MJA Sectorrapport 2011 Zuivelindustrie

Transcriptie

1 MJA Sectorrapport 2011 Zuivelindustrie Pagina 1 van 1

2 Colofon Projectnaam Locatie Contactpersoon Dit rapport is tot stand gekomen in samenwerking met Versienummer Datum Status Kenmerk Sectorrapport Zuivelindustrie Agentschap NL, Sittard Carine Swillens KWA Bedrijfsadviseurs 4 7 juni 2012 Definitief /223/CS/SR/ Pagina 2 van 16

3 Inhoud Colofon 2 Samenvatting 5 1 Inleiding 7 2 Overzicht ontwikkeling energiegebruik 8 3 Verklaring verandering energiegebruik 9 4 Spiegeling aan de sectordoelstelling 10 5 Resultaten per pijler 11 6 Tabellen 13 Pagina 3 van 16

4

5 Samenvatting KERNGEGEVENS Sector Zuivelindustrie: Aantal deelnemende inrichtingen 50 Aantal inrichtingen in dit rapport 50 Aantal uittreders door sluiting 2 Energiegebruik TJ Effecten van maatregelen: Procesefficiencyverbetering 2011 tov ,5% (10,9% tov 2005) Besparing in de keten, 2011 tov ,2 TJ (174,5 TJ tov 2005) Inzet duurzame energie 2011 tov ,4 TJ (1.193,3 TJ tov 2005) RESULTATEN Energiegebruik Het totale energiegebruik van de sector is TJ, dit is een daling van nagenoeg 2% ten opzichte van Het is voor het eerst sinds 2005 dat het energiegebruik van de Zuivelindustrie is gedaald. De daling van het energieverbruik is toe te schrijven aan besparende procesmaatregelen en de sluiting van twee productielocaties. De productie van de gesloten locaties is verplaatst naar andere productielocaties, die energie-efficiënter zijn. Het aandeel duurzame energie bedraagt TJ, dit is ruim 6% van het totale energiegebruik in de sector. In tegenstelling tot het energiegebruik, is het productievolume in 2011 gestegen met bijna 2%. In de periode is het totale energiegebruik in de sector met ruim 6% gestegen. In dezelfde periode is het productievolume met anderhalf procent gedaald. Na een forse daling in 2009, neemt het productievolume in de twee laatste jaren weer toe. Uitvoering van de energie-efficiencyplannen Op basis van alle ingediende energie-efficiencyplannen heeft de sector toegezegd om in de periode voor TJ nieuwe maatregelen te treffen op het gebied van procesefficiency, ketenefficiency en inzet van duurzame energie. Na 3 jaar bedraagt het effect van de gerapporteerde maatregelen TJ. Hiermee is driekwart van de sectordoelstelling voor 2012 gerealiseerd. Dit resultaat kwam voor circa 40% tot stand door inzet van duurzame energie. De inzet van duurzame energie is nu al hoger dan de doelstelling voor duurzame energie in De realisatie van procesmaatregelen verloopt nagenoeg volgens plan, maar de realisatie van de gerapporteerde nieuwe ketenprojecten blijft achter. Energiebesparing in het proces De deelnemers rapporteerden voor 2011 meer dan 120 maatregelen op het gebied van procesefficiency. Die maatregelen hebben een besparing van 285 TJ tot gevolg; dit is een energie-efficiencyverbetering van anderhalf procent ten opzichte van De belangrijkste energiebesparende maatregelen in 2011 zijn: In gebruik name van omgekeerde osmose installaties waardoor minder energie nodig is voor indampen; Good Housekeeping maatregelen in de processen; Optimalisaties van utilities, vooral stoomopwekking en perslucht. Pagina 5 van 16

6 Energiebesparing in de keten De gerapporteerde besparing in de keten is gerealiseerd door middel van 11 projecten in de productieketen, die samen een besparing van 183 TJ opleveren. Het gaat hierbij vooral om restwarmte inkoop en materiaalreductie bij verpakking. Deze besparing is een positief resultaat ten opzichte van 2005, maar een forse vermindering ten opzichte van vorig jaar. Deze vermindering is het gevolg van de managementbeslissing van een deelnemer om geen groene stroom en CO2- certificaten meer in te kopen voor de veehouders. Duurzame Energie De inzet van duurzame energie in de Zuivelindustrie wordt grotendeels gerealiseerd door inkoop van duurzame elektriciteit. In 2011 werd TJ duurzaam ingekocht. Daarnaast werd door 3 inrichtingen totaal 7 TJ duurzame energie opgewekt uit restproducten en biomassa. Eén bedrijf koopt zijn energie volledig CO2-neutraal in en vertegenwoordigt daarmee een substantieel aandeel in de inzet van duurzame energie. VOORUITBLIK Algemene ontwikkelingen Een belangrijke ontwikkeling voor de zuivelsector in de komende jaren is de aanhoudende groei van de vraag (wereldwijd) naar zuivel producten. In 2015 komt een eind aan de melkquotering in de Europese Unie. Naar verwachting zal de melkproductie in Nederland dan beperkt gaan groeien. De zuivelindustrie zal het aanbod van producten blijven aanpassen aan de veranderende wensen van de consument, door het aanbieden van kleinere porties en differentiatie in producten. Dit heeft een stijging van het energiegebruik tot gevolg door meer verpakkingen en vaker reinigen. De jarenlange ontwikkeling naar schaalvergroting in de zuivelindustrie zal nog doorgaan, dit werkt de verbetering van de energie-efficiency in de hand. Teneinde bovenstaande ontwikkelingen op te vangen en de verwachte groei van de melkproductie op een verantwoorde wijze te laten plaatsvinden, hebben de zuivelondernemingen in Nederland en LTO Nederland afspraken gemaakt in het kader van de Duurzame Zuivelketen (zie ). Het gaat hierbij ondermeer over: 20% duurzame energie in 2020 en een energieneutrale zuivelketen, 2% energie-efficiency per jaar (1,5% in fabrieken en 0,5% in de keten), in totaal 30% energie-efficiency in de periode , 2% energiebesparing per jaar bij veehouders. Convenantactiviteiten De zuivelondernemingen met hun melkveehouders, spelen een centrale rol bij het realiseren van deze doelen. Belangrijk hierbij is het motiveren van alle betrokken partijen. Voorbeelden: Introductie van energiescan voor alle melkveehouders met als doel het energie verbruik te reduceren en de resultaten te monitoren De organisatie van matchmaking bijeenkomsten met als doel innovatie en samenwerking bij de productie van groene energie Het sluiten van Green Deals met de rijksoverheid over Energie Neutrale Zuivelketen (door NZO) en Biogas XL (door FrieslandCampina) Pagina 6 van 16

7 1 Inleiding Dit rapport bevat de resultaten van uw sector in het kader van het MJA3 convenant. De grafieken in hoofdstuk 2 t/m 5 geven u een overzicht van: - de trend van het energieverbruik van uw sector vanaf 2005; - de verklaring van de verandering van het energieverbruik ten opzichte van vorig jaar; - de spiegeling ten opzichte van de doelstelling van uw sector ; - de ontwikkeling van het effect van de PE-, KE- en DE-maatregelen vanaf Dit sectorrapport is opgesteld op basis van de door de deelnemende bedrijven aangeleverde gegevens in het kader van de jaarlijkse MJA monitoringcampagne. De berekeningen in dit rapport zijn gebaseerd op de methodiek energie-efficiency zoals die is afgesproken in het MJA3 convenant. Details over de nieuwe methodiek kunt u vinden in de Handreiking Monitoring op de website van Agentschap NL. Pagina 7 van 16

8 2 Overzicht ontwikkeling energiegebruik Onderstaande grafiek laat de ontwikkeling van het energiegebruik vanaf 2005 zien. Jaarlijks primaire-energieverbruik Elektriciteit Aardgas Overige brandstoffen Warmte E nergieverbruik [TJ prim air] In 2011 bedroeg het totale energiegebruik van de sector TJ. De bedrijven rapporteerden in totaal 575 miljoen kwh elektriciteit. Het aandeel aardgas is 400 miljoen m 3 gas. Voor het eerst sinds 2005 is het energiegebruik van de Zuivelindustrie gedaald. De daling van het energieverbruik is grotendeels toe te schrijven aan de besparende maatregelen en de sluiting van twee productielocaties. De productie van de gesloten locaties is verplaatst naar andere productielocaties, die energie-efficiënter zijn. Het aandeel duurzame energie bedraagt ongeveer TJ, dit is 6,6% van het totale energiegebruik in de sector. In de periode is het totale energiegebruik in de sector met ruim 6% gestegen. In dezelfde periode is het productievolume met 1,6% gedaald. Na een forse daling in 2009, neemt het productievolume in de twee laatste jaren weer toe. Pagina 8 van 16

9 3 Verklaring verandering energiegebruik Onderstaande grafiek geeft aan in welke mate verschillende factoren de verandering in het energieverbruik tussen het huidige en het vorige monitoringjaar verklaren. Verandering energieverbruik ,0 300,0 Energie [TJ primair] 200,0 100,0-100,0-200,0- PE maatregelen Volume effect Overige invloedsfactoren Onverklaard 300,0-400,0- Het verschil tussen het energiegebruik vorig jaar en dit jaar bedraagt ruim 300 TJ en wordt verklaard door invloedsfactoren die een besparend of ontsparend effect hebben. Zo zijn er de procesmaatregelen die een besparend effect hebben. Een belangrijke ontsparende factor is de productietoename of het volume-effect (meer energiegebruik door productietoename). De besparende factor overige invloedsfactoren is de optelsom van alle invloedsfactoren die door de deelnemende bedrijven zijn gerapporteerd. Voorbeelden van invloedsfactoren die de bedrijven hebben gerapporteerd zijn: Meer draaiuren van de WKK, Aanpassingen aan de indamper (ondermeer hogere DS-gehalte), In gebruik name nieuwe afvalwaterzuiveringinstallatie. Aangezien meestal niet alle factoren verklaard kunnen worden, zal er altijd een restpost 'Onverklaard' overblijven. Hoe kleiner deze restpost, des te beter is de verandering van het werkelijke energiegebruik in de sector verklaard. Slechts een 20-tal deelnemende bedrijven heeft in zijn monitoringrapportage 2011 invloedsfactoren vermeld. Pagina 9 van 16

10 4 Spiegeling aan de sectordoelstelling Onderstaande grafiek toont het effect van de getroffen maatregelen binnen de sector ten opzichte van het basisjaar De horizontale lijn is de sectordoelstelling voor de periode op basis van zekere en voorwaardelijke maatregelen Voortschrijdend resultaat versus Sector doelstelling Sectordoelstelling Sectorrealisatie 16,0% 14,0% 12,0% 10,0% 8,0% 6,0% 4,0% 2,0% 0,0% Op basis van de energie-efficiencyplannen heeft de sector toegezegd om in de periode voor TJ nieuwe maatregelen te treffen op het gebied van procesefficiency, ketenefficiency en inzet van duurzame energie. Na 3 jaar bedraagt het effect van de getroffen maatregelen TJ. Hiermee is driekwart van de sectordoelstelling gerealiseerd. Een analyse op het niveau van de maatregelcategorieën laat zien dat de realisatie van de procesmaatregelen nagenoeg volgens plan verloopt. Op basis van de gerapporteerde maatregelen door de deelnemende bedrijven, blijft de uitvoering van ketenprojecten achter op de doelstelling. De inzet duurzame energie bedraagt na drie jaar al meer dan de doelstelling voor dit onderdeel in Opmerking: Het realisatiecijfer voor 2010 is lager dan in de voortgangsrapportage 2010 is vermeld. De reden hiervoor is dat bij de analyse van de cijfers dit jaar een dubbeltelling van enkele ketenprojecten is vastgesteld. Daarvoor is het resultaat 2010 nu naar beneden bijgesteld. Pagina 10 van 16

11 5 Resultaten per pijler Het MJA-convenant kent drie pijlers: procesefficiency, ketenefficiency en inzet duurzame energie. Onderstaande grafieken geven de jaarlijkse resultaten per pijler vanaf Deze resultaten zijn aangegeven als percentage van het energieverbruik van de sector. PE-maatregelen (cumulatief effect) PE-besparing in de sector 12,0% 10,0% 8,0% 6,0% 4,0% 2,0% 0,0% PE-maatregelen zijn maatregelen waarbij energie wordt bespaard binnen de grenzen van het bedrijf. Dit zijn bijvoorbeeld maatregelen die direct ingrijpen op het productieproces, maar ook maatregelen die ingrijpen op 'utilities' zoals verlichting en opwekking perslucht. KE-maatregelen (jaarlijks effect) KE-productieketen KE-productketen KE-besparing in de sector 2,5% 2,0% 1,5% 1,0% 0,5% 0,0% KE-maatregelen zijn maatregelen waarbij buiten het bedrijf energie wordt bespaard in en gedurende de productlevensketen. Hiertoe behoren de subcategorieën materiaalbesparing, samenwerking op locatie, optimalisatie in de distributie, vermindering energieverbruik tijdens productgebruik, optimalisatie levensduur en optimalisatie productafdanking en -herverwerking. Als ketenmaatregelen in samenwerking met andere partijen uitgevoerd worden, wordt in principe de helft van de gerealiseerde besparing toegerekend aan het bedrijf. Pagina 11 van 16

12 DE-maatregelen (jaarlijks effect) DE-opwekking DE-inkoop Aandeel DE in de sector 7,0% 6,0% 5,0% 4,0% 3,0% 2,0% 1,0% 0,0% -1,0% In de jaarlijkse monitoringcampagne wordt de hoeveelheid zelf opgewekte en/of ingekochte duurzame energie gerapporteerd. Pagina 12 van 16

13 6 Tabellen Energiegebruik en effect door maatregelen in de periode , uitgedrukt in TJ primaire energie Onderwerp Werkelijk energieverbruik Procesefficiency ,5 172,1 352,4 476,5 285 Ketenefficiency Productieketen Productketen Duurzame energie Eigen opwekking Inkoop ,1 4,5 7,5 11,2 8, ,8 16,3 165,3 219,9 14,7 12,6 439,7 84,9 157,4-309,6 285,2 149, ,6-6, ,6 Toelichting bij de tabel: De MJA rekenmethodiek Energie-efficiency stelt dat procesmaatregelen éénmaal worden gerapporteerd (in het jaar van ingebruikname). Ketenprojecten en inzet duurzame energie worden jaarlijks gerapporteerd, zolang ze actief zijn. Er is geen besparing in de productketen gerealiseerd in Dit is het gevolg van de managementbeslissing van een deelnemer om niet langer groene stroom en CO2-certificaten in te kopen voor de veehouders. Het werkelijk energiegebruik 2010 is lager dan in de voortgangsrapportage 2010 is vermeld. De reden hiervoor is dat bij de analyse van de cijfers dit jaar een (gedeeltelijke) dubbeltelling van het energiegebruik 2010 voor twee bedrijven is vastgesteld. Daarvoor is in bovenstaande tabel het energiegebruik naar beneden bijgesteld. Pagina 13 van 16

14 Overzicht van het effect van geplande en gerealiseerde maatregelen ten op zichte van het basisjaar 2008 Categorie Subcategorie Verwachte energie besparing (TJ) Procesefficiency Gerealiseerde energie besparing (TJ) Utilities en gebouwen Energiezorg en goodhousekeeping Procesmaatregelen Strategische projecten Subtotaal procesefficiency Ketenefficiency Productieketen Materiaalbesparing 2 9 Optimalisatie distributie 19-3 Samenwerken op locatie Productafdanking / 0-14 productherverwerking Strategische projecten 250 Productketen Duurzame energie Vermindering energiegebruik tijdens productgebruik Subtotaal ketenefficiency Inkoop Inkoop duurzame energie Opwekking Energie uit afval en biomassa 23-6 Fotovoltaïsche zonne-energie 1 0 Subtotaal duurzame energie Totaal Toelichting bij de tabel: De MJA rekenmethodiek Energie-efficiency stelt dat procesmaatregelen éénmaal worden gerapporteerd (in het jaar van ingebruikname). Ketenprojecten en inzet duurzame energie worden jaarlijks gerapporteerd, zolang ze actief zijn. Dit heeft gevolgen voor de spiegeling tov de sectorambitie: Het effect van procesmaatregelen in 2011 is bijgeteld bij het resultaat van procesmaatregelen in 2009 en Het resultaat voor ketenefficiency en inzet duurzame energie is het resultaat in 2011, verminderd met het resultaat in het basisjaar Hierdoor kunnen negatieve waarden voorkomen. Op die manier is een transparante vergelijking met de sectordoelstelling mogelijk. Pagina 14 van 16

15 Overzicht van de deelnemende bedrijven In het monitoringjaar 2011 namen de volgende ondernemingen met in totaal 50 inrichtingen deel aan de MJA. Twee inrichtingen zijn wegens sluiting uitgetreden uit MJA3: FrieslandCampina Tilburg en KH de Jong Drachten. Onderneming Inrichting Vestigingsplaats ALFI Beheergroep Lyempf BV Kampen Arla Foods amba Alra Nijkerk Bel Groupe Leerdammer Company BV Schoonrewoerd Leerdammer Company BV Dalfsen CONO B.A. CONO Kaasmakers Middenbeemster CZ "Rouveen" u.a. CZ "Rouveen" u.a. Rouveen Delta Milk Zuivelfabriek De Graafstroom Bleskensgraaf DOC Kaas B.A. DOC Kaas BA Hoogeveen DOC Kaas BA Zuivelpark Hoogeveen FrieslandCampina FrieslandCampina s-hertogenbosch FrieslandCampina Born FrieslandCampina Eindhoven FrieslandCampina Ede FrieslandCampina Lutjewinkel FrieslandCampina Maasdam FrieslandCampina Rotterdam FrieslandCampina Holland Cheese Rijkevoort FrieslandCampina DMV Veghel FrieslandCampina Ecomel Limmen Friese Ecologische Zuivel Drachten Friesland Campina Domo Borculo Friesland Campina Bedum Friesland Campina Butter Lochem Friesland Campina Butter Noordwijk (GN) Friesland Campina Cheese Balkbrug Friesland Campina Cheese Dronrijp Friesland Campina Cheese Gerkesklooster Friesland Campina Cheese Marum Friesland Campina Cheese Steenderen Friesland Campina Cheese Varsseveld Friesland Campina Cheese Wolvega Friesland Campina Cheese Workum Friesland Campina Cheese Leerdam Friesland Campina Kievit Meppel Friesland Campina Professional Nuenen Friesland Campina Domo Beilen Friesland Campina Leeuwarden Groupe Danone Nutricia Cuijk BV Cuijk Nutricia Nederland BV Zoetermeer Hochwald Nahrungsmittel- Werke GmbH Hochwald Nederland BV Bolsward Hyproca Dairy BV Hyproca Dairy BV Ommen Pagina 15 van 16

16 Onderneming Inrichting Vestigingsplaats Kaptein BV Kaasfabriek Eyssen Oosthuizen Koninklijke Eru Kaasfabriek B.V. Koninklijke Eru Kaasfabriek B.V. Woerden Nestlé Nestlé Nederland BV Nunspeet Vreugdenhil Phoenix BV Scharsterbrug Promelca BV Gorinchem Schipper Kaas B.V. Schipper Kaas B.V. Zaandam Vika BV Vika BV Ede Yakult Europe B.V. Yakult Europe Almere Zuivelhoeve Zuivelhoeve Hengelo Pagina 16 van 16