GEMEENTE SMALLINGERLAND. Uitvoeringsplan 2015 Participatiewet. Sociale Zaken. Collegebesluit 27 januari 2015

Transcriptie

1 GEMEENTE SMALLINGERLAND Meidwaan Meedoen Uitvoeringsplan 2015 Participatiewet meiinoar libje, meiinoar wurkje samen leven, samen werken Sociale Zaken Collegebesluit 27 januari 2015 Dit uitvoeringsplan biedt een concrete uitwerking van de visie en ambities zoals geformuleerd in de beleidsnota Participatiewet. Die nota is onderdeel van de kadernota 'Samen voor elkaar' waarin de integrale aanpak sociaal domein wordt beschreven. Voor de nota Participatiewet en de voortvloeiende jaarplannen gelden die algemene kaders onverminderd. 1

2 2

3 Inhoudsopgave Kernboodschap 5 Hoofdstuk 1 Inleiding 7 Hoofdstuk 2 Wat willen we? 13 Ambitie en doelstellingen Hoofdstuk 3 Wat gaan we doen en met wie? 19 Uitvoeringsplan 2015: Iedereen in beweging Hoofdstuk 4 Werk en werkgevers 43 Werkgeversdienstverlening Smallingerland Hoofdstuk 5 Financiële middelen 49 Literatuurlijst 51 Lijst met afkortingen 53 Bijlage 55 3

4 4

5 Kernboodschap Iedereen doet mee in de gemeente Smallingerland. Participatie is actief deelnemen aan de samenleving bijvoorbeeld door te werken, of door naar school te gaan, of door vrijwilligerswerk te doen of deel te nemen aan andere maatschappelijke activiteiten. Wij vinden dat ieder mens waarde heeft, ongeacht zijn of haar maatschappelijke positie. Het is belangrijk erbij te horen, mee te tellen in de samenleving. In principe op eigen kracht, maar waar nodig met (tijdelijke) ondersteuning. Voor de doelgroep van de Participatiewet hebben we in de beleidsnota Participatiewet de ambitie geformuleerd dat: Alle mensen uit de gemeente Smallingerland die kunnen werken, werken naar vermogen. Alle mensen uit de gemeente Smallingerland die (tijdelijk) niet kunnen werken, worden geactiveerd voor maatschappelijke participatie. Voor u ligt het uitvoeringsplan Participatiewet Dit uitvoeringsplan gaat primair over de aanpak, doelen en financiën als het gaat om werk en inkomen van burgers aan de onderkant van de arbeidsmarkt: mensen die op zoek zijn naar een baan, een uitkering ontvangen, mensen die een laag inkomen hebben uit arbeid of eigen onderneming of mensen die begeleid werken. Voor deze burgers is op 1 januari 2015 de Participatiewet van kracht. Met de komst van de Participatiewet is de gemeente verantwoordelijk voor de (arbeids)participatie van een steeds grotere groep mensen. De omvang van de doelgroep stijgt in 2018 met ruim 5% vergeleken met Daarbij zitten ook mensen met een arbeidsbeperking die meer (structurele) begeleiding nodig hebben. Al deze mensen verdienen kansen op de reguliere arbeidsmarkt. Wel moet dat met een fors kleiner ondersteuningsbudget dan de afgelopen jaren (afname van 19%). Hier ligt een grote uitdaging. Daarbij wordt de noodzaak tot samenwerken met werkgevers, uitzendbureaus, UWV, sociale werkbedrijven, re-integratiepartners, onderwijs en maatschappelijke instellingen groter. Wij gaan op zoek naar nieuwe initiatieven en ondersteunen ideeën uit de gemeenschap. In dit plan beschrijven we de plannen voor 2015 om te bereiken dat zoveel mogelijk mensen zelf in hun levensonderhoud kunnen voorzien en mee kunnen doen naar vermogen: we streven naar een inclusieve arbeidsmarkt. 1 Wij begeleiden burgers die een beroep op ondersteuning doen, om zo snel mogelijk weer zelfstandig te zijn met betaalde arbeid of zelfstandig onderneming. Wij creëren samen met werkgevers voldoende arbeidsplaatsen, ook voor wie begeleiding nodig heeft op de werkplek. Als betaald werk nog geen (directe) optie is, verdienen mensen kansen om hun talenten te ontplooien en willen we dat een ieder zich inzet voor de gemeenschap in het algemeen of voor zijn of haar eigen ontwikkeling. Daarnaast bieden we een ieder, die er recht heeft op heeft, het vangnet van bijstand. Kortom: niemand staat aan de kant in de gemeente Smallingerland. 1 Inclusieve arbeidsmarkt: De arbeidsmarkt biedt plaats aan jongeren, ouderen en mensen met en zonder een beperking: iedereen doet mee naar vermogen (c.q. de loonwaarde). 5

6 6

7 Hoofdstuk 1 Inleiding Positionering van dit document 1.1 Iedereen doet mee (visie op re-integratie en participatie) De meeste mensen kunnen voorzien in hun eigen levensonderhoud, hebben een baan en zijn ook op andere manieren maatschappelijk actief. In onze visie op het sociaal domein en het re-integratie en participatiebeleid is zelfredzaamheid naar vermogen het streven en is duurzame sociaal economische zelfredzaamheid in de vorm van betaald werk het hoogste doel. Burgers zijn primair zelf verantwoordelijk voor het vinden van een betaalde baan. De meeste mensen in de gemeente Smallingerland zijn prima zelf in staat om een betaalde baan te vinden. Hierbij zetten ze hun eigen kracht en talenten in en maken ze gebruik van o.a. hun eigen sociale netwerk, vacaturesites en uitzendbureaus. Voor andere mensen is dit een grotere opgave. Zij hebben moeite met het vinden van een plek op de arbeidsmarkt. Mensen die niet op eigen kracht aan het werk kunnen komen bieden we, samen met werkgevers, maatschappelijke organisaties en andere samenwerkingspartners, ondersteuning op maat. Mensen in de gemeente Smallingerland die (nog) niet kunnen werken, stimuleren wij zoveel mogelijk mee te doen naar vermogen zodat zij een bijdrage leveren aan de wijk of het dorp. Uitgangspunt is dat iedereen mee blijft doen. Ook in het huidige collegeprogramma heeft het college stevig ingezet op meedoen. Hoe wij dit gaan doen voor het komende jaar vanuit de Participatiewet laten wij zien in dit uitvoeringsplan. We beschrijven welke acties en instrumenten in 2015 worden ingezet om het re-integratie en participatiebeleid concreet neer te zetten, rekening houdend met een evenwichtige aanpak voor wie de gemeente verantwoordelijk is. 1.2 Context uitvoeringsplan Het uitvoeringsplan is te midden van meerdere ontwikkelingen op participatie en re-integratiegebied geschreven. Hieronder volgt een beknopte uiteenzetting Beleidsnota Participatiewet De basis voor dit uitvoeringsplan is het participatiebeleid, opgenomen in de beleidsnota Participatiewet 'MeidwaanMeedoen' Belangrijke uitgangspunten in deze nota zijn de integrale visie op het sociaal domein van de gemeente Smallingerland en de Participatiewet. Jaarlijks wordt op grond van de verordening 4 een uitvoeringsplan opgesteld zoals deze nu voorligt. Participatiewet Met ingang van 1 januari 2015 is de gemeente primair verantwoordelijk geworden voor de groep burgers die in meer of mindere mate behoefte heeft aan begeleiding op en naar de arbeidsmarkt, beter bekend als de Participatiewet. Ook wil het kabinet mensen nog meer aanspreken op de eigen 2 Collegeprogramma gemeente Smallingerland , Samen leven, samen werken/ Meiinoar libje, meiinoar wurkje', raadsbesluit, 9 december verordeningen Participatiewet, raadsbesluit 9 december

8 verantwoordelijkheid en de activerende werking vergroten. Daarnaast zijn ook maatregelen ingericht op het aanscherpen van de handhaving en de toegang 5. Met de Participatiewet is er één regeling gekomen voor iedereen die in staat is om te werken, ook voor degenen met een arbeidsbeperking 6. We krijgen te maken met een grotere doelgroep. Ook de samenstelling van de doelgroep verandert, deze zal steeds meer mensen bevatten met complexe belemmeringen. 7 Tegelijkertijd vindt er een bezuiniging plaats op de middelen waarmee deze grotere en complexe groep moet worden ondersteund. Onze opdracht is dat we een groeiende, meer complexe en ondersteuning behoevende doelgroep zoveel mogelijk blijven ondersteunen bij het vinden van werk - vanuit eigen initiatief, kansen en mogelijkheden - met minder middelen zonder dat tekorten op het bijstandsbudget toenemen of ontstaan. Hier ligt dus een grote uitdaging. Werkgeversbenadering Onverminderd blijft het uitgangspunt van de Participatiewet dat iedere Nederlander naar vermogen deelneemt aan de samenleving. Zoveel mogelijk door een reguliere baan bij een werkgever. En als dit niet mogelijk is, door maatschappelijke participatie. Wij willen daarbij vooral dat mensen aan het werk zijn bij reguliere bedrijven en instellingen. De werkgevers, maatschappelijke organisaties en andere samenwerkingspartners zijn onmisbaar om deze ambitie te kunnen realiseren. Die samenwerking is daarmee ook een speerpunt geworden in het beleid. Onze werkgeversbenadering speelt hierin een belangrijke rol. Sociaal domein gemeente Smallingerland De bepalingen van de Participatiewet komen voor het overgrote deel overeen met de bepalingen en de uitgangspunten van de WWB. Toch is er sprake van een verandering. De Participatiewet maakt deel uit van een groter decentralisatieproces, waarbij taken verschuiven van het Rijk naar de gemeenten. Het Rijk hevelt vanaf 2015 taken op het gebied van Jeugdzorg, AWBZ-Wmo en Participatie over naar gemeenten, samen vormen zij het sociaal domein van de gemeente Smallingerland: de transitie. 'Belangrijker nog dan deze overheveling van taken is de beoogde verandering van werkwijzen en verantwoordelijkheden: de transformatie' 8. 5 Deze werking vloeit nog voort uit het wetsvoorstel maatregelen WWB. De maatregelen uit dit voorstel zouden in eerste instantie ingaan op 1 juli 2014, maar vallen nu samen met de invoering van de Participatiewet op 1 januari Hierin worden maatregelen geïntroduceerd die ervoor moeten zorgen dat de bijstandsverlening toegankelijk en houdbaar blijft. 6 Met de komst van de Participatiewet is een aantal regelingen samengevoegd: - de 'oude' Wet werk en bijstand (WWB); (ook wel 'zittend bestand' genoemd, i.t.t. 'nieuwe instroom' m.b.t. de regelingen die hierna zijn beschreven). -delen van de Wet werk en arbeidsondersteuning jonggehandicapten (Wajong).De Wajong is er vanaf 1 januari 2015 alleen nog voor mensen die volledig en duurzaam arbeidsongeschikt zijn. Inwoners die in principe in staat zijn om te werken, vallen vanaf 2015 onder de Participatiewet; en de Wet sociale werkvoorziening (Wsw). Met ingang van 1 januari 2015 is er geen instroom meer mogelijk door een dienstverband via de Wsw. De mensen met een vast dienstverband Wsw behouden echter hun rechten en plichten. Voor hen is er door de komst van de Participatiewet niets veranderd. Afgezien van deze nieuwe doelgroepen voor de gemeente, blijft de kern van deze 'nieuwe bijstandswet': het bieden van een financieel vangnet aan mensen die niet economisch zelfredzaam zijn en het bevorderen van hun participatie op de arbeidsmarkt. 7 Er zullen door de komst van nieuwe doelgroepen meer mensen zijn die (langdurig) ondersteuning nodig hebben bij hun deelname op de arbeidsmarkt. Daarbij gaat het niet alleen om het begeleiden van mensen naar werk, maar ook steeds meer om het begeleiden van mensen in het behoud van werk. 8 Raad voor maatschappelijke ontwikkeling, 'Leren innoveren in het sociaal domein', (2014) p. 15 8

9 In de kadernota 'Samen voor elkaar' is een brede visie voor dit domein geformuleerd. De beleidsnota Participatiewet is hier een onderdeel van. Zelfredzaamheid, eigen kracht en het meer inzetten van sociale netwerken zijn begrippen die in elk van de decentralisaties centraal staan. Hierbij streven we ernaar om, daar waar mogelijk, de te bereiken resultaten per decentralisatie zoveel mogelijk met elkaar te verbinden en de verkokering zoveel mogelijk los te laten. Het uitgangspunt is de vraag van de burger. Zo constateren wij, dat burgers die om (inkomens) ondersteuning vragen vaak ook gebruik maken van andere ondersteuning binnen het sociaal domein. Ons overkoepelende doel zal zijn dat de burger vanuit zijn eigen kracht en verantwoordelijkheid in staat wordt gesteld zijn persoonlijke situatie op de voor hem belangrijkste leefgebieden te verbeteren waardoor het voor hem mogelijk wordt om (maatschappelijk) te participeren. In de ontwikkeling van de ondersteuningsinzet vanuit de Participatiewet zal dan ook steeds meer oog zijn voor de samenhang met de ondersteuning vanuit andere hulpvragen Kansen op de arbeidsmarkt In de laatste jaren is gebleken dat de kansen en mogelijkheden voor mensen met een uitkering en werklozen om een plek op de arbeidsmarkt te veroveren, sterk zijn verslechterd. Ook is daar het afgelopen jaar geen verbetering in gekomen. Zo is er binnen de gemeente Smallingerland sprake van een stijgende of min of meer gelijkblijvende werkloosheid (14.8% oktober en 15,5% november) 9. De mate waarin bijstandsgerechtigden werk zoeken en vinden hangt naast conjuncturele ontwikkelingen ook samen met inspanningen van gemeenten. We gaan uit van de vraag van de arbeidsmarkt; de vraag van de arbeidsmarkt bepaalt de scholing en training die we onze werkzoekenden bieden. Het is de uitdaging om van de bijstand als laatste vangnet een springplank naar werk te maken. Dat hangt af van de vraag naar arbeid in de regio en de mate waarin de werkzoekende kansrijk is op de arbeidsmarkt. Met onze aanpak voert de werkzoekende zoveel mogelijk zelf de regie over zijn of haar kortste weg naar werk en de gemeente biedt daar waar nodig advies of ondersteuning. We streven er in onze aanpak naar de mensen bagage mee te geven waardoor hun kansen op de arbeidsmarkt worden vergroot. Daarbij laat onderzoek zien dat de inzet van re-integratie op langere termijn leidt tot een blijvend grotere kans op werk 10. De inzet richt zich op het behouden en of ontwikkelen van werknemersvaardigheden. In deze aanpak staat de eigen kracht en de eigen verantwoordelijkheid van de werkzoekende voorop. Wel kijken we hier kritisch naar de belastbaarheid van de persoon. Het is niet voor iedereen vanzelfsprekend om zelf verantwoordelijkheid te nemen om oplossingen voor hun problemen te vinden 11. Als het voor iemand lastig is de eigen keuzes te maken en te organiseren, bieden wij vanuit de gemeente ondersteuning. We willen dat niemand tussen wal en schip raakt. De gemeente Smallingerland heeft de uitdaging om de komende jaren met minder middelen meer mensen ondersteuning te bieden naar werk. Ons vertrekpunt bij het maken van keuzes wordt gevormd door het uitgangspunt dat we nog meer een beroep gaan doen op de eigen kracht van mensen en alleen diegenen die het écht nodig hebben ondersteuning op maat bieden naar werk. De mate van participatieondersteuning is ook beperkter geworden, niet meer kans op kans. Ondanks deze moeilijke arbeidsmarkt en de hoge werkloosheidscijfers in deze regio slaagt de gemeente Smallingerland erin om nog altijd percentages te halen die hoger liggen dan het landelijk gemiddelde als het gaat om uitstroom naar werk vanuit de uitkering (zie tabel op de volgende pagina). 9 UWV Arbeidsmarktinformatie, ultimo november (2014) 10 SEO, 'Langetermijneffecten van re-integratie', (2013) 11 Raad voor maatschappelijke ontwikkeling, 'Leren innoveren in het sociaal domein', (2014) 9

10 Aandeel bijstandsontvangers ultimo jaar dat in het daaropvolgende jaar werk vindt, naar gemeente Jaar waarin werk gevonden is: % Nederland Smallingerland Bron: Nieuwsbericht CBS, 16 oktober Samenwerking in de regio De laatste jaren wordt door gemeenten, UWV, werkgevers, onderwijs en provincie nauw samengewerkt in de arbeidsmarktregio Fryslân 12. Binnen de regio is afgesproken dat het uitgangspunt voor de regionale samenwerking zal zijn dat de vraag van de werkgevers centraal staat. Met betrekking tot regionale samenwerking hanteren we het uitgangspunt: 'Lokaal wat kan, regionaal wat nodig is. De samenwerking moet op meerdere terreinen leiden tot de totstandkoming en betere afstemming van het regionaal arbeidsmarktbeleid. Zo moet het voor werkgevers eenvoudig zijn om bepaalde instrumenten in te zetten bij het in dienst nemen van mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Onze werkgeversdienstverlening samen met het UWV speelt een sleutelrol bij het ontzorgen en effectief ondersteunen van werkgevers. Om tot een eenduidige regionale aanpak voor werkgevers te komen worden verschillende regelingen en instrumenten ontwikkeld en afgestemd in de arbeidsmarktregio. Voor een aantal geldt dat wij ze als gemeente zo moeten uitvoeren. Wanneer dat niet het geval is, maken we de afweging. De vraag naar een passend schaalniveau geldt ook voor de meer 'specialistische' taken, zoals uit het uitvoeren van beschut werken 'nieuwe stijl' 13 en de uitvoering van loonwaardebepaling onder de Participatiewet. 12 Het UWV en de gemeenten organiseren hun dienstverlening vanuit 35 arbeidsmarktregio's waarvan regio Fryslân er één van is. Smallingerland werkt op het terrein van de werkgeversdienstverlening intensief samen met de andere gemeenten in Friesland 13 Beschut werken als nieuwe voorziening - te ontwikkelen vanuit het Werkbedrijf in de arbeidsmarktregio Fryslân - is wel benoemd in dit uitvoeringsplan, maar niet uitgewerkt. In dit uitvoeringsplan is daar geen rekening mee gehouden omdat dit instrument provinciaal nog moet worden uitgewerkt. De uitwerking zal complex zijn, omdat nog onvoldoende duidelijk is welke grenzen gelden voor het instrument beschut werk. Bij ongewijzigd beleid ontstaat er vanaf 2016 een structureel tekort. De kosten voor re-integratie zijn dan hoger dan de vergoeding van het Rijk. Ook omdat het subsidietekort van de Wsw ten laste komt van het participatiebudget. Wanneer wordt besloten om een nieuwe voorziening voor beschut werken in te stellen, zal dit tekort verder oplopen. Met het ontstaan van het sociaal domein wordt gestuurd op een meer integrale benadering van mensen. Dat betekent dat er financieel ook meer integraal wordt gekeken. We zullen het voorziene tekort bij ongewijzigd beleid daarom beschouwen in samenhang met de totale financiële mogelijkheden en onmogelijkheden van het programma Sociaal Domein. Wanneer blijkt dat de middelen in dit programma ontoereikend zijn voor de realisatie van onze ambities en ons beleid zullen we de raad ter afweging keuzes voorleggen. Die kunnen zowel betrekking hebben op de inhoud als op de omvang van budgetten. We komen hier bij de eerstvolgende perspectiefnota op terug en zullen dan een eerste indicatieve beschouwing geven op de financiën voor participatie specifiek en voor het programma als geheel. Deze beschouwing is bepalend voor de voorstellen die vervolgens worden gedaan. 10

11 1.2.4 Meerjarige aanvullende uitkering (MAU) Het uitvoeringsplan houdt ook rekening met de doelstellingen die zijn opgenomen in het plan van aanpak, in relatie tot de toekenning van de meerjarige aanvullende uitkering (MAU) voor de periode Het plan beschrijft met welke gerichte maatregelen de instroom beperkt zal worden en de uitstroom bevorderd. Ondersteunende maatregelen zoals handhaving, terugvordering, verhaal en invordering zijn daarbij van groot belang. Uiteindelijke doel is ook hier mensen stappen te laten maken op de participatieladder en de kans op uitstroom naar werk te vergroten, kortom, participatie als hefboom. De gemeente moet jaarlijks rapporteren over de voortgang. Indien doelstellingen niet worden behaald, zal hier tijdig op moeten worden gestuurd door inzet van nieuwe maatregelen. De maatregelen worden niet apart aangegeven in dit plan omdat alle maatregelen vanuit de MAU apart worden geëvalueerd elk jaar. Indien relevant voor de re-integratie, zijn ze in het uitvoeringsplan verwerkt. 1.3 Leeswijzer Het uitvoeringsplan opent met de kernboodschap. In hoofdstuk 1 hebben we de context benoemd te midden waarvan wij met dit plan kunnen bijdragen aan de visie op het sociaal domein. Vervolgens brengt hoofdstuk 2 in beeld wat de doelstellingen zijn voor 2015 en met welke ondersteuningsvormen we dat willen bereiken. Daarna vertalen we in hoofdstuk 3 de aanpak waarmee we de doelstellingen vormgeven. We beschrijven de instrumenten en activiteiten en nemen de prestatieverantwoording op. Hoofdstuk 4 beschrijft onze werkgeversdienstverlening en laat zien hoe de samenwerking in de arbeidsmarktregio er concreet uitziet. Tenslotte biedt hoofdstuk 5 de financiële verantwoording voor het uitvoeringsplan. 11

12 12

13 Hoofdstuk 2 Wat willen we? 2.1 Uitdaging Wij vinden dat ieder mens waarde heeft, ongeacht zijn of haar maatschappelijke positie. Het is belangrijk erbij te horen, mee te tellen in de samenleving. In principe op eigen kracht, maar waar nodig met (tijdelijke) ondersteuning. Eerder is gesteld dat de doelgroep door de invoering van de Participatiewet stijgt en meer mensen een beroep zullen doen op (meer structurele) begeleiding. Daarbij nemen de beschikbare middelen om mensen te ondersteunen bij het vinden van werk, af. Scherpe keuzes zijn helaas onvermijdbaar. We zijn daarom extra alert bij de inzet van participatieondersteuning en maken de afweging wie het echt nodig heeft. Wij leggen onze focus gericht op werk en vanuit de kernovertuiging dat regulier werk van groot belang is om in de samenleving mee te doen. Uitgangspunt is werk boven inkomen. Wij geloven dat het geluk en welzijn van inwoners toeneemt wanneer men kan deelnemen aan de maatschappij, bij voorkeur door (betaald) werk te verrichten. Wanneer dit laatste niet haalbaar is, dan is een zo groot mogelijke maatschappelijke participatie het hoogste doel. Het is namelijk van groot belang om de talenten en werknemersvaardigheden zoveel mogelijk te benutten en te behouden, ook al is het voor enkele dagdelen per week. 2.2 Ambitie Voor de doelgroep van de Participatiewet hebben we in de beleidsnota Participatiewet de ambitie geformuleerd dat: Alle mensen uit de gemeente Smallingerland die kunnen werken, werken naar vermogen. Alle mensen uit de gemeente Smallingerland die (tijdelijk) niet kunnen werken, worden geactiveerd voor maatschappelijke participatie. Om deze ambitie te bereiken willen we de mensen die op grond van de Participatiewet een beroep doen op de gemeente, ondersteuning bieden op basis van meerdere arrangementen (zie paragraaf 2.4). Met deze arrangementen willen we zoveel mogelijk mensen laten participeren, waarbij duurzame sociaal economische zelfredzaamheid in de vorm van betaald werk het hoogste doel is. Welke ondersteuning wordt ingezet is maatwerk en vindt plaats in overleg met de persoon. In de beleidsnota Participatiewet is een aantal uitgangspunten benoemd waarlangs deze ondersteuningsvormen zijn ontwikkeld. Die uitgangspunten hebben we gelet op de uitdaging vertaald naar tien concrete speerpunten die centraal staan in onze dienstverlening, namelijk: o Sluitende selectieve aanpak Ondersteuning bij participatie wordt geboden door het aanbieden van een traject of door het geven van advies of doorverwijzing naar andere instanties. Iedereen die op grond van de Participatiewet instroomt in de uitkering en een arbeidsverplichting heeft en ondersteuning daarbij nodig heeft, krijgt een traject/ondersteuning (sluitende aanpak). Daarbij dient te worden opgemerkt dat de aandacht vooral gericht is op diegenen, die niet op eigen kracht aan het werk komen (selectieve aanpak) KWI, 'Investeren in Participeren', (2013) 13

14 o Diagnose Om ondersteuning effectief in te zetten, is het een voorwaarde om een adequate diagnose te stellen 15 als onderdeel van methodisch werken 16. Diagnose staat voor een dynamisch proces waarbij kennis en vaardigheden van de persoon in kaart worden gebracht en belemmeringen voor (arbeids)participatie worden geïdentificeerd. Dit proces bestaat uit een screening, diagnose en het toekennen van een ondersteuningsinzet 17, diagnose in brede zin 18. Een screening is vooral een snelle beoordeling in hoeverre iemand zelfredzaam is en een indicatie van de kansen op de arbeidsmarkt. Een diagnose is een diepere analyse naar de oorzaken van werkloosheid. Na de diagnose moet er vooral duidelijk zijn welke stappen iemand moet zetten om weer toegang te krijgen tot de arbeidsmarkt (wanneer dat (nog) niet mogelijk is een andere vorm van participatie) en welke inzet daarbij nodig is. Een goede diagnose helpt ons en de persoon om de juiste invulling te geven aan het traject naar werk. Het voorkomt dat mensen een traject volgen dat ze niet helpt of dat ze niet nodig hebben omdat ze al zelfredzaam zijn 19. o Persoonlijk actieplan Alle stappen die nodig zijn om weer toegang te krijgen tot de arbeidsmarkt vormen het persoonlijk actieplan. Hierin worden samen met de persoon afspraken gemaakt t.a.v. re-integratie en participatie. Werken aan de eigen ontwikkeling staat hierin centraal en is gericht op het versterken van de eigen kracht van de persoon richting participatie. Bij het vormgeven van het plan is de eigen verantwoordelijkheid en eigen regie van de persoon belangrijk. Het persoonlijk actieplan wordt, wanneer van toepassing en voor zover dat mogelijk is, afgestemd met het gezin en/of netwerk vanuit het kader : één gezin, één plan, één regisseur. Daarbij moet de belastbaarheid van de persoon goed voor ogen worden gehouden. Als het zelf regisserend vermogen beperkt is, houdt de gemeente hier rekening mee. In deze situaties hoeft er vaak maar één verstoring plaats te vinden in één van de verschillende leefgebieden, dat vervolgens een domino-effect heeft in de totale belastbaarheid. o Maatwerk Iedereen die een ondersteuning ontvangt gericht op werk of maatschappelijke participatie, moet gebruik kunnen maken van een breed aanbod van voorzieningen dat past bij zijn/haar individuele omstandigheden in samenhang met meerdere leefgebieden. Hoe groter de afstand tot de arbeidsmarkt is, des te meer de ondersteuning gericht is op maatwerk. o (Duurzame) uitstroom Aan het werk komen en aan het werk blijven staat voorop. We gaan uit van de zogeheten 'brede werkdefinitie', wat inhoudt dat iedere vorm van beschikbaar werk mogelijkheden biedt voor werkzoekenden. Daarbij vraagt de arbeidsmarkt steeds meer om flexibele arbeidskrachten. Een uitstroom van minimaal 6 maanden is niet langer een reëel uitgangspunt. Als gemeente anticiperen we op een arbeidsmarkt die steeds flexibeler wordt; werkgevers kiezen steeds meer voor tijdelijkeen deeltijdcontracten. In principe is elke dag werk meegenomen. Daar waar duurzame uitstroom niet mogelijk is, zetten wij in op tijdelijke of gedeeltelijke uitstroom. We ondersteunen de mensen die inen uitstromen administratief met de wisseling van inkomen uit uitkering naar inkomen uit werk en andersom. o Maatschappelijke participatie Het einddoel van een traject kan maatschappelijke participatie zijn, namelijk in die gevallen waar reintegratie naar de arbeidsmarkt (nog) niet haalbaar is. 15 RWI, Re-integratiemarktanalyse, (2011) 16 Model methodisch werken bestaat uit diagnose, aanpak, uitvoeren en evaluatie (Divosa) 17 RWI, Diagnose bij re-integratie, analyse en aanbevelingen, (2009) 18 KWI, Investeren in Participeren, (2013) In brede zin omvat de diagnose de verzameling van activiteiten die worden toegepast om te bepalen welke personen welke hulp moeten krijgen, welke instrumenten het beste ingezet kunnen worden voor een persoon en op welk moment dit het beste kan gebeuren (wie, wat, wanneer) 19 Divosa Effectiviteit&Vakmanschap, 'Werkwijzer diagnose-instrumenten, (2013) 14

15 o Scholing De scholing is in deze gemeente speerpunt en richt zich op kortdurende beroepsgerichte arbeidsmarkt relevante opleidingen. o Jongerentrajecten gaan altijd door Jongeren krijgen altijd een re-integratieaanbod. We laten ons niet ontmoedigen voor wat betreft de jongeren, ook voor de jongeren die een grote afstand hebben tot de arbeidsmarkt creëren we een passend traject. o Voorlichting Mensen die een traject volgen of ondersteuning krijgen, moeten goed worden voorgelicht over wat zij kunnen verwachten en wat de gemeente van hen verwacht. We zetten daarmee in op meer transparantie, betere toegankelijkheid en proactieve informatieoverdracht. Van onze partners verwachten we ditzelfde en waar mogelijk werken we met hen samen. o Werkgeversbenadering Geen werkgevers en ondernemers, geen banen. Dus: ondernemers/werkgevers in Smallingerland zijn hard nodig. Daarom biedt Smallingerland een actieve werkgeversbenadering en specifieke werkgeversarrangementen. Hierbij staat de vraag van de ondernemer centraal. Op basis van deze speerpunten moet voorkomen worden dat mensen afhankelijk worden van een bijstandsuitkering, moet er geïnvesteerd worden in re-integratie en begeleiding naar regulier werk, scholing en verhoging van de loonwaarde. Voor degenen waarvoor werk nog geen perspectief is moet gezorgd worden voor begeleiding en activering richting participatie. 2.3 Hoofddoelen Overkoepelend in de aanpak richting onze ambitie vormen 3 hoofddoelen het uitgangspunt: 1. Voorkomen van uitkeringsafhankelijkheid; We willen zoveel mogelijk voorkomen dat mensen een beroep op een (inkomens)ondersteuning gaan doen van de gemeente. Het voorkomen van instroom van (nieuwe) werkzoekenden is niet alleen belangrijk om budgettaire redenen, maar met name in het belang van personen zelf. Werk zorgt voor economische en financiële zelfstandigheid, draagt bij aan het gevoel van eigenwaarde en biedt kansen om volop mee te doen in de samenleving en is de beste remedie om armoede te voorkomen of tegen te gaan. 2. Begeleiden van mensen, die een beroep doen op ondersteuning op grond van de Participatiewet, naar betaald werk of regulier onderwijs; We willen mensen die een beroep doen op de Participatiewet zo snel mogelijk laten uitstromen naar een vorm van algemeen geaccepteerde betaalde arbeid of regulier onderwijs, afhankelijk van de voorzieningen die worden ingezet om inzicht te verkrijgen in belemmeringen of die de kansen op de arbeidsmarkt verbeteren. We kijken naar de mogelijkheden en kansen van mensen. Het is onze taak om de intrinsieke motivatie van mensen aan te spreken en waar mogelijk helpen te verbeteren. Uit onderzoek blijkt namelijk dat een positieve opstelling van de werkzoekende, gekoppeld aan een individuele en stimulerende benadering van de gemeente leidt tot de grootste kans op uitstroom naar werk Begeleiden en activeren van mensen, die (voorlopig) geen perspectief hebben op betaalde arbeid, naar maatschappelijke participatie of bij het verhogen van de loonwaarde; We zetten in op het vergroten dan wel het behouden van competenties en de inbreng van kennis en vakmanschap van mensen zelf. We willen mensen met een structurele sociale, functionele, psychische of verstandelijke beperking blijven activeren om mee te doen aan de 20 Inspectie Werk&Inkomen, 'Dat werkt'. Ervaringen van mensen die zich aan uitkeringsafhankelijkheid hebben weten te ontworstelen, (2011) 15

16 samenleving, gelet op het groeiperspectief van mensen. Voor sommigen geldt dat er eerst een tijdelijke ondersteuning georganiseerd moet worden naar bijvoorbeeld zorg of maatschappelijke participatie voordat iemand kan uitstromen naar werk of scholing. Mensen die een structurele ondersteuning vanuit de gemeente nodig hebben, blijven we stimuleren te groeien in hun capaciteiten. Ook zijn er mensen met een minimaal groeiperspectief, die geen zicht hebben op betaald werk. Hen willen we zoveel mogelijk stimuleren mee te doen naar vermogen, bijvoorbeeld door middel van arbeidsmatige activering. De volgende paragraaf laat zien met welke ondersteuningsvormen wij de hoofddoelen willen bereiken. Vervolgens laat hoofdstuk 3 zien hoe we dat gaan doen. 2.4 Werkarrangementen en participatiearrangement Het re-integratie en participatiebeleid van de gemeente Smallingerland is afgestemd op de behoeften en mogelijkheden van verschillende mensen. Wanneer blijkt dat iemand in aanmerking komt voor een uitkering, wordt samen met de bijstandsgerechtigde gekeken welke ondersteuningsinzet hij kan krijgen, gelet op de kansen in de arbeidsmarkt, de talenten, de mogelijkheden en leefomgeving van de persoon. Totaal gaat het om een grote en diverse groep mensen voor wie de gemeente Smallingerland op basis van wetgeving verantwoordelijk is. Vanuit de ondersteuningsinzet is hier aandacht voor. Maatwerk is namelijk mogelijk binnen de verschillende arrangementen die zijn ontwikkeld om de ondersteuning in te richten: drie typen werkarrangementen en een participatiearrangement. De ondersteuning verschilt per type arrangement aanzienlijk in karakter en qua type ondersteuning. Onderstaand figuur maakt dat duidelijk. Daarbij is ook aangegeven met welk arrangement wij de geformuleerde hoofddoelen het meest verwachten te bereiken. De indeling is uiteraard geen statisch geheel, maar vraagt om een dynamische benadering. Werkarrangement 1 Werkarrangement 2 Werkarrangement 3 Participatiearrangement 4 (Meedoen naar vermogen) Direct bemiddelbare groep Zelf doen Stimuleren initiatief Kleine afstand tot arbeidsmarkt Uitgebreide diagnose Leer-werk-trajecten Training werknemersvaardigheden Vakscholing Taalscholing Nazorg-on-the-job Grote afstand tot arbeidsmarkt Passende werkplekken bij sociaal ondernemers Loonkostensubsidie nieuwe stijl Garantiebanen Nieuwe voorziening beschut werk Training werknemersvaardigheden Trajecten voor mensen met specifieke problematiek/zorgvragen Groep met minimaal groeiperspectief naar arbeidsmarkt Vrijwilligerswerk Maatwerk Sociale prestatie Participatie van sociaal kwetsbaren Arbeidsmatige activering Gebiedsgericht WMO-gefinancierd Voorkomen van uitkeringsafhankelijkheid Begeleiden van mensen, die een beroep doen op ondersteuning op grond van de Participatiewet, naar betaald werk of regulier onderwijs Begeleiden en activeren van mensen, die (voorlopig) geen perspectief hebben op betaalde arbeid, naar maatschappelijke participatie of het verhogen van de loonwaarde Begeleiden en activeren van mensen naar vermogen richting maatschappelijke participatie Hoofddoel 1 Hoofddoel 2 Hoofddoel 3 Hoofddoelen re-integratie en participatiebeleid gemeente Smallingerland Afhankelijk van de afstand tot de arbeidsmarkt zijn er op deze manier verschillende mogelijkheden, om in aanvulling op de zelfredzaamheid van de persoon, ondersteuning te bieden bij het vinden van werk, scholing of maatschappelijke participatie. En voor het behalen hiervan, wordt in overleg met de persoon, een persoonlijk actieplan persoon gemaakt, waarin concrete stappen staan opgenomen 16

17 hoe een dergelijk doel te behalen. Iedereen die een beroep doet op de Participatiewet krijgt een persoonlijk actieplan, is zelf actief bezig met de uitvoering ervan en mede verantwoordelijk. 21 Wel beseffen we dat dit voor de één lastiger is dan de ander. We voelen ons als gemeente verantwoordelijk die mensen extra te ondersteunen als beperkingen dit minder goed toelaten. In onze aanpak staat werk voorop. Het grootste accent van onze instrumenten ligt bij inpassing in regulier werk en het opdoen van werkervaring. Werken naar vermogen. Een goede samenwerking met ondernemers in Smallingerland is daarom essentieel om de arrangementen goed vorm te kunnen geven. Hoe meer werkplekken, werkervaringsplekken en passende werkplekken kunnen worden gerealiseerd, des te meer mensen kunnen worden ondersteund bij het vinden van werk. Onze werkgeversbenadering speelt hierin ook een belangrijke rol (zie hoofdstuk 4). Daarbij, om onze hoofddoelen te bereiken gaan we en blijven we investeren in: de zelfredzaamheid van de inwoner; de verbindingen binnen het sociaal domein; het zoeken naar creatieve en innovatieve oplossingen binnen de beschikbare (financiële) mogelijkheden. In het volgende hoofdstuk laten we zien met welke instrumenten, projecten en activiteiten de arrangementen vormgegeven worden in 2015, waarmee wij onze hoofddoelen willen bereiken. 21 Eigen verantwoordelijkheid betekent hierbij dat mensen hun eigen talenten leren kennen en ontwikkelen. Een ieder wordt gestimuleerd om door inzet van talenten, kracht, creativiteit en netwerken economische zelfredzaamheid te bereiken. Voor wie dit onvoldoende lukt, is (tijdelijk) professionele ondersteuning beschikbaar. 17

18 18

19 Hoofdstuk 3 Wat gaan we doen en met wie? Uitvoeringsprogramma 2015: Iedereen in beweging 3.1 Actie en focus Met een focus gericht op werk en vanuit de kernovertuiging dat meedoen van groot belang is om in de samenleving aan te sluiten, zet gemeente Smallingerland haar ambitie en visie om in hierop aansluitende activiteiten voor het jaar Met een breed aanbod aan arrangementen willen we bevorderen dat zoveel mogelijk mensen meedoen aan de 'samenleving Smallingerland' en voorkomen dat mensen (te lang/of te intensief) gebruik moeten maken van een ondersteuning. Daarbij waarderen we eigen initiatief en honoreren we, binnen de mogelijkheden en wettelijke kaders, reële wensen van mensen die wij moeten ondersteunen. Hierbij zijn we ons ervan bewust dat we door de Participatiewet en de verdere daling van het participatiebudget keuzes moeten maken. Ons vertrekpunt bij het maken van keuzes wordt gevormd door het uitgangspunt dat we nog meer een beroep gaan doen op de eigen kracht van mensen en alleen diegenen die het echt nodig hebben ondersteuning op maat bieden naar werk. Hoe beperkter de zelfredzaamheid, hoe meer ruimte voor individuele ondersteuning (maatwerk). We proberen belemmeringen weg te nemen en daarmee ruimte te scheppen om opnieuw te participeren door middel van de ontwikkelde werkarrangementen en het participatiearrangement. Één van de hoofddoelen is dat we willen voorkomen dat er mensen in de uitkering komen. Hoe we dat willen gaan doen, laat paragraaf 3.2 zien. Vanuit de arrangementen wordt zichtbaar met welke inzet we vooral de andere hoofddoelen willen bereiken; begeleiden en activeren van mensen die een beroep doen op de Participatiewet (vanaf paragraaf 3.3). Per arrangement beschrijven we het productaanbod en ook welke personen daarvoor in aanmerking komen. Veelal maken we daarin een onderscheid naar jongeren (<27 jaar) en ouderen (>27 jaar). 19

20 3.2 Voorkomen van uitkeringsafhankelijkheid Het voorkomen van instroom van (nieuwe) werkzoekenden is niet alleen belangrijk om budgettaire redenen, maar ook in het belang van personen zelf. Voorkomen van instroom is dan ook een hoofddoel. Om dit te bereiken zet de gemeente Smallingerland verschillende acties in. De belangrijkste acties worden hieronder kort beschreven. SAMENVATTING VOORKOMEN VAN UITKERINGSAFHANKELIJKHEID Doelgroep Omschrijving doelgroep Ondersteuningsinzet Voortijdig schoolverlaters 16 tot 18 jaar Jongeren die het onderwijs verlaten zonder startkwalificatie op minimaal niveau 2 en die onder de verantwoordelijkheid vallen van het RMC RMC trajecten voor vsv-ers Jongeren tot 27 jaar Voorkomen instromen WW-ers Jongeren van 18 tot 27 jaar die zich beroepen op ondersteuning op grond van de Participatiewet en die voor hun aanvraag, tijdens de zoekperiode, een scholingsadvies moeten laten zien richting de gemeente WW-ers waarvan de uitkering bijna afloopt en zij mogelijk te maken krijgen met de Participatiewet Leerbaarheidstoets voor jongeren die zich aanmelden voor een uitkering op grond van de Participatiewet Voorlichting Voorlichting en indien mogelijk gerichte ondersteuningsinzet Voortijdig schoolverlaters < 18 jaar Om te voorkomen dat jongeren in de uitkering komen richt de gemeente Smallingerland zich vooral op de doelgroep voortijdige schoolverlaters 22 in samenwerking met het Regionale Meld en Coördinatiefunctie voortijdig schoolverlaten regio de Friese Wouden (RMC). Het RMC kan voor de doelgroep trajecten inkopen voor jongeren uit Smallingerland die zonder startkwalificatie 23 het regulier onderwijs hebben verlaten. Deze trajecten worden uit het participatiebudget van de gemeente gefinancierd. De doelgroep waarvoor het RMC trajecten inkoopt zijn de 16 en 17-jarigen (18-23 jaar valt onder de Participatiewet). Bij deze trajecten is de doelstelling jongeren waar mogelijk terug te leiden naar het regulier onderwijs. Voor jongeren waarvoor dit niet meer tot de mogelijkheden behoort, wordt gezocht naar leerwerktrajecten. Vrijwel altijd is er sprake van multi-problematiek bij de jongeren die aangemeld worden voor deze trajecten. De eerste insteek bij deze trajecten is het stabiliseren van de sociale situatie van de jongere, zodanig dat de jongere weer inzicht heeft in en verantwoordelijkheid kan nemen voor zijn problemen en een plan voor de toekomst kan maken Jongeren tot 27 jaar Voortijdige schoolverlaters die een beroep doen op een bijstandsuitkering vormen in sommige gevallen zowel een doelgroep van het RMC en van Sociale Zaken. Zij dragen een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor de begeleiding naar het onderwijs of de arbeidsmarkt, beter bekend als 'sluitende aanpak RMC en Sociale Zaken' 24. Samen benutten ze maximaal de mogelijkheden om deze jongeren terug te leiden naar school om een startkwalificatie te behalen, aan het werk te helpen of maatschappelijk te activeren. Zo ondersteunt RMC Sociale Zaken bij de beoordeling van de leerbaarheid van jongeren die een bijstandsuitkering aanvragen. 22 Voortijdig schoolverlaters (vsv ers) zijn jongeren die de school verlaten zonder een startkwalificatie 23 een diploma op HAVO-, VWO- of MBO2-niveau 24 Notitie sluitende aanpak RMC en Werk&Inkomen (2012) 20

21 Leerbaarheidstoets Vanuit het rijk is bepaald dat jongeren tot 27 jaar die nog leerbaar zijn terug naar school moeten en geen aanspraak kunnen maken op een uitkering. Om dit te kunnen beoordelen wordt een leerbaarheidstoets afgenomen. Daaruit vloeit een scholingsadvies. De leerbaarheidstoets wordt uitgevoerd door de RMC. De methodische toets bestaat uit meerdere onderdelen en biedt vooral inzicht in; rekenen, taal, talenten en valkuilen en beroeps- of opleidingsinteresse. Daarbij wordt niet alleen gekeken naar de capaciteiten, maar wordt er ook gekeken naar het complete plaatje waarin de persoonlijke omstandigheden en meerdere leefgebieden worden meegenomen. Als er nog mogelijkheden tot onderwijs zijn, moet de jongere die volgen. Hierbij speelt het een rol of een jongere beschikt over een zogenaamde startkwalificatie. Als een jongere dat niet heeft, kan er vrijwel altijd van de jongere gevraagd worden dat hij weer naar school gaat, tenzij hij er de capaciteiten niet voor heeft. Ook als een jongere een startkwalificatie heeft, sluit dat verdergaande mogelijkheden binnen het regulier bekostigd onderwijs niet uit. In de beoordeling moet wel worden meegenomen of de jongere een beter arbeidsmarktperspectief heeft als hij een vervolgopleiding doet. Voorlichting scholen Daarnaast vindt ook voorlichting plaats om te voorkomen dat jongeren een beroep doen op een uitkering. Door jongeren tijdig voor te lichten over de mogelijkheden in het onderwijs en de kansrijke sectoren kan vroegtijdige uitval vanuit de opleiding worden verkleind en de kans op werk worden vergroot. In samenwerking met onderwijsinstellingen worden leerlingen van het ROC voorgelicht over de bijstand, de sectoren waarin de kans op werk groot is en met welke opleiding de kans op werk het grootst is. De voorlichting wordt niet alleen gegeven door Sociale Zaken, ook de RMC collega's, waarmee intensief wordt samengewerkt, nemen voorlichting voor hun rekening Voorkomen doorstroom WW-ers Personen die om enige reden hun baan niet hebben kunnen behouden, kunnen vaak een beroep doen op een uitkering op grond van de Werkloosheidswet (WW). De duur van een WW uitkering is afhankelijk van het arbeidsverleden. WW'ers hebben dus vaak een recent arbeidsverleden en nog relevante werkervaring waardoor zij mogelijk met korte ondersteunende activiteiten weer aan een baan te helpen zijn. Door het UWV WERKbedrijf wordt de basisdienstverlening ingezet. De basisdienstverlening bestaat uit een workshop schrijven van sollicitatiebrieven, gebruik van de site werk.nl, competentietesten en vacaturebemiddeling. WW'ers waarvan de uitkering bijna afloopt en zij mogelijk te maken krijgen met de Participatiewet kunnen onder voorwaarden aanspraak maken op het productaanbod van de gemeente Smallingerland als dat zo uitkomt. Daarnaast geeft de gemeente Smallingerland samen met het UWV voorlichting aan mensen die aan het einde van de WW zitten en misschien een beroep moeten doen op bijstand over wat het betekent als je te maken krijgt met de bijstand. We beogen ook hiermee een preventieve werking. Naast het voorkomen dat mensen in de bijstand instromen heeft de gemeente als belangrijk doel om mensen die in een bijstandssituatie terecht zijn gekomen, te laten uitstromen naar regulier werk of onderwijs vanuit de werkarrangementen 1 en 2 (zie de volgende paragrafen). We zetten in op ontwikkeling van talenten en competenties en gaan hierbij uit van de eigen kracht van mensen. Zo versterken zij hun kansen. Eigen verantwoordelijkheid betekent dat mensen hun eigen talenten leren kennen en ontwikkelen. Een ieder wordt gestimuleerd om door inzet van talenten, kracht, creativiteit en netwerken economische zelfredzaamheid te bereiken. Voor wie dit onvoldoende lukt, is (tijdelijk) professionele ondersteuning beschikbaar in combinatie met stimulerende maatregelen, rekening houdend met de vraag van de arbeidsmarkt. 21

22 Door het stellen van een gedegen en verantwoorde diagnose streven we naar de inzet van het juiste arrangement voor de persoonlijke situatie. In eerste instantie vindt na aanmelding voor een uitkering, een screening plaats tijdens de werkintake door een consulent van de gemeente. Hierbij wordt bekeken of de persoon op eigen kracht werk kan vinden of niet. De zelfredzamen worden geacht eerst zelf werk te vinden, eventueel met gebruikmaking van de basisdienstverlening van de gemeente. De niet-zelfredzamen krijgen een verdiepende analyse (die wordt in veel gevallen uitgevoerd door onze samenwerkingspartners). Daarmee wordt geprobeerd inzichtelijk te krijgen aan welke zaken de persoon moet werken om weer de stap te maken naar de arbeidsmarkt of een andere vorm van participatie. Daarbij kan gebruik gemaakt worden van gedegen diagnose-instrumenten 25. Het instrument kan een aanvulling zijn op het vakmanschap van de professional, maar vervangt dat niet. Het is niet het doel alle mensen op dezelfde manier te behandelen: maatwerk voor de persoon blijft het uitgangspunt. Samen met de kennis vanuit gesprekken met de persoon en de informatie die al voorhanden is (vanuit andere onderzoeken/documentatie en de expertise van de consulent van de gemeente) wordt uiteindelijk een plan opgesteld samen met de persoon, toegespitst op de persoonlijke situatie. We willen de ondersteuning vooral laten aansluiten op de behoeften en vermogens van mensen. We streven daarbij naar maatwerk, afgestemd op de specifieke hulpvraag en mogelijkheden van de persoon en bieden de ruimte die daarvoor nodig is om deze handeling mogelijk te maken. 25 Een diagnose-instrument is in de definitie van de Raad voor Werk&Inkomen: '{..} een middel dat de klantmanager helpt bij het nemen van een beslissing over de re-integratiemogelijkheden van een klant, door de kenmerken van die klant in kaart te brengen. Het instrument heeft een vaste structuur en een achterliggende onderbouwing', Werkwijzer Diagnose-instrumenten, Divosa Vakmanschap (oktober 2013) 22

23 3.3 Werkarrangement 1 Mensen die dichtbij de arbeidsmarkt staan, stimuleren wij en spreken wij aan om zelf op zoek te gaan naar een baan of zelfstandig ondernemerschap. De doelgroep bestaat uit mensen met een kleine afstand tot de arbeidsmarkt. De omvang van deze groep varieert en wordt geschat op 100 tot 150 personen. Dit werkarrangement is gericht op het creëren van een zo groot mogelijke uitstroomkans in een zo kort mogelijke tijd. De begeleiding in dit arrangement duurt maximaal vier maanden. SAMENVATTING WERKARRANGEMENT 1 Doelgroep Omschrijving doelgroep Ondersteuningsinzet Kansrijke jongeren Kansrijke ouderen dan 27 jaar Personen met tijdelijke inkomsten Jongeren zijn kansrijk op de arbeidsmarkt wanneer zij beschikken over een arbeidsmarkt relevante opleiding op minimaal niveau 2 en over recente werk- of stage ervaring Personen zijn kansrijk op de arbeidsmarkt wanneer zij beschikken over recente werk- of stage ervaring en een arbeidsmarktrelevante opleiding hebben Personen met een parttime dienstverband, deels uitkeringsafhankelijk Eigen begeleiding Activeringspool Eigen begeleiding Activeringspool Advies voor meer werk (pilot) Kansrijke jongeren en ouderen: Eigen begeleiding door de gemeente Mensen die in aanmerking komen voor de eigen begeleiding van de gemeente hebben minimaal een startkwalificatie op MBO-2-niveau en/ of recente stage- of werkervaring. Jongeren die nieuw instromen in de bijstand zijn vaak kansrijk vanwege hun leeftijd en recent gevolgde opleiding. Voor ouderen geldt vaak dat zelfredzaamheid op de arbeidsmarkt meer blijkt uit recente werkervaring, de genoten laatste scholing is minder belangrijk. De eigen begeleiding wordt uitgevoerd door consulenten van de gemeente Smallingerland. De begeleiding bestaat vooral uit stimuleren van het eigen initiatief, sollicitatieactiviteiten en het goed gebruiken van je netwerk en omgeving om een werkplek te krijgen. De afspraken worden vastgelegd in het persoonlijk actieplan. In periodieke gesprekken vervult de consulent van de gemeente vooral een klankbordfunctie en wordt stilgestaan bij de resultaten van de verschillende ondernomen activiteiten. Punten die verder in de gesprekken aan de orde kunnen komen, zijn: 23

24 onderhoud CV, inschrijving op werk.nl, inschrijvingen bij uitzendbureaus, binnengekomen vacatures van het werkgeversteam, enzovoorts. Digitaalvaardige personen (zijn jongeren veelal) worden via e-coaching begeleid, dus minder face to face contact maar wel via telefoon, e- mail en andere vormen van social media, bijvoorbeeld Linkedin. De personen kunnen ook workshops (solliciteren, het maken van een CV, het via internet zoeken naar werk) volgen. De uitvoering wordt (met hulp van UWV en externen) door een aantal van de consulenten verzorgd. Voor deze begeleidingsvorm is een informatiefolder ontwikkeld. We zetten daarmee in op meer transparantie, betere toegankelijkheid en proactieve informatieoverdracht Net nog dat extra steuntje in de rug Ter verdere ondersteuning in de eindfase van de eigen begeleiding wordt ook geprobeerd om via de activeringspool 'Direct naar werk' van het bemiddelingsbedrijf Flexwurk-Return (FR) mensen uit te laten stromen naar werk. Doel van deze methode is om zo snel en efficiënt mogelijk uitstroom te realiseren. Het gaat dus om mensen met een kleine afstand tot de arbeidsmarkt. De deelnemers kunnen maximaal een half jaar in de pool worden opgenomen. De verdiende inkomsten worden ingehouden op de uitkering Ondersteuning bij tijdelijke inkomsten We vinden het belangrijk dat mensen in hun eigen levensonderhoud kunnen voorzien. Sommige mensen hebben werk, maar moeten nog steeds terugvallen op een uitkering wegens te weinig uren. Voor hen is door Caparis, samen met het gemeentelijke werkgeversteam een traject 'Advies voor meer werk' voor de duur van zes weken ontwikkeld dat mogelijk een uitbreiding van het aantal contract uren bewerkstelligt. Dit kan urenuitbreiding bij de huidige opdrachtgever zijn of een compleet nieuw dienstverband. Belangrijk daarbij is dat het traject de huidige arbeidssituatie niet onder druk zet en daarmee in gevaar brengt. Het traject wordt daarom goed afgestemd op de individuele situatie van de persoon rekening houdende met het actuele dienstverband. Beoogd wordt deelnemers inzicht te bieden in hun eigen situatie en eventuele weerstanden te ontdekken of weg te nemen t.a.v. het werken van meer uren. Het ontdekken van de mogelijkheden van de deelnemer om het aantal uren uit te breiden en wat daar (bijv. in privé) voor geregeld moet worden. Ook krijgt de deelnemer inzicht (door advies te krijgen) in welke stappen genomen moeten worden om uitkeringsonafhankelijk te zijn. Het uiteindelijke doel is volledige uitkeringsonafhankelijkheid. In dit traject is een belangrijke rol vastgelegd voor de gemeentelijke werkgeversdienstverlening. Met toestemming van de deelnemer onderhouden de accountmanagers van het werkgeversteam Smallingerland contact met de werkgever over eventuele urenuitbreiding. 24