1 Wisselwerking en afscherming TS VRS-D/MR vj Mieke Blaauw

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "1 Wisselwerking en afscherming TS VRS-D/MR vj Mieke Blaauw"

Transcriptie

1 1 Wisselwerking en afscherming TS VRS-D/MR vj 2018

2 2 Wisselwerking en afscherming TS VRS-D/MR vj Atoombouw en verval 4,5 Wisselwerking van straling met materie en afscherming 6-9 Röntgentoestellen, ingekapselde bronnen 10 Grootheden en eenheden 11 Effecten en risico s van straling 12 Detectie van straling 13 Algemene regelgeving Regelgeving ingekapselde bronnen, toestellen en open bronnen Praktische stralingsbescherming Risico-analyse en dosisberekening in praktijk

3 3 Wisselwerking en afscherming TS VRS-D/MR vj 2018 Doordringend vermogen α, β: deeltjes (hebben een massa), kunnen volledig gestopt worden Doordringend Vermogen: Laag Middel { Hoog Fotonen (gamma en röntgen): Geen massa, elektromagnetische straling Nooit helemaal te stoppen (kans op overleven > 0)

4 4 Wisselwerking en afscherming TS VRS-D/MR vj 2018 Wisselwerking Ioniserende straling: Energieverlies voornamelijk door wisselwerking met electronen Excitatie en Ionisatie 7 3 Li Excitatie M L K (Licht)foton Ionisatie (schadelijk) elektron proton neutron

5 5 Wisselwerking en afscherming TS VRS-D/MR vj 2018 Typische energie: 5 MeV Wisselwerking -deeltjes Energieafgifte door botsingen met elektronen α In rood: spoor van ionisaties diepte in weefsel - deeltje veel zwaarder dan elektron: recht spoor van excitaties en ionisaties Alle deeltjes stoppen op dezelfde diepte

6 6 Wisselwerking en afscherming TS VRS-D/MR vj 2018 Wisselwerking - - deeltjes Typische energie: 0,1-1 MeV Energieafgifte door vele achtereenvolgende botsingen (ionisaties) met elektronen Verandering in richting bij botsing: grillige baan kans op terugverstrooiing β diepte in weefsel

7 7 Wisselwerking en afscherming TS VRS-D/MR vj 2018 Wisselwerking - deeltjes N R (dracht) Diepte in materiaal waar alle deeltjes gestopt zijn

8 8 Wisselwerking en afscherming TS VRS-D/MR vj deeltjes /elektronen: remstraling Energieverlies voornamelijk door botsingen met elektronen Klein beetje energieverlies door remstraling Remming/ afbuiging in elektrisch veld van atoomkern röntgenstraling remstraling Meeste remstraling: - in materiaal met hoge Z (veel protonen in kern) - β- of elektronen met hoge energie

9 9 Wisselwerking en afscherming TS VRS-D/MR vj 2018 Gebruik van remstraling: röntgenbuis Negatieve kathode Positieve anode (materiaal met hoge Z) - elektronen versnellen - elektronen afremmen op anode - Productie van röntgenstraling: remstraling (grootste deel van elektrisch vermogen warmte)

10 10 Wisselwerking en afscherming TS VRS-D/MR vj 2018 Wisselwerking + -deeltjes + :Zie wisselwerking van - -deeltjes Gevolgd door annihilatie van positron met elektron uit materiaal na afremmen: + + e - 2 (gamma)foton (511 kev) Beide fotonen gaan in tegenovergestelde richtingen Wordt gebruikt bij PET-scan

11 11 Wisselwerking en afscherming TS VRS-D/MR vj 2018 Wisselwerking neutronen Typische energie: 5 MeV Neutronen zijn ongeladen Energieafgifte door botsingen met atoomkernen Geen wisselwerking met elektronen Meeste energieverlies met waterstof (H: proton is even zwaar als neutron) Afscherming: materiaal met veel waterstof (H)-kernen: Water (H 2 O), parrafine, polyetheen, beton

12 12 Wisselwerking en afscherming TS VRS-D/MR vj 2018 Dracht van deeltjesstraling Afkorting: R (range) Diepte in materiaal waar alle deeltjes gestopt zijn straling Typische dracht in lucht -deeltjes 30 mm 30 µm β-deeltjes 5 m 5 mm Neutronen Typische dracht in *weefsel Kunnen zeer lange dracht hebben *Dracht in weefsel: 1000 x lager dan in lucht

13 13 Wisselwerking en afscherming TS VRS-D/MR vj 2018 Dracht van deeltjesstraling R = (lineïeke) dracht: afstand ( mm, cm, m) R massiek = R, ( is soortelijke massa, bijv. g/cm3) R massiek = massieke dracht ( g/cm 2, mg/cm 2 ) is onafhankelijk van soort materiaal Vuistregel voor -deeltjes: R massiek (g/cm3) = R 0,5 x E, max (MeV)

14 14 Wisselwerking en afscherming TS VRS-D/MR vj 2018 Weglengte in lucht

15 15 Wisselwerking en afscherming TS VRS-D/MR vj 2018 Wisselwerking: - en röntgenfotonen Z F C P Op curve: processen even waarschijnlijk 3 mogelijke processen: F : bij lage energie en grote Z domineert foto-effect P : bij hoge energie en grote Z domineert paarvorming C : in tussengebied domineert Compton-effect E

16 16 Wisselwerking en afscherming TS VRS-D/MR vj 2018 Z Fotoeffect Wisselwerking - en röntgenfotonen E Foto (elektrisch) - effect elektron Ander elektron vult gat in binnenste schil op: effect Z 4 Vooral bij hoge Z en lage fotonenenergie L K Karakteristieke Röntgenstraling Foton staat volledige energie af aan elektron (vooral K-schil elektron)

17 17 Wisselwerking en afscherming TS VRS-D/MR vj 2018 Z Compton effect Compton-effect E Kans op Compton-effect is groter bij lagere Z Rond 2 MeV altijd Compton-effect Wisselwerking - en röntgenfotonen Compton-elektron Botsing foton met (zwak gebonden) buitenschil- elektron Foton-energie verdeeld tussen elektron en nieuw foton: * Compton-verstrooiing! * Compton-foton

18 18 Wisselwerking en afscherming TS VRS-D/MR vj 2018 Z Paarvorming Wisselwerking - en röntgenfotonen E Paarvorming Vooral bij hoge Z Boven 4 MeV positron anihilatie Botsing foton met atoomkern: Foton gaat over in een elektron (e-) en positron (e+)-paar daarna annihilatie van positron met een elektron elektron

19 19 Wisselwerking en afscherming TS VRS-D/MR vj 2018 Afscherming Doordringend vermogen Laag Middel { Hoog

20 20 Wisselwerking en afscherming TS VRS-D/MR vj 2018 Afscherming - deeltjes Zeer korte dracht in lucht: 30 mm in vaste stof/ vloeistof: 30 m = 0,03 mm -deeltje passeert niet de dode laag van de huid - geen afscherming tegen externe straling nodig Zeer riskant bij inwendige besmetting: zeer veel ionisaties - Hoge stralingsweegfactor: W R = 20

21 21 Wisselwerking en afscherming TS VRS-D/MR vj 2018 Afscherming - -deeltjes Gebruik materiaal met lage Z om remstraling te voorkomen Vaak wordt perspex gebruikt Remstraling: Harde betastraler (hoge β- energie): draag veiligheidsbril Gebruik alzijdige afscherming in verband met mogelijke terugverstrooing (grillige baan)

22 22 Wisselwerking en afscherming TS VRS-D/MR vj 2018 Afscherming + -deeltjes Zie afscherming van - -deeltjes Extra maatregel: Annihilatiestraling afschermen met lood (2 x foton van 511 kev)

23 23 Wisselwerking en afscherming TS VRS-D/MR vj 2018 Z Foto- Effect Afscherming - en röntgenfotonen E Röntgenstraling heeft meestal een lage energie: Bij lage energie domineert het foto- effect Lood (hoge Z) is dan een efficiënt afschermingsmateriaal (Lood: duur en ongeschikt voor bouwkundige constructies In zo'n geval is beton het optimale afschermingsmateriaal)

24 24 Wisselwerking en afscherming TS VRS-D/MR vj 2018 Z Compton effect E Compton- effect Afscherming - en röntgenfotonen hangt vaak nauwelijks af van Z Soort afschermingsmateriaal minder belangrijk Het belangrijkst is de hoeveelheid materiaal (massa per cm 2 )

25 25 Wisselwerking en afscherming TS VRS-D/MR vj 2018 Afscherming - en röntgenfotonen I (Intensiteit) : aantal fotonen dat per seconde passeert d ½ : gewone of lineïeke halveringsdikte (mm of cm of m) (Soms: verzwakkingscoefficient: μ = 0,693/ d ½ ) d ½ x ρ (ρ = soortelijke dichtheid): massieke halveringsdikte (kg/ m 2 of g/ cm 2 of mg/ cm 2 )

26 26 Wisselwerking en afscherming TS VRS-D/MR vj 2018 Afscherming - en röntgenfotonen T (transmissie): Geeft aan welk deel van straling wordt doorgelaten = I(d)/ I(0) (doorgelaten intensiteit / oorspronkelijke intensiteit) Halveringsdikte veroorzaakt halvering van de intensiteit (2x kleiner) 10 x d ½ : intensiteit x kleiner dus T = 10-3 (1/1000)

27 Logaritmische schaal 27 Wisselwerking en afscherming TS VRS-D/MR vj 2018 Transmissie van γ-straling

28 28 Wisselwerking en afscherming TS VRS-D/MR vj 2018 Afscherming - en röntgenfotonen B = dosisopbouw (build-up) factor door Compton- verstrooiing: bron P bron P collimator absorber absorber smalle bundelgeometrie transmissie: T brede bundelgeometrie transmissie: T x B

29 29 Wisselwerking en afscherming TS VRS-D/MR vj 2018 Keuze afschermingsmateriaal Bedenk dat het niet om de verzwakking gaat, maar om het uiteindelijke stralingsniveau!

30 30 Wisselwerking en afscherming TS VRS-D/MR vj 2018

Wisselwerking. van ioniserende straling met materie

Wisselwerking. van ioniserende straling met materie Wisselwerking van ioniserende straling met materie Wisselwerkingsprocessen Energie afgifte en structuurverandering in ontvangende materie Aard van wisselwerking bepaalt het juiste afschermingsmateriaal

Nadere informatie

samenvatting interactie ioniserende straling materie

samenvatting interactie ioniserende straling materie samenvatting interactie ioniserende straling materie Sytze Brandenburg sb/radsaf2005/1 ioniserende straling geladen deeltjes α-deeltjes electronen en positronen electromagnetische straling Röntgenstaling

Nadere informatie

wisselwerking ioniserende straling met materie

wisselwerking ioniserende straling met materie wisselwerking ioniserende straling met materie Sytze Brandenburg sb/radsaf4_mz2006/1 wat is ioniserende straling wat zijn de bronnen van ioniserende straling hoe verloopt de wisselwerking tussen ioniserende

Nadere informatie

wisselwerking ioniserende straling met materie

wisselwerking ioniserende straling met materie wisselwerking ioniserende straling met materie Sytze Brandenburg sb/radsaf2005/1 ioniserende straling geladen deeltjes electronen, positronen... α-deeltjes (kern van 4 He-atoom) atoomkernen/ionen van alle

Nadere informatie

1 Atoom- en kernfysica TS VRS-D/MR vj Mieke Blaauw

1 Atoom- en kernfysica TS VRS-D/MR vj Mieke Blaauw 1 Atoom- en kernfysica TS VRS-D/MR vj 2018 Mieke Blaauw 2 Atoom- en kernfysica TS VRS-D/MR vj 2018 1-3 Atoombouw en verval 4,5 Wisselwerking van straling met materie en afscherming 6-9 Röntgentoestellen,

Nadere informatie

wisselwerking ioniserende straling met materie

wisselwerking ioniserende straling met materie ioniserende straling wisselwerking ioniserende straling met materie Sytze Brandenburg geladen deeltjes electronen, positronen... α-deeltjes (kern van 4 He-atoom) atoomkernen/ionen van alle elementen electro-magnetische

Nadere informatie

Samenvatting H5 straling Natuurkunde

Samenvatting H5 straling Natuurkunde Samenvatting H5 straling Natuurkunde Deze samenvatting bevat: Een begrippenlijst van dikgedrukte woorden uit de tekst Belangrijke getallen en/of eenheden (Alle) Formules van het hoofdstuk (Handige) tabellen

Nadere informatie

Hoofdstuk 5 Straling. Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal

Hoofdstuk 5 Straling. Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal Hoofdstuk 5 Straling Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal 5.1 Straling en bronnen Eigenschappen van straling RA α γ β 1) Beweegt langs rechte lijnen vanuit een bron. 2) Zwakker als ze verder

Nadere informatie

Hoofdstuk 5 Straling. Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal

Hoofdstuk 5 Straling. Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal Hoofdstuk 5 Straling Gemaakt als toevoeging op methode Natuurkunde Overal 5.1 Straling en bronnen Eigenschappen van straling RA α γ β 1) Beweegt langs rechte lijnen vanuit een bron. ) Zwakker als ze verder

Nadere informatie

Hoofdstuk 9: Radioactiviteit

Hoofdstuk 9: Radioactiviteit Hoofdstuk 9: Radioactiviteit Natuurkunde VWO 2011/2012 www.lyceo.nl Hoofdstuk 9: Radioactiviteit Natuurkunde 1. Mechanica 2. Golven en straling 3. Elektriciteit en magnetisme 4. Warmteleer Rechtlijnige

Nadere informatie

Praktische stralingsbescherming

Praktische stralingsbescherming Praktische stralingsbescherming VRS-D/MR nj 2018 1-3 Atoombouw en verval 4,5 Wisselwerking van straling met materie en afscherming 6-9 Röntgentoestellen, ingekapselde bronnen 10 Grootheden en eenheden

Nadere informatie

5,5. Samenvatting door een scholier 1429 woorden 13 juli keer beoordeeld. Natuurkunde

5,5. Samenvatting door een scholier 1429 woorden 13 juli keer beoordeeld. Natuurkunde Samenvatting door een scholier 1429 woorden 13 juli 2006 5,5 66 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Natuurkunde samenvatting hoofdstuk 3 ioniserende straling 3. 1 de bouw van de atoomkernen. * Atoom: - bestaat

Nadere informatie

Ioniserende straling - samenvatting

Ioniserende straling - samenvatting Ioniserende straling - samenvatting Maak eerst zélf een samenvatting van de theorie over ioniserende straling. Zorg dat je samenvatting de volgende elementen bevat: Over straling: o een definitie van het

Nadere informatie

Toezichthouder Stralingsbescherming. Oefenvragen

Toezichthouder Stralingsbescherming. Oefenvragen Toezichthouder Stralingsbescherming meet- en regeltechniek Oefenvragen 21 oktober 2018 rijksuniversiteit groningen arbo- en milieudienst garp Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen

Nadere informatie

- U zou geslaagd zijn als u voor het oefenexamen totaal 66 punten of meer behaalt (dus u moet minimaal 33 vragen juist beantwoorden).

- U zou geslaagd zijn als u voor het oefenexamen totaal 66 punten of meer behaalt (dus u moet minimaal 33 vragen juist beantwoorden). Technische Universiteit Delft Faculteit Technische Natuur Wetenschappen Reactor Instituut Delft Nationaal Centrum voor Stralingsveiligheid Afdeling Opleidingen Delft Oefenexamen 1, Stralingshygiëne deskundigheidsniveau

Nadere informatie

Fysica. Atoombouw, straling en wiskunde H book claims widespread radiation testing during cold war/

Fysica. Atoombouw, straling en wiskunde H book claims widespread radiation testing during cold war/ Fysica Atoombouw, straling en wiskunde H1 3 https://nypost.com/2017/10/02/new book claims widespread radiation testing during cold war/ Hendrik Erenstein Fysica Stralingsbescherming Radiologie OG-Tutor

Nadere informatie

Straling. Onderdeel van het college Kernenergie

Straling. Onderdeel van het college Kernenergie Straling Onderdeel van het college Kernenergie Tjeerd Ketel, 4 mei 2010 In 1946 ontworpen door Cyrill Orly van Berkeley (Radiation Lab) Nevelkamer met radioactiviteit, in dit geval geladen deeltjes vanuit

Nadere informatie

Fysische grondslagen radioprotectie deel 1. dhr. Rik Leyssen Fysicus Radiotherapie Limburgs Oncologisch Centrum

Fysische grondslagen radioprotectie deel 1. dhr. Rik Leyssen Fysicus Radiotherapie Limburgs Oncologisch Centrum Fysische grondslagen radioprotectie deel 1 dhr. Rik Leyssen Fysicus Radiotherapie Limburgs Oncologisch Centrum rik.leyssen@jessazh.be Fysische grondslagen radioprotectie H1: INLEIDING H2: STRALING - RADIOACTIVITEIT

Nadere informatie

Toezichthouder Stralingsbescherming. Oefenvragen

Toezichthouder Stralingsbescherming. Oefenvragen Toezichthouder Stralingsbescherming tandartsen en orthodontisten basis Oefenvragen 21 oktober 2018 rijksuniversiteit groningen arbo- en milieudienst garp Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd,

Nadere informatie

1 Detectie TS VRS-D/MR vj Mieke Blaauw

1 Detectie TS VRS-D/MR vj Mieke Blaauw 1 Detectie TS VRS-D/MR vj 2018 Mieke Blaauw 2 Detectie TS VRS-D/MR vj 2018 1-3 Atoombouw en verval 4,5 Wisselwerking van straling met materie en afscherming 6-9 Röntgentoestellen, ingekapselde bronnen

Nadere informatie

Dosisbegrippen stralingsbescherming. /stralingsbeschermingsdienst SBD-TU/e

Dosisbegrippen stralingsbescherming. /stralingsbeschermingsdienst SBD-TU/e 13 Dosisbegrippen stralingsbescherming 1 13 Ioniserende straling ontvanger stralingsbron stralingsbundel zendt straling uit absorptie van energie dosis mogelijke biologische effecten 2 13 Ioniserende straling

Nadere informatie

Fysische grondslagen radioprotectie deel 2. dhr. Rik Leyssen Fysicus Radiotherapie Limburgs Oncologisch Centrum

Fysische grondslagen radioprotectie deel 2. dhr. Rik Leyssen Fysicus Radiotherapie Limburgs Oncologisch Centrum Fysische grondslagen radioprotectie deel 2 dhr. Rik Leyssen Fysicus Radiotherapie Limburgs Oncologisch Centrum rik.leyssen@jessazh.be Fysische grondslagen radioprotectie H1: INLEIDING H2: STRALING - RADIOACTIVITEIT

Nadere informatie

IONISERENDE STRALING. Deeltjes-straling

IONISERENDE STRALING. Deeltjes-straling /stralingsbeschermingsdienst SBD 9673 Dictaat 98-10-26, niv. 5 A/B IONISERENDE STRALING Met de verzamelnaam straling bedoelen we vele verschillende verschijningsvormen van energie, die kunnen worden uitgezonden

Nadere informatie

Toezichthouder Stralingsbescherming. Oefenvragen

Toezichthouder Stralingsbescherming. Oefenvragen Toezichthouder Stralingsbescherming verspreidbare radioactieve stoffen niveau D Oefenvragen 21 oktober 2018 rijksuniversiteit groningen arbo- en milieudienst garp Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd,

Nadere informatie

1 Welk van onderstaande schakelingen is geschikt om de remspanning te meten?

1 Welk van onderstaande schakelingen is geschikt om de remspanning te meten? Domein F: Moderne Fysica Subdomein: Atoomfysica 1 Welk van onderstaande schakelingen is geschikt om de remspanning te meten? 2 Bekijk de volgende beweringen. 1 In een fotocel worden elektronen geëmitteerd

Nadere informatie

Inleiding stralingsfysica

Inleiding stralingsfysica Inleiding stralingsfysica Historie 1896: Henri Becquerel ontdekt het verschijnsel radioactiviteit 1895: Wilhelm Conrad Röntgen ontdekt Röntgenstraling RadioNucliden: Inleiding Stralingsfysica 1 Wat maakt

Nadere informatie

Detectie van ioniserende straling

Detectie van ioniserende straling 1 Nascholing vj 2019 Detectie van ioniserende straling Dosistempometer Medische beeldvorming Poortdetectorsystemen 2 Nascholing vj 2019 Detectie van ioniserende straling 1. Ioniserende straling 2. Wisselwerking

Nadere informatie

Detectie TMS MR & VRS-d Stijn Laarakkers

Detectie TMS MR & VRS-d Stijn Laarakkers Detectie TMS MR & VRS-d 2018 Stijn Laarakkers Overzicht Detectie van ioniserende straling Soorten detectoren: Ionisatiedetectoren Scintillatiedetectoren Rendement/efficiency Telfout en meetgevoeligheid

Nadere informatie

Toezichthouder Stralingsbescherming. Oefenvragen

Toezichthouder Stralingsbescherming. Oefenvragen Toezichthouder Stralingsbescherming meet- en regeltechniek & verspreidbare radioactieve stoffen niveau D Oefenvragen 21 oktober 2018 rijksuniversiteit groningen arbo- en milieudienst garp Niets uit deze

Nadere informatie

Vraagstuk 1: Lektest van een 106 Ru/ 106 Rhbron

Vraagstuk 1: Lektest van een 106 Ru/ 106 Rhbron Examen stralingsbescherming deskundigheidsniveau 4A/4B p. 1 Vraagstuk 1: Lektest van een 106 Ru/ 106 Rhbron De activiteit van een 106 Ru/ 106 Rh bron is opgedampt op een zeer dun folie. Bij de jaar lijkse

Nadere informatie

samenvatting interactie ioniserende straling materie ioniserende straling geladen deeltjes electromagnetische straling

samenvatting interactie ioniserende straling materie ioniserende straling geladen deeltjes electromagnetische straling ioniserende sraling samenvaing ineracie ioniserende sraling maerie geladen deeljes α-deeljes elecronen en posironen elecromagneische sraling Röngensaling (afkomsig ui aoom; E < 100 kev) γ-sraling (afkomsig

Nadere informatie

Opleiding Stralingsdeskundigheid niveau 3 / 4B. Dosimetrie, deel 1. introductie dosisbegrip. W.P. Moerman

Opleiding Stralingsdeskundigheid niveau 3 / 4B. Dosimetrie, deel 1. introductie dosisbegrip. W.P. Moerman Opleiding Stralingsdeskundigheid niveau 3 / 4B Dosimetrie, deel 1 introductie dosisbegrip W.P. Moerman Dosis Meestal: hoeveelheid werkzame stof Inhoud dag 1 dosis kerma exposie dag 2 equivalente dosis

Nadere informatie

Fysische grondslagen radioprotectie deel 1. dhr. Rik Leyssen Fysicus Radiotherapie Limburgs Oncologisch Centrum

Fysische grondslagen radioprotectie deel 1. dhr. Rik Leyssen Fysicus Radiotherapie Limburgs Oncologisch Centrum Fysische grondslagen radioprotectie deel 1 dhr. Rik Leyssen Fysicus Radiotherapie Limburgs Oncologisch Centrum rik.leyssen@jessazh.be Fysische grondslagen radioprotectie Wat is straling? Radioactiviteit?

Nadere informatie

Examentraining Natuurkunde havo Subdomein B2. Straling en gezondheid

Examentraining Natuurkunde havo Subdomein B2. Straling en gezondheid Examentraining Natuurkunde havo 2015 Subdomein B2. Straling en gezondheid Ioniserende straling Verschillen tussen α-, β- en γ-straling α-straling 4 2 Het bestaat uit He-kernen Groot ioniserend vermogen

Nadere informatie

Stabiliteit van atoomkernen

Stabiliteit van atoomkernen Stabiliteit van atoomkernen Wanneer is een atoomkern stabiel? Wat is een radioactieve stof? Wat doet een radioactieve stof? 1 Soorten ioniserende straling Alfa-straling of α-straling Bèta-straling of β-straling

Nadere informatie

Samenvatting Natuurkunde Domein B2

Samenvatting Natuurkunde Domein B2 Samenvatting Natuurkunde Domein B2 Samenvatting door R. 1964 woorden 2 mei 2017 7,1 4 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Domein B. Beeld- en geluidstechniek Subdomein B2. Medische beeldvorming 1. Uitzending,

Nadere informatie

Uitwerkingen opgaven hoofdstuk 5

Uitwerkingen opgaven hoofdstuk 5 Uitwerkingen opgaven hodstuk 5 5.1 Kernreacties Opgave 1 a Zie BINAS tabel 40A. Krypton heeft symbool Kr en atoomnummer 36 krypton 81 = 81 36 Kr 81 0 81 De vergelijking voor de K-vangst is: 36Kr 1e 35X

Nadere informatie

1 Een lichtbron zendt licht uit met een golflengte van 589 nm in vacuüm.

1 Een lichtbron zendt licht uit met een golflengte van 589 nm in vacuüm. Domein F: Moderne fysica Subdomein: Atoomfysica 1 Een lichtbron zendt licht uit met een golflengte van 589 nm in vacuüm. Bereken de energie van het foton in ev. E = h c/λ (1) E = (6,63 10-34 3 10 8 )/(589

Nadere informatie

Tales of the unexpected 14

Tales of the unexpected 14 Tales of the unexpected 14 C als fotonenbron (examen 15 mei 2017) Frits Pleiter Rijksuniversiteit Groningen / GARP Waar gaat het over? Een "lecture bottle" gevuld met kooldioxide dat gelabeld is met het

Nadere informatie

Begripsvragen: Radioactiviteit

Begripsvragen: Radioactiviteit Handboek natuurkundedidactiek Hoofdstuk 4: Leerstofdomeinen 4.2 Domeinspecifieke leerstofopbouw 4.2.6 Radioactiviteit Begripsvragen: Radioactiviteit 1 Meerkeuzevragen Ioniserende straling 1 [H/V] Op welke

Nadere informatie

Risico s en maatregelen bij stralingsongevallen

Risico s en maatregelen bij stralingsongevallen Risico s en maatregelen bij stralingsongevallen CBRN symposium 24 januari 2013 Dr. ir. C.H.L. (Chris) Peters Klinisch fysicus Coördinerend stralingsdeskundige JBZ Ioniserende straling Straling die in staat

Nadere informatie

Radioactiviteit werd ontdekt in 1898 door de Franse natuurkundige Henri Becquerel.

Radioactiviteit werd ontdekt in 1898 door de Franse natuurkundige Henri Becquerel. H7: Radioactiviteit Als een bepaalde kern van een element te veel of te weinig neutronen heeft is het onstabiel. Daardoor gaan ze na een zekere tijd uit elkaar vallen, op die manier bereiken ze een stabiele

Nadere informatie

Exact Periode 7 Radioactiviteit Druk

Exact Periode 7 Radioactiviteit Druk Exact Periode 7 Radioactiviteit Druk Exact periode 7 Radioactiviteit Druk Exact Periode 7 2 Natuurlijke radioactiviteit Met natuurlijke radioactiviteit wordt bedoeld: radioactiviteit die niet kunstmatig

Nadere informatie

cursus Stralingsdeskundige niveau 5B Frits de Mul Klinische Fysica

cursus Stralingsdeskundige niveau 5B Frits de Mul Klinische Fysica cursus Stralingsdeskundige niveau 5B Frits de Mul Klinische Fysica 11 5B-cursus : Ioniserende Straling Inhoud 1. Atoombouw en verval: protonen, neutronen, electronen, positronen;,, en Rö-straling 2. Radioactieve

Nadere informatie

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN. Tentamen Stralingsfysica (3D100) d.d. 16 november 2004 van 14:00 17:00 uur

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN. Tentamen Stralingsfysica (3D100) d.d. 16 november 2004 van 14:00 17:00 uur TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Tentamen Stralingsfysica (3D) d.d. 6 november 4 van 4: 7: uur Vul de presentiekaart in blokletters in en onderteken deze. Gebruik van boek, aantekeningen of notebook is

Nadere informatie

TE BEHANDELEN ONDERWERPEN BIJ OPLEIDINGEN STRALINGSHYGIËNE

TE BEHANDELEN ONDERWERPEN BIJ OPLEIDINGEN STRALINGSHYGIËNE TE BEHANDELEN ONDERWERPEN BIJ OPLEIDINGEN STRALINGSHYGIËNE Verklaring van de notatie in de laatste 6 kolommen: cijfer behandelingswijze doelstelling niet nodig globaal, kwalitatief bekendheid met begrip

Nadere informatie

Grootheden en eenheden TMS MR & VRS-d Stijn Laarakkers

Grootheden en eenheden TMS MR & VRS-d Stijn Laarakkers Grootheden en eenheden TMS MR & VRS-d 2018 activiteit dosis Stijn Laarakkers Overzicht Wat is dosimetrie Indirect/direct ioniserend Exposie Geabsorbeerde dosis Equivalente dosis Effectieve dosis Inwendige

Nadere informatie

IONISERENDE STRALING HAVO

IONISERENDE STRALING HAVO IONISERENDE STRALING HAVO Foton is een opgavenverzameling voor het nieuwe eindexamenprogramma natuurkunde. Foton is gratis te downloaden via natuurkundeuitgelegd.nl/foton Uitwerkingen van alle opgaven

Nadere informatie

Groep 1 + 2 (klas 5), deel 1 Vraag 1 Vraag 2 Vraag 3 Vraag 4 Vraag 5

Groep 1 + 2 (klas 5), deel 1 Vraag 1 Vraag 2 Vraag 3 Vraag 4 Vraag 5 Groep 1 + 2 (klas 5), deel 1 Meerkeuzevragen + bijbehorende antwoorden aansluitend op hoofdstuk 2 paragraaf 1 t/m 3, Kromlijnige bewegingen (Systematische Natuurkunde) Vraag 1 Bij een horizontale worp

Nadere informatie

Samenvatting Natuurkunde Ioniserende straling

Samenvatting Natuurkunde Ioniserende straling Samenvatting Natuurkunde Ioniserende straling Samenvatting door een scholier 1947 woorden 26 augustus 2006 6,5 102 keer beoordeeld Vak Methode Natuurkunde Natuurkunde overal Samenvatting Natuurkunde VWO

Nadere informatie

(a) Noem twee eigenschappen die quarks en leptonen met elkaar gemeen hebben.

(a) Noem twee eigenschappen die quarks en leptonen met elkaar gemeen hebben. Uitwerkingen HiSPARC Elementaire deeltjes C.G.N. van Veen 1 Hadronen Opdracht 1: Elementaire deeltjes worden onderverdeeld in quarks en leptonen. (a) Noem twee eigenschappen die quarks en leptonen met

Nadere informatie

H8 straling les.notebook. June 11, 2014. Straling? Straling: Wordt doorgelaten of wordt geabsorbeerd. Stralingsbron en straling

H8 straling les.notebook. June 11, 2014. Straling? Straling: Wordt doorgelaten of wordt geabsorbeerd. Stralingsbron en straling Stralingsbron en straling Straling? Bron Soorten straling: Licht Zichtbaarlicht (Kleuren violet tot rood) Infrarood (warmte straling) Ultraviolet (maakt je bruin/rood) Elektromagnetische straling Magnetron

Nadere informatie

Voor kleine correcties (in goede benadering) geldt:

Voor kleine correcties (in goede benadering) geldt: Antwoorden tentamen stralingsfysica 3D100 d.d. 25 juni 2010 (Antwoorden onder voorbehoud van typefouten) a) In de opstelling van Franck en Hertz worden elektronen versneld. Als de energie van een elektron

Nadere informatie

H7+8 kort les.notebook June 05, 2018

H7+8 kort les.notebook June 05, 2018 H78 kort les.notebook June 05, 2018 Hoofdstuk 7 en Materie We gaan eens goed naar die stoffen kijken. We gaan steeds een niveau dieper. Stoffen bijv. limonade (mengsel) Hoofdstuk 8 Straling Moleculen water

Nadere informatie

Fysische grondslagen van radioprotectie

Fysische grondslagen van radioprotectie Fysische grondslagen van radioprotectie Voorwoord... 3 1. Inleiding... 4 2. Straling... 7 2.1. Bouw van de materie... 7 2.2. Straling... 8 2.2.1. Inleiding... 8 2.2.2. Elektromagnetische straling... 9

Nadere informatie

Kosmische straling: airshowers. J.W. van Holten NIKHEF, Amsterdam

Kosmische straling: airshowers. J.W. van Holten NIKHEF, Amsterdam Kosmische straling: airshowers J.W. van Holten NIKHEF, Amsterdam 1. Kosmische straling. Kosmische straling wordt veroorzaakt door zeer energetische deeltjes die vanuit de ruimte de aardatmosfeer binnendringen

Nadere informatie

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN. Tentamen Stralingsfysica (3D100) d.d. 27 november 2003 van 09:00 12:00 uur

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN. Tentamen Stralingsfysica (3D100) d.d. 27 november 2003 van 09:00 12:00 uur TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Tentamen Stralingsfysica (3D1) d.d. 7 november 3 van 9: 1: uur Vul de presentiekaart in blokletters in en onderteken deze. Gebruik van boek, aantekeningen of notebook

Nadere informatie

Rendement: percentage energie die daadwerkelijk voor de functie van het apparaat gebruikt wordt (licht bij een lamp).

Rendement: percentage energie die daadwerkelijk voor de functie van het apparaat gebruikt wordt (licht bij een lamp). Samenvatting door M. 2578 woorden 1 december 2015 6 11 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Hoofdstuk 1: elektriciteit 4vwo 2. Elektrisch vermogen: wat een apparaat per seconde (J/s of W) omzet. Rendement:

Nadere informatie

Ioniserende straling. Straling en gezondheid. Sectie natuurkunde - Thijs Harleman 1

Ioniserende straling. Straling en gezondheid. Sectie natuurkunde - Thijs Harleman 1 Ioniserende straling Straling en gezondheid Sectie natuurkunde - Thijs Harleman 1 Inleiding: Fukushima Het kernongeluk van Fukushima vond plaats in de kerncentrale Fukushima I in Japan, in de dagen volgend

Nadere informatie

PositronEmissieTomografie (PET) Een medische toepassing van deeltjesfysica

PositronEmissieTomografie (PET) Een medische toepassing van deeltjesfysica PositronEmissieTomografie (PET) Een medische toepassing van deeltjesfysica Wat zie je? PositronEmissieTomografie (PET) Nucleaire geneeskunde: basisprincipe Toepassing van nucleaire geneeskunde Vakgebieden

Nadere informatie

Algemeen. Cosmic air showers J.M.C. Montanus. HiSPARC. 1 Kosmische deeltjes. 2 De energie van een deeltje

Algemeen. Cosmic air showers J.M.C. Montanus. HiSPARC. 1 Kosmische deeltjes. 2 De energie van een deeltje Algemeen HiSPARC Cosmic air showers J.M.C. Montanus 1 Kosmische deeltjes De aarde wordt continu gebombardeerd door deeltjes vanuit de ruimte. Als zo n deeltje de dampkring binnendringt zal het op een gegeven

Nadere informatie

Hoeveel straling krijg ik eigenlijk? Prof. dr. ir. Wim Deferme

Hoeveel straling krijg ik eigenlijk? Prof. dr. ir. Wim Deferme Hoeveel straling krijg ik eigenlijk? Prof. dr. ir. Wim Deferme 2 Geschiedenis -500 vcr.: ατοµοσ ( atomos ) bij de Grieken (Democritos) 1803: verhandeling van Dalton over atomen 1869: voorstelling van 92

Nadere informatie

Vraagstuk: Afscherming versnellerruimte

Vraagstuk: Afscherming versnellerruimte Vraagstuk: Afscherming versnellerruimte Een onderzoeksinstituut beschikt over een 6 MV versneller. Hiermee worden elektronen versneld die vervolgens op een trefplaat remstralingsfotonen produceren. Met

Nadere informatie

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN. Tentamen Stralingsfysica (3D100) d.d. 21 januari 2005 van 14:00 17:00 uur

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN. Tentamen Stralingsfysica (3D100) d.d. 21 januari 2005 van 14:00 17:00 uur TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Tentamen Stralingsfysica (3D) d.d. januari 5 van 4: 7: uur Vul de presentiekaart in blokletters in en onderteken deze. Gebruik van boek, aantekeningen of notebook is niet

Nadere informatie

Stralingsincidenten veiligheidsregio s. Achtergrondinformatie

Stralingsincidenten veiligheidsregio s. Achtergrondinformatie Stralingsincidenten veiligheidsregio s Achtergrondinformatie Stralingsincidenten veiligheidsregio's Achtergrondinformatie Instituut Fysieke Veiligheid Expertisecentrum Postbus 7010 6801 HA Arnhem Kemperbergerweg

Nadere informatie

Examentraining 2015. Leerlingmateriaal

Examentraining 2015. Leerlingmateriaal Examentraining 2015 Leerlingmateriaal Vak Natuurkunde Klas 5 havo Bloknummer Docent(en) Blok IV Medische beeldvorming (B2) WAN Domein B: Beeld- en geluidstechniek Subdomein B2: Straling en gezondheid

Nadere informatie

Fysische grondslagen radioprotectie deel 2. dhr. Rik Leyssen Fysicus Radiotherapie Limburgs Oncologisch Centrum

Fysische grondslagen radioprotectie deel 2. dhr. Rik Leyssen Fysicus Radiotherapie Limburgs Oncologisch Centrum Fysische grondslagen radioprotectie deel 2 dhr. Rik Leyssen Fysicus Radiotherapie Limburgs Oncologisch Centrum rik.leyssen@jessazh.be Fysische grondslagen radioprotectie H1: INLEIDING H2: STRALING - RADIOACTIVITEIT

Nadere informatie

Opgave 4 Het atoomnummer is het aantal protonen in de kern. Het massagetal is het aantal protonen plus het aantal neutronen in de kern.

Opgave 4 Het atoomnummer is het aantal protonen in de kern. Het massagetal is het aantal protonen plus het aantal neutronen in de kern. Uitwerkingen 1 protonen en neutronen Opgave negatief positief neutraal positief neutraal Een atoom bevat twee soorten geladen deeltjes namelijk protonen en elektronen. Elk elektron is evenveel negatief

Nadere informatie

. Elektronen en elektromagnetische energie Ron / PA2ION

. Elektronen en elektromagnetische energie Ron / PA2ION Elektronen en elektromagnetische energie Ron / PA2ION Samenvatting Doel is te komen tot een verzameling van kennisfeiten, meetgegevens en opvattingen die van nut en verklarend zijn bij praktische vraagstukken

Nadere informatie

HiSPARC High-School Project on Astrophysics Research with Cosmics. Interactie van kosmische straling en aardatmosfeer

HiSPARC High-School Project on Astrophysics Research with Cosmics. Interactie van kosmische straling en aardatmosfeer HiSPARC High-School Project on Astrophysics Research with Cosmics Interactie van kosmische straling en aardatmosfeer 2.3 Airshowers In ons Melkwegstelsel is sprake van een voortdurende stroom van hoogenergetische

Nadere informatie

Quantummechanica en Relativiteitsleer bij kosmische straling

Quantummechanica en Relativiteitsleer bij kosmische straling Quantummechanica en sleer bij kosmische straling Niek Schultheiss 1/19 Krachten en krachtdragers Op kerndeeltjes werkt de zwaartekracht. Op kerndeeltjes werkt de elektromagnetische kracht. Kernen kunnen

Nadere informatie

Praktische stralingsbescherming

Praktische stralingsbescherming Praktische stralingsbescherming niveau VRS-D/MR juni 2018 Praktische stralingsbescherming Andre Zandvoort Praktische stralingsbescherming VRS-D/MR AZ juni 2018 1-3 Atoombouw en verval 4,5 Wisselwerking

Nadere informatie

Mammografie. Fysische kant van de insteltechniek. Fysische Groep LRCB, Nijmegen

Mammografie. Fysische kant van de insteltechniek. Fysische Groep LRCB, Nijmegen Mammografie Fysische kant van de insteltechniek Fysische Groep LRCB, Nijmegen Inhoud Collimatie Collimatie Collimatie Compressie Compressie Compressie Borst fixeren Minder onscherpte (beweging en geometrisch)

Nadere informatie

(Permitiviteit van vacuüm)

(Permitiviteit van vacuüm) TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Tentamen Stralingsfysica (3D) d.d. maart 9 van 4: 7: uur Vul de presentiekaart in blokletters in en onderteken deze. Gebruik van boek, aantekeningen of notebook is niet

Nadere informatie

Aandachtspunten voor het eindexamen natuurkunde vwo

Aandachtspunten voor het eindexamen natuurkunde vwo Aandachtspunten voor het eindexamen natuurkunde vwo Algemeen Thuis: Oefen thuis met Binas. Geef belangrijke tabellen aan met (blanco) post-its. Neem thuis Binas nog eens door om te kijken waar wat staat.

Nadere informatie

Eindexamen natuurkunde 1-2 vwo 2006-I

Eindexamen natuurkunde 1-2 vwo 2006-I Eindexamen natuurkunde - vwo 006-I 4 Beoordelingsmodel Opgave Steppen voorbeeld van een antwoord: Als de magneet naar de spoel beweegt, neemt de magnetische flux door het spoeltje toe. Er ontstaat een

Nadere informatie

Opgave 4 Het atoomnummer is het aantal protonen in de kern. Het massagetal is het aantal protonen plus het aantal neutronen in de kern.

Opgave 4 Het atoomnummer is het aantal protonen in de kern. Het massagetal is het aantal protonen plus het aantal neutronen in de kern. Uitwerkingen 1 Opgave 1 protonen en neutronen Opgave negatief positief neutraal positief neutraal Opgave 3 Een atoom bevat twee soorten geladen deeltjes namelijk protonen en elektronen. Elk elektron is

Nadere informatie

Radioactiviteit enkele begrippen

Radioactiviteit enkele begrippen 044 1 Radioactiviteit enkele begrippen Na het ongeval in de kerncentrale in Tsjernobyl (USSR) op 26 april 1986 is gebleken dat er behoefte bestaat de kennis omtrent radioactiviteit voor een breder publiek

Nadere informatie

Hulpmiddelen: Niet grafische rekenmachine, binas 6 de druk. Let op dat je alle vragen beantwoordt.

Hulpmiddelen: Niet grafische rekenmachine, binas 6 de druk. Let op dat je alle vragen beantwoordt. Oefentoets schoolexamen 5 Vwo Natuurkunde Leerstof: Hoofdstukken 3, 5, 6 en 7 Tijdsduur: Versie: 90 minuten A Vragen: 20 Punten: Hulpmiddelen: Niet grafische rekenmachine, binas 6 de druk Opmerking: Let

Nadere informatie

Sterrenkunde Ruimte en tijd (3)

Sterrenkunde Ruimte en tijd (3) Sterrenkunde Ruimte en tijd (3) Zoals we in het vorige artikel konden lezen, concludeerde Hubble in 1929 tot de theorie van het uitdijende heelal. Dit uitdijen geschiedt met een snelheid die evenredig

Nadere informatie

Radioactiviteit en risico s. Frits de Mul 2011

Radioactiviteit en risico s. Frits de Mul 2011 Radioactiviteit en risico s Frits de Mul 2011 1 131 I (I-131) - Isotoop van jodium (net als I-125, I-127. ) - Radioactief, vervalt naar ander nuclide (Xenon) - Zendt - -deeltjes (electronen) uit, - en

Nadere informatie

Hoofdstuk 1: Radioactiviteit

Hoofdstuk 1: Radioactiviteit Hoofdstuk 1: Radioactiviteit Inleiding Het is belangrijk iets te weten over wat we in de natuurkunde radioactiviteit noemen. Ongetwijfeld heb je, zonder er direct mee in aanraking te zijn geweest, er ergens

Nadere informatie

Meesterklas Deeltjesfysica. Universiteit Antwerpen

Meesterklas Deeltjesfysica. Universiteit Antwerpen Meesterklas Deeltjesfysica Universiteit Antwerpen Programma 9u45 10u00 11u00 11u15 11u45 12u00 13u00 15u00 15u30 17u00 Verwelkoming Deeltjesfysica Prof. Nick van Remortel Pauze Versnellers en Detectoren

Nadere informatie

Nuclear Research and consultancy Group Technische Universiteit Delft Boerhaave Nascholing/LUMC Rijksuniversiteit Groningen.

Nuclear Research and consultancy Group Technische Universiteit Delft Boerhaave Nascholing/LUMC Rijksuniversiteit Groningen. UITWERKINGEN Gecoördineerd examen stralingsbescherming Deskundigheidsniveau 3 Nuclear Research and consultancy Group Technische Universiteit Delft Boerhaave Nascholing/LUMC Rijksuniversiteit Groningen

Nadere informatie

a Schrijf de eerste vier stappen op. b Waarom kunnen de β s die 234 Pa uitstoot, beter door een laagje plastic dringen dan de β s van

a Schrijf de eerste vier stappen op. b Waarom kunnen de β s die 234 Pa uitstoot, beter door een laagje plastic dringen dan de β s van Toets v-08 Radioactiviteit 1 / 5 1 Protactinium 238 U vervalt in veel stappen tot 206 Pb. a Schrijf de eerste vier stappen op. b Waarom kunnen de β s die 234 Pa uitstoot, beter door een laagje plastic

Nadere informatie

Deze methoden worden vaak naar elkaar toegepast. Extraheren -> Filtreren -> Indampen.

Deze methoden worden vaak naar elkaar toegepast. Extraheren -> Filtreren -> Indampen. Samenvatting door Lotte 2524 woorden 19 juni 2015 7,4 82 keer beoordeeld Vak NaSk 1 1 Stoffen gebruik je bij alles wat je doet. Veel van deze stoffen komen uit de natuur, deze zijn vaak niet zuiver maar

Nadere informatie

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN. Tentamen Stralingsfysica (3D100) d.d. 9 januari 2008 van 9:00 12:00 uur

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN. Tentamen Stralingsfysica (3D100) d.d. 9 januari 2008 van 9:00 12:00 uur TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Tentamen Stralingsfysica (3D d.d. 9 januari 8 van 9: : uur Vul de presentiekaart in blokletters in en onderteken deze. Gebruik van boek, aantekeningen of notebook is niet

Nadere informatie

p na = p n,na + p p,na p n,na = m n v 3

p na = p n,na + p p,na p n,na = m n v 3 Kernreactoren Opgave: Moderatorkeuze in een kernsplijtingscentrale a) Er is geen relevante externe resulterende kracht. Dat betekent dat er geen relevante stoot wordt uitgeoefend en de impuls van het systeem

Nadere informatie

UITWERKINGEN. Examen Coördinerend Deskundige Stralingsbescherming

UITWERKINGEN. Examen Coördinerend Deskundige Stralingsbescherming UITWERKINGEN Examen Coördinerend Deskundige Stralingsbescherming Nuclear Research and consultancy Group Technische Universiteit Delft Boerhaave Nascholing/LUMC Rijksuniversiteit Groningen Radboudumc TU

Nadere informatie

(Permitiviteit van vacuüm)

(Permitiviteit van vacuüm) TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Tentamen Stralingsfysica (3D1) d.d. 5 juni 1 van 9: 1: uur Vul de presentiekaart in blokletters in en onderteken deze. Gebruik van boek, aantekeningen of notebook is niet

Nadere informatie

BIJLAGE bij Examen Coördinerend Deskundige Stralingsbescherming

BIJLAGE bij Examen Coördinerend Deskundige Stralingsbescherming BIJLAGE bij Examen Coördinerend Deskundige Stralingsbescherming Nuclear Research and consultancy Group Technische Universiteit Delft Boerhaave Nascholing/LUMC Rijksuniversiteit Groningen Radboudumc TU

Nadere informatie

Radioactiviteit. Jurgen Nijs Brandweer Leopoldsburg 2012 APB Campus Vesta Brandweeropleiding

Radioactiviteit. Jurgen Nijs Brandweer Leopoldsburg  2012 APB Campus Vesta Brandweeropleiding Radioactiviteit Jurgen Nijs Brandweer Leopoldsburg Jurgen.nijs@gmail.com http://youtu.be/h3ym32m0rdq 1 Doel Bij een interventie in een omgeving waar er een kans is op ioniserende straling om veilig, accuraat

Nadere informatie

Natuurkunde Hoofdstuk 12 & 13 VWO 5 / SE IV

Natuurkunde Hoofdstuk 12 & 13 VWO 5 / SE IV Natuurkunde Hoofdstuk 12 & 13 VWO 5 / SE IV 12.1 Een deel van het elektromagnetische spectrum is infrarood, dit zit naast het zichtbare licht en wordt vaak warmtestraling genoemd. Alle voorwerpen zenden

Nadere informatie

Proefexamen Toezichthouder Stralingsbescherming VRS-C

Proefexamen Toezichthouder Stralingsbescherming VRS-C rijksuniversiteit groningen arbo, milieu en duurzaamheid garp Proefexamen Toezichthouder Stralingsbescherming VRS-C examenduur: 10:00-13:00 uur Instructie Dit examen omvat 10 genummerde pagina's. Controleer

Nadere informatie

natuurkunde havo 2018-I

natuurkunde havo 2018-I Aan het juiste antwoord op een meerkeuzevraag wordt scorepunt toegekend. Scheepsradar maximumscore uitkomst: s =,9 0 4 m Elektromagnetische golven bewegen met de lichtsnelheid. De afstand die 8 4 het signaal

Nadere informatie

Het mysterie van massa massa, ruimte en tijd

Het mysterie van massa massa, ruimte en tijd Het mysterie van massa massa, ruimte en tijd http://www.nat.vu.nl/~mulders P.J. Mulders home Massa: zwaartekracht zware massa Mm G 2 R zwaartekracht = trage massa 2 v = m R versnelling a c bij cirkelbeweging

Nadere informatie

Een deels bestaande PowerPointpresentatie voor de cursus in de aandacht gebracht cq bewerkt door:

Een deels bestaande PowerPointpresentatie voor de cursus in de aandacht gebracht cq bewerkt door: Sporen van deeltjes Een deels bestaande PowerPointpresentatie voor de cursus in de aandacht gebracht cq bewerkt door: E.J. Klesser, K. Akrikez, F. de Wit, F. Bergisch, J. v. Reisen Het onderzoek naar elementaire

Nadere informatie

1 Uit welke deeltjes is de kern van een atoom opgebouwd? Protonen en neutronen.

1 Uit welke deeltjes is de kern van een atoom opgebouwd? Protonen en neutronen. SO Straling 1 Uit welke deeltjes is de kern van een atoom opgebouwd? Protonen en neutronen. 2 Waaruit bestaat de elektronenwolk van een atoom? Negatief geladen deeltjes, elektronen. 3 Wat bevindt zich

Nadere informatie

(a) Noem twee eigenschappen die quarks en leptonen met elkaar gemeen hebben.

(a) Noem twee eigenschappen die quarks en leptonen met elkaar gemeen hebben. Werkbladen HiSPARC Elementaire deeltjes C.G.N. van Veen 1 Hadronen Opdracht 1: Elementaire deeltjes worden onderverdeeld in quarks en leptonen. (a) Noem twee eigenschappen die quarks en leptonen met elkaar

Nadere informatie