Radiotherapie in de behandeling van longkanker
|
|
- Janne Dijkstra
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Radiotherapie in de behandeling van longkanker Jurgen Breemans Hoofdverpleegkundige Pneumologie Virga Jesseziekenhuis Hasselt
2 Inhoud Inleiding radiotherapie Behandeltraject van een patiënt met longkanker Radiotherapie en longtumoren
3 Inleiding radiotherapie: Door ioniserende stralen worden een aantal aandoeningen behandeld, zowel goedaardige(myositis ossificans, keloid) als (meestal) kwaadaardige.
4 Inleiding radiotherapie: Geschiedenis 1895 Röntgen ontdekt de röntgenstraling 1896 Becquerel ontdekt de radioactiviteit 1902 Marie en Pierre Curie ontdekken Radium 1911 Bestraling wordt aangewend voor kankerbehandeling
5 Inleiding radiotherapie: Geschiedenis Jaren vijftig ontwikkelen van Cesium en Cobaltbestralingstoestellen Jaren zestig ontwikkelen van cyclotron s en lineaire versnellers Jaren tachtig 2D naar 3D berekening Jaren negentig Intensity Modulated RadioTherapy (IMRT)
6 Inleiding radiotherapie: Radioactiviteit Is een natuurlijk verschijnsel dat zich afspeelt in de atoomkern Een atoom bestaat uit een centrale kern van positief geladen deeltjes (protonen) en neutrale deeltjes (neutronen) en er omheen een wolk van negatief geladen deeltjes (electronen). Een atoom is meestal stabiel (evenwicht tussen protonen en neutronen) Soms teveel neutronen t.o.v. protonen of teveel protonen t.o.v. neutronen, dan is de kern onstabiel of radioactief. Ze bevat teveel energie.
7 Inleiding radiotherapie: Radioactiviteit Energie afstoten in de vorm van: energiegolven = electromagnetische golven = FOTON of geladen deeltje = ALFA of BETASTRALEN radioactief verval of desintegratie. Gaat door tot de kern weer stabiel is Wanneer electromagnetische stralen door materie gaan, botsen ze met atomen of moleculen waaraan ze een gedeelte van hun energie overdragen. Bij de botsing wordt een electron weggeschoten, of een electron door een atoom opgenomen. Zo ontstaat een electrisch geladen atoom of molecule = ion Vandaar IONISERENDE STRALING
8 Inleiding radiotherapie: Stralen gebruikt in radiotherapie Fotonen: geen massa en geen lading build up effect dieptestralen opgewekt door: 1. natuurlijke bestralingsbronnen ( Gamma-stralen) 2. lineaire acceleratoren ( X-stralen) Electronen: lading (-1) en hele kleine massa geen build up oppervlakkige stralen
9 Inleiding radiotherapie: Opzet behandeling Curatieve bestraling: volledige tumorale eradicatie Palliatieve bestraling: symptoomcontrole Bedoeling van radiotherapie: Een zo homogeen mogelijke dosis t.h.v. het doelvolume (de structuren die we willen bestralen), met een zo laag mogelijke dosis op de gezonde omliggende weefsels geven.
10 Inleiding radiotherapie: Radiobiologie Stralen maken geen onderscheid tussen tumorale en normale weefsels Zowel schade in de tumor en de normale weefsels, maar bestralingsimpact differentiëren. De bestralingstolerantie van de normale weefsels in het bestralingsveld bepaalt de dosis die we kunnen geven.
11 Inleiding radiotherapie: Radiobiologie Het is belangrijk meerdere kleine dosissen te geven t.o.v. één hoge dosis. Hierdoor: minder nevenwerkingen dezelfde tumorcontrole op voorwaarde dat de totale dosis binnen een bepaalde termijn wordt gegeven 5 x per week bestralen elke dag dezelfde dosis
12 Behandeltraject van een patiënt met longkanker. Multidisciplinair oncologisch consult Consultatie radiotherapeut Aanvraag rt Start radiotherapeutische behandeling Onthaal en informatie Simulatie Treatment planning Verificatie en goedkeuring van behandelplan Controle Behandeling op lineaire versneller Follow up +/- 5 werkdagen
13 Behandeltraject van een patiënt met longkanker. Onthaal en informatie Info-gesprek door verpleegkundige Uitleg over simulatie (a.h.v. fotoboek) Informatiefolders Afspraak i.v.m. volgende bezoeken, parkeermogelijkheden, formulieren Vragen van de patiënt/familie Rondleiding op de afdeling
14 Behandeltraject van een patiënt met longkanker. Simulatie Simulatie is de volledige voorbereiding van de patiënt voor het kunnen uitvoeren van de radiotherapie Positionering met gebruik van hulpstukken Maskers Mammabord Bellyboard Armsteun Wingboard Bestralingsregio vastleggen met gebruik van x- stralen van de simulator of de ct-scan Opmaak van bestralingskaart
15 SIMULATOR
16 LASER
17 Lichtveld
18 Laser + lichtveld
19
20
21 Behandeltraject van een patiënt met longkanker. Treatment planning Creëren van 3-D computerplan Intekenen van structuren op de ct-beelden Te bestralen volume en bepalen van de marges Kritische organen Kiezen van bestralingsbundels Berekenen van de dosisverdeling rond bedoelde volume Kiezen van computerplanning met de meest homogene dosisverdeling op het doelvolume en de laagst mogelijke dosis op het gezonde weefsel Rekening houden met tolerantiegrenzen van gezond weefsel (myelum, longen, nieren, lens, ) Afschermen van gezond weefsel (MLC of blokken)
22
23
24 CT scan PET scan
25
26
27
28
29 Behandeltraject van een patiënt met longkanker. Validatie van het behandelplan Invoeren van de bestralingsgegevens in het versneller programma Controle van het behandelplan volgens protocol Planningsgegevens Positionering van de patiënt Controle van de bestralingsvelden d.m.v. gammagrafie of digitaalsysteem (EPID) Validatie door arts In vivo dosisverificatie in week één
30
31 Beamview
32 In Vivo
33 Behandeltraject van een patiënt met longkanker. Behandeling op de lineaire versneller Dagelijks reproduceren van de bestralingshouding 10 minuten instel- en behandeltijd per patiënt Curatief: kleine dosis per fracties, groot aantal fracties, hoge totaal dosis. Behandeltijd van 5 tot 8 weken. Palliatief: grotere dosis per fractie, minder fracties, lagere totaal dosis. Behandeltijd van 1 tot 10 dagen.
34
35
36 portal imaging bediening patiënt monitoring
37 Behandeltraject van een patiënt met longkanker. Extra patiënten support binnen de radiotherapieafdeling Adviezen door de sociaalverpleegkundige Voedingsadvies door de diëtiste Einde behandeling Consultatie bij de behandelende radiotherapeut Follow up door verwijzende specialist
38 Radiotherapie en longtumoren: Curatieve/Radicale setting Grootcellig longk (NSCLC) Primaire radiotherapie bij grootcelligen (zo contraindicaties voor heelkunde) Concurrente chemo-radiotherapie, gevolgd door heelkunde Sequentiële chemo-radiotherapie Kleincellig longk (SCLC of oat-cell) Concurrente chemo-radiotherapie bij kleincelligen. PCI ( prophylactic cranial irradiation) Mesotheliomen Combined modality treatment
39 NSCLC: Primaire radiotherapie Wie? T1-2N0M0 (max. 4 cm) stadium I T3N0M0 of T1-3N1M0 tot maximum 4 cm(stadium II) Medisch inoperabel (COPD ) N2/N3 uitgesloten met Petscan en /of mediastinoscopie
40 NSCL: Primaire radiotherapie Doelvolume: T1-3N0: enkel de primaire tumor T1-3N1: primaire tumor en aangetaste hilus Geen electieve bestraling van niet aangetaste lymfeknopen Dosis: 66 tot 70Gy in fracties van 2 Gy, 5x/w
41 NSCL: Concurrente chemoradiotherapie/sequentiële chemoradiotherapie Concurrente chemoradiotherapie: Als inductietherapie, gevolgd door resectie, zo primair niet tot resectie kan worden over gegaan. Sequentiele chemoradiotherapie: Zo concurrente benadering niet haalbaar is bij de patiënt (bv op basis van performens status) Zo in geval van een N2-ziekte geen down-staging wordt bekomen en patiënt aldus geen resectie kan krijgen na zijn inductie chemotherapie.
42 Kleincellig longcarcinoom Concommitante chemo-radiotherapie, zo we vertrekken van een limited disease (LD) Profilactische hersenbestraling (PCI) (bloed-hersen barrière) Tot voorkort alleen uitgevoerd bij SCLC, LD, zo er na chemo-radiotherapie sprake was van een complete respons. Op basis van recente studie gegevens zou ook best PCI gegeven worden aan patiënt met een extensive disease, waarbij na chemotherapie een goede respons wordt bekomen.
43 Mesotheliomen Combined modality treatment: poging tot curatieve benadering op basis van: Inductie chemotherapie (cisplatinum-alimta) Gevolgd door extra-pleurale pneumonectomie Gevolgd door radiotherapie. Het veld is het volledige operatiegebied.dosis>50 Gy(b.v 54 Gy (30X1.8 Gy))
44 Radiotherapie en longtumoren: Palliatieve setting Lokale symptoomcontrole, bv: Vena cava sup syndroom Afsluiten grote luchtwegstructuren Haemoptoë Hardnekkige hoest Metastasen, bv: Botmetastasen Hersenmeta s Mesotheliomen, niet operabele setting: Bestraling insteekpunt drain
45 Neveneffecten Acute neveneffecten Tijdens de bestraling tot 2 w erna Tijdelijk Gemakkelijk te behandelen Vb.oesofagitis hoest (prikkeling desobstructie) huid: verkleuring - haaruitval ICHT (oedeemvorming) nausea hoofdpijn wazig zicht
46 Neveneffecten Laattijdige neveneffecten Kunnen tot jaren na het einde v.d. bestraling optreden Hardnekkig, moeilijk te behandelen (b.v fibrose, oedeem, radionecrose) Hangt af van de dosis per fractie Bv: 1. Dyspnoë 3 tot 6 md. na RT 2. Bestralingskater ged. 3 md 3. Geheugenverlies
Darmcarcinoom. visie van de radiotherapeut. Dr Sarah Roels
Darmcarcinoom visie van de radiotherapeut Dr Sarah Roels Overzicht Inleiding Radiotherapie bij rectumcarcinoom rectaal carcinoom bestralingstechniek effect op tumor neveneffecten Radiotherapie bij darmcarcinoom
Nadere informatieFysische grondslagen radioprotectie deel 1. dhr. Rik Leyssen Fysicus Radiotherapie Limburgs Oncologisch Centrum
Fysische grondslagen radioprotectie deel 1 dhr. Rik Leyssen Fysicus Radiotherapie Limburgs Oncologisch Centrum rik.leyssen@jessazh.be Fysische grondslagen radioprotectie H1: INLEIDING H2: STRALING - RADIOACTIVITEIT
Nadere informatieEvolutie van 10 jaar oncologie:
Evolutie van 10 jaar oncologie: Therapeutische nieuwigheden in de radiotherapie Dr. Katrien Erven 1 Inleiding DOEL in de radiotherapie Voldoende hoge dosis aan doelvolume Sparen normale weefsels Lokale
Nadere informatieBehandelingsstrategie bij het Bronchuscarcinoma. Dr. Alida Vaes Pneumologie A.Z. St.-Dimpna Geel / H. Hartziekenhuis Mol
1 Behandelingsstrategie bij het Bronchuscarcinoma Dr. Alida Vaes Pneumologie A.Z. St.-Dimpna Geel / H. Hartziekenhuis Mol 2 Type tumor APO Niet kleincellig longcarcinoom(nsclc) Kleincellig longcarcinoom
Nadere informatieRadiotherapie in de palliatieve setting. Bussels Barbara Dienst Radiotherapie H Hartziekenhuis Roeselare
Radiotherapie in de palliatieve setting Bussels Barbara Dienst Radiotherapie H Hartziekenhuis Roeselare Radiotherapie in de palliatieve setting 25-30% van de radiotherapeutische behandelingen Toename te
Nadere informatieHoge precisie radiotherapie in hoofd- en halsregio. Hoe en waarom?
Hoge precisie radiotherapie in hoofd- en halsregio. Hoe en waarom? Prof. dr. D. Van den Weyngaert UZA / ZNA Middelheim Symposium Hoofd en Hals kanker - Erica Algemeen Ziekenhuis Campus Geel - 21 september
Nadere informatieFysische grondslagen radioprotectie deel 1. dhr. Rik Leyssen Fysicus Radiotherapie Limburgs Oncologisch Centrum
Fysische grondslagen radioprotectie deel 1 dhr. Rik Leyssen Fysicus Radiotherapie Limburgs Oncologisch Centrum rik.leyssen@jessazh.be Fysische grondslagen radioprotectie Wat is straling? Radioactiviteit?
Nadere informatieNupie 't Olifantje 85
85 Nupie 't Olifantje 5. Apparaten Externe bestralingen (teletherapie) Brachytherapie (curietherapie): interstitiële RT 5.1. Brachytherapie βραχυς = dichtbij Radioactieve bronnen onder vorm van buisjes
Nadere informatieRadiotherapie voor niet-medici. dr Paul Meijnders dr Frederik Van Daele
Radiotherapie voor niet-medici dr Paul Meijnders dr Frederik Van Daele Urologische tumoren nier blaas/urinewegen prostaat penis testis Prostaat - anatomie: Prostaatkanker: meest frequente kanker bij mannen
Nadere informatieLokaal-Gevorderd Niet-KleinCellig LongCarcinoma (LA-NSCLC)
Lokaal-Gevorderd Niet-KleinCellig LongCarcinoma (LA-NSCLC) vrouw, 54j, 30 pakjaren toevallige vondst tumoraal letsel rechter longbk CT: letsel apicaal in rechterbk, tegenaan de pleura klierpakket rechts
Nadere informatieTechnische informatie bij bestraling
Radiotherapie Technische informatie bij bestraling www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Enkele begrippen... 3 Lineaire versneller... 3 Fotonenstraling... 3 Hoe wordt fotonenstraling opgewekt?... 4 Bundelvorming...
Nadere informatieFactsheet Indicatoren Longcarcinoom (DLCA) 2017 Start DLCA-S: 2012 (/2015 voor alle cardiothoracale centra) Start DLCA-R: 2013 Start DLCA-L: 2016
Factsheet en Longcarcinoom (DLCA) 2017 Start DLCA-S: 2012 (/2015 voor alle cardiothoracale centra) Start DLCA-R: 2013 Start DLCA-L: 2016 Inclusie en exclusie criteria DLCA-S Inclusie Alle chirurgische
Nadere informatie13-11-2015. Incidentie Hoofd Halskanker België. Radio(chemo)therapie voor hoofd-halstumoren: verleden-heden-toekomst
Incidentie Hoofd Halskanker België Radio(chemo)therapie voor hoofd-halstumoren: verleden-heden-toekomst Prof. dr. Sandra Nuyts- dienst Radiotherapie-Oncologie Incidentie Hoofd Halskanker België 1 Risicofactoren
Nadere informatiePalliatieve radiotherapie radiotherapie gericht op symptoombestrijding
Palliatieve radiotherapie radiotherapie gericht op symptoombestrijding Angela van Baardwijk radiotherapeut oncoloog MAASTRO clinic Netwerk Palliatieve Zorg Westelijke Mijnstreek 10 November 2011 Je moet
Nadere informatieHead and neck orofarynxcarcinomen formulier voor registratie nieuwe diagnose
Head and neck: orofarynxcarcinoomregistratieformulier (nieuwe diagnose) 1/7 08/10/2012 Head and neck orofarynxcarcinomen formulier voor registratie nieuwe diagnose Alle variabelen zijn verplicht in te
Nadere informatieFactsheet Indicatoren Longcarcinoom (DLSA-DLRA) 2016
Factsheet en Longcarcinoom (DLSA-DLRA) 2016 Inclusie en exclusie criteria DLSA Inclusie Alle chirurgische thoracale (thoraxwand, pleurale, long en mediastinale) ingrepen, in te delen in: Resecties bij
Nadere informatielongtumoren stadia therapie prognose Els De Droogh Pneumologie ZNA Middelheim
longtumoren stadia therapie prognose smoking is cool!??? longtumoren > na WO II > roken en longtumoren 90 % mannen, 78% vrouwen aantal pakjaren > carcinogene stoffen in rook > asbest > radon, metalen,
Nadere informatieFactsheet Indicatoren Longcarcinoom (DLCA) 2017 Start DLCA-S: 2012 (/2015 voor alle cardiothoracale centra) Start DLCA-R: 2013 Start DLCA-L: 2016
Factsheet en Longcarcinoom (DLCA) 2017 Start DLCA-S: 2012 (/2015 voor alle cardiothoracale centra) Start DLCA-R: 2013 Start DLCA-L: 2016 Versie beheer: Datum Versie Mutatie Eigenaar 30-07-2016 2017.1 Aanpassingen
Nadere informatie1 Uit welke deeltjes is de kern van een atoom opgebouwd? Protonen en neutronen.
SO Straling 1 Uit welke deeltjes is de kern van een atoom opgebouwd? Protonen en neutronen. 2 Waaruit bestaat de elektronenwolk van een atoom? Negatief geladen deeltjes, elektronen. 3 Wat bevindt zich
Nadere informatieStereotactische radiotherapie voor stadium I niet-kleincellig longcarcinoom: Uitkomsten op patiënten- en populatieniveau.
Stereotactic Radiation Therapy for Stage I Non-Small Cell Lung Cancer Nederlandse titel Stereotactische radiotherapie voor stadium I niet-kleincellig longcarcinoom: Uitkomsten op patiënten- en populatieniveau.
Nadere informatieImage-guided stereotactic radiotherapy for early stage lung cancer: techniques and clinical outcomes. Samenvatting
169 Image-guided stereotactic radiotherapy for early stage lung cancer: techniques and clinical outcomes Samenvatting Radiotherapie speelt een belangrijke rol in de curatieve behandeling van patiënten
Nadere informatieBehandeling van kanker in het hoofd halsgebied
Behandeling van kanker in het hoofd halsgebied Verantwoordelijk docent: Prof. Dr. L.E. Smeele Randvoorwaarden Om een goed advies te kunnen geven over het behandelen van kanker moet aan 2 voorwaarden zijn
Nadere informatieRadioactiviteit werd ontdekt in 1898 door de Franse natuurkundige Henri Becquerel.
H7: Radioactiviteit Als een bepaalde kern van een element te veel of te weinig neutronen heeft is het onstabiel. Daardoor gaan ze na een zekere tijd uit elkaar vallen, op die manier bereiken ze een stabiele
Nadere informatieRadiotherapie voor Gynaecologische tumoren. Dr. Remi A. Nout
Radiotherapie voor Gynaecologische tumoren Dr. Remi A. Nout Radiotherapeut oncoloog LUMC r.a.nout@lumc.nl Overzicht Inleiding radiotherapie Update ontwikkelingen Lopende studies (Na)zorg Focus op cervixcarcinoom
Nadere informatieOntwikkelingen longkanker en maligne mesothelioom
Ontwikkelingen longkanker en maligne mesothelioom Wat is de stand van zaken Frank Jacobs sept 2017 Disclosures Frank Jacobs (potentiële) belangenverstrengeling geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante
Nadere informatiePalliatieve radiotherapie radiotherapie gericht op symptoombestrijding. Angela van Baardwijk radiotherapeut oncoloog MAASTRO clinic
Palliatieve radiotherapie radiotherapie gericht op symptoombestrijding Angela van Baardwijk radiotherapeut oncoloog MAASTRO clinic Werkgroep Oncologie Verpleegkundigen MUMC 3 oktober 2014 Inhoud Radiotherapie
Nadere informatieHoofdstuk 5 Straling. Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal
Hoofdstuk 5 Straling Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal 5.1 Straling en bronnen Eigenschappen van straling RA α γ β 1) Beweegt langs rechte lijnen vanuit een bron. 2) Zwakker als ze verder
Nadere informatieHoofdstuk 5 Straling. Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal
Hoofdstuk 5 Straling Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal 5.1 Straling en bronnen Eigenschappen van straling RA α γ β 1) Beweegt langs rechte lijnen vanuit een bron. ) Zwakker als ze verder
Nadere informatiePI versie 1.0 /
Technische informatie bij bestraling Uitleg over bestralingsapparatuur Radiotherapie PI-012146 versie 1.0 / 01-08-2016 1 Inhoudsopgave Inleiding 3 Enkele begrippen 4 Lineaire versneller 4 Fotonenstraling
Nadere informatieMR-LINAC: ZIEN WAAR JE STRAALT ANJA BETGEN, MSC SENIOR MEDISCH BEELDVORMINGS- EN BESTRALINGSDESKUNDIGE (MBB)
: ZIEN WAAR JE STRAALT ANJA BETGEN, MSC SENIOR MEDISCH BEELDVORMINGS- EN BESTRALINGSDESKUNDIGE (MBB) A.BETGEN@NKI.NL 24 STE SYMPOSIUM VOOR VERPLEEGKUNDIGEN EN PARAMEDICI ONCOLOGIE IN PERSPECTIEF VAN DNA
Nadere informatieSamenvatting Natuurkunde Domein B2
Samenvatting Natuurkunde Domein B2 Samenvatting door R. 1964 woorden 2 mei 2017 7,1 4 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Domein B. Beeld- en geluidstechniek Subdomein B2. Medische beeldvorming 1. Uitzending,
Nadere informatieOver bundels en bogen: recente evoluties in de bestraling van longtumoren
Over bundels en bogen: recente evoluties in de bestraling van longtumoren Dr. Leen Noé Radiotherapeute LOC Jessa Ziekenhuis Consulent St. Trudo en AZ Vesalius Symposium Respiratoire Oncologie 19.10.2013
Nadere informatieHoeveel straling krijg ik eigenlijk? Prof. dr. ir. Wim Deferme
Hoeveel straling krijg ik eigenlijk? Prof. dr. ir. Wim Deferme 2 Geschiedenis -500 vcr.: ατοµοσ ( atomos ) bij de Grieken (Democritos) 1803: verhandeling van Dalton over atomen 1869: voorstelling van 92
Nadere informatie5,5. Samenvatting door een scholier 1429 woorden 13 juli keer beoordeeld. Natuurkunde
Samenvatting door een scholier 1429 woorden 13 juli 2006 5,5 66 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Natuurkunde samenvatting hoofdstuk 3 ioniserende straling 3. 1 de bouw van de atoomkernen. * Atoom: - bestaat
Nadere informatieCongres VLAS 8-11-2012. Dr. Sarah Roels, AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV
Congres VLAS 8-11-2012 Dr. Sarah Roels, AZ Sint-Jan Brugge-Oostende AV Overzicht Inleiding Radiotherapie bij RC colorectaal carcinoom bestralinstechniek effect op tumor neveneffecten symptomen diagnose
Nadere informatieHfdst 3: Radiotherapie Prof. Van den Bogaert
1. Inleiding Hfdst 3: Radiotherapie Prof. Van den Bogaert Radiotherapie Oncologie: specialisme binnen de oncologie dat kanker behandelt met ioniserende straling soms RT alleen soms combi met hlk en/of
Nadere informatieBehandeling van dikke
Behandeling van dikke Item 1 Item 2 Item 3 darmkanker Annelies Holvoet Donderdag 24/05/2018 > DD/MM/JJJJ Titel van d Dikke darmkanker Ontstaan Behandeling Preventie Dikkedarmkanker in Vlaanderen Jaarlijks
Nadere informatieNationale instelling voor radioactief afval en verrijkte splijtstoffen. informatiefiche RADIOACTIVITEIT, EEN INLEIDING
Nationale instelling voor radioactief afval en verrijkte splijtstoffen informatiefiche RADIOACTIVITEIT, EEN INLEIDING NIRAS Brussel, 01-01-2001 1. Radioactiviteit en ioniserende straling Alles rondom ons
Nadere informatieHoofdstuk 9: Radioactiviteit
Hoofdstuk 9: Radioactiviteit Natuurkunde VWO 2011/2012 www.lyceo.nl Hoofdstuk 9: Radioactiviteit Natuurkunde 1. Mechanica 2. Golven en straling 3. Elektriciteit en magnetisme 4. Warmteleer Rechtlijnige
Nadere informatieDosisbegrippen stralingsbescherming. /stralingsbeschermingsdienst SBD-TU/e
13 Dosisbegrippen stralingsbescherming 1 13 Ioniserende straling ontvanger stralingsbron stralingsbundel zendt straling uit absorptie van energie dosis mogelijke biologische effecten 2 13 Ioniserende straling
Nadere informatieCasus oncologie,, D.R., 1930
Casus oncologie,, D.R., 1930 Medische voorgeschiedenis 1992: prostatectomie wegens benigne prostaathypertrofie 2009: CVA met rechter hemiparese, volledige recuperatie 03/2013: paroxysmale VKF: echocor:
Nadere informatieRadiotherapie (bestraling) volgens de boogtherapie
Radiotherapie (bestraling) volgens de boogtherapie Deze informatiebrochure is bestemd voor vrouwen die bestraling moeten krijgen, volgens de IMAT-procedure. Ze geeft u een antwoord op volgende vragen:
Nadere informatie1 Atoom- en kernfysica TS VRS-D/MR vj Mieke Blaauw
1 Atoom- en kernfysica TS VRS-D/MR vj 2018 Mieke Blaauw 2 Atoom- en kernfysica TS VRS-D/MR vj 2018 1-3 Atoombouw en verval 4,5 Wisselwerking van straling met materie en afscherming 6-9 Röntgentoestellen,
Nadere informatieRADIOTHERAPIE IN DE PALLIATIEVE FASE. 29 september e Regionale symposium palliatieve Zorg s-hertogenbosch
RADIOTHERAPIE IN DE PALLIATIEVE FASE 29 september 2011 2e Regionale symposium palliatieve Zorg s-hertogenbosch DOE MEER MET MINDER., mogelijkheden met kortdurende radiotherapie in de palliatieve fase introduceren
Nadere informatieStabiliteit van atoomkernen
Stabiliteit van atoomkernen Wanneer is een atoomkern stabiel? Wat is een radioactieve stof? Wat doet een radioactieve stof? 1 Soorten ioniserende straling Alfa-straling of α-straling Bèta-straling of β-straling
Nadere informatieVerplichte indicatoren die moeten worden aangeleverd aan Zorginstituut Nederland. Indicator nummer Indicatornaam
Zorginstituut Nederland Kwaliteitsinstituut Eekholt 4 1112 XH Diemen Postbus 320 1110 AH Diemen www.zorginstituutnederland.nl T +31 (0)20 797 89 20 Transparantiekalender@zinl.nl Oplegger indicatorenset
Nadere informatielongcarcinoom: stadiëring en behandeling
Hoe actueel is de CBO richtlijn? Niet-kleincellig longcarcinoom: stadiëring en behandeling Prof. dr. Harry J.M. Groen UMCG Groningen Wat moet er veranderen? TBNA? Plaats van EUS-FNA? Plaats van EBUS-FNA?
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/36461 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Wiggenraad, Ruud Title: Stereotactic radiotherapy of intracranial tumors : optimizing
Nadere informatieRadioactiviteit enkele begrippen
044 1 Radioactiviteit enkele begrippen Na het ongeval in de kerncentrale in Tsjernobyl (USSR) op 26 april 1986 is gebleken dat er behoefte bestaat de kennis omtrent radioactiviteit voor een breder publiek
Nadere informatiePatiënteninformatiedossier (PID) Longkanker (longcarcinoom) onderdeel. Radiotherapie. LONGKANKER Radiotherapie
Patiënteninformatiedossier (PID) Longkanker (longcarcinoom) onderdeel LONGKANKER INHOUD Wat is radiotherapie eigenlijk?... 3 Gang van zaken... 4 Het eerste bezoek... 4 Vervolgafspraken... 5 Bijwerkingen...
Nadere informatieDe gang van zaken op de afdeling radiotherapie
Radiotherapie Patiënteninformatie De gang van zaken op de afdeling radiotherapie U ontvangt deze informatie, omdat wij u graag meer vertellen over onze afdeling radiotherapie, de behandelingen die wij
Nadere informatieBelangrijkste punten van deze folder:
Longkanker: wat nu? HMC (Haaglanden Medisch Centrum) en het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) werken intensief samen binnen het Universitair Kankercentrum Leiden - Den Haag (UKC). De belangrijkste
Nadere informatieRadiotherapie bij botmetastasen
Radiotherapie bij botmetastasen dr. Yvette van der Linden radiotherapeut-oncoloog, afd. Klinische Oncologie / hoofd, Expertisecentrum Palliatieve Zorg Leerdoelen Wat is radiotherapie? Curatief vs. Palliatief
Nadere informatiewoord vooraf Prof. dr. Mark De Ridder Diensthoofd Radiotherapie UZ Brussel
RADIOTHERAPIE woord vooraf De oncologie is bij uitstek een multidisciplinaire tak in de geneeskunde. Patiënten met een kwaadaardige aandoening worden gedurende het traject van diagnose, oppuntstelling,
Nadere informatieWat is kwaliteitscontrole in de radiotherapie? Caroline Weltens UZ Gasthuisberg Leuven
Wat is kwaliteitscontrole in de radiotherapie? Caroline Weltens UZ Gasthuisberg Leuven kwaliteitscontrole in de medische praktijk is (1) beschikbaar? (2) voorgeschreven? (3) uitgevoerd? kwaliteitscontrole
Nadere informatieImproving radiation dose delivery for moving targets using image guidance Rooijen, D.C. van
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Improving radiation dose delivery for moving targets using image guidance Rooijen, D.C. van Link to publication Citation for published version (APA): Rooijen, D.
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/32932 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Mast, Mirjam Title: Avoiding the heart : about optimising whole breast irradiation
Nadere informatieDutch Lung Surgery Audit (DLSA)
Dutch Lung Surgery Audit (DLSA) Beschrijving Dit overzicht toont de kwaliteitsindicatoren welke per 1 april 2014 ontsloten zullen worden in het kader van het getrapte transparantiemodel van DICA. De ontsluiting
Nadere informatieOpgave 4 Het atoomnummer is het aantal protonen in de kern. Het massagetal is het aantal protonen plus het aantal neutronen in de kern.
Uitwerkingen 1 protonen en neutronen Opgave negatief positief neutraal positief neutraal Een atoom bevat twee soorten geladen deeltjes namelijk protonen en elektronen. Elk elektron is evenveel negatief
Nadere informatieRadiotherapie bij het gemetastaseerd niercelcarcinoom. Dr Nathalie Meireson Universitaire Radiotherapie Antwerpen 28/02/2013
Radiotherapie bij het gemetastaseerd niercelcarcinoom Dr Nathalie Meireson Universitaire Radiotherapie Antwerpen 28/02/2013 inleiding casus heden toekomst radiotherapie en new drugs Inleiding Wat doet
Nadere informatieCutting-Edge Technology Intracranial en Extracranial Radiation Therapy
18 mei 2006 Jaarbeurs Utrecht Cutting-Edge Technology Intracranial en Extracranial Radiation Therapy Carla van Soest MANP Verpleegkundig specialist oncologie Flevoziekenhuis Almere Inhoud Radiotherapie
Nadere informatieExact Periode 7 Radioactiviteit Druk
Exact Periode 7 Radioactiviteit Druk Exact periode 7 Radioactiviteit Druk Exact Periode 7 2 Natuurlijke radioactiviteit Met natuurlijke radioactiviteit wordt bedoeld: radioactiviteit die niet kunstmatig
Nadere informatieSamenvatting Natuurkunde Ioniserende straling
Samenvatting Natuurkunde Ioniserende straling Samenvatting door een scholier 1947 woorden 26 augustus 2006 6,5 102 keer beoordeeld Vak Methode Natuurkunde Natuurkunde overal Samenvatting Natuurkunde VWO
Nadere informatieRadioactiviteit. Jurgen Nijs Brandweer Leopoldsburg 2012 APB Campus Vesta Brandweeropleiding
Radioactiviteit Jurgen Nijs Brandweer Leopoldsburg Jurgen.nijs@gmail.com http://youtu.be/h3ym32m0rdq 1 Doel Bij een interventie in een omgeving waar er een kans is op ioniserende straling om veilig, accuraat
Nadere informatiePATIENTENINFORMATIE EN TOESTEMMINGSFORMULIER
PATIENTENINFORMATIE EN TOESTEMMINGSFORMULIER Profylactische hersenbestraling (PCI) versus observatie bij radicaal behandelde patiënten met stadium III niet-kleincellig longkanker: Een gerandomiseerde fase
Nadere informatie1 Wisselwerking en afscherming TS VRS-D/MR vj Mieke Blaauw
1 Wisselwerking en afscherming TS VRS-D/MR vj 2018 2 Wisselwerking en afscherming TS VRS-D/MR vj 2018 1-3 Atoombouw en verval 4,5 Wisselwerking van straling met materie en afscherming 6-9 Röntgentoestellen,
Nadere informatiePatiënteninformatiedossier (PID) PROSTAATKANKER. onderdeel RADIOTHERAPIE. Radiotherapie
Patiënteninformatiedossier (PID) PROSTAATKANKER onderdeel RADIOTHERAPIE PROSTAATKANKER INHOUD Wat is radiotherapie eigenlijk?...3 Uitwendige bestraling...3 Inwendige bestraling...5 Gang van zaken...7 Eerste
Nadere informatieInleiding stralingsfysica
Inleiding stralingsfysica Historie 1896: Henri Becquerel ontdekt het verschijnsel radioactiviteit 1895: Wilhelm Conrad Röntgen ontdekt Röntgenstraling RadioNucliden: Inleiding Stralingsfysica 1 Wat maakt
Nadere informatieWoord vooraf 7. 2 Preventie 19 1 Soorten preventie 20 2 Screening 20
Inhoud Woord vooraf 7 1 Epidemiologie 9 1 Belangrijke cijfers 10 2 Overlevingscijfers 10 3 Beïnvloedende factoren in het ontstaan van kanker 11 3.1 Algemene gegevens 11 3.2 Leeftijd 12 3.3 Roken 12 3.4
Nadere informatieWerkstuk Biologie Longkanker
Werkstuk Biologie Longkanker Werkstuk door een scholier 2670 woorden 15 mei 2008 7,1 27 keer beoordeeld Vak Biologie Tumor is een ander woord voor gezwel. Er zijn goedaardige en kwaadaardige gezwellen
Nadere informatieBehandeling op de afdeling Radiotherapie; informatie voor tieners
Behandeling op de afdeling Radiotherapie; informatie voor tieners Inleiding In dit boekje lees je over wat je allemaal kunt verwachten als je voor behandeling naar de afdeling radiotherapie komt. Even
Nadere informatieRadiotherapie ter preventie van uitzaaiingen in de hersenen
Radiotherapie ter preventie van uitzaaiingen in de hersenen In deze folder leest u meer over bestraling van de gehele hersenen (radiotherapie) ter voorkoming van uitzaaiingen in de hersenen (hersenmetastasen).
Nadere informatieRadiotherapie (bestraling) via intensiteitsgemoduleerde boogtherapie in combinatie met chemotherapie
Radiotherapie (bestraling) via intensiteitsgemoduleerde boogtherapie in combinatie met chemotherapie Deze informatiebrochure is bestemd voor vrouwen die bestraling moeten krijgen, volgens de IMAT-procedure.
Nadere informatieAlfastraling bestaat uit positieve heliumkernen (2 protonen en 2 neutronen) met veel energie. Wordt gestopt door een blad papier.
Alfa -, bèta - en gammastraling Al in 1899 onderscheidde Ernest Rutherford bij de uraniumstraling "minstens twee" soorten: één die makkelijk wordt geabsorbeerd, voor het gemak de 'alfastraling' genoemd,
Nadere informatieBeleidsdag ZOL 2 december 2005. Dr. Paul Bulens
Beleidsdag ZOL 2 december 2005 Dr. Paul Bulens Hasselt Genk vzw LOC Zorggroep oncologie St.-Trudo St.-Franciskus Zorgprogramma oncologie CAZ/VJZ Vesalius Diest Vzw LOC ZMK Zorgprogramma oncologie ZOL MZNL
Nadere informatieFysische grondslagen radioprotectie deel 2. dhr. Rik Leyssen Fysicus Radiotherapie Limburgs Oncologisch Centrum
Fysische grondslagen radioprotectie deel 2 dhr. Rik Leyssen Fysicus Radiotherapie Limburgs Oncologisch Centrum rik.leyssen@jessazh.be Fysische grondslagen radioprotectie H1: INLEIDING H2: STRALING - RADIOACTIVITEIT
Nadere informatieBronchuscarcinoom Incidentiegegevens, initiële behandeling AZ Groeninge Kris Van Oortegem Pneumologie
Bronchuscarcinoom 2002 Incidentiegegevens, initiële behandeling AZ Groeninge Kris Van Oortegem Pneumologie Bronchuscarcinoom 2002 (n=112) Kleincellig versus Niet-kleincellig kleincellig 18% niet-kleincellig
Nadere informatie25-3-2015. Radiotherapie. Multidisciplinaire oncologische zorg. Multidisciplinaire oncologische zorg. Multidisciplinaire oncologische zorg
Multidisciplinaire oncologische zorg Binnen welke discipline bent u zelf werkzaam? Radiotherapie Nieuwe ontwikkelingen & praktische adviezen a. Chirurgie b. Interne GNK C.G.M. Gadellaa-van Hooijdonk, AIOS
Nadere informatieWisselwerking. van ioniserende straling met materie
Wisselwerking van ioniserende straling met materie Wisselwerkingsprocessen Energie afgifte en structuurverandering in ontvangende materie Aard van wisselwerking bepaalt het juiste afschermingsmateriaal
Nadere informatieStereotactische bestraling bij uitzaaiingen in de wervelkolom
Stereotactische bestraling bij uitzaaiingen in de wervelkolom In deze folder leest u meer over stereotactische bestraling (radiotherapie) bij de behandeling van uitzaaiingen in de wervelkolom (wervelmetastasen).
Nadere informatieSamenvatting H5 straling Natuurkunde
Samenvatting H5 straling Natuurkunde Deze samenvatting bevat: Een begrippenlijst van dikgedrukte woorden uit de tekst Belangrijke getallen en/of eenheden (Alle) Formules van het hoofdstuk (Handige) tabellen
Nadere informatiesamenvatting interactie ioniserende straling materie
samenvatting interactie ioniserende straling materie Sytze Brandenburg sb/radsaf2005/1 ioniserende straling geladen deeltjes α-deeltjes electronen en positronen electromagnetische straling Röntgenstaling
Nadere informatiedaghospitaal oncologie en algemeen inwendige ziekten informatiebrochure Longkanker
daghospitaal oncologie en algemeen inwendige ziekten informatiebrochure Longkanker Inhoudstafel 1. Inleiding 4 2. Onderzoeken 4 3. Behandeling 5 4. Chirurgie 6 5. Chemotherapie 6 6. Bijwerkingen 7 7.
Nadere informatieScanmethoden bij neuro-endocriene tumoren en behandeling met PRRT
Scanmethoden bij neuro-endocriene tumoren en behandeling met PRRT Presentatie van dr. Jaap Teunissen, nucleair geneeskundige Erasmus MC Informatiedag over NET van Stichting NET-groep op 21 april 2012 Thema
Nadere informatiePrestatie-indicatoren NVRO V3.1
Prestatie-indicatoren NVRO V3.1 Onderstaand treft u de vragen die gesteld worden in het online invoerformulier. De vragen geven u inzicht in de benodigde informatie. Gelieve dus niet dit formulier te retourneren!
Nadere informatieOncologie/0142 RADIOTHERAPIE (BESTRALING)
Oncologie/0142 RADIOTHERAPIE (BESTRALING) Deze informatiebrochure is bestemd voor mensen die bestraling moeten krijgen. We geven u een antwoord op volgende vragen: 1. Wat is radiotherapie? 2. Hoe wordt
Nadere informatieProtonen therapie & hersentumoren
Protonen therapie & hersentumoren 7-10-16 Daniëlle Eekers Radiotherapeut Oncoloog Maastro clinic Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties
Nadere informatieBehandelwijzer Locatie Deventer. Bestralingsbehandeling. Hersentumoren
Behandelwijzer Locatie Deventer Bestralingsbehandeling Hersentumoren Inhoudsopgave 3.1 Inleiding 3 3.2 Uw eerste bezoek 4 3.3 De voorbereiding 6 3.4 De bestraling 9 3.5 Bijwerkingen 12 3.6 Huidverzorgingsadviezen
Nadere informatieDe Zon. N.G. Schultheiss
1 De Zon N.G. Schultheiss 1 Inleiding Deze module is direct vanaf de derde of vierde klas te volgen en wordt vervolgd met de module De Broglie of de module Zonnewind. Figuur 1.1: Een schema voor kernfusie
Nadere informatiewoord vooraf Prof. dr. Guy Soete Afdelingshoofd Radiotherapie UZ Brussel, site ASZ Prof. dr. Mark De Ridder Diensthoofd Radiotherapie UZ Brussel
RADIOTHERAPIE woord vooraf De oncologie is bij uitstek een multidisciplinaire tak in de geneeskunde. Patiënten met een kwaadaardige aandoening worden gedurende het traject van diagnose, oppuntstelling,
Nadere informatieDe uitwendige bestraling van het prostaatcarcinoom
RZ Heilig Hart Leuven Naamsestraat 105 3000 Leuven Dienst Urologie Informatie voor patiënten De uitwendige bestraling van het prostaatcarcinoom UROLOGIE De uitwendige bestraling van het prostaatcarcinoom
Nadere informatieEvaluatie implementatie richtlijnen longkanker SCLC en NSCLC, autorisatie mei 2011
Evaluatie implementatie richtlijnen longkanker SCLC en NSCLC, autorisatie mei 2011 2013 Evaluatie implementatie richtlijnen longkanker SCLC en NSCLC, autorisatie mei 2011 Kleincellig longcarcinoom, versie
Nadere informatie