarmee bij activiteiten rekening houden. Schoolplan NHJ locatie V / Pagina 22

23 Onderwijsleerproces. Een van de zaken waar in het jaarplan verdere invulling aangegeven dient te worden is het vastleggen van alle afspraken op school m.b.t. het onderwijsleerproces. Vanuit het invoeringstraject GIP model / groep en individueel pedagogisch en didactisch handelen/ is alles rondom klassenmanagement, didactisch handelen en effectieve instructie wel al vastgelegd. Daarnaast zijn er vele afspraken vastgelegd maar dienen gebundeld te worden tot één kwaliteitshandboek. Geplande lestijd per week NHJ-V taal- lezen groep min. -beginnende geletterdheid -fonemisch bewustzijn en letterkennis -mondelinge taalontwikkeling -woordenschat naast doelgerichte activiteiten in alle activiteiten impliciet aandacht voor taalontwikkeling groep min. Veilig Leren Lezen aanvankelijk technisch lezen en taal geïntegreerd+ woordlezen/tekstlezen groep 4 groep 5 groep 6 groep 7 60 min. 60 min. 180 min. 60 min. 60 min. 240 min. 120 min. 60 min. 60 min. 60 min. 240 min. 120 min. 60 min. 90 min. 30 min. 240 min. 60 min. 120 min. automatiseren letterkennis en herhalen accent op woordenschatontwikkeling -voorlezenleesvormen en activiteiten rond boeken voortgezet technisch lezen automatiseren en herhaald lezen accent op woordenschatontwikkeling -voorlezenleesvormen en activiteiten rond boeken automatiseren en herhaald lezen begrijpend lezen accent op woordenschatontwikkeling -voorlezenleesvormen en activiteiten rond boeken automatiseren en herhaald lezen/ woordenschat begrijpend lezen woordenschatontwikkeling -voorlezen- leesvormen en activiteiten rond boeken taal-spreken/luisteren-spellen-stellen-woordenschattaalbeschouwing voortgezet technisch lezen taal-spreken/luisteren-spellen-stellen-woordenschattaalbeschouwing voortgezet technisch lezen taal-spreken/luisteren-spellen-stellen-woordenschattaalbeschouwing onderhouden van voortgezet technisch lezen begrijpend lezen Schoolplan NHJ locatie V / Pagina 23

24 groep 8 60 min. 300 min. 60 min. 120 min. 60 min. 300 min. accent woordenschatontwikkeling -voorlezenleesvormen en activiteiten rond boeken begrijpend lezen accent woordenschatontwikkeling -voorlezenleesvormen en activiteiten rond boeken taal-spreken/luisteren-spellen-stellen-woordenschattaalbeschouwing onderhouden van voortgezet technisch lezen taal-spreken/luisteren-spellen-stellen-woordenschattaalbeschouwing Geplande lestijd per week NHJ-V rekenen groep min. -beginnende gecijferdheid - getallenkennis - naast doelgerichte activiteiten in alle activiteiten impliciet aandacht voor rekenontwikkeling groep min. 30 min. rekenen automatiseren groep 4 240min. 60 min. rekenen automatiseren groep 5 240min. 60 min. rekenen automatiseren groep 6 240min. 60 min. rekenen automatiseren groep 7 240min. 60 min. rekenen automatiseren groep 8 240min. 60 min. rekenen automatiseren Schoolplan NHJ locatie V / Pagina 24

25 Overzicht Methoden NHJ locatie V juni Vakgebied/ methode Groep Opmerking Nederlandse Taal Veilig leren lezen Gr 3 Nieuwe versie Taal in Beeld Gr 4 t/m 8 Spelling in Beeld Gr 4 t/m 8 Goed gelezen Nieuwsbegrip met ingang van Remediërende,verdieping, en verrijkingsmaterialen, softwareprogramma s Lekker lezen Gr 4 t/m 8 Engels Take it easy Gr 7 en 8 Rekenen -Wiskunde Schatkist Gr 1 en 2 Alles telt Gr 3 t/m 8 Oude versie Remediërende,verdieping,en verrijkingsmaterialen, softwareprogramma s Gr 1 t/m 8 Wereldoriëntatie Schatkist Gr 1 en 2 Geobas/Natuurlijk/ Bij de Tijd Gr 5 t/m 8 Verkeer Klaar over Gr 1 t/m 8 Verkeerskrant VVN Creatieve vakken Moet je doen Gr 1 t/m 8 Bewegingsonderwijs Bewegingsond. van Gelder Schrijfonderwijs pennestreken Schoolplan NHJ locatie V / Pagina 25

26 Vervanging methoden Schoolplan periode Vakgebied/ methode Groep Opmerking Nederlandse Taal Veilig leren lezen Gr 3 Taal in Beeld Gr 4 t/m 8 Spelling in Beeld Gr 4 t/m 8 Goed gelezen Nieuwsbegrip met ingang van Remediërende,verdieping verrijkingsmaterialen,softwareprogramma s Engels Take it easy en Gr 7 en 8 Onderzoeken of het doortrekken van het aanbod van Engels naar de lagere groepen wenselijk /nodig is. Rekenen -Wiskunde Schatkist Gr 1 en 2 Alles telt Gr 3 t/m 8 Remediërende,verdieping en verrijkingsmaterialen,softwareprogramma s Gr 1 t/m 8 Wereldoriëntatie Schatkist Gr 1 en 2 Geobas/Natuurlijk/ Bij de Tijd Gr 5 t/m 8 Verkeer Klaar over Gr 1 t/m 8 Verkeerskrant VVN Vervanging,reken- methode Vervanging Wo methoden Creatieve vakken Moet je doen Gr 1 t/m 8 Bewegingsonderwijs Bewegingsond. van Gelder Schrijfonderwijs pennestreken Onderzoeken of behoefte schrijfonderwijs voor de groepen 7 en 8. Schoolplan NHJ locatie V / Pagina 26

27 2.4 Kinderen die extra zorg nodig hebben Artikel 8 lid 4 WPO geeft aan: Ten aanzien van leerlingen die extra zorg nodig hebben, is het onderwijs gericht op individuele begeleiding die is afgestemd op de behoeften van de leerling. In lid 6 staat: De scholen voorzien in een voortgangsregistratie over de ontwikkeling van leerlingen die extra zorg nodig hebben. Leerlingen die afwijken van de leerlijn en daarmee de kerndoelen niet halen krijgen een Ontwikkelingsperspectief (=OPP). Hierin komen de doelen en het streefniveau van desbetreffende leerling. Het OPP geeft de leerkracht en ouders inzicht in het niveau van de leerling, de onderwijsbehoefte en de bijbehorende aanpak. Indien leerlingen een OPP krijgen worden ouders altijd op de hoogte gesteld. Het opstellen van een OPP gebeurt vanaf groep 6. In het zorgplan van de Nutsscholen Oss (zie bijlage) staat hierover meer beschreven. Passend Onderwijs moet de komende periode vorm gaan krijgen. Wij hebben een OnderwijsZorgProfiel (OZP)opgesteld waarin wij aangeven waar wij goed in zijn en waar wij de komende periode als team in willen gaan scholen. Wij hebben in dit profiel aangegeven ons te willen gaan verdiepen in de ontwikkelingsperspectieven. Jaarlijks zullen wij dit profiel gaan aanpassen. Dit OZP wordt in de toekomst het School Ondersteuning Plan (SOP). De Nutscholen maken onderdeel uit van een samenwerkingsverband. Binnen dit samenwerkingsverband is een convenant getekend om met meerdere scholen de opdracht van passend onderwijs met de aangesloten scholen invulling te gaan geven. De zorgstructuur is als volgt in onze school zichtbaar: Sommige kinderen zijn gedurende kortere of langere tijd aangewezen op extra zorg. De leerlingenzorg op onze school onderscheidt zich in 5 zorgniveaus. Deze zorgniveaus worden ook gehanteerd door het SPOM Samenwerkingsverband Primair Onderwijs Maasland. Deze 5 zorgniveaus gaan per augustus 2013, bij de start van Passend Onderwijs, naar 3 zorgniveaus. In ons zorgplan (zie bijlage) meer over deze ontwikkeling en de beschrijving van deze zorgniveaus. 2.5 Leerlinggebonden financiering Op basis van de wettelijke regeling leerlinggebonden financiering kunnen leerlingen met een handicap in het basisonderwijs geplaatst worden. Het beleid Rugzakleerlingen binnen het NUT staat in ons zorgplan op blz. 18. Zie bijlage. Schoolplan NHJ locatie V / Pagina 27

612671 Speelkaarten.indd 1 12-06-2006 16:14:06

612671 Speelkaarten.indd 1 12-06-2006 16:14:06 NEDERLANDS > Mondeling taalonderwijs De leerlingen leren informatie te verwerven uit gesproken taal. Ze leren tevens die informatie, mondeling of schriftelijk, gestructureerd weer te geven. 1 612671 Speelkaarten.indd

Nadere informatie

Aan welke kerndoelen heb je gewerkt?

Aan welke kerndoelen heb je gewerkt? Leergebied overstijgende kerndoelen (1) Werkhouding 1 De leerlingen hebben belangstelling voor de wereld om hen heen en ze zijn gemotiveerd deze te onderzoeken A ze kunnen gerichte vragen stellen B ze

Nadere informatie

Nieuws in de klas Postbus 12040 1100 AA Amsterdam t: 020-4309190 f: 020-4309199 e: info@nieuwsindeklas.nl w: www.nieuwsindeklas.nl

Nieuws in de klas Postbus 12040 1100 AA Amsterdam t: 020-4309190 f: 020-4309199 e: info@nieuwsindeklas.nl w: www.nieuwsindeklas.nl Aansluiting Nieuwsservice bij curriculum Bijlage bij Handleiding Nieuwsservice Primair Onderwijs is een uitgave van Nieuws in de klas. Deze bijlage hoort bij de Handleiding Nieuwsservice Primair Onderwijs

Nadere informatie

AAN WELKE KERNDOELEN HEB JE GEWERKT?

AAN WELKE KERNDOELEN HEB JE GEWERKT? AAN WELKE KERNDOELEN HEB JE GEWERKT? Leergebied overstijgende kerndoelen (1) Werkhouding 1 De leerlingen hebben belangstelling voor de wereld om hen heen en ze zijn gemotiveerd deze te onderzoeken A B

Nadere informatie

Leerlijnen TULE SLO. Jory Tolkamp

Leerlijnen TULE SLO. Jory Tolkamp Leerlijnen TULE SLO Jory Tolkamp Om de doelen van mijn les te bepalen ging ik uit van de leerlijnen. Wat past bij de leerlingen qua stof van een ontwikkelingsgebied, waar zit het niveau? Maar een duidelijke

Nadere informatie

Richtlijn Kerndoelen. Verwijzing naar - Datum vaststelling April 2010. Datum bijstelling 01-10-2013

Richtlijn Kerndoelen. Verwijzing naar - Datum vaststelling April 2010. Datum bijstelling 01-10-2013 Richtlijn Kerndoelen Omschrijving Bijlage kerndoelen Verwijzing naar - Doelgroep Opsteller Teamleden en ouders Directie De Drift Datum vaststelling April 2010 Datum bijstelling 01-10-2013 Ons basisonderwijs

Nadere informatie

VOORSTEL HERZIENE KERNDOELEN BASISONDERWIJS

VOORSTEL HERZIENE KERNDOELEN BASISONDERWIJS VOORSTEL HERZIENE KERNDOELEN BASISONDERWIJS Inhoud Preambule 3 Nederlands 4 Engels 7 Friese taal 8 Rekenen/wiskunde 10 Oriëntatie op jezelf en de wereld 12 Kunstzinnige oriëntatie 15 Bewegingsonderwijs

Nadere informatie

Voorbereiding en planning van een thema

Voorbereiding en planning van een thema Voorbereiding en planning van een thema Thema: Bouw / groep(en): Periode: Doelstellingen: Kernbegrippen relatie kerndoelen en vakken: Wat is de inbreng van kinderen? (Wat zijn de interesses van leerlingen

Nadere informatie

Kerndoelen regulier basisonderwijs

Kerndoelen regulier basisonderwijs DC 45 Kerndoelen regulier basisonderwijs 1 Inleiding Dit thema gaat over de kerndoelen voor het reguliere basisonderwijs. De kerndoelen worden vastgesteld door de overheid, in overleg met het onderwijsveld.

Nadere informatie

Locatie P SCHOOLPLAN 2012-2016. Nutsschool Hertogin Johanna (07BW02) Nutsschool Hertogin Johanna Locatie P Staringstraat 6-10 5343 GH Oss

Locatie P SCHOOLPLAN 2012-2016. Nutsschool Hertogin Johanna (07BW02) Nutsschool Hertogin Johanna Locatie P Staringstraat 6-10 5343 GH Oss Nutsschool Hertogin Johanna Locatie P Staringstraat 6-10 5343 GH Oss Telefoon: (0412) 623649 henk.vdven@nhj-oss.nl http://www.nhj-oss.nl SCHOOLPLAN Nutsschool Hertogin Johanna (07BW02) Locatie P 2012-2016

Nadere informatie

Kerndoelen primair onderwijs

Kerndoelen primair onderwijs Kerndoelen primair onderwijs Publicatie van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Tekst: Productie: Ontwerp: Druk: Projectnr.: 36027/8000 Uitgave: April 2006 Jan Greven & Jos Letschert SLO

Nadere informatie

Als u vragen heeft of prijs stelt op meer houvast en ondersteuning, kunt u terecht op: www.kerndoelen.kennisnet.nl. Met vriendelijke groet,

Als u vragen heeft of prijs stelt op meer houvast en ondersteuning, kunt u terecht op: www.kerndoelen.kennisnet.nl. Met vriendelijke groet, VOORAF De samenleving is volop in verandering. Het onderwijs wil zo goed mogelijk inspelen op deze veranderingen. De leerling, de leerkracht én de school staan immers middenin de samenleving. Bij eigentijds

Nadere informatie

Als u vragen heeft of prijs stelt op meer houvast en ondersteuning, kunt u terecht op: Met vriendelijke groet,

Als u vragen heeft of prijs stelt op meer houvast en ondersteuning, kunt u terecht op:  Met vriendelijke groet, VOORAF De samenleving is volop in verandering. Het onderwijs wil zo goed mogelijk inspelen op deze veranderingen. De leerling, de leerkracht én de school staan immers middenin de samenleving. Bij eigentijds

Nadere informatie

KERNDOELEN PRIMAIR ONDERWIJS

KERNDOELEN PRIMAIR ONDERWIJS KERNDOELEN PRIMAIR ONDERWIJS VOORAF De samenleving is volop in verandering. Het onderwijs wil zo goed mogelijk inspelen op deze veranderingen. De leerling, de leerkracht én de school staan immers middenin

Nadere informatie

Keurmerk: Duurzame school

Keurmerk: Duurzame school Keurmerk: Duurzame school Doorlopende leerlijn voor duurzame ontwikkeling van basisonderwijs (PO) t/m voortgezet onderwijs (VO) PO-1 Kennis en inzicht (weten) Vaardigheden (kunnen) Houding (willen) Begrippen

Nadere informatie

Staal. Kerndoelanalyse SLO

Staal. Kerndoelanalyse SLO Staal Kerndoelanalyse SLO oktober 2014 Verantwoording 2014SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling), Enschede Mits de bron wordt vermeld, is het toegestaan zonder voorafgaande toestemming van

Nadere informatie

Voorstel van de Taakgroep Vernieuwing Basisvorming voor nieuwe kerndoelen onderbouw VO

Voorstel van de Taakgroep Vernieuwing Basisvorming voor nieuwe kerndoelen onderbouw VO Voorstel van de Taakgroep Vernieuwing Basisvorming voor nieuwe kerndoelen onderbouw VO Voorstel van de Taakgroep Vernieuwing Basisvorming voor nieuwe kerndoelen onderbouw VO Onderdeel van de eindrapportage

Nadere informatie

Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden

Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Jaargang 2011 37 Besluit van 3 februari 2011, houdende vaststelling van voorschriften inzake de kerndoelen WPO BES (Besluit kerndoelen WPO BES) 0 Wij Beatrix,

Nadere informatie

Alles telt tweede editie. Kerndoelanalyse SLO

Alles telt tweede editie. Kerndoelanalyse SLO Alles telt tweede editie Kerndoelanalyse SLO Maart 2012 2012 SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling), Enschede Alle rechten voorbehouden. Mits de bron wordt vermeld is het toegestaan om zonder

Nadere informatie

Beleidsplan bewegingsonderwijs rkbs Maria Datum: 19-11-2009. Bron: Herziene kerndoelen Basisonderwijs. Bewegingsonderwijs.

Beleidsplan bewegingsonderwijs rkbs Maria Datum: 19-11-2009. Bron: Herziene kerndoelen Basisonderwijs. Bewegingsonderwijs. Beleidsplan bewegingsonderwijs rkbs Maria Datum: 19-11-2009 Bron: Herziene kerndoelen Basisonderwijs Bewegingsonderwijs Karakteristiek: Kinderen bewegen veel en graag. Dat zien we bijvoorbeeld op het schoolplein

Nadere informatie

Het Grote Rekenboek. Kerndoelanalyse SLO

Het Grote Rekenboek. Kerndoelanalyse SLO Het Grote Rekenboek Kerndoelanalyse SLO Mei 2014 Verantwoording 2014 SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling), Enschede Mits de bron wordt vermeld, is het toegestaan zonder voorafgaande toestemming

Nadere informatie

Wis en reken. Kerndoelanalyse SLO

Wis en reken. Kerndoelanalyse SLO Wis en reken Kerndoelanalyse SLO April 2011 Verantwoording 2011 SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling), Enschede Alle rechten voorbehouden. Mits de bron wordt vermeld is het toegestaan om

Nadere informatie

Achtergrond. Missie Onze missie op basis van deze situatie luidt:

Achtergrond. Missie Onze missie op basis van deze situatie luidt: Achtergrond Basisschool De Regenboog staat in de wijk Zuid-west in Boekel en valt onder het bestuur van Zicht PO. Evenals de andere scholen onder dit bestuur gaan wij de komende periode vorm geven aan

Nadere informatie

FIRST LEGO League als onderwijsprogramma

FIRST LEGO League als onderwijsprogramma FIRST LEGO League als onderwijsprogramma In dit document staat beschreven hoe je de FIRST LEGO League (FLL) kunt integreren in het lesprogramma en hoe de FLL aansluit bij de kerndoelen van het primair

Nadere informatie

DATplus. Kerndoelanalyse SLO

DATplus. Kerndoelanalyse SLO DATplus Kerndoelanalyse SLO September 2014 Verantwoording 2014SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling), Enschede Mits de bron wordt vermeld, is het toegestaan zonder voorafgaande toestemming

Nadere informatie

Zin in taal/ Zin in spelling tweede editie

Zin in taal/ Zin in spelling tweede editie Zin in taal/ Zin in spelling tweede editiee Kerndoelanalyse SLO Juli 2011 Verantwoording 2011 SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling), Enschede Alle rechten voorbehouden. Mits de bron wordt

Nadere informatie

SLO-kerndoelanalyse Alles-in-1/Alles apart. Uitgeverij Alles-in-1

SLO-kerndoelanalyse Alles-in-1/Alles apart. Uitgeverij Alles-in-1 SLO-kerndoelanalyse Alles-in-1/Alles apart Uitgeverij Alles-in-1 Stichting leerplanontwikkeling (SLO), Enschede 2 maart 2010 Alle rechten voorbehouden. Mits de bron wordt vermeld is het toegestaan om zonder

Nadere informatie

SLO-kerndoelanalyse Alles-in-1/Alles apart. Uitgeverij Alles-in-1

SLO-kerndoelanalyse Alles-in-1/Alles apart. Uitgeverij Alles-in-1 SLO-kerndoelanalyse Alles-in-1/Alles apart Uitgeverij Alles-in-1 Stichting leerplanontwikkeling (SLO), Enschede 2 maart 2010 Alle rechten voorbehouden. Mits de bron wordt vermeld is het toegestaan om zonder

Nadere informatie

Taal in beeld Spelling in beeld

Taal in beeld Spelling in beeld Taal in beeld/ / Spelling in beeld Kerndoelanalyse SLO Juli 2011 Verantwoording 2011 SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling), Enschede Alle rechten voorbehouden. Mits de bron wordt vermeld

Nadere informatie

Taal in beeld/ Spelling in beeld (tweede versie) Kerndoelanalyse SLO

Taal in beeld/ Spelling in beeld (tweede versie) Kerndoelanalyse SLO Taal in beeld/ Spelling in beeld (tweede versie) Kerndoelanalyse SLO Oktober 2015 Verantwoording 2015 SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling), Enschede Mits de bron wordt vermeld, is het

Nadere informatie

Rekenwonders. Kerndoelanalyse SLO

Rekenwonders. Kerndoelanalyse SLO Rekenwonders Kerndoelanalyse SLO November 2014 Verantwoording 2014 SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling), Enschede Mits de bron wordt vermeld, is het toegestaan zonder voorafgaande toestemming

Nadere informatie

IPC en de kerndoelen

IPC en de kerndoelen 1 IPC en de kerndoelen 2 IPC en de kerndoelen Doel: Ik weet in hoeverre het IPC kerndoelendekkend is. (of zelfs meer?) IPC en de kerndoelen Ouders: Mijn kinderen doen maar wat. Ze leren niet alles wat

Nadere informatie

bestand afkomstig van mijn website kerndoelen basisonderwijs 2006 inleiding Bart Voorzanger

bestand afkomstig van mijn website kerndoelen basisonderwijs 2006 inleiding Bart Voorzanger bestand afkomstig van mijn website kerndoelen basisonderwijs 2006 Bart Voorzanger Eigenlijk zou elke onderwijzer en onderwijzeres de Kerndoelen van het Basisonderwijs uit het hoofd moeten kennen. Dáárin

Nadere informatie

Onderzoekend en ontwerpend leren met zaakvakken. Heleen van Ravenswaaij MSc, Dr. Tim van Wessel

Onderzoekend en ontwerpend leren met zaakvakken. Heleen van Ravenswaaij MSc, Dr. Tim van Wessel Onderzoekend en ontwerpend leren met zaakvakken Heleen van Ravenswaaij MSc, Dr. Tim van Wessel Programma Terugblik rekenles Introductie zaakvakken en OOL zand en water oefenen onderzoeksvragen formuleren

Nadere informatie

Maatwerk rekenen. Kerndoelanalyse SLO

Maatwerk rekenen. Kerndoelanalyse SLO Maatwerk rekenen Kerndoelanalyse SLO November 2011 2011 SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling), Enschede Alle rechten voorbehouden. Mits de bron wordt vermeld is het toegestaan om zonder

Nadere informatie

2011 SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling), Enschede

2011 SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling), Enschede Taalfontein Kerndoelanalyse SLO Juli 2011 Verantwoording 2011 SLO (nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling), Enschede Alle rechten voorbehouden. Mits de bron wordt vermeld is het toegestaan om

Nadere informatie

Overzicht vakgebieden ZML SO en subdoelen & koppeling leerlijnen SO & VSO

Overzicht vakgebieden ZML SO en subdoelen & koppeling leerlijnen SO & VSO Overzicht vakgebieden ZML SO en subdoelen & koppeling leerlijnen SO & VSO 1.1. Communicatieve voorwaarden 1.1. Communicatieve voorwaarden 1.2. Zinsbouw 3.5. Zinsbouw 1.3. Woordvorming 3.6. Woordvorming

Nadere informatie

Agenda onderwijsavond bovenbouw

Agenda onderwijsavond bovenbouw Agenda onderwijsavond bovenbouw Kerndoelen PO Referentieniveaus Onderwijsinhoud op de Bron Wat komt er aan bod in groep 6-7-8 Leren in de echte wereld Kerndoelen PO: Wat moeten kinderen kennen en kunnen

Nadere informatie

Een kasteel in de buurt bezoeken

Een kasteel in de buurt bezoeken Een kasteel in de buurt bezoeken Als leerkracht heb je hier een begeleidende en sturende rol. Het is afhankelijk of jij als leerkracht de kinderen meeneemt en dingen aan ze verteld of dat er bijvoorbeeld

Nadere informatie

Obs de Bouwsteen. Notitie actief burgerschap en sociale integratie OBS DE BOUWSTEEN. actief burgerschap en sociale integratie

Obs de Bouwsteen. Notitie actief burgerschap en sociale integratie OBS DE BOUWSTEEN. actief burgerschap en sociale integratie Obs de Bouwsteen Notitie actief burgerschap en sociale integratie OBS DE BOUWSTEEN 1. Wat is actief burgerschap? Actief burgerschap is: de bereidheid en het vermogen om deel uit te kunnen maken van een

Nadere informatie

Vakgebieden Methoden Omschrijving Taal Groep 1-2. Schatkist

Vakgebieden Methoden Omschrijving Taal Groep 1-2. Schatkist Nederlandse taal Kinderen ontwikkelen mondelinge en schriftelijke vaardigheden waarmee ze de Nederlandse taal leren gebruiken in situaties die zich in het dagelijkse leven voordoen. Tevens verwerven ze

Nadere informatie

Ko observatielijst/ Kern(tussen)doelen TULE SLO Van November 2006

Ko observatielijst/ Kern(tussen)doelen TULE SLO Van November 2006 1 Ko observatielijst/ Kern(tussen)doelen TULE SLO Van November 2006 Mondeling onderwijs Kerndoel 1 Kerndoel 2 Kerndoel 3 Schriftelijk onderwijs Kerndoel 4 Bijlage kerndoel 4 leestechniek Kerndoel 5 Kerndoel

Nadere informatie

2. Waar staat de school voor?

2. Waar staat de school voor? 2. Waar staat de school voor? Missie en Visie Het Rondeel gaat uit van de Wet op het Basisonderwijs. Het onderwijs omvat de kerndoelen en vakgebieden die daarin zijn voorgeschreven. Daarnaast zijn ook

Nadere informatie

Leerdoelen en kerndoelen

Leerdoelen en kerndoelen Leerdoelen en kerndoelen De leerdoelen in de leerlijn vallen in het leerdomein Oriëntatie op jezelf en de wereld. Naast de gebruikelijke natuur en milieukerndoelen (kerndoelen 39, 40 en 41) zijn ook de

Nadere informatie

leerlijnenpakket VSO 2012

leerlijnenpakket VSO 2012 leerlijnenpakket VSO 2012 Hoofdleergebied Leergebied Leerlijn Bewegen en Sport Culturele oriëntatie en creatieve expressie Engels uitstroom arbeid Leergebied overstijgend leren Bewegen en sport Culturele

Nadere informatie

Bijlagen Schoolplan 2011-2015 Basisschool Zeelsterhof Inhoud

Bijlagen Schoolplan 2011-2015 Basisschool Zeelsterhof Inhoud Bijlagen Schoolplan 2011-2015 Basisschool Zeelsterhof Inhoud Bijlage I : Formulier Instemming met het schoolplan... 2 Bijlage II : Bijlage 2 Formulier Vaststelling van het schoolplan... 2 Bijlage III :

Nadere informatie

Aardrijkskunde vaardigheden (PO-vmbo)

Aardrijkskunde vaardigheden (PO-vmbo) Aardrijkskunde vaardighed (PO-vmbo) Sector kerndoel primair onderwijs kerndoel onderbouw kerndoel ob vmbo kb/gl/tl vmbo bovbouw bb examhed vmbo bovbouw kb examhed vmbo bovbouw gl/tl examhed Kern 1. Werk

Nadere informatie

Aardrijkskunde vaardigheden (PO-vmbo)

Aardrijkskunde vaardigheden (PO-vmbo) Aardrijkskunde vaardighed (PO-vmbo) Sector kerndoel primair onderwijs kerndoel onderbouw kerndoel ob vmbo kb/gl/tl vmbo bovbouw bb examhed vmbo bovbouw kb examhed vmbo bovbouw gl/tl examhed Kern 1. Werk

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2003 2004 29 488 Kerndoelen basisonderwijs Nr. 1 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETEN- SCHAP Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

De Onderwijsraad heeft in deze zes kerndoelen geformuleerd waar het primair onderwijs aan moet voldoen inzake Actief Burgerschap:

De Onderwijsraad heeft in deze zes kerndoelen geformuleerd waar het primair onderwijs aan moet voldoen inzake Actief Burgerschap: Actief Burgerschap Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Actief Burgerschap: een nadere kennismaking 3 3. Actief Burgerschap: een doel en een middel 4 4. Actief Burgerschap: Hoe leren we dit aan? 5 5. Actief

Nadere informatie

Beleidsplan cultuureducatie OBS de Driepas

Beleidsplan cultuureducatie OBS de Driepas Beleidsplan cultuureducatie OBS de Driepas 1. Algemene doelstelling cultuureducatie 2. Doelen en visie van de school 3. Visie cultuureducatie 4. Beschrijving van de bestaande situatie 5. Beschrijving van

Nadere informatie

Mens en maatschappij vaardigheden (PO-vmbo)

Mens en maatschappij vaardigheden (PO-vmbo) Mens en maatschappij vaardigheden (PO-vmbo) Sectoren kerndoelen primair onderwijs kerndoelen onderbouw vmbo bovenbouw exameneenheden Vakkernen 1. Informatievaardigheden 50: De leerlingen leren omgaan met

Nadere informatie

Agenda onderwijsavond middenbouw

Agenda onderwijsavond middenbouw Agenda onderwijsavond middenbouw Kerndoelen PO Wat komt er aan bod in groep 3-4-5 Leren lezen nader bekeken Onderwijsinhoud op de Bron Leren in de echte wereld Kerndoelen PO: Wat moeten kinderen kennen

Nadere informatie

Mens en maatschappij (aardrijkskunde, economie, geschiedenis, godsdienst)

Mens en maatschappij (aardrijkskunde, economie, geschiedenis, godsdienst) Mens en maatschappij (aardrijkskunde, economie, geschiedenis, godsdienst) Kerndoelen 36. De leerling leert betekenisvolle vragen te stellen over maatschappelijke kwesties en verschijnselen, daarover een

Nadere informatie

Actief burgerschap. Sint Gerardusschool Splitting 145 7826 ET Emmen Tel: 0591-622465 gerardusschool@skod.nl

Actief burgerschap. Sint Gerardusschool Splitting 145 7826 ET Emmen Tel: 0591-622465 gerardusschool@skod.nl 2013 Actief burgerschap 0 Sint Gerardusschool Splitting 145 7826 ET Emmen Tel: 0591-622465 gerardusschool@skod.nl Inhoudsopgave Pagina Inleiding 2 Hoofdstuk 1 : 3 Hoofdstuk 2 : : een doel en een middel

Nadere informatie

Lichamelijke opvoeding in het basisonderwijs

Lichamelijke opvoeding in het basisonderwijs Lichamelijke opvoeding in het basisonderwijs BEWEGINGSONDERWIJS Karakteristiek Kinderen bewegen veel en graag. Dat zien we bijvoorbeeld op het schoolplein tijdens het buitenspelen van de kleuters. Het

Nadere informatie

Identiteitsdocument van Jenaplanschool de Sterrenwachter

Identiteitsdocument van Jenaplanschool de Sterrenwachter Identiteitsdocument van Jenaplanschool de Sterrenwachter Onze ideologie We zien iedereen als uniek en waardevol. Ieder kind heeft talenten en samen gaan we die ontdekken en ontwikkelen. Hierdoor kunnen

Nadere informatie

Boerderijeducatie project Handleiding Leerkrachten

Boerderijeducatie project Handleiding Leerkrachten Boerderijeducatie project Handleiding Leerkrachten De opdrachten zijn gemaakt aan de hand van de kerndoelen voor het basisonderwijs. De kinderen werken samen in kleine groepen en doen opdrachten onder

Nadere informatie

Uit het onderzoekskader 2017 van Inspectie van het Onderwijs. Primair onderwijs

Uit het onderzoekskader 2017 van Inspectie van het Onderwijs. Primair onderwijs Uit het onderzoekskader 2017 van Inspectie van het Onderwijs Primair onderwijs ONDERWIJSPROCES (OP) OP1. Aanbod Het aanbod bereidt de leerlingen voor op vervolgonderwijs en samenleving. De school biedt

Nadere informatie

Afval: hoe duurzaam is jouw school? Esther van der Meer. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Afval: hoe duurzaam is jouw school? Esther van der Meer. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Esther van der Meer 01 October 2013 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/31580 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.

Nadere informatie

ONDERWIJS MAAK JE SAMEN SCHOOLPLAN LIGHT. Het meest compacte schoolplan gericht op duurzame organisatieontwikkeling. Een product van: SCHOOLPLAN LIGHT

ONDERWIJS MAAK JE SAMEN SCHOOLPLAN LIGHT. Het meest compacte schoolplan gericht op duurzame organisatieontwikkeling. Een product van: SCHOOLPLAN LIGHT SCHOOLPLAN LIGHT Het meest compacte schoolplan gericht op duurzame organisatieontwikkeling 2018 2022 Een product van: INHOUDSOPGAVE 1. De school en haar omgeving 3 Wie zijn wij? Korte biografie. 2. Uitgangspunten

Nadere informatie

2013-2017. Actief burgerschap en sociale integratie

2013-2017. Actief burgerschap en sociale integratie 201-2017 Actief burgerschap en sociale integratie Inhoudsopgave: Kwaliteitszorg actief burgerschap en sociale integratie Visie en planmatigheid Visie Doelen Invulling Verantwoording Resultaten Risico s

Nadere informatie

Leerkrachtenhandleiding Peperduur

Leerkrachtenhandleiding Peperduur Leerkrachtenhandleiding Peperduur Geachte mevrouw/meneer, Voor u ligt de leerkrachtenhandleiding bij het onderwijsprogramma Peperduur. In deze handleiding vindt u informatie over het museumbezoek. Het

Nadere informatie

Cultuurbeleidsplan 2015-2019

Cultuurbeleidsplan 2015-2019 CBS Maranatha Hoogklei 7, 9671 GC Winschoten Cultuurbeleidsplan 2015-2019 1. Inleiding Dit is het cultuureducatieplan van de CBS Maranatha in Winschoten. Een plan dat is opgesteld om een bijdrage te leveren

Nadere informatie

& Sociale Integratie. Beleidsstuk ACTIEF BURGERSCHAP. Actief burgerschap & Sociale integratie. Het Palet MeerderWeert 1

& Sociale Integratie. Beleidsstuk ACTIEF BURGERSCHAP. Actief burgerschap & Sociale integratie. Het Palet MeerderWeert 1 Beleidsstuk ACTIEF BURGERSCHAP & Sociale Integratie Actief burgerschap & Sociale integratie. Het Palet MeerderWeert 1 INHOUDSOPGAVE Hoofdstuk 1: Visie op actief burgerschap & sociale integratieactie Hoofdstuk

Nadere informatie

Het onderwijs op de Bron: de onderbouw (groep 1-2)

Het onderwijs op de Bron: de onderbouw (groep 1-2) Het onderwijs op de Bron: de onderbouw (groep 1-2) Het onderwijs op de Bron De opdracht van de basisschool Het onderwijs op de Bron per bouw Onderwijsinhoud op de Bron Wat komt er aan bod in groep 1-2

Nadere informatie

KTWT module rekenen-wiskunde. Rekenen is leuker als je denkt

KTWT module rekenen-wiskunde. Rekenen is leuker als je denkt KTWT module rekenen-wiskunde Rekenen is leuker als je denkt Vincent Jonker n freudenthal instituut / o&t n www.rekenweb.nl n grote rekendag Inhoud n Deel 1: Startactiviteit n Deel 2: Onderzoekende houding

Nadere informatie

Maaike Gilden & Josephine van den Nieuwendijk

Maaike Gilden & Josephine van den Nieuwendijk Maaike Gilden & Josephine van den Nieuwendijk De voorstelling Ben je nu helemaal Betoeterd!? Leerlingen van groep 1 t/m 3 houden hun adem in en kijken naar Bekki en een échte insectentemmer. Ze zijn zó

Nadere informatie

Bernardusschool Praktische stroom, uitstroomprofiel arbeidsmatige dagbesteding

Bernardusschool Praktische stroom, uitstroomprofiel arbeidsmatige dagbesteding Bernardusschool Praktische stroom, uitstroomprofiel arbeidsmatige dagbesteding Typering van de vakken die binnen het profiel arbeidsmatige dagbesteding worden aangeboden Nederlandse taal en communicatie

Nadere informatie

...paspoort naar grenzeloos onderwijs...

...paspoort naar grenzeloos onderwijs... OBS Waarom kiest u voor De Border? Engelse taal in elk lokaal! Wij bereiden onze leerlingen erop voor om goed te functioneren in de hedendaagse samenleving, die zowel binnen als buiten de Nederlandse grenzen

Nadere informatie

RAPPORT ONDERZOEK REKENEN-WISKUNDE BASISSCHOOL 'PATER VAN DER GELD'

RAPPORT ONDERZOEK REKENEN-WISKUNDE BASISSCHOOL 'PATER VAN DER GELD' RAPPORT ONDERZOEK REKENEN-WISKUNDE BASISSCHOOL 'PATER VAN DER GELD' School : basisschool 'Pater van der Geld' Plaats : Waalwijk BRIN-nummer : 13NB Onderzoeksnummer : 94513 Datum schoolbezoek : 12 juni

Nadere informatie

Op expeditie naar waarde(n)

Op expeditie naar waarde(n) Op expeditie naar waarde(n) 21e eeuwse educatie Effectief leiderschap Vakmanschap: de leraar doet ertoe! Verbinding met de gemeenschap Waardengedreven onderwijs Op expeditie naar waarde(n) De hele opvoeding

Nadere informatie

Kerndoelen De Poepfabriek.nl

Kerndoelen De Poepfabriek.nl Kerndoelen De Poepfabriek.nl Pre-ambule Basisonderwijs bevordert brede vorming van kinderen. Het onderwijs richt zich op - de emotionele en verstandelijke ontwikkeling, - op de ontwikkeling van de creativiteit

Nadere informatie

Archeologie op school. Handleiding voor de leerkracht

Archeologie op school. Handleiding voor de leerkracht Archeologie op school Handleiding voor de leerkracht 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Aan de slag: verkorte handleiding 4 3. Verantwoording 5 Archeologie en erfgoededucatie 5 Kerndoelen 5 Didactisch concept

Nadere informatie

Heikamperweg AZ Asten-Heusden

Heikamperweg AZ Asten-Heusden Heikamperweg 1 5725 AZ Asten-Heusden bbs.antonius@prodas.nl www.antonius-heusden.nl Beste geïnteresseerde in de kwaliteiten van BBS. Antonius, Kwalitatief en passend onderwijs verzorgen is een opdracht

Nadere informatie

Aardrijkskunde inhouden (PO-havo/vwo)

Aardrijkskunde inhouden (PO-havo/vwo) Aardrijkskunde inhouden (PO-havo/vwo) Sectoren kerndoelen primair onderwijs kerndoelen onderbouw havo bovenbouw exameneenheden vwo bovenbouw exameneenheden Kernen 1. Burgerschap 36: hoofdzak de Nederlandse

Nadere informatie

Voorwoord. Sharon A.M. Dijksma, Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Kerndoelen speciaal onderwijs 3

Voorwoord. Sharon A.M. Dijksma, Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Kerndoelen speciaal onderwijs 3 Voorwoord Het regulier onderwijs kent ze al langer, maar nu heeft ook het speciaal onderwijs zijn eigen kerndoelen. Ze bieden duidelijkheid over wat wij als samenleving vinden dat leerlingen in het speciaal

Nadere informatie

DEMOCRATISCHE SCHOOL UTRECHT VOOR PRIMAIR ONDERWIJS

DEMOCRATISCHE SCHOOL UTRECHT VOOR PRIMAIR ONDERWIJS BIJLAGE 2: UITKOMST ONDERZOEK DEMOCRATISCHE SCHOOL UTRECHT VOOR PRIMAIR ONDERWIJS TE UTRECHT INHOUD Uitkomst onderzoek Democratische School Utrecht te Utrecht 3 2 en oordelen per onderliggende onderzoeksvraag

Nadere informatie

Dr. H. Blok (Henk) Doelstellingen van schoolonderwijs en thuisonderwijs

Dr. H. Blok (Henk) Doelstellingen van schoolonderwijs en thuisonderwijs Dr. H. Blok (Henk) is als psycholoog verbonden aan de Universiteit van Amsterdam, Faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen, Afdeling Pedagogiek en Onderwijskunde. Zijn taak is het verrichten

Nadere informatie

RAPPORT ONDERZOEK IN HET KADER VAN HET VIERJAARLIJKS BEZOEK OP CHRISTELIJKE BASISSCHOOL DE POORT

RAPPORT ONDERZOEK IN HET KADER VAN HET VIERJAARLIJKS BEZOEK OP CHRISTELIJKE BASISSCHOOL DE POORT RAPPORT ONDERZOEK IN HET KADER VAN HET VIERJAARLIJKS BEZOEK OP CHRISTELIJKE BASISSCHOOL DE POORT School : Christelijke Basisschool De Poort Plaats : Bleiswijk BRIN-nummer : 07XM Onderzoeksnummer : 116787

Nadere informatie

UITKOMST ONDERZOEK BLISS VIBRATION KIDS ACADEMY VOOR PRIMAIR ONDERWIJS

UITKOMST ONDERZOEK BLISS VIBRATION KIDS ACADEMY VOOR PRIMAIR ONDERWIJS UITKOMST ONDERZOEK BLISS VIBRATION KIDS ACADEMY VOOR PRIMAIR ONDERWIJS TE s-hertogenbosch INHOUD Uitkomst onderzoek Bliss Vibration Kids Academy te s-hertogenbosch 3 2 en oordelen per onderliggende onderzoeksvraag

Nadere informatie

VRIJE INITIATIEFSCHOOL TALANDER VOOR PRIMAIR ONDERWIJS

VRIJE INITIATIEFSCHOOL TALANDER VOOR PRIMAIR ONDERWIJS BIJLAGE 2: UITKOMST ONDERZOEK VRIJE INITIATIEFSCHOOL TALANDER VOOR PRIMAIR ONDERWIJS TE Zutphen INHOUD Uitkomst onderzoek Vrije Initiatiefschool Talander te Zutphen 3 2 en oordelen per onderliggende onderzoeksvraag

Nadere informatie

Overzicht resultaten SLO-kerndoelanalyses Nederlandse taal en rekenen (18-12-2012)

Overzicht resultaten SLO-kerndoelanalyses Nederlandse taal en rekenen (18-12-2012) Overzicht resultaten SLO-kerndoelanalyses Nederlandse taal en rekenen (18-12-2012) Methoden Nederlandse taal (kerndoelen 1 tot en met 12) Titel (editie, uitgever) Jaar Analyseresultaten Kerndoelen Toelichting

Nadere informatie

LUMIAR VOOR PRIMAIR ONDERWIJS

LUMIAR VOOR PRIMAIR ONDERWIJS BIJLAGE: UITKOMST ONDERZOEK LUMIAR VOOR PRIMAIR ONDERWIJS TE VIANEN INHOUD 1. Uitkomst onderzoek Lumiar te Vianen 5 2. en oordelen per onderliggende onderzoeksvraag 7 3. Samenvattend oordeel 13 Bijlage

Nadere informatie

Waar halen ze de ENERGIE. vandaan? Leerlijn

Waar halen ze de ENERGIE. vandaan? Leerlijn Leerlijn Waar halen ze de ENERGIE vandaan? Inleiding De lesmethode van Solarkids heeft een doorgaande leerlijn voor het basisonderwijs. De leerlijn is gebaseerd op de kerndoelen die zijn opgelegd door

Nadere informatie

De Vogelveste. speciale school voor basisonderwijs

De Vogelveste. speciale school voor basisonderwijs De Vogelveste speciale school voor basisonderwijs Onderwijskundig Jaarplan 2010-2011 Onderwijskundig jaarplan Jaar 2010 2011 School SBO De Vogelveste Schoolleider Annette Pool a.i. Datum 20 08 2010 Inleiding

Nadere informatie

Kerndoelen onderbouw voortgezet onderwijs (op basis van artikel 11b WVO)

Kerndoelen onderbouw voortgezet onderwijs (op basis van artikel 11b WVO) Kerndoelen onderbouw voortgezet onderwijs (op basis van artikel 11b WVO) Onderdeel A: Nederlands De eerste tien kerndoelen zijn vooral gericht op de communicatieve functie van de Nederlandse taal en kennen

Nadere informatie

Beleidsprotocol doorstroom herfstkinderen

Beleidsprotocol doorstroom herfstkinderen Beleidsprotocol doorstroom herfstkinderen Herfstkinderen zijn kinderen die geboren zijn in oktober, november of december. Een deel van deze kinderen gaat vervolgens na tweeënhalf jaar kleuteren naar groep

Nadere informatie

UITKOMST ONDERZOEK VIVERE DEMOCRATISCH ONDERWIJS VOOR PRIMAIR ONDERWIJS TE ROTTERDAM

UITKOMST ONDERZOEK VIVERE DEMOCRATISCH ONDERWIJS VOOR PRIMAIR ONDERWIJS TE ROTTERDAM UITKOMST ONDERZOEK VIVERE DEMOCRATISCH ONDERWIJS VOOR PRIMAIR ONDERWIJS TE ROTTERDAM INHOUD Uitkomst onderzoek Vivere Democratisch onderwijs te Rotterdam 3 2 en oordelen per onderliggende onderzoeksvraag

Nadere informatie

Op weg naar betekenisvol onderwijs en onderzoekend en actief leren.

Op weg naar betekenisvol onderwijs en onderzoekend en actief leren. Basisschool De Buitenburcht Op weg naar betekenisvol onderwijs en onderzoekend en actief leren. Dit is de beknopte versie van het schoolplan 2015-2019 van PCB de Buitenburcht in Almere. In het schoolplan

Nadere informatie

Visie op burgerschap en sociale integratie

Visie op burgerschap en sociale integratie Visie op burgerschap en sociale integratie CNS De Regenboog Inleiding Tegenwoordig leven we in een multiculturele samenleving. Burgerschap is in toenemende mate belangrijk geworden. Kennis hebben over

Nadere informatie

Nederlands. Mondeling onderwijs

Nederlands. Mondeling onderwijs Nederlands Mondeling onderwijs - Kerndoel 1: De leerlingen leren informatie te verwerven uit gesproken taal. Ze leren tevens die informatie, mondeling of schriftelijk, gestructureerd weer te geven. Gebruik

Nadere informatie

Overzicht Methoden en middelen

Overzicht Methoden en middelen Bijlage 6 Overzicht Methoden en middelen Vakvormingsgebied/activiteit Nederlands Het taalonderwijs is gericht op de "totaal"- ontplooiing van het kind, en is gericht op ontwikkeling, ontplooiing en stimulering

Nadere informatie

Kleine Gartmanplantsoen 21 1017 RP Amsterdam T 020 620 9567 info@mocca-amsterdam.nl www.mocca-amsterdam.nl. Stappenplan cultuureducatiebeleid

Kleine Gartmanplantsoen 21 1017 RP Amsterdam T 020 620 9567 info@mocca-amsterdam.nl www.mocca-amsterdam.nl. Stappenplan cultuureducatiebeleid Kleine Gartmanplantsoen 21 1017 RP Amsterdam T 020 620 9567 info@mocca-amsterdam.nl www.mocca-amsterdam.nl Stappenplan cultuureducatiebeleid Inleiding Dit stappenplan is een handreiking om te komen tot

Nadere informatie

Jaarplan Jaarplan

Jaarplan Jaarplan Jaarplan 2017-2018 1 Inhoud Inleiding.... 2 1. Doelstellingen en domeinen 2016-2017... 4 1.1 Domein 1: Kwaliteitszorg (Kwaliteitszorg Opbrengsten Ontwikkeling van leerlingen) 4 1.2 Domein 2: Onderwijs

Nadere informatie

Toezicht in het praktijkonderwijs

Toezicht in het praktijkonderwijs Toezicht in het praktijkonderwijs In dit schrijven wordt aangegeven hoe een school voor praktijkonderwijs de diverse indicatoren uit het waarderingskader van de Inspectie voor directe belanghebbenden (school,

Nadere informatie

Bewegen en sport. Bron: http://gezondeleefstijl.slo.nl 1. Bewegen en sport

Bewegen en sport. Bron: http://gezondeleefstijl.slo.nl 1. Bewegen en sport Een actieve leefstijl is een wezenlijk bestanddeel van een gezonde leefstijl. Een actieve leefstijl draagt bij aan kwaliteit van leven of gezondheid in de breedste zin van het woord. De school kan op diverse

Nadere informatie

Naam leerlingen. Groep BBL1 Mens & Maatschappij. Verdiepend arrangement. Basisarrange ment

Naam leerlingen. Groep BBL1 Mens & Maatschappij. Verdiepend arrangement. Basisarrange ment Groep BBL1 Mens & Maatschappij Leertijd; 3 keer per week 45 minuten werken aan de basisdoelen. - 3 keer per week 45 minuten basisdoelen toepassen in verdiepende contexten. Verdieping op de basisdoelen

Nadere informatie

LUMIAR VOOR PRIMAIR ONDERWIJS

LUMIAR VOOR PRIMAIR ONDERWIJS BIJLAGE 2: UITKOMST ONDERZOEK LUMIAR VOOR PRIMAIR ONDERWIJS TE VIANEN INHOUD 1. Uitkomst onderzoek Lumiar te Vianen 3 2. en oordelen per onderliggende onderzoeksvraag 5 3. Samenvattend oordeel 11 Bijlage

Nadere informatie

RAPPORT VAN BEVINDINGEN. Kwaliteitsonderzoek bij. R.K. basisschool De Talenten

RAPPORT VAN BEVINDINGEN. Kwaliteitsonderzoek bij. R.K. basisschool De Talenten RAPPORT VAN BEVINDINGEN Kwaliteitsonderzoek bij R.K. basisschool De Talenten Plaats : Haarlem BRIN-nummer : 16LQ Onderzoeksnummer : 120887 Datum schoolbezoek : 29 november 2010 Rapport vastgesteld te Zoetermeer

Nadere informatie