GLOBALISERING: COMPLEXE PRODUCTIEKETENS. It s just a pencil Sourcemap: Where things come from

Transcriptie

1 MVO Risico s herkennen & analyseren PIANOo bijeenkomst, 23 november 2015

2 GLOBALISERING: COMPLEXE PRODUCTIEKETENS It s just a pencil Sourcemap: Where things come from

3

4 IN DE PERS BIJWERKEN! 17 september 2015 Kamervragen over bericht dat milieu ondergeschikt is bij inkoop materialen door overheid 16 januari 2014 Internationale richtlijn duurzaam inkopen volop in ontwikkeling 11 september 2015 Ministers bieden plan van aanpak maatschappelijk verantwoord inkopen (MVI) aan de Kamer aan 9 april 2015 Overheden kopen voortaan nog duurzamer in 30 januari 2015 Duurzaam inkopen provincies en gemeenten nog een papieren tijger

5 FASEN IN HET AANBESTEDINGSPROCES Mate waarin specificaties vastliggen Aandachtspunten Invloed op Internationale sociale voorwaarden Voorbereiding Fase 1: Specificeren Fase 2: Selecteren Fase 3: Contracteren Fase 4: Bestellen Fase 5: Bewaken Fse 6: Nazorg Fase 6: Nazorg Gebruiksfase

6 VOORBEREIDING OP DUURZAAM INKOPEN Maak een ketenanalyse voor alle in te kopen producten/diensten: > Welke grondstoffen, producten, diensten > Welke herkomstlanden (indien bekend) Voer een risico-analyse uit > Maak een risico-matrix voor alle producten/diensten. Bepaal aanpak om duurzaam inkopen te implementeren per productgroep, op basis van: > prioriteiten MVO beleid > omvang opdracht (aanbestedingsgrens) > ingeschatte risico s > MVI criteria (van PIANOo en Europese Commissie) > beschikbaarheid alternatieven > invloed in de keten

7 RISICOANALYSE De volgende aspecten zijn van belang voor het inschatten van MVO risico: Risico s gerelateerd aan soort product/dienst, bijvoorbeeld: Milieugevaarlijke productieprocessen Veel migrantenarbeid in betreffende sector Veel ongeschoold werk Risico s gerelateerd aan herkomstland/regio, bijvoorbeeld: Corruptie Slechte arbeids- of milieuwetgeving Risico s gerelateerd aan de leverancier, bijvoorbeeld: Aan/afwezigheid van managementsystemen & deelname aan keteninitiatieven Reputatie van de leverancier Relatie met de leverancier

8 RISICO MATRIX VOOR INKOOP Duurzaamheidsrisico Nihil Klein Matig Groot Routine Inkoop Hefboom classificatie (volgens Kraljic) Knelpunt Kritiek / strategisch

9 PRODUCTGROEPEN DIE EXTRA AANDACHT VERDIENEN Audiovisuele apparatuur Bedrijfskleding Catering (met name tropische landbouwproducten Drankautomaten (zowel machines als inhoud - koffie, thee, cacao, suiker) Hardware en software (computers) Kantoorartikelen Kantoorgebouwen, Kunstwerken, Waterbouwkundige constructies en Straatmeubilair (vnl. hout en metalen) Kantoormeubilair, wanneer geproduceerd buiten Europa Papier Reproductieapparatuur WMO hulpmiddelen / medische instrumenten

10

11 WERELDKAART

12 DOEL 1 Ontwikkelen van een eenvoudige interactieve webtool met behulp waarvan bedrijven & inkopers IMVO risico s in hun buitenlandse (toeleverings)keten kunnen inschatten. 2 Een handelingsperspectief (tips & advies) geven voor vermindering van risico s en doorverwijzen naar meer info, advies en ondersteuning. 12

13 KENMERKEN Meer dan bronnen (websites, databases) verwerkt Meer dan risico- en adviesteksten ingevoerd (voor meerdere combinaties van producten en/of landen) 400 producten & diensten op basis van SITC en SBI 250 landen = alle landen wereldwijd 22 MVO thema s: gebaseerd op OESO richtlijnen en ISO26000 Continu technisch en inhoudelijk beheer & update Kwaliteitscheck door externe experts

14 MVO THEMA S Arbeidsrechten Arbeidsvoorwaarden (contracten, werktijden) Salaris en beloning Vrijheid van vereniging (vakbondsrechten) Veiligheid en gezondheid Kinderarbeid Dwangarbeid & mensenhandel Discriminatie Eerlijk zakendoen Corruptie & smeergeld Markverstoring Belastingen Mensenrechten & ethiek Overheidsinvloed Conflicten & veiligheid Effecten op lokale gemeenschap Eigendomsrechten & grondbezit Consumentenrechten & productveiligheid Dierenwelzijn Milieu & omgeving Milieu & afval (algemeen) Klimaat & energie Biodiversiteit & ontbossing Waterbeschikbaarheid Bodem- en (grond)watervervuiling Luchtvervuiling

15 WAT STAAT ER WEL/NIET IN? Risico s gerelateerd aan specifiek product/grondstof of dienst Niet: risico s van alle onderdelen of halffabrikaten van product Niet: naming & shaming van bedrijven Identificatie van mogelijk aanwezige risico s Niet: relevantie of omvang van het risico Openbare bronnen (weblinks) Niet: de mening van MVO Nederland of overheid

16

17

18

19

20 VOORBEELD: COMPUTERS / FILIPIJNEN Geen leefbaar loon Uitbuiting van arbeidsmigranten Schendingen van vakbondsvrijheid Discriminatie & sexuele intimidatie Gezondheidsschade e milieuvervuiling door gebruik gevaarlijke stoffen / zware metalen Conflictmineralen (bijv. Tin uit Congo)

21 AANBESTEDINGSDOCUMENT In geval van (internationale) MVO risico s >> pas Milieucriteria + Sociale Voorwaarden toe! Marktverkenning, inclusief stakeholder consultatie. Ga de dialoog aan met potentiële leveranciers om ze bewust te maken van de risico's. Benoem in aanbestedingsdocument dat er risico s zijn, zoals bijvoorbeeld. en verwijs naar de MVO Risico Checker. Vraag de leverancier om informatie aan te leveren over herkomst van zijn producten, zoals productielanden en productiemethoden. Vraag de leverancier om te beschrijven hoe hij de geïdentificeerde risico s probeert te vermijden of aan te pakken. Neem een melding op dat de leverancier na gunning een inspanningsverplichting heeft om duurzaamheid in de keten te bevorderen.

22 BEOORDELEN VAN RISICORAPPORT Inkoper moet in overleg met leverancier nagaan: in hoeverre de geidentificeerde risico s van toepassing zijn en welke gepaste (voorzorgs) maatregelen genomen dienen te worden. Beoordeling kan omvatten: Vergelijk de risico-analyse van de inschrijver met eigen risicoanalyse, check onderbouwing. Vraag expert (bijv. NGO) om beoordeling te geven van de voorgestelde aanpak van de inschrijver. Check reputatie van de inschrijver, bijvoorbeeld bij collegainkopers. Ga referenties (andere opdrachten) na. Heeft het bedrijf een MVO beleid met duidelijke doelstellingen, inclusief de toeleveringsketen. Is het bedrijf transparant over MVO prestaties en dilemma s?

23 AANBESTEDING / TEKENEN CONTRACT Vraag het bedrijf na tekenen van het contract om een redelijke inspanning om de risico's op schendingen van arbeidsrechten en mensenrechten in zijn keten te verminderen, namelijk: in kaart brengen van de risico's in zijn keten en identificeren van de grootste risico leveranciers via een leveranciersgedragscode of anderszins de eerste toeleveranciers vragen om internationale arbeidsrechten en mensenrechten te respecteren afspraken maken met de leveranciers om gepaste maatregelen te nemen om de risico's te verminderen monitoren of de leveranciers zich aan de afspraken houden rapporteren over resultaten van monitoring aan de opdrachtgever (zie ook PIANOo documenten)

24 UITVOERING Tijdens de uitvoering: signalen van mogelijke misstanden signaleren (bijv. met behulp van de MVO Risico Checker, overheid, media) en bespreken met de leverancier. Bij controle op naleving van het contract leverancier vragen om te rapporteren over de maatregelen die ze hebben genomen.

25 Vragen en opmerkingen: