Less- Tight versus Tight Control of Hypertension in Pregnancy (CHIPS) The New England Journal of Medicine 2015:372(5): L.

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Less- Tight versus Tight Control of Hypertension in Pregnancy (CHIPS) The New England Journal of Medicine 2015:372(5): 407-17 L."

Transcriptie

1 LessTight versus Tight Control of Hypertension in Pregnancy (CHIPS) The New England Journal of Medicine 2015:372(5): L. Magee et al Door Hedwig van de Nieuwenhof, Marjolijn de Vries en Ralph Scholten (differentiatie verloskunde Radboudumc) Beschrijf de relevantie van dit artikel en zo mogelijk de richtlijn waarin de reeds beschikbare therapie beschreven wordt. Preexistente of zwangerschapshypertensie zijn aandoeningen die veelvuldig voorkomen in alle tweede en derdelijns centra. De streefwaarde voor de bloeddruk systolisch dan wel diastolisch ter preventie van maternale of foetaleneonatale complicaties, blijft onduidelijk. Zwangerschapshypertensie In de richtlijn hypertensieve aandoeningen in de zwangerschap van de NVOG wordt dit probleem besproken. Geconcludeerd wordt, met name aan de hand van een Cochrane metaanalyse uit 2007, dat er onvoldoende bewijs is om bloeddrukverlagende behandeling te adviseren bij matige hypertensie in de zwangerschap (DBD mmhg of SBD mmhg). Naar welke bloeddruk gestreefd moet worden, is onderwerp van discussie en in de richtlijn wordt gerefereerd naar de bovengenoemde studie waarvan de uitkomsten worden afgewacht. Indien gekozen wordt voor een medicamenteuze behandeling wordt in de Nederlandse richtlijn geadviseerd te kiezen tussen methyldopa, labetalol en/of nifedipine. Preexistente hypertensie Preconceptioneel en in de zwangerschap wordt in het algemeen geadviseerd de keuze van behandelen te bepalen aan de hand van de hoogte van de bloeddruk en het bestaan van risicofactoren of orgaanschade. Bij vrouwen met een bloeddruk systolisch < 160 mmhg en diastolisch < 100 mmhg en met een leeftijd < 45 jaar die geen orgaanschade hebben, zal op basis hiervan in eerste instantie gekozen worden voor een leefstijladvies en pas bij onvoldoende effect hiervan voor medicatie (NVOG 2005). Bij een hogere bloeddruk, het persisteren van de hypertensie ondanks leefstijladviezen of in aanwezigheid van orgaanschade wordt medicamenteuze behandeling geadviseerd. De keuze van medicatie is in principe gelijk aan die genoemd in de richtlijn zwangerschapshypertensie. Beschrijf de studie opzet en onderzoeksvraag Opzet: de studie is opgezet als een open, multicenter, internationale, gerandomiseerde, gecontroleerde trial. Onderzoeksvraag: is er bij vrouwen met milde preexistente of zwangerschapshypertensie zonder proteïnurie een verschil in perinatale dan wel maternale uitkomsten tussen patiënten waarvan de bloeddruk minder strikt wordt ingesteld in vergelijking met patiënten waarvan de bloeddruk strikt wordt ingesteld? Definities Preexistente hypertensie werd gedefinieerd als een diastolische bloeddruk van 90mmHg of hoger voorafgaand aan de zwangerschap of voor een zwangerschapsduur van 20+0 weken. Zwangerschapshypertensie werd gedefinieerd als een diastolische bloeddruk van 90mmHg of meer vanaf 20 weken zwangerschap (Korotkoff fase V, tenminste 2 maal gemeten, met tussenliggende periode van tenminste 4 uur tussen 2 metingen). Inclusie: Zwangeren met een nieternstige preexistente of zwangerschapshypertensie zonder proteïnurie: diastolisch 90105mmHg ( indien geen gebruik van antihypertensiva) of diastolisch mmhg (bij gebruik van antihypertensiva). Zwangeren met een ernstige hypertensie (systolisch <160mmHg) die met behandeling met antihypertensiva wel voldeden aan de inclusie criteria. Amenorroe tussen AD 14+0 en 33+6 en levende eenling graviditeit Exclusie:

2 Systolisch 160mmHg of hoger (indien SBD<160mmHg na antihypertensieve medicatie konden zij echter alsnog geïncludeerd worden) Proteïnurie ( 0.3 gram/24 uur) of Eiwit/kreatinine ratio van 263 mg/gr, of urinestick met 2+ eiwit Gebruik van ACE remmer Bij contraindicatie tot trial groep vanwege preexistente aandoening (diabetes, nieraandoening) Bevalling geïndiceerd op maternale of foetale indicatie op moment van randomisatie. Meerlingen Foetale congenitale afwijkingen Deelname aan CHIPS (dezelfde) studie in eerdere zwangerschap Beschrijf de methode en formuleer een PICO Patiënten werden gerandomiseerd op een centrale locatie met stratificatie voor centrum en type van hypertensie (preexistent vs. zwangerschapshypertensie) in een ratio van 1:1 tussen minder strikte instelling (streef diastolische bloeddruk van 100mmHg) of strikte instelling (streef diastolische bloeddruk 85mmHg) tot aan de bevalling. Met als doel een verschil in diastolische bloeddruk van 5mmHg tussen beide groepen. Labetalol werd aanbevolen als het medicijn van eerste keus maar werd niet verstrekt aan de deelnemende centra. Patiënten werden volgens zorgpad opgesteld door eigen zorgverlener gecontroleerd, in ieder geval binnen vier weken na randomisatie. De bloeddruk werd 3 maal gemeten waarbij het gemiddelde van de laatste 2 bloeddrukken werd gebruikt als de diastolische bloeddruk. Gegevens werden verzameld van de bloeddrukken tussen 1420, en 3440 weken zwangerschap. Acties om de bloeddruk naar de streefwaarde te krijgen werden gedocumenteerd. Uitkomsten waren afkomstig uit maternale en neonatale statussen. Een vragenlijst werd afgenomen om maternale en neonatale complicaties te identificeren die na ontslag waren ontstaan. Uitkomsten: Primair: een samengestelde uitkomstmaat van; pregnancy loss (miskraam, ectopische zwangerschap, zwangerschapsbeeïndiging, IUVD of neonatale sterfte) of high level neonatale zorg (meer dan normale neonatale zorg voor meer dan 48 uur tot 28 dagen of ontslag) Secundair: ernstige maternale uitkomsten tot 6 weken postpartum (sterfte, herseninfarct of bloeding, eclampsie, blindheid, oncontroleerbare hypertensie, gebruik van inotropische middelen, longoedeem, respiratoir falen, myocardischemie of infarct, leverdysfunctie, leverhematoom of ruptuur, nierfalen, bloedtransfusie. Andere uitkomsten: componenten van primaire en secundaire uitkomstmaten, foetale groei en neonatale complicaties en ernstige maternale hypertensie. P: Eenlingzwangerschap tussen 14+0 en 33+6 weken met niet ernstige preexistente of zwangerschaps- geïnduceerde hypertensie I: strikte instelling van bloeddruk C: minder strikte instelling van bloeddruk O: samengestelde uitkomst van pregnancy loss en high level neonatal care Statistische methoden Analyses werden uitgevoerd volgens intentiontotreat principe. Met 514 patiënten per arm zou een power van 80% worden bereikt (met alfa 0.05) hierbij aangenomen werden percentages van de primaire uitkomstmaat van 33% in de strikte bloeddruk groep en 25% in de niet strikte bloeddruk groep. Rekening werd gehouden met 10% cross over en 1% loss to follow up. Er wordt niet vermeld waarop deze percentages van 25 en 33% op gebaseerd zijn. Er werden interim analyses gemaakt voor eventuele eerdere beëindiging van de trial. Studie uitkomsten werden geanalyseerd middels een mixedlogistisch regressie model. Er werden verschillende P waarden ter identificatie van significantie aangehouden. p voor primaire uitkomstmaat, p<0.01 voor secundaire uitkomsten, p<0.001 voor andere Beschrijf de resultaten van de studie

3 Na exclusie van 43 patiënten (uit 1 centrum waar twijfel over integriteit en informed consent was) N= 497 randomisatie voor minder strikte diastolische bloeddruk N=490 randomisatie voor strikte diastolische bloeddruk. Baseline karakteristieken waren gelijk in beide groepen uitgezonderd voor amenorroeduur bij inclusie (hoger in de minder strikte groep) en voorafgaande bloeddruk systolisch >160mmHg of diastolisch >110mmHg in huidige zwangerschap (hoger in minder strikte groep). Geen significant verschil in termijn bij bevalling en percentage sectio s tussen de 2 groepen. Adherentie aan de geadviseerde poliklinische controle frequentie was vergelijkbaar tussen de groepen (74.1 vs. 73.4%). De mediane duur van participatie aan de studie voorafgaand aan bevalling was vergelijkbaar tussen groepen, 12.1 wkn [IQR: wkn] in minder de strikte groep vs wkn [IQR: wkn].in de strikte groep. Vanaf randomisatie tot aan bevalling was de bloeddruk in de minder strikte groep hoger dan in vergelijking met de minder strikte groep, gemiddeld verschilde dit 5.8mmHg systolisch (95% CI vs 133.1mmHg p=0.001) en 4.6mmHg diastolisch (95%CI vs 85.3 mmhg). Minder gebruik van antihypertensiva in de minder strikte groep, zowel gedurende de zwangerschap als postpartum. Labetalol was het meest voorgeschreven middel, in beide groepen vergelijkbaar percentage. Neonatale uitkomst Er waren geen significante verschillen in de primaire uitkomst maat (pregnancy loss of high level neonatal care >48 uur). Prematuriteit was grootste factor in de groep waar high level neonatale zorg nodig was. Er waren geen verschillen in de andere uitkomstmaten (geboortegewicht en respiratoire problemen). Maternale uitkomst Niet verschillend tussen beide groepen. Omdat het weinig frequent voorkomende complicaties zijn, kon er alleen aangepast worden voor type hypertensie (preexistent en zwangerschapsgeinduceerd). Complicaties traden het meest op bij vrouwen met pre eclampsie (echter percentage preeclampsie tussen groepen niet verschillend). Ernstige hypertensie kwam vaker voor bij de minder strikte streeftensie (p<0.001). Dit lijkt niet gerelateerd aan het hogere afkappunt (spreiding van geobserveerde systolische en diastolische bloeddruk waarden zijn gelijk tussen de groepen) Kenmerken van het HELLP syndroom kwamen vaker voor in de minder strikt ingestelde groep echter met een p<0.05 voldoet dit echter niet aan de voor dit criterium vastgestelde p waarde van < De resultaten voor primaire en secundaire uitkomsten waren voor het type hypertensie vergelijkbaar, alsook voor het wel of niet gebruiken van antihypertensiva voorafgaand aan de zwangerschap. CAT: sterke en zwakke punten van de studie Sterke punten Grote studie, gerandomiseerd. Multi center trial. Gegevens over de bloeddruk werden verzameld volgens een schema. Duidelijke en relevante vraagstelling Data worden helder gepresenteerd in tabellen Zwakke punten Power wordt feitelijk niet behaald mede door exclusie van 43 patiënten uit 1 centrum Generaliseerbaarheid van de studieuitkomsten wordt beperkt door samenstelling van de studiegroep; namelijk ongeveer 75% met preexistente hypertensie en slechts een derde van de studiepopulatie is nulipara. Uit overige literatuur blijken zowel perinatale als maternale uitkomsten te verschillen indien preexistent hypertensief vs. Zwangerschapshypertensie als mede afhankelijk van pariteit. Primaire en secundaire uitkomstmaten zijn aan elkaar gelinkt. Omdat er twijfel was over de gevolgen voor de neonaat bij het gebruik van antihypertensiva (IUGR, mogelijk als gevolg van te strikte instelling) is hier gekozen voor de neonatale uitkomst als primair uitkomstpunt. Het zou ook gerechtvaardigd zijn om maternale uitkomst als primaire uitkomstmaat te nemen aangezien het voorkomen van ernstige hypertensie, preeclampsie of HELLP door het strikter in te stellen van de bloeddruk ook onderwerp van deze studie is. Echter in dat geval zou de studie zeker underpowered zijn. De wijze waarop de bloeddruk gemeten wordt lijkt niet gestandaardiseerd te zijn, zoals de grootte van de cuff, houding van patiënte, mate van rust voorafgaand aan meting.

4 25% van de geincludeerde patiënten zijn <6 wkn voorafgaand aan de bevalling geïncludeerd, de vraag is of je in dergelijk kort interval iets kan zeggen over de effecten van striktheid van bloeddrukinstelling. Onduidelijk waarom ze per uitkomstmaat een ander significantie niveau kiezen. Er is slechts een klein verschil tussen de groepen in zowel systolische als diastolische bloeddruk; er wordt gestreefd naar 85 vs 100mmHg terwijl het doel is om een verschil van 5mmHg te halen. Dit wordt dan systolisch wel, systolisch niet gehaald in de uiteindelijke metingen. De vraag is of dit verschil nu werkelijk klinisch relevant is. In ons ziekenhuis wordt veelal een streefwaarde aangehouden van bijvoorbeeld 90 +/ 10 mmhg diastolisch, dan zouden alle patiënten in dezelfde groep vallen. Dit wekt de suggestie dat min of meer twee dezelfde groepen met elkaar worden vergeleken? Dit leidt meestal tot regression to the mean en dus geen verschil tussen groepen. Gezien weinig voorkomende eindpunten, weinig subgroep analyses mogelijk. Het zou gezien het grote patiënten aantal mogelijk zijn geweest om verschil te maken in (erg) vroege of latere zwangerschapsgeïnduceerde hypertensie. In deze trial konden ze geen verschil vinden tussen de pre- existente of zwangerschapsgeïnduceerde hypertensie en dat zou je wel verwachten. 73% en 74% Adherentie aan het onderzoeksprotocol, echter wordt niet vermeld waaraan ze zich niet houden (andere medicatie? Minder frequente controles?) Helaas kan er geen uitspraak gedaan worden of de uitkomsten varieert met welk type antihypertensivum gebruikt wordt. Eigen conclusie In de CHIPS trial is onderzocht of strikte behandeling (streefwaarde diastolische bloeddruk: 85mmHg) of minder strikte behandeling (streefwaarde diastolische bloeddruk: 100mmHg) van zwangeren met matige pre- existente dan wel zwangerschapsgeïndiceerde hypertensie tot 34 weken zwangerschapsduur verschil in neonatale en maternale uitkomsten aantoont. Bij de primaire uitkomstmaat (neonataal) wordt geen verschil aangetoond in tegenstelling tot een eerdere meta analyse (von Dadelzen & Magee J Obstet Gynaecol Can Dec;24(12):9415), waarin werd gesuggereerd dat het strikt instellen van de bloeddruk bij >2600 zwangeren een relatie had met intrauteriene groeivertraging. Deze trial laat dit niet zien; geen verschil in geboortegewicht en amenorroe bij bevalling. Onze conclusie zou zijn dat het strikt instellen van de bloeddruk niet per definitie is geassocieerd met IUGR of slechtere neonatale uitkomsten. Echter het minimale verschil in de uiteindelijke bloeddrukken en de vraag of dit verschil klinisch relevant is speelt hierbij een rol. In de secundaire uitkomstmaat (maternaal) vinden ze een verschil in het ontstaan van ernstige hypertensie (OR 1.8) en hoewel met een p waarde van <0.05 niet significant, trad er vaker HELLP op in de groep die minder strikt werd ingesteld. Als je ernstige hypertensie kunt voorkomen door patiënten strikt in te stellen en dit gaat niet gepaard met foetale nadelen, lijkt het voor de hand te liggen een voorkeur te hebben voor een meer strikte instelling van de bloeddruk. Discussie blijft bestaan dat het duidelijk moet zijn welk doel je nastreeft. Als je neonatale kansen wilt verbeteren bestaat er geen bewijs van superioriteit voor strikte versus minder strikte instelling van diastolische bloeddruk bij vrouwen met preexistente hypertensie of milde zwangerschapshypertensie. Echter bij het verminderen van ernstige maternale complicaties in deze specifieke groep, verlaagt strikte instelling wel de kans op opname ten gevolgen van ernstige hypertensie zonder negatieve neonatale effecten. Vragen VGT 1.In januari 2015 is de CHIPS studie in de NEJM gepubliceerd. Deze studie onderzocht de invloed van strikte instelling van de bloeddruk versus minder strikte instelling bij zwangeren met matige hypertensie (preexistent dan wel PIH) zonder proteïnurie. Welke invloed werd in bovengenoemde studie aangetoond met betrekking tot de neonatale uitkomsten? A strikte instelling leidde tot minder prematuriteit en high level neonatal care B strikte instelling leidde tot meer prematuriteit en high level neonatal C Er bestond geen verschil in prematuriteit en high level neonatal tussen beiden instellingen van de bloeddruk 2. In januari 2015 is de CHIPS studie in de NEJM gepubliceerd. Deze studie onderzocht de invloed van strikte instelling van de bloeddruk versus minder strikte instelling bij zwangeren met matige hypertensie (preexistent

5 dan wel PIH) zonder proteïnurie. Welke invloed werd in bovengenoemde studie gezien met betrekking tot maternale uitkomsten? A minder strikte instelling van de bloeddruk leidde tot minder ernstige maternale complicaties B minder strikte instelling van de bloeddruk leidde tot een toename van ernstige maternale complicaties C De mate van instelling van de bloeddruk gaf geen verschil in ernstige maternale uitkomsten 3. In januari 2015 is de CHIPS studie in de NEJM gepubliceerd. Deze studie onderzocht de invloed van strikte instelling van de bloeddruk versus minder strikte instelling bij zwangeren met matige hypertensie (preexistent dan wel PIH) zonder proteïnurie. Welke onderstaande stelling komt uit het bovenstaande artikel. A striktere instelling van de bloeddruk leidt tot minder ontwikkeling van HELLP B striktere instelling van de bloeddruk leidt tot minder ernstige hypertensie C striktere instelling van de bloeddruk leidt tot minder antihypertensiva gebruik D striktere instelling van de bloeddruk leidt tot meer maternale complicaties ten gevolge van medicatie.

2. De incidentie van zwangerschap beëindiging voor hypertensieve aandoeningen op de grens van foetale levensvatbaarheid in Nederland.

2. De incidentie van zwangerschap beëindiging voor hypertensieve aandoeningen op de grens van foetale levensvatbaarheid in Nederland. Tijdens de zwangerschap kan de gezondheid van de moeder ernstig bedreigd worden door verschillende aandoeningen. Deze aandoeningen kunnen veroorzaakt worden door de zwangerschap zelf, zoals bijvoorbeeld

Nadere informatie

Vrouwen die zwanger zijn van een meerling hebben een verhoogde kans op vroeggeboorte

Vrouwen die zwanger zijn van een meerling hebben een verhoogde kans op vroeggeboorte Samenvatting Vrouwen die zwanger zijn van een meerling hebben een verhoogde kans op vroeggeboorte in vergelijking met vrouwen die zwanger zijn van een eenling. Ongeveer 5-9% van de eenlingen wordt te vroeg

Nadere informatie

Plasma volume expansie in ernstige hypertensieve aandoeningen van de zwangerschap

Plasma volume expansie in ernstige hypertensieve aandoeningen van de zwangerschap Samenvatting Plasma volume expansie in ernstige hypertensieve aandoeningen van de zwangerschap Samenvatting Dit proefschrift beschrijft het effect van plasma volume expansie in de behandeling van ernstige

Nadere informatie

Addendum. Nederlandse Samenvatting

Addendum. Nederlandse Samenvatting Addendum A Nederlandse Samenvatting 164 Addendum Cardiovasculaire ziekten na hypertensieve aandoeningen in de zwangerschap Hypertensieve aandoeningen zijn een veelvoorkomende complicatie tijdens de zwangerschap.

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Cardiovasculaire Beoordeling na Hypertensieve Afwijkingen van de Zwangerschap Hypertensieve zwangerschapscomplicaties rondom de uitgerekende datum zijn veelvoorkomende complicaties.

Nadere informatie

Sekse en gender in hart- en vaatziekten: Implementatie in de praktijk

Sekse en gender in hart- en vaatziekten: Implementatie in de praktijk Sekse en gender in hart- en vaatziekten: Implementatie in de praktijk Dr Jeanine Roeters van Lennep Internist, Vascular Medicine Erasmus MC Rotterdam, The Netherlands email:j.roetersvanlennep@erasmusmc.nl

Nadere informatie

Nederlandse Samenvatting

Nederlandse Samenvatting Nederlandse Samenvatting Nederlandse samenvatting In dit proefschrift wordt het gebruik van aspirine (een bloedverdunner in tabletvorm) en laag-moleculair-gewicht heparine (een injectie die zorgt voor

Nadere informatie

Kritische beschouwing van de HYPITAT I studie

Kritische beschouwing van de HYPITAT I studie Kritische beschouwing van de HYPITAT I studie Versie 1.2, 18 januari 2017 Auteur: Lianne Zondag Aanleiding Actuele ontwikkelingen op het gebied van integrale zorg en ontwikkeling van regionale protocollen

Nadere informatie

Disclosure belangen. (potentiële) belangenverstrengeling. Geen. Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven.

Disclosure belangen. (potentiële) belangenverstrengeling. Geen. Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven. Disclosure belangen (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Bedrijfsnamen Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding

Nadere informatie

VSV ACHTERHOEK OOST PROTOCOL HYPERTENSIEVE AANDOENINGEN TIJDENS

VSV ACHTERHOEK OOST PROTOCOL HYPERTENSIEVE AANDOENINGEN TIJDENS VSV ACHTERHOEK OOST PROTOCOL HYPERTENSIEVE AANDOENINGEN TIJDENS Bloeddruk Over de definitie van hypertensie en het standaard meten van de bloeddruk zijn internationale afspraken gemaakt binnen de International

Nadere informatie

Zwangerschap is wel (soms) een ziekte. J Roeters van Lennep/ internist vasculaire geneeskunde, Erasmus MC, Rotterdam

Zwangerschap is wel (soms) een ziekte. J Roeters van Lennep/ internist vasculaire geneeskunde, Erasmus MC, Rotterdam Zwangerschap is wel (soms) een ziekte J Roeters van Lennep/ j.roetersvanlennep@erasmusmc.nl internist vasculaire geneeskunde, Erasmus MC, Rotterdam Zwangerschappen in Nederland 2017 169 836 levend geboren

Nadere informatie

!Log vast in! NVHVV.presenterwall.nl. (zonder www!)

!Log vast in! NVHVV.presenterwall.nl. (zonder www!) !Log vast in! NVHVV.presenterwall.nl (zonder www!) Zwangerschap en vaten Hypertensieve zwangerschapscomplicaties Melvin Lafeber Internist i.o. Vasculaire Geneeskunde & Klinische Farmacologie) ZWANGERSCHAP

Nadere informatie

Opzet. Methode. Inleiding. Resultaten. Conclusie. Martine Eskes, Adja Waelput, Sicco Scherjon, Klasien Bergman en Anita Ravelli

Opzet. Methode. Inleiding. Resultaten. Conclusie. Martine Eskes, Adja Waelput, Sicco Scherjon, Klasien Bergman en Anita Ravelli Martine Eskes, Adja Waelput, Sicco Scherjon, Klasien Bergman en Anita Ravelli Een kwart van de aterme perinatale sterfte betreft SGA (

Nadere informatie

Fetal Origins of Socioeconomic Inequalities. in Early Childhood Health. The Generation R Study. Lindsay Marisia Silva SAMENVATTING

Fetal Origins of Socioeconomic Inequalities. in Early Childhood Health. The Generation R Study. Lindsay Marisia Silva SAMENVATTING Fetal Origins of Socioeconomic Inequalities in Early Childhood Health The Generation R Study Lindsay Marisia Silva SAMENVATTING Sociaal-economische gezondheidsverschillen vormen een groot maatschappelijk

Nadere informatie

Samenvatting. Hoofdstuk 1. Hoofdstuk 2

Samenvatting. Hoofdstuk 1. Hoofdstuk 2 Samenvatting 125 Samenvatting Hoofdstuk 1 Gedurende de laatste 20 jaar is binnen de IVF de aandacht voornamelijk uitgegaan naar de verbetering van zwangerschapsresultaten. Hierdoor is er te weinig aandacht

Nadere informatie

Preeclampsie & hypertensie in de zwangerschap. Nationaal hypertensie congres - Titia Lely Gynaecoloog WKZ

Preeclampsie & hypertensie in de zwangerschap. Nationaal hypertensie congres - Titia Lely Gynaecoloog WKZ Preeclampsie & hypertensie in de zwangerschap Nationaal hypertensie congres - Titia Lely Gynaecoloog WKZ Nieuws?. maar ik breng ook veel ouds Inhoud Huidige definities ACOG Etiologie: multi-factorieel

Nadere informatie

Inleiden bij 41 of 42 weken?

Inleiden bij 41 of 42 weken? INDuction versus EXpectant management INDEX Inleiden bij 41 of 42 weken? Een overzicht van de evidence Judit Keulen MSc Esteriek de Miranda PhD Doel & vraagstelling INDEX Heranalyse van perinatale en maternale

Nadere informatie

Betreft: Perinatale Zorg in Nederland 2013

Betreft: Perinatale Zorg in Nederland 2013 Betreft: Perinatale Zorg in Nederland Auteur Redactie Tabellen, figuren en bijlagen Stichting Perinatale Registratie Nederland dhr.dr. H.A.A. Brouwers (NVK), dhr.prof.dr. H.W. Bruinse (NVOG), mw.dr. J.

Nadere informatie

Cognitive behavioral therapy for treatment of anxiety and depressive symptoms in pregnancy: a randomized controlled trial

Cognitive behavioral therapy for treatment of anxiety and depressive symptoms in pregnancy: a randomized controlled trial Cognitive behavioral therapy for treatment of anxiety and depressive symptoms in pregnancy: a randomized controlled trial dr. T. Verbeek arts-epidemioloog Afd. Huisartsgeneeskunde en Epidemiologie 22 januari

Nadere informatie

Samenvatting en Discussie

Samenvatting en Discussie 101 102 Pregnancy-related thrombosis and fetal loss in women with thrombophilia Samenvatting Zwangerschap en puerperium zijn onafhankelijke risicofactoren voor veneuze trombose. Veneuze trombose is een

Nadere informatie

behandeling volgens de KNGF-richtlijn bij mensen met artrose aan de heup en/of knie.

behandeling volgens de KNGF-richtlijn bij mensen met artrose aan de heup en/of knie. Samenvatting De primaire doelstelling van het onderzoek was het onderzoeken van de lange termijn effectiviteit van oefentherapie en de rol die therapietrouw hierbij speelt bij patiënten met artrose aan

Nadere informatie

Induction of Labor versus Expectant management in women with Preterm Prelabor Rupture of Membranes between 34 and 37 weeks

Induction of Labor versus Expectant management in women with Preterm Prelabor Rupture of Membranes between 34 and 37 weeks Induction of Labor versus Expectant management in women with Preterm Prelabor Rupture of Membranes between 34 and 37 weeks David van der Ham namens de PPROMEXIL projectgroep ISRCTN 29313500 ZonMW projectnummer:

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting 121 Nederlandse samenvatting Patiënten met type 2 diabetes mellitus (T2DM) hebben een verhoogd risico op de ontwikkeling van microvasculaire en macrovasculaire complicaties. Echter,

Nadere informatie

mw.dr. J. Dijs-Elsinga (PRN), mw. C. de Vries (PRN) mw.dr. E. de Miranda (KNOV), mw.dr. A.C.J. Ravelli (AMC), dhr. P.

mw.dr. J. Dijs-Elsinga (PRN), mw. C. de Vries (PRN) mw.dr. E. de Miranda (KNOV), mw.dr. A.C.J. Ravelli (AMC), dhr. P. Betreft: Perinatale Zorg in Nederland Auteur Redactie Tabellen, figuren en bijlagen Stichting Perinatale Registratie Nederland dhr.dr. H.A.A. Brouwers (NVK), dhr.prof.dr. H.W. Bruinse (NVOG), mw.dr. J.

Nadere informatie

zwangerschapsdiabetes

zwangerschapsdiabetes op de grens van de 2e lijn? belangenverstrengelingen aangaande deze bijeenkomst heb ik niet mj muis Langerhans-symposium 12 & 14 juni 2018 Marian Muis internist-endocrinoloog programma Definities Fysiologie

Nadere informatie

Kennispoort conferentie 2016

Kennispoort conferentie 2016 Kennispoort conferentie 206 Het effect van de geplande plaats van bevalling op obstetrische interventies en maternale uitkomsten bij laagrisico vrouwen Belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling

Nadere informatie

Perinatale sterfte verschillen naar zorgregio s in Nederland

Perinatale sterfte verschillen naar zorgregio s in Nederland Perinatale sterfte verschillen naar zorgregio s in Nederland Anita CJ Ravelli, AMC afdeling Klinische Informatiekunde Mede namens: Martine Eskes, Jan Jaap HM Erwich, Hens AA Brouwers, Erna Kerkhof, Joris

Nadere informatie

Samenvatting. Samenvatting

Samenvatting. Samenvatting Samenvatting De organisatie van de geboortezorg in Nederland is gebaseerd op het principe dat zwangerschap, bevalling en kraambed fysiologische processen zijn. Het verschil met veel andere landen is de

Nadere informatie

Het voorkomen van geneesmiddel gerelateerde problemen bij oudere patiënten met polyfarmacie ontslagen uit het ziekenhuis

Het voorkomen van geneesmiddel gerelateerde problemen bij oudere patiënten met polyfarmacie ontslagen uit het ziekenhuis Samenvatting Het voorkomen van geneesmiddel gerelateerde problemen bij oudere patiënten met polyfarmacie ontslagen uit het ziekenhuis Hoofdstuk 1 bevat de algemene inleiding van dit proefschrift. Dit hoofdstuk

Nadere informatie

Hypertensieve aandoeningen in de zwangerschap

Hypertensieve aandoeningen in de zwangerschap Hypertensieve aandoeningen in de zwangerschap INITIATIEF Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie IN SAMENWERKING MET Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde Nederlandsche Internisten

Nadere informatie

Bron Effect Opmerkingen ref. 1 Lareb TIS. Geneesmiddelen bij Zwangerschap en

Bron Effect Opmerkingen ref. 1 Lareb TIS. Geneesmiddelen bij Zwangerschap en Kinderwens, en : telmisartan 4022 t/m 4025 ACE = angiotensine-converterend enzym; ARB s = Angiotensine-II-receptorblokkers; NVOG = Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie; NVVC = Nederlandse

Nadere informatie

Dr. J.J. Duvekot, gynaecoloog/perinatoloog Moeder en Kind Centrum Erasmus MC subafdeling verloskunde en prenatale geneeskunde

Dr. J.J. Duvekot, gynaecoloog/perinatoloog Moeder en Kind Centrum Erasmus MC subafdeling verloskunde en prenatale geneeskunde Nierziekten en zwangerschap Dr. J.J. Duvekot, gynaecoloog/perinatoloog Moeder en Kind Centrum Erasmus MC subafdeling verloskunde en prenatale geneeskunde Waar gaan we het over hebben? Wat is bevallen in

Nadere informatie

Hoge bloeddruk in de zwangerschap. Zwangerschapshypertensie.

Hoge bloeddruk in de zwangerschap. Zwangerschapshypertensie. Hoge bloeddruk in de zwangerschap Zwangerschapshypertensie www.jijwij.nl Tijdens de eerste zwangerschap krijgt 10-15% een verhoogde bloeddruk, hypertensie genoemd. Bij een volgende zwangerschap komt dit

Nadere informatie

Bloeddrukstreefwaarden bij diabetes mellitus: lager of toch niet? Erik Serné Internist- vasculair geneeskundige

Bloeddrukstreefwaarden bij diabetes mellitus: lager of toch niet? Erik Serné Internist- vasculair geneeskundige Bloeddrukstreefwaarden bij diabetes mellitus: lager of toch niet? Erik Serné Internist- vasculair geneeskundige Bloeddrukstreefwaarden bij patiënten met type 2 diabetes? A. Huidige richtlijn CVRM is achterhaald

Nadere informatie

Ketenprotocol. Minder leven. Auteurs: E. Davelaar & S. van der Lugt

Ketenprotocol. Minder leven. Auteurs: E. Davelaar & S. van der Lugt Ketenprotocol Auteurs: E. Davelaar & S. van der Lugt Datum: September 2015 Algemeen Het Verloskundig Samenwerkings Verband Zoetermeer (VSV Zoetermeer ) is in 2012 formeel opgericht ter verbetering van

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/66111 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Streit, S.R. Title: Perspectives on treating hypertension in old age : the burden

Nadere informatie

Veel vrouwen gebruiken medicijnen tijdens hun zwangerschap. Van veel van deze medicijnen zijn de mogelijke teratogene effecten vaak nog niet goed beke

Veel vrouwen gebruiken medicijnen tijdens hun zwangerschap. Van veel van deze medicijnen zijn de mogelijke teratogene effecten vaak nog niet goed beke 107 Veel vrouwen gebruiken medicijnen tijdens hun zwangerschap. Van veel van deze medicijnen zijn de mogelijke teratogene effecten vaak nog niet goed bekend. Onderzoek naar welke medicijnen gebruikt worden

Nadere informatie

Methoden Tussen februari 2009 en januari 2012 werden patiënten geïncludeerd voor de studie.

Methoden Tussen februari 2009 en januari 2012 werden patiënten geïncludeerd voor de studie. Letrozole versus Clomiphene for Infertility in the Polycystic Ovary Syndrome Richard S. Legro et al; N Engl J Med 2014;371:119-29 door Laura van Loendersloot en Marloes Derks, AIOS, cluster AMC Introductie

Nadere informatie

Betreft: Perinatale Zorg in Nederland 2010

Betreft: Perinatale Zorg in Nederland 2010 Betreft: Perinatale Zorg in Nederland Auteur Redactie Tabellen, figuren en bijlagen Stichting Perinatale Registratie Nederland dhr.dr. H.A.A. Brouwers (NVK), dhr.prof.dr. H.W. Bruinse (NVOG), mw.dr. J.

Nadere informatie

Samenvatting Samenvatting

Samenvatting Samenvatting Samenvatting Samenvatting Binnen het domein van hart- en vaatziekten is een bypassoperatie de meest uitgevoerde chirurgische ingreep. Omdat bij een hartoperatie het borstbeen wordt doorgesneden en er meestal

Nadere informatie

Betreft: Perinatale Zorg in Nederland 2009

Betreft: Perinatale Zorg in Nederland 2009 Betreft: Perinatale Zorg in Nederland Auteur Stichting Perinatale Registratie Nederland Redactie dhr.dr. H.A.A. Brouwers (NVK), dhr.prof.dr. H.W. Bruinse (NVOG), mw.dr. J. Dijs-Elsinga (PRN), mw. A.M.

Nadere informatie

Betreft: Perinatale Zorg in Nederland 2013

Betreft: Perinatale Zorg in Nederland 2013 Betreft: Perinatale Zorg in Nederland Auteur Redactie Tabellen, figuren en bijlagen Stichting Perinatale Registratie Nederland dhr.dr. H.A.A. Brouwers (NVK), dhr.prof.dr. H.W. Bruinse (NVOG), mw.dr. J.

Nadere informatie

Zwangerschap en hypertensie. bloeddrukregulatiestoornissen met richtlijnen W. Visser

Zwangerschap en hypertensie. bloeddrukregulatiestoornissen met richtlijnen W. Visser Zwangerschap en hypertensie bloeddrukregulatiestoornissen met richtlijnen W. Visser Richtlijnen Hypertensive aandoeningen in de zwangerschap 2011. (NVOG, NVK, NIV, NvMM) NICE clinical guideline 107-2010

Nadere informatie

Zwangerschap en hypertensie. bloeddrukregulatiestoornissen met richtlijnen W. Visser. Classificatie zwangerschap geinduceerde hypertensie

Zwangerschap en hypertensie. bloeddrukregulatiestoornissen met richtlijnen W. Visser. Classificatie zwangerschap geinduceerde hypertensie Richtlijnen Zwangerschap en hypertensie bloeddrukregulatiestoornissen met richtlijnen W. Visser Hypertensive aandoeningen in de zwangerschap 2011. (NVOG, NVK, NIV, NvMM) NICE clinical guideline 107-2010

Nadere informatie

Chapter 10. Samenvatting

Chapter 10. Samenvatting Chapter 10 Samenvatting Samenvatting 149 Dit proefschrift richt zich op symptomen van neonatale adaptatie (NA) na blootstelling aan selectieve antidepressiva (SA) in utero. Deze symptomen zijn meestal

Nadere informatie

mw.dr. J. Dijs-Elsinga (PRN), mw. C. de Vries (PRN) mw.dr. E. de Miranda (KNOV), mw.dr. A.C.J. Ravelli (AMC), dhr. P.

mw.dr. J. Dijs-Elsinga (PRN), mw. C. de Vries (PRN) mw.dr. E. de Miranda (KNOV), mw.dr. A.C.J. Ravelli (AMC), dhr. P. Betreft: Perinatale Zorg in Nederland Auteur Redactie Tabellen, figuren en bijlagen Stichting Perinatale Registratie Nederland dhr.dr. H.A.A. Brouwers (NVK), dhr.prof.dr. H.W. Bruinse (NVOG), mw.dr. J.

Nadere informatie

Verloskundig Consortium Oost Brabant REGIORICHTLIJN. Hypertensieve aandoeningen in de zwangerschap

Verloskundig Consortium Oost Brabant REGIORICHTLIJN. Hypertensieve aandoeningen in de zwangerschap Verloskundig Consortium Oost Brabant REGIORICHTLIJN Hypertensieve aandoeningen in de zwangerschap Inhoudsopgave Samenstelling werkgroep...3 Vooraf...3 1. Achtergrond...3 2. Voorwaarden bloeddrukmeting...3

Nadere informatie

Bron Effect Opmerkingen ref. 1 Lareb TIS. Geneesmiddelen bij Zwangerschap en

Bron Effect Opmerkingen ref. 1 Lareb TIS. Geneesmiddelen bij Zwangerschap en Kinderwens, en : eprosartan 4006 t/m 4009 ACE = angiotensine-converterend enzym; ARB s = Angiotensine-II-receptorblokkers; NVOG = Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie; NVVC = Nederlandse

Nadere informatie

CHAPTER 9. Nederlandse samenvatting

CHAPTER 9. Nederlandse samenvatting CHAPTER 9 Nederlandse samenvatting Chapter 9 138 Nederlandse samenvatting Dit proefschrift beoogt bij te dragen aan de kennis over prenataal zorggebruik van zwangere vrouwen die eerstelijns verloskundige

Nadere informatie

Regio protocol: Hypertensieve aandoeningen in de zwangerschap. juni 2017

Regio protocol: Hypertensieve aandoeningen in de zwangerschap. juni 2017 Regio protocol: Hypertensieve aandoeningen in de zwangerschap juni 2017 Dit document bevat mogelijk vertrouwelijke informatie van JIJWIJ. Het kopiëren en/of verspreiden van dit document zonder voorafgaande

Nadere informatie

Factsheet Zwangerschap en Geboorte 2016 gegevens onder embargo tot donderdag 25 januari, 08.00u

Factsheet Zwangerschap en Geboorte 2016 gegevens onder embargo tot donderdag 25 januari, 08.00u Factsheet Zwangerschap en Geboorte 2016 gegevens onder embargo tot donderdag 25 januari, 08.00u Een globaal overzicht uit de perinatale registratie In Nederland worden gegevens over de perinatale zorg

Nadere informatie

Verbetering van therapietrouw. Peter W de Leeuw Afd. Interne Geneeskunde Academisch Ziekenhuis Maastricht

Verbetering van therapietrouw. Peter W de Leeuw Afd. Interne Geneeskunde Academisch Ziekenhuis Maastricht Verbetering van therapietrouw Peter W de Leeuw Afd. Interne Geneeskunde Academisch Ziekenhuis Maastricht Therapietrouw bij hypertensie Vrouw, 47 jaar, bloeddruk 184/102 mm Hg Diagnose: Essentiële hypertensie

Nadere informatie

Geneesmiddelenbewaking: ACEinhibitoren. Afgiftekantoor: 8500 Kortrijk 1, 2e Afd.

Geneesmiddelenbewaking: ACEinhibitoren. Afgiftekantoor: 8500 Kortrijk 1, 2e Afd. Afgiftekantoor: 8500 Kortrijk 1, 2e Afd. Maandelijks tijdschrift Januari 2005 Volume 32 Nummer 1 Gebruik van antihypertensiva tijdens de zwangerschap blz. 1 De Transparantiefiches: enkele belangrijke wijzigingen

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting 198 Het eerste deel van dit proefschrift beschrijft de effectiviteit van clopidogrel en tirofiban in patiënten met een acuut hart infarct verwezen voor een spoed dotter behandeling. In hoofdstuk 1 werd

Nadere informatie

IN ZWANG PROTOCOL: Preventie recidief spontane vroeggeboorte

IN ZWANG PROTOCOL: Preventie recidief spontane vroeggeboorte IN ZWANG PROTOCOL: Preventie recidief spontane vroeggeboorte DEFINITIE: Vroeggeboorte: bevalling bij amenorroeduur < 37 weken Bij een zwangerschapsduur van meer dan 35 weken wordt het risico van belangrijke

Nadere informatie

Betreft: Perinatale Zorg in Nederland 2016

Betreft: Perinatale Zorg in Nederland 2016 Betreft: Perinatale Zorg in Nederland Auteur Perined Tabellen, figuren en bijlagen mw. drs. A.M. Arns-Schiere, mw. dr. A.E. van Dijk, mw. dr. J. Dijs-Elsinga, mw. drs. A. Henseler, mw. dr. C.W.P.M. Hukkelhoven,

Nadere informatie

Uitgevoerd onderzoek in de huisartsenpraktijk

Uitgevoerd onderzoek in de huisartsenpraktijk Uitgevoerd onderzoek in de huisartsenpraktijk ELLEN BANIERINK ANIOS INTERNE GENEESKUNDE 06-12-2016 Inhoud Aanleiding Vorming onderzoeksvoorstel Het onderzoek Praktisch gezien Planning Verloop Problemen

Nadere informatie

Obstetrische nefrologie

Obstetrische nefrologie ASN Review 2014 Obstetrische nefrologie Dr. A. van Tellingen Zaans Medisch Centrum Dr. A. van Tellingen Internist-nefroloog Disclosure potential conflicts of interest Research contracts: Geen Consulting:

Nadere informatie

Chapter 8. Samenvatting en conclusie

Chapter 8. Samenvatting en conclusie Chapter 8 Samenvatting en conclusie 110 Doel van het promotieonderzoek was (1) evaluatie van het resultaat van vroege abciximab toediening vóór primaire percutane coronaire interventie (PPCI) in patiënten

Nadere informatie

Verpleegkundige zorg rondom een zieke zwangere en kraamvrouw

Verpleegkundige zorg rondom een zieke zwangere en kraamvrouw Verpleegkundige zorg rondom een zieke zwangere en kraamvrouw Dreigende vroeggeboorte bij 24/0 en 32/0 weken of geboortegewicht lager ingeschat dan 1250 gram Van tevoren bekende foetale afwijkingen Ernstige

Nadere informatie

5-jaars Follow-up van de FAME studie

5-jaars Follow-up van de FAME studie 5-jaars Follow-up van de FAME studie WCN Congres 2015, Amsterdam 20-11-2015 Drs. L.X. van Nunen namens de FAME studiegroep Potential conflicts of interest Ik, Lokien X. van Nunen, heb GEEN conflicts of

Nadere informatie

Samenvatting Beloop van beperkingen in activiteiten bij oudere patiënten met artrose van heup of knie

Samenvatting Beloop van beperkingen in activiteiten bij oudere patiënten met artrose van heup of knie Beloop van beperkingen in activiteiten bij oudere patiënten met artrose van heup of knie Zoals beschreven in hoofdstuk 1, is artrose een chronische ziekte die vaak voorkomt bij ouderen en in het bijzonder

Nadere informatie

Zwangerschap bij de psychiatrische patient. Cijfers telefoondienst TIS. TIS kenniscentrum. vragen/exposities SSRI s 20-11-2015

Zwangerschap bij de psychiatrische patient. Cijfers telefoondienst TIS. TIS kenniscentrum. vragen/exposities SSRI s 20-11-2015 Zwangerschap bij de psychiatrische patient Bernke te Winkel Wetenschappelijk medewerker Teratologie Informatie Service TIS kenniscentrum Cijfers telefoondienst TIS Informatie geven Website (en boek) -

Nadere informatie

Management of preterm delivery in women with abnormal fetal presentation

Management of preterm delivery in women with abnormal fetal presentation UvA-DARE (Digital Academic Repository) Management of preterm delivery in women with abnormal fetal presentation Bergenhenegouwen, L.A. Link to publication Citation for published version (APA): Bergenhenegouwen,

Nadere informatie

Introductie. Methoden. Jeanette Mesman, Ank de Jonge, Judith Manniën, Joost Zwart, Jeroen van Dillen en Jos van Roosmalen

Introductie. Methoden. Jeanette Mesman, Ank de Jonge, Judith Manniën, Joost Zwart, Jeroen van Dillen en Jos van Roosmalen Jeanette Mesman, Ank de Jonge, Judith Manniën, Joost Zwart, Jeroen van Dillen en Jos van Roosmalen Introductie De relatieve veiligheid van geplande thuisbevallingen is een onderwerp van voortdurende discussie

Nadere informatie

perinatologie Perinatologie is de derde lijns zorg rondom zwangerschap en bevalling naast de neonatale zorg voor de pasgeborene

perinatologie Perinatologie is de derde lijns zorg rondom zwangerschap en bevalling naast de neonatale zorg voor de pasgeborene OHC+ Waarom OHC en OHC+ Uit onderzoek van de gezondheidraad is gebleken dat de zorg aangepast moest worden op de toegenomen complexe zorg Ieder perinatologisch centrum dient een OHC en OHC+ unit te hebben.

Nadere informatie

CHAPTER 12. Samenvatting

CHAPTER 12. Samenvatting CHAPTER 12 Samenvatting Samenvatting 177 In hoofdstuk 1 wordt een toegenomen overleving gerapporteerd van zeer vroeggeboren kinderen, gerelateerd aan enkele nieuwe interventies in de perinatologie. Uitkomsten

Nadere informatie

Ketenprotocol. Kraamconsulten kinderartsen. Auteurs: E.D. Stam

Ketenprotocol. Kraamconsulten kinderartsen. Auteurs: E.D. Stam Ketenprotocol Kraamconsulten kinderartsen Auteurs: E.D. Stam Datum: 19 januari 2017 Algemeen Het Verloskundig Samenwerkings Verband Zoetermeer (VSV Zoetermeer ) is in 2012 formeel opgericht ter verbetering

Nadere informatie

Belangrijke Veiligheidsinformatie over EFIENT (prasugrel)

Belangrijke Veiligheidsinformatie over EFIENT (prasugrel) Belangrijke Veiligheidsinformatie over EFIENT (prasugrel) EFIENT (prasugrel) behoort tot de farmacotherapeutische groep van de bloedplaatjesaggregatieremmers (heparine niet meegerekend), een groep waaronder

Nadere informatie

Binnenmilieu en luchtwegklachten bij jonge kinderen; analyse van gegevens uit een prospectief cohort onderzoek in de regio Westelijke Mijnstreek

Binnenmilieu en luchtwegklachten bij jonge kinderen; analyse van gegevens uit een prospectief cohort onderzoek in de regio Westelijke Mijnstreek Binnenmilieu en luchtwegklachten bij jonge kinderen; analyse van gegevens uit een prospectief cohort onderzoek in de regio Westelijke Mijnstreek Paola Esser, Milieugezondsheidkundige, afdeling SIM Evelien

Nadere informatie

Cardiovasculaire medicatie: gezondheidswinst versus valrisico

Cardiovasculaire medicatie: gezondheidswinst versus valrisico Cardiovasculaire medicatie: gezondheidswinst versus valrisico Geeske Peeters Susan Tett Samantha Hollingworth Danijela Gnijdic Sarah Hilmer Annette Dobson Ruth Hubbard Richtlijn Acuut Coronair Syndroom

Nadere informatie

Tweede screening bij Rhc-negatieve vrouwen: Wat levert het op?

Tweede screening bij Rhc-negatieve vrouwen: Wat levert het op? Tweede screening bij Rhc-negatieve vrouwen: Wat levert het op? 1 INHOUD PSIE programma Antistoffen Ontstaan en Risico Achtergrond Rhc-screening Doel Rhc-screening Evaluatiestudie Rhc-screening Opzet Inclusies

Nadere informatie

Protocol Obesitas. 1.0 Definitie obesitas

Protocol Obesitas. 1.0 Definitie obesitas Protocol Obesitas 1.0 Definitie obesitas Obesitas is een abnormale gezondheidstoestand waarbij er een overschot aan vetweefsel is. De meest gebruikte definitie is gebaseerd op de Quetelet-index of Body

Nadere informatie

Registratieformulier voor de gegevens rondom de zwangerschap en bevalling

Registratieformulier voor de gegevens rondom de zwangerschap en bevalling Registratieformulier voor de gegevens rondom de zwangerschap en bevalling Beste collega, Hierbij treft u het registratieformulier aan voor de gegevens rondom de zwangerschap en bevalling van uw patiënte.

Nadere informatie

Summery. Effectiviteit van een interventieprogramma op arm-, schouder- en nekklachten bij beeldschermwerkers

Summery. Effectiviteit van een interventieprogramma op arm-, schouder- en nekklachten bij beeldschermwerkers ummery amenvatting Effectiviteit van een interventieprogramma op arm-, schouder- en nekklachten bij beeldschermwerkers 207 Algemene introductie Werkgerelateerde arm-, schouder- en nekklachten zijn al eeuwen

Nadere informatie

Hypertensieve aandoeningen tijdens de zwangerschap

Hypertensieve aandoeningen tijdens de zwangerschap Dienst Gynaecologie Verloskunde Informatie voor de patiënte Hypertensieve aandoeningen tijdens de zwangerschap Je bent zwanger gelukkig zwanger, maar plots strooit een hoge bloeddruk roet in het eten.

Nadere informatie

Staken antihypertensiva bij ouderen. Groot Haags Geriatrie Referaat oktober 2016 Marielle Hofman, aios geriatrie

Staken antihypertensiva bij ouderen. Groot Haags Geriatrie Referaat oktober 2016 Marielle Hofman, aios geriatrie Staken antihypertensiva bij ouderen Groot Haags Geriatrie Referaat oktober 2016 Marielle Hofman, aios geriatrie 2 Vragen Zou u antihypertensiva staken bij een geriatrische patiënt met hypertensie en een

Nadere informatie

Chapter 10. Samenvatting

Chapter 10. Samenvatting Samenvatting Dit proefschrift heeft als doel de verschillende aspecten van een niche in het keizersnede litteken in de baarmoeder te onderzoeken en te evalueren. In dit hoofdstuk wordt het onderzoek dat

Nadere informatie

Obesitas en zwangerschap, bevalling en kraambed

Obesitas en zwangerschap, bevalling en kraambed Obesitas en zwangerschap, bevalling en kraambed Algemene informatie Obesitas is een van de snelst groeiende gezondheidsproblemen in de Westerse wereld. Naarmate de mate van obesitas onder vrouwen toeneemt,

Nadere informatie

BMI protocol. Doel protocol Gezamenlijk protocol van de 1 e en 2 e lijn met als doel een eenduidig beleid voor alle zwangeren met een BMI > 30.

BMI protocol. Doel protocol Gezamenlijk protocol van de 1 e en 2 e lijn met als doel een eenduidig beleid voor alle zwangeren met een BMI > 30. BMI protocol Doel protocol Gezamenlijk protocol van de 1 e en 2 e lijn met als doel een eenduidig beleid voor alle zwangeren met een BMI > 30. BMI onderverdeling (kg/m2) Ondergewicht: BMI

Nadere informatie

(Acute) hypertensiebehandeling bij herseninfarct/bloeding. Bert-Jan van den Born

(Acute) hypertensiebehandeling bij herseninfarct/bloeding. Bert-Jan van den Born (Acute) hypertensiebehandeling bij herseninfarct/bloeding Bert-Jan van den Born Leerdoelen Welke behandeling in acute fase infarct/bloeding? - grenswaarden en streefwaarden? - IV middel? Hoe na de acute

Nadere informatie

UvA-DARE (Digital Academic Repository) Risk factors and prognostic models for preterm birth. Schaaf, J.M. Link to publication

UvA-DARE (Digital Academic Repository) Risk factors and prognostic models for preterm birth. Schaaf, J.M. Link to publication UvA-DARE (Digital Academic Repository) Risk factors and prognostic models for preterm birth Schaaf, J.M. Link to publication Citation for published version (APA): Schaaf, J. M. (2013). Risk factors and

Nadere informatie

CHAPTER 9. Samenvatting

CHAPTER 9. Samenvatting CHAPTER 9 113 Samenvatting In de introductie (chapter1) wordt een overzicht gegeven van relevante voorspellende markers voor preëclampsie (pe) en intra-uteriene groeirestrictie (iugr). De focus van chapter2

Nadere informatie

Nieuwe ontwikkelingen bij hypertensie, beleid en medicatie

Nieuwe ontwikkelingen bij hypertensie, beleid en medicatie Continuing Nursing Education (CNE) Nieuwe ontwikkelingen bij hypertensie, beleid en medicatie Sanne van Wissen 22 maart 2016 Utrecht @svanwissen Inhoud Bloeddruk en is er een optimale bloeddruk? Rol van

Nadere informatie

Evidence based richtlijnontwikkeling (EBRO) training voor patiënten. Ton Kuijpers, Epidemioloog

Evidence based richtlijnontwikkeling (EBRO) training voor patiënten. Ton Kuijpers, Epidemioloog Evidence based richtlijnontwikkeling (EBRO) training voor patiënten Ton Kuijpers, Epidemioloog Guru based medicine Inhoud Voorbeeld van een wetenschappelijk onderzoeksdesign (RCT) Mate van bewijs Conclusies

Nadere informatie

Studie type Populatie Patiënten kenmerken Interventie Controle Dataverzameling

Studie type Populatie Patiënten kenmerken Interventie Controle Dataverzameling Evidence tabel bij ADHD in kinderen en adolescenten (studies naar adolescenten met ADHD en ) Auteurs, Gray et al., 2011 Thurstone et al., 2010 Mate van bewijs A2 A2 Studie type Populatie Patiënten kenmerken

Nadere informatie

Nieuwe Richtlijn Herseninfarct en Hersenbloeding: wat verandert er in de zorg vanuit neurologisch perspectief?

Nieuwe Richtlijn Herseninfarct en Hersenbloeding: wat verandert er in de zorg vanuit neurologisch perspectief? Nieuwe Richtlijn Herseninfarct en Hersenbloeding: wat verandert er in de zorg vanuit neurologisch perspectief? Dr. R.M. van den Berg-Vos, neuroloog Vergroot endovasculaire behandeling de kans op een goed

Nadere informatie

} Omvang/aard van het probleem } Wat verandert er in de glucose huishouding } Voorbereiding en behandeling } Na de bevalling. } Insuline resistentie

} Omvang/aard van het probleem } Wat verandert er in de glucose huishouding } Voorbereiding en behandeling } Na de bevalling. } Insuline resistentie Zwangerschapswens Wanneer doorverwijzen Beleid na een zwangerschapsdiabetes } Omvang/aard van het probleem } Wat verandert er in de glucose huishouding } Voorbereiding en behandeling } Na de bevalling

Nadere informatie

regio uw praktijk 2004 43.8 56.2 % % jaar 6.9 jaar 15.9 66.5 8.2 9.4 % % % 67.8 54.1 17.6 % % % 7.1 4.4 81.8 148.5 29.9 mmhg

regio uw praktijk 2004 43.8 56.2 % % jaar 6.9 jaar 15.9 66.5 8.2 9.4 % % % 67.8 54.1 17.6 % % % 7.1 4.4 81.8 148.5 29.9 mmhg Algemene gegevens -5 In het onderstaande overzicht kunt u de gegevens uit uw praktijk van 5 (laatste kolom) vergelijken met die van 5 huisartspraktijken uit de regio (eerste kolom) en uw eigen praktijk

Nadere informatie

Chapter 10 Samenvatting

Chapter 10 Samenvatting Chapter 10 Samenvatting Chapter 10 De laatste jaren is de mortaliteit bij patiënten met psychotische aandoeningen gestegen terwijl deze in de algemene populatie per leeftijdscategorie is gedaald. Een belangrijke

Nadere informatie

De behandeling van lage rugpijn met ruggordels en medicatie

De behandeling van lage rugpijn met ruggordels en medicatie Samenvatting 163 De behandeling van lage rugpijn met ruggordels en medicatie Lage rugpijn is een veelvuldig voorkomend probleem in geïndustrialiseerde landen. De kans dat iemand gedurende zijn leven een

Nadere informatie

24 weken zwanger en dan? Kansen, onmogelijkheden, resultaten en toekomst

24 weken zwanger en dan? Kansen, onmogelijkheden, resultaten en toekomst 24 weken zwanger en dan? Kansen, onmogelijkheden, resultaten en toekomst Dr. J.J. Duvekot, gynaecoloog/perinatoloog Moeder en Kind Centrum subafdeling verloskunde en prenatale geneeskunde Erasmus MC, Rotterdam

Nadere informatie

Angst voor de bevalling in een eerstelijns onderzoeksgroep. Kennispoort 2012, Anne-Marie Sluijs Klinisch verloskundige LUMC/psycholoog

Angst voor de bevalling in een eerstelijns onderzoeksgroep. Kennispoort 2012, Anne-Marie Sluijs Klinisch verloskundige LUMC/psycholoog Angst voor de bevalling in een eerstelijns onderzoeksgroep Kennispoort 2012, Anne-Marie Sluijs Klinisch verloskundige LUMC/psycholoog Indeling Angst voor de bevalling in Nederland Onderzoeksvragen Resultaten

Nadere informatie

Doel Preventie van complicaties ten gevolge van Diabetes Mellitus tijdens de zwangerschap.

Doel Preventie van complicaties ten gevolge van Diabetes Mellitus tijdens de zwangerschap. : Pagina 1 van 8 Inhoudsopgave Doel, Doelgroep, algemene aandachtspunten Pagina 1 Werkwijze Pagina 1 Pre-existente diabetes Pagina 1 - Preconceptioneel Pagina 1 - Gynaecoloog Pagina 3 Tijdens de zwangerschap

Nadere informatie

Resultaten voor Vlaamse Gemeenschap Prenatale opvolging Gezondheidsenquête, België, 1997

Resultaten voor Vlaamse Gemeenschap Prenatale opvolging Gezondheidsenquête, België, 1997 6.7.1.1. Inleiding Algemeen wordt erkend dat de prenatale consultaties een fundamentele rol spelen inzake de gezondheid van de moeder en het toekomstige kind, maar de rol van respectievelijk de huisarts,

Nadere informatie

VSV Achterhoek Oost Protocol Antistolling

VSV Achterhoek Oost Protocol Antistolling VSV Achterhoek Oost Protocol Doel Preventie van veneuze trombo-embolie / vte in de verloskunde Tabel Absolute risico s op een eerste tijdens en na de zwangerschap bij trombilie met en zonder een positieve

Nadere informatie

Ondanks de geboekte vooruitgang op het gebied van

Ondanks de geboekte vooruitgang op het gebied van S A M E N V A T T I N G Ondanks de geboekte vooruitgang op het gebied van preventie en behandeling van het herseninfarct, blijft deze aandoening een veelvoorkomende oorzaak van mortaliteit en morbiditeit.

Nadere informatie

Kennisgebieden. The happy decision. Zwangerschapsdiabetes en zwangeren met type 2 diabetes in 20 minuten 27-6-2016

Kennisgebieden. The happy decision. Zwangerschapsdiabetes en zwangeren met type 2 diabetes in 20 minuten 27-6-2016 Disclosure belangen spreker Zwangerschapsdiabetes en zwangeren met type 2 diabetes in 20 minuten Dr Harold de Valk, internist-endocrinoloog UMC Utrecht (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst

Nadere informatie

Angst voor de pijn. Prof. dr. Arie Franx. Pre-eclampsia and cardiovascular disease. Kennispoort Verloskunde, 3 februari 2012

Angst voor de pijn. Prof. dr. Arie Franx. Pre-eclampsia and cardiovascular disease. Kennispoort Verloskunde, 3 februari 2012 Angst voor de pijn Pre-eclampsia and cardiovascular disease Kennispoort Verloskunde, 3 februari 2012 Prof. dr. Arie Franx Overdracht van 1 e naar 2 e lijn voor sedatie/pijnbestrijding Nederland 2001-2010,

Nadere informatie

Samenvatting Hoofdstuk 2

Samenvatting Hoofdstuk 2 CHAPTER 10 Nederlandse Samenvatting Samenvatting De aandoening diabetes mellitus wordt gekenmerkt door een chronisch verhoogd glucosegehalte in het bloed, oftewel hyperglykemie. Karakteriserend voor patiënten

Nadere informatie